2019, Bitcoin'in Mahiyeti ve Bitcoin'i Kullanmanın İslam Hukuku Açısından Hükmü
ملخص ٍ البتكوين )Bitcoin فيزايئي هلا، ّرة، يتم تداوهلا عرب اإلنرتنت فقط، من دون وجود (: هو عملة رقمية إلكرتونية مشف ٌ وهي أول عملة رقمية ال يعمل دون مستودٍع مركزٍي أو مدير واحد، أي أهنا ختتلف عن العمالت التقليدية بعدم مركزية، فهي نظام وجود هيئة تنظيمية مركزية تقف خلفها، وتتم املعامالت بشبكة الند للند بني املستخدمني مباشرة دون وسيط. إن هذا التعريف هلذه العملة "بتكوين" يدفعنا لدراستها بشكل أعمق، لنتعرف على خصائصها وميزاهتا، و خماطرها، لنصل إىل قمية. ّ يف حكم التعامل هبذه العملة الر ّ احلكم الشرعي ،ً وهي خمالفة يف خصائصها للعمالت النقدية املتعارف تكمن مشكلة هذا البحث يف أن هذه العملة ظهرت حديثا عليها، لذلك كان ال بد لنا من البحث واالستقراء عن هذه العملة الرقمية األجنبية احلديثة، لنصل إىل حكم فيها. ًمن الدول إىل حظرها أو التحذير ّضح أن هذه العمالت تشتمل علىكثري من املخاطر، دفعكثريا وبعد حب ٍث عرب الوسائل املتاحة، ات من التعامل هبا، وأهم هذه املخاطر هي: اجلهالة، وعدم وجود ضامن ومنظّم هلذه العملة،كما أن التقلّب الشديد يف أسعارها رمبا ّطور التكنولوجي الذي نعيشه، جعلها تفقد موثوقيتها عندكثري من الت ّ يؤدي إىل خسائر فادحة، واحتمال تعرضها لالخرتاق يف ظل التجار ورجال األعمال. كل ذلك دفع بعض دور اإلفتاء الرمسية إبصدار فتاوى حترم التعامل هبذه العملة الرقمية، ملا ذكرانه من خماطر تعرتيها، ال ٍ معلومة ٍ ً للسلع واخلدمات بشكل عام، وأن يصدر عن سلطة فيها، وهي أن يكون مقياسا ّ ولعدم توافر شروط النقد الشرعي ً بني الناس. ، وأن يكون شائعا ٍ جمهولة ّني من قب ِل خخمتص ٍ عميقة ٍ وال بد أن نؤكد أن عملة "بتكوين" حتتاج إىل دراسة ما ّ ِني، ال سي ّ ِني، واقتصاديني، وتقني ّ شرعي وأنه ظهرت عشرات العمالت الرقمية اليت تتفق بعضها مع البتكوين يف اخلصائص وخيتلف بعضها اآلخر. الكلمات املفتاحية: البتكوين، العملة، الرقمية، التجارة، االقتصاد Öz Bitcoin, elektronik dijital şifreli bir para birimidir. Fiziksel varlığı olmaksızın sadece internet üzerinden kullanılabilmektedir. Aynı zamanda ilk merkezi olmayan dijital para birimidir. Bu, merkezi bir depo veya tek bir yönetici olmadan çalışan bir sistemdir. Yani, arkasında merkezi bir düzenleyici kurum bulunmaması hasebiyle geleneksel para birimlerinden farklılık arz eder. İşlemler, internet üzerinden arabulucu olmadan doğrudan kullanıcılar arasında yapılmaktadır. Bu sayısal para biriminin özelliklerini ve risklerini öğrenmek, dolayısıyla şer‘î hükmü hakkında bilgi sahibi olmak için onu daha derinlemesine araştırmaya ihtiyaç vardır. Bu para biriminin yakın zamanda ortaya çıkması ve geleneksel para birimlerinden farklı olması araştırmamızın problemini oluşturmaktadır. Bu yüzden, bu yeni yabancı dijital para birimi hakkında kesin bir yargıya varabilmek için inceleme ve araştırma yapılması kaçınılmazdır. Eldeki imkânlarla yapılan araştırmalar sonucunda bu dijital para birimlerinin birçok risk taşıdıkları görülmüştür. Öyle ki birçok ülke ya bunları yasaklamış veya bunlara karşı vatandaşlarını uyarmıştır. Bu risklerin en önemlisi belirsizlik/bilinmezlik ve bu para biriminin garantörü ve düzenleyicisinin bulunmamasıdır. Ayrıca fiyatlardaki aşırı oynaklık ağır kayıplara yol açabilmekte ve içinde yaşadığımız teknolojik gelişmeler ışığında bu paraların korsanlar tarafından saldırıya uğramaları ve hesapların ele geçirilmesi olasılığı da birçok tüccar ve iş adamı nezdinde güvenirliliğini yitirmesine neden olmaktadır. Bahsettiğimiz tehlikeler ve genel olarak mal ve hizmetlerin ölçüsü olması, bilinen ve tanınan bir otorite tarafından piyasaya sürülmesi ve insanlar arasında yaygın olması gibi yasal para birimlerinde bulunan koşulların eksikliği nedeniyle de bazı resmi fetva kurulları bu paraları kullanmanın haram olduğu yönünde fetva çıkarmışlardır. Bitcoin’e benzer onlarca para biriminin ortaya çıktığı bir ortamda Bitcoin para biriminin hukuk uzmanları, ekonomistler ve teknisyenler tarafından derinlemesine araştırılması kaçınılmazdır. Anahtar Kelimeler: Bitcoin, Para birimi, Dijital, Ticaret, Ekonomi.