TÜRK DILLILERE TÜRKIYE TÜRKÇESI ÖĞRETIMINDE TEMEL KAVRAMLAR

TÜRK DILLILERE TÜRKIYE TÜRKÇESININ ÖĞRETIMI, 2023

Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Nobel Akademik Yayıncılık, 2011 yılından beri "tanınmış uluslararası yayınevi" statüsündedir.

Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin önemi her geçen gün artmaktadır. Türkçenin öğretimine destek olmak, dilsel becerileri geliştirmek amacıyla hem ders ve yöntem kitapları hem de yapılan bilimsel çalışmalar hızlı bir şekilde artmaktadır. Dilsel beceriler; bireylerin dinlediklerini, gördüklerini, okuduklarını tam ve doğru olarak anlaması ve yine bunları tam ve doğru olarak başkalarına anlatması biçiminde özetlenebilir. Becerilerin kazandırılması ise dinleme, konuşma, okuma ve yazma gibi dört ana etkinliğe dayanır. Dil öğretiminde dilsel becerileri geliştirmek için yüzyıllardır süregelen, denenmiş birçok yöntem bulunmaktadır. Dil öğrenicisinin öncelikle yazma ve dinleme becerileri olmak üzere temel dil becerilerini geliştiren, bazı yöntembilimciler tarafından dil bilgisi çeviri yöntemi içinde yazma faaliyeti olarak değerlendirilen dikte bu yöntemlerden biridir. “Dikte, bir başkasına o anda söyleyerek yazdırma faaliyetidir” (URL 1). Diktenin, etkin olarak kullanıldığında dilin dört temel becerisini (dinleme, konuşma, okuma, yazma) aynı anda geliştirmeye yardımcı olduğu görülmüştür. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde gerek öğretim programlarında gerekse dil öğretim kitaplarında pek yeri olmayan bu yöntem, birçok ülkede dilin hem ikinci dil olarak hem de yabancı dil olarak öğretiminde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Dil öğretiminde sıkça kullanılan bu yöntemin, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde de faydalı olacağı düşünülmektedir. Dikte, Türkçe dinleme, konuşma, okuma, yazma, dil bilgisi ve kelime öğretiminde faydalı olacaktır. Bu makale, dil öğretiminde sıkça kullanılan dikte yönteminin önemi, faydaları, sınıf içinde uygulanması, türleri, seçimi, değerlendirmesi ve diktenin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımını anlatmak için yazılmıştır. Makalede Türkçe öğretiminde seviyelere göre hangi tür diktelerin kullanılabileceği ve bu dikte türlerine örnekler verilmiştir.

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne yakın olması, ekonomik ve siyasi olarak bölgedeki ve dünyadaki stratejik konumu, geniş bir coğrafyaya sahip Türk halklarının varlığı, büyük tarihi geçmişe sahip olması gibi etkenler Türkçenin önemini de artırmıştır. Bu sebeple yabancıların Türkiye Türkçesini öğrenmeye yönelik yoğun talepleri Türkçeyi öğretmeye yönelik planlı, programlı ciddi çalışmaların ortaya konmasını sağlamıştır. Bu birikimler sonucunda hangi motivasyonla, hangi metotları kullanarak, edebiyattan nasıl istifade ederek ve hangi araçlardan yararlanarak Türkçe öğretimi yapılmalıdır? Türkiye Türkçesi yabancı dil olarak öğrenilmesi zor bir dil midir? Gibi soruların cevapları, bu makalede sorgulanmıştır. Bu çalışmanın yabancılara Türkiye Türkçesi öğretimiyle uğraşan ilgili kişilere bir pusula olacağı düşünülmektedir.

Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 2024

Bireyler, dizgedeki mesajı açık hâle getirerek doğru ve anlaşılır iletişime geçmek için sesletimin bileşenlerinden yararlanır. Öğrenicinin konuşma performansını etkileyen bileşenler, parçalı ve parçalarüstü birimlerdir. Öğreniciler, üstdilbilimsel bilgilerine başvurarak parçalı birimler aracılığıyla dizgeleri oluştururlar. Parçalı birimlerden ayrı düşünülemeyen prozodik özellikler ise anlam ayırıcı işleve sahip olmalarının yanı sıra duygusal ifadelere aracılık ettiğinden konuşma dilinin vazgeçilmez unsurlarıdır. Parçalarüstü birimlerden vurgu, Türkçede paralinguistiktir ancak öğrenicilerin ana dillerinde aynı şekilde konumlandırılmayabilir. Bu durum, yanlış anlaşılmaları ve iletişim engellerini beraberinde getirebilir. Bu çalışmada Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen Arapça konuşurlarının Türkçe sözcük ve tümce vurgularında karşılaştıkları güçlükleri tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Azez ve Afrin Yunus Emre Türk Kültür Merkezlerinde temel düzeyde Türkçe öğrenen 91 öğrenicinin sesli okuma ve bağımsız konuşma performansları kayıt altına alınmıştır. Kayıtların karşıtsal çözümleme yöntemiyle incelenmesi için okuma metinleri ana dili konuşurları tarafından da sesletilmiştir. Kayıtlar Praat ses analizi programıyla incelenerek katılımcıların vurgu grafikleri alınmış, betimsel analiz yöntemiyle yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına göre öğreniciler, performansları sırasında ana dillerinin fonolojik filtresine takılarak vurgu üretimlerini ana dillerindeki gibi yapılandırmaktadır. Dinleyici-konuşucu etkileşiminin önünde önemli bir engel olan yabancı aksanını sosyal olarak anlaşılır düzeye getirebilmek için parçalı ve parçalarüstü birimlerin üretimi üzerine ayrıca etkinlikler yapılması, sesletim becerisinde karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi gerekmektedir.

