Bi̇r Görgü Taniğinin Gözünden Kabakçi Mustafa İsyani

Akdeniz üniversitesi hukuk fakültesi dergisi, 2022

İsyan (Hadd-i Bağy), İslam-Osmanlı Ceza Hukuku terminolojisinde kendilerince haklı bir nedene dayanan bir grubun, meşru devlet otoritesine karşı güç kullanarak yönetimi ele geçirmeye çalışmasıdır. Tanımdan hareketle isyan suçu, meşru devlet otoritesine karşı silahlı güç kullanılarak topluca işlenen had suçlarından sayılmaktadır. Had suçları, suç tanımı ve suça uygulanacak yaptırımın bizzat kanun koyucu (Şârî/Nass) tarafından öngörülmüş, kamu ve kişi haklarını ihlal eden ağır suçlar olarak kabul edilmiştir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere bu suçun unsurları; meşru siyasal otoriteye karşı olması, topluca işlenmesi, kuvvet kullanılması, isyancıların kendilerince haklı bir nedenle kalkışmada bulunmalarıdır. Suçun tanımlanması hususunda İslam hukukçuları arasında ciddi görüş ayrılıkları söz konusu olmamakla birlikte, uygulanacak yaptırım konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Kuşkusuz görüş ayrılıklarının ortaya çıkması, suçun daha çok siyasi bir suç olması, birden fazla suç eylemini içinde barındırabilmesi ve temel kaynaklar olan Kur'an ve Sünnet'te suça ilişkin doğrudan bir hükmün bulunmaması ile ilgilidir. Hadd-i Bağy kimi zaman isyancıların, kimi zaman siyasal otoritelerin istismarına açık alan bırakan karma nitelikli bir suçtur. İsyancılar açısından genellikle siyasal otoritenin zulme sapması, adaletten uzaklaşması, hukuku çiğnemesi gibi iddialar öne sürülmüştür. Kimi zaman siyasal otorite, kendisine muhalif olan kişi ya da toplum katmanlarını susturmak amacıyla isyan suçunu devreye sokmaktan çekinmemiştir. Ancak nedenleri ve sonuçları açısından incelendiğinde isyan suçu kuşkusuz sıradan ve adi bir suç olarak değerlendirilemez. İslam Hukuku'nun en gelişmiş ve kapsamlı uygulama alanı olan Osmanlı Devleti'nde siyasal otorite birçok kez isyanlarla sarsılmıştır. Hatta kimi zaman bu isyanlar bizzat siyasal otoritenin kendisi olan padişahı tahtından indirmekle kalmamış, canlarına da mal olabilmiştir. Kuşkusuz bu kalkışmaların en önemlilerinden biri 1807'de Sultan III. Selim'e yönelik olan ve "Kabakçı Mustafa İsyanı" adıyla tarihe not edilen kalkışmadır. Söz konusu kalkışma yalnızca sultanı tahtından indirmekle kalmamış, hayatını da elinden almıştır. Adaletten, Şeriat'ten sapma, zulme yönelme iddialarıyla biçimlenmiş bu kalkışma Osmanlı-Türk modernleşme tarihinin önemli kırılma noktalarından biri olmuştur. 1807 Kabakçı İsyanı'nı hem Osmanlı Ceza Hukuku bağlamında hem siyasal otorite-merkez-çevre çatışması olarak siyasal anlamda incelemeye çalıştığımız bu makalede temel amacımız, XIX. Yüzyıl Osmanlı-Türk modernleşmesinin hukuki, siyasi ve sosyolojik sorunlarını ortaya koyabilmektir.

Turkish Studies, 2013

Mecâzlar ve onun en önemli kolu olan mecâz-ı mürsel, belâgat kitaplarının üç ana konusundan me'ânî, beyân ve bedî'in beyân konusu içinde ele alınmaktadır. Klâsik literatürde edebî sanatlar tabirinden ziyade, sözü lafız ve mânâca güzelleştiren unsurlar demek olan "muhassinât-ı lafziyye ve ma'neviyye" tabiri geçmektedir. Günümüzde ise bu durum göz ardı edilerek bütün konular edebî sanatlar adı altında toplanmakta ve mecâz, isti'âre ve kinâye gibi beyân konuları da edebî sanatlar içinde ele alınmaktadır. Halbuki klasik belâgat kitaplarında bunlar edebî sanattan ziyade, bir maksadı değişik yollarla ifade etmenin usûl ve kaidelerini inceleyen beyan ilmi içinde yer almaktadır. Mecâz-ı mürsel, belâgat kitaplarında ele alınan temel konulardan olup, isti'âreden başlayarak birçok edebî sