Αγγελάτος, Προς μια ερμηνευτική προσέγγιση της σύγχρονης ελεγείας.
Dimitris Angelatos
Sign up for access to the world's latest research
Abstract
Within the framework defined by the components of contemporary elegy, the communication focuses on the hermeneutical approach of the embodied experiences of loss and the intermedial/interartistic nature of words that articulate them. The combination of the plastic volume of the words with the vital pulse that they are able to channel, define ‒as will be argued‒ an important parameter in modern Greek elegiac poetry.
Key takeaways
- Συναρτάται, ωστόσο, με ένα μείζον καλλιτεχνικό ζήτημα που διατρέχει από την αρχαιότητα και εξής την δυτική πολιτισμική σκηνή και σπεύδω να το συνοψίσω ως εξής: πόσο και πώς μπορούν τα καλλιτεχνικά μέσα έκφρασης να "αντέξουν" στην πίεση που δέχονται από τις βαθιές βιωματικές εντάσεις του πραγματικού κόσμου όπως εκείνες έρχονται από την απώλεια αγαπημένων προσώπων και το πένθος που αυτή αναπότρεπτα φέρει; Ή σε ευρύτερη κλίμακα: πόσο και πώς μπορεί η λογοτεχνία και η Τέχνη να "αντέξουν" στην πίεση μιας καταστροφικής για την ανθρώπινη συνείδηση, συνθήκης, διοχετευμένης, μπορούμε να πούμε, από το Ολοκαύτωμα ενός ολόκληρου λαού -του εβραϊκούαν λάβουμε υπόψη τα λόγια του επιζήσαντος Primo Levi στο Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος (1947), 1 ότι δεν μπορεί να υπάρξει λογοτεχνία μετά από αυτό το Κακό, αφού η γλώσσα δεν διαθέτει λέξεις επαρκείς, για να εκφράσει αυτή την καταλυτική ύβρη της εκμηδένισης του ανθρώπινου προσώπου;
- Με τί είδους λέξεις λοιπόν μπορεί να σταθεί η σύγχρονη ελεγειακή ποίηση απέναντι στην απώλεια; Αρκούν οι γνωστές εκείνες μέσα από αναμενόμενα και αρκούντως γνωστά ρητορικά σχήματα, ή μήπως ο λόγος της απώλειας μπορεί να εκδιπλώνει το πενθητικό του «μαγνάδι» -για να ανακαλέσω πλαγίως τον Διονύσιο Σολωμό και την «Donna velata» του-, με τρόπο ώστε οι λέξεις της ελεγείας να κατακτούν την υλικότητα εκείνη των βιωματικών ενσώματων κυμάτων έντασης, που αναλογούν στην απώλεια, και να δημιουργούν τις συνθήκες για την καλλιτεχνική/ποιητική (ανα)παράσταση της τελευταίας;
- Υποστηρίζω ότι οι διαμεσικές/διακαλλιτεχνικές αυτές λέξεις-κόμβοι ως φορείς των ενσώματων εντάσεων της απώλειας προσιδιάζουν στη σύγχρονη ελεγειακή ποίηση: πρόκειται για ερευνητικό και ερμηνευτικό ζήτημα που θα εξετάσω εδώ, με επιλεγμένες παραδειγματικές αναφορές στο έργο του Μ. Αναγνωστάκη και του Β. Λεοντάρη, όπως υποδεικνύουν αντίστοιχα οι λέξεις «πόνος» και «φλέβες» στον υπότιτλο της ανακοίνωσης.
- Ποιά υλικότητα όμως και ποιό πλαστικό ποιόν στις λέξεις της ελεγείας; Στις λέξεις που λέγονται και βλέπονται από τις κυμάνσεις του βιώματος της απώλειας και του «πόνου»;
- Φτάνοντας στον μεταπολεμικό κόσμο, όπου η ποίηση ορίζεται ως ένας καθολικός διάλογος με τον εαυτό της, επιδιώκεται να απαντηθεί το ερώτημα εάν η ελεγεία του εαυτού στα ποιήματα του Ανέστη Ευαγγέλου και της Μαρίας Καραγιάννη συμφιλιώνουν ή αποξενώνουν ακόμα περισσότερο το βαθιά πληγωμένο από την πολύπλευρη διάψευση και φθορά ποιητικό υποκείμενο.