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), , 2021

Türkçenin lehçeleri arasındaki benzerlikler ve ortaklıklar Türk soylu öğrencilerin Türkiye Türkçesini yüksek düzeyde öğrenmesine olanak tanır. Bununla birlikte, bu benzerlikler ve ortaklıklar, öğrenenlerin dil edinimi sürecinde dil yapılarını, sözcükleri ve kavramları kendi ana dillerinde doğrudan karşılaştırmalarına da neden olur. Bu da yapıları veya sözcükleri ilk öğrendiklerinde değil daha sonra hatırlamada çeşitli olumsuzlukları tetikleyebilir. Başka bir deyişle, öğrenci ana dilden kaynaklanan müdahaleden dolayı hedef dilin yapılarını unutabilir ve sonuç olarak hatalar yapabilir. Dört temel dil becerisi açısından bu hataların çoğu dil bilgisine bağlı olarak yazma becerisinde görülür. Öğrenme psikolojisine ait bir terimle açıklayacak olursak bu sorun dil öğreniminde ana dilin hedef dile ket vurması olarak tanımlanabilir. Bu çalışmanın amacı, ileriye ket vurma bağlamında ana dili Kırgız Türkçesi olan öğrencilerin Türkiye Türkçesini öğrenmede (B2 düzeyinde) yaptıkları dil hatalarını incelemektir. Araştırmanın verileri, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Türkiye Türkçesi Koordinatörlüğüne bağlı hazırlık sınıflarında okuyan ve ana dili Kırgız Türkçesi olan Kırgız öğrencilerin yazılı anlatım kâğıtlarında yer alan hataların tespit edilmesiyle toplanmıştır. Tespit edilen hatalar kâğıtların bütünüyle değerlendirildiğinde sonuç olarak; Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki benzerlikler ve ortaklıklar nedeniyle öğrencilerin Türkiye Türkçesindeki bazı dil bilgisi yapılarını ve sözcükleri zaman zaman unuttuğunu ve ana dilin etkisiyle de hatalı kullanımlara başvurduklarını göstermiştir.

Duvar Yayınları, 2024

Bloom's Taxonomy is a system that categorizes learning objectives and cognitive skills into different categories and stages. This approach is an important tool used to better guide students' learning processes, to help teachers design instructional materials, and to assess student performance. The taxonomy groups cognitive skills at different levels, reflecting how each level contributes to the development of students' thinking abilities. This classification helps in transforming the knowledge and skills that need to be conveyed to students into educational objectives in a specific order. In education, Bloom's Taxonomy is frequently used to enhance students' comprehension levels and elevate them to higher levels of cognitive thinking. It divides learning objectives into five distinct cognitive stages, ranging from basic knowledge comprehension to the creative application of knowledge. The taxonomy clearly demonstrates these stages and the thinking skills that need to be developed at each level. Originally developed by Bloom, the taxonomy included the stages of knowledge, comprehension, application, analysis, synthesis, and evaluation. In 2001, it was revised and reorganized into six main categories: remembering, understanding, applying, analyzing, evaluating, and creating. The aim of this study is to examine the learning outcomes included in the Turkish Language and Culture Course Curriculum (Levels 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, and 8), designed for bilingual Turkish children living abroad, according to the revised Bloom's Taxonomy. To achieve this objective, the document analysis method, one of the qualitative research methods, was used in the study. The obtained data were subjected to content analysis, and themes were derived from the data through codes. According to the research findings, the program includes a total of 251 learning outcomes, with the majority in the reading dimension and the fewest in the speaking dimension. It was found that the outcomes are predominantly aimed at lower-level thinking skills, varying according to skill areas. Developing students' thinking skills is crucial in achieving the objectives of language teaching activities. Identifying the cognitive levels that the learning outcomes in the curriculum for Turkish language teaching contribute to is also expected to provide valuable insights for the relevant literature.

THE FALSE FRIENDS IN IDIOMS: TATAR TURKIC-TURKISH TURKIC EXAMPLE It is a matter of fact that languages/dialects are translated/transfered to each other in the borders of equivalance. However, some concepts do not overlap with each other even if they seem to be equivalent. It is confered that such structures called as false friends result in mistakes and make understanding difficult. Almost all the studies of false friends on dialects are about words. In some of these studies, false friends issue in morphemes is discussed as well. Besides, it is possible to discuss false friends issue in phrases and idioms. However, there is not a distinct study on that issue up to this point. Additionally, false friends issue is not discussed in studies about mistakes in idiom transmissions. Misunderstanding of idioms which are prolongations of culture causes communication disorder and leads us misinterpret customs, beliefs, worldview, lifestyle and way of thinking of a society. In the studies of Tatar and Turkey Turkic, false friend idioms are especially pointed out as part of the research in order to prevent the problems occuring in transfer. In this respect, the issue is; 1. The ones whose components are same in terms of sound and structure; or the ones composed of the words which are known to be from the mutual root with regular sound balance between origin dialect and target dialect; namely idioms composed of heteronym components. (anadan imgen sötlerĕn avızına kitĕrüv ≠ anasından emdiği sütü burnundan getirmek; küz atuv ≠ göz atmak; küzlerĕ velfecĕr uḳıy ≠ gözleri velfecri okumak; tĕşĕ ḳıcrıy ≠ dişi gıcırdamak; yöz körsetüv ≠ yüz göstermek; yöz sörüv ≠ yüz sürmek; …) 2. The ones composed of the words which mean the same when transfered one by one from origin dialect to target dialect altough its components are not same in terms of sound and structure; namely idioms composed of equivalent components. (baş eylendĕrüv ≠ baş döndürmek; baş tartuv ≠ baş(ı) çekmek; bit birüv ≠ yüz vermek; tĕşke tiyüv ≠ dişe dokunmak; uñ küzĕn sul küzĕnnen ḳızġana ≠ sağ gözünü sol gözünden kıskanmak; yöz dündĕrüv ≠ yüz çevirmek; …) evaluated in two ways as above. Some idioms that we analyse under the heading of false friends contain some small differences among themselves. Those differences that we encounter in conjugations, sentence structures and additions are so small that they don’t prevent the meaning of transfered idiom (Avızı bĕlen koş tuta / ağzıyla kuş tutmak; başḳa ĕş töşüv / iş başa düşmek; başınnan ḳavıḳ cilĕ esken / başında kavak yeli esmek; ozın tĕllĕ / dili uzun; etc.). It is remarked that those idioms which can be considered as variants of each other are also false friends. In consequence of the research, it is confirmed (that) in Tatar and Turkey Turkic, similar structured 39 idioms which are formed by head and organ names on head are false friends. 22 of them are false friend idioms composed of heteronym components, 17 of them are false friend idioms composed of equivalent components. In false friend idioms composed of heteronym components, 19 idioms which are totally different in terms of meaning are analysed under the heading of completely false friends, 3 idioms which are somehow similar in termsof meaning are analysed under the heading of partial false friends. It is determined (that) 13 of false friend idioms composed of heteronym components are complete false friends and 4 of them are partial false friends. When we take into consideration that idioms with only head and organ names on head in the study, this is actually a considerable amount. In this respect, we can add a subheading called false friend idioms to error types occuring in idiom transfer such as preserving of origin, adaptation of origin, false idiom choice, use of missing idiom in target dialect, not being able to transfer an idiom with an idiom. It is confered by translatives that those idioms changing with small discrepancies according to dialects or consisting of synonymous elements have the same meanings in target language; and it results in the mistakes at the level of idiom. As a result, scheme of the text, and sometimes whole text is damaged. Therefore, every single idiom in such transmissions has to be approached meticulously. It has to be consulted to dictionaries containing idioms of written language in question even if those idioms seem to be same as each other. We are of opinion that false friend idioms composed by geographical position, historical process, political issues, different socio-cultural interaction between both dialects are richness of Turkish language, besides they constitute most of the mistakes in dialect transfers and lead to decrease of communication ratio among Turkish people. This study in which we analyse the issue of false friends in idioms of Tatar Turkic and Turkish Turkic has been limited with idioms formed by organ names about head and on-head in the work of Nekıy İsenbet called Tatar Tĕlĕnĕñ Frezĕologik Süzlĕgĕ.

TÜRKIYE TÜRKÇESINDEKI FARSÇA KELIMELERDE ANLAM DEĞIŞMELERI

Kelime alışverişi, toplumların birbirleriyle ilişki halinde olmalarının doğal sonucudur. Tarihin çok eski devirlerinden beri ticari, siyasi, kültürel ilişkileri olan ve daha sonraları aynı medeniyetin bir parçası haline gelen Türk ve Fars toplumlarının kurdukları bu ilişkiler, iki toplumun diline de yansımıştır. Özellikle Selçuklular zamanında Farsçadan Türkçeye pek çok kelime girmiş, bu kelime akışı Osmanlı döneminde de artarak devam etmiştir.