Academia.eduAcademia.edu

XIX. YÜZYIL PAUL ve VIRGINIE ÇEVİRİLERİ ÜZERİNE BİR KARŞILAŞTIRMA

2018, Türklük bilimi araştırmaları

Abstract

ÖZ: 19. yüzyıl Türk edebiyatında ilk çeviri faaliyetleri genellikle toplumu aydınlatmak ve geli tirmek adına, Tanzimat edebiyatının felsefesine de uygun olarak, didaktik eserler üzerinde yo unla mı tır. Amaç fayda sa lamak olunca, çevirmenler de "açıklama", "uzun uzun betimleme" ya da anla ılmayacak olanı tamamen yok sayarak "özetleme" yoluna gitmi lerdir. Uygulanan çeviri yöntemi ne olursa olsun asıl metinde yer alan kültürel unsurlar söz konusu oldu unda, hemen her çeviride bunların dönü türülmeye çalı ıldı ı ya da tamamen yok sayılıp çevrilmedi i görülür. Ba ka bir ifadeyle, kültürel unsurların erek dile aktarımında, dönemin çevirmenlerinin benimsedikleri yöntemler yetersiz kalmı tır. Yukarıdaki tespitlerden hareketle bu çalı mada, Paul et Virginie adlı eserin farklı yöntemlerle olu turulan iki çevirisi kar ıla tırmalı olarak incelenecektir. Amaç bu dönemde tam ve ortak bir çeviri görü ünün varlı ından söz edilip edilemeyece ini örnekler üzerinden tespit etmek dahası, kullanılan çeviri yöntemlerinin asıl metnin sanatsal de erine olumlu-olumsuz etkilerini ortaya koymaya çalı maktır. Bu inceleme 19. yüzyıl çeviri anlayı ına dayandırılaca ı için, incelenecek olan eserin 1900'den sonraki çevirileri çalı ma dı ı bırakılmıtır. Öncelikle eserin yazıldı ı devir içinde yarattı ı etki Fransız ve Türk edebiyatı çerçevesinde de erlendirilecek, sonra ise çeviri metinler bir inceleme tablosunda yan yana getirilerek, sözcük, cümle ve anlam temelinde kar ıla tırılacaktır. Kar ıla tırılacak metin parçaları-çalı manın hacmini sınırlandırabilmek adına-eserin ba ından, ortasından ve sonundan seçilmi tir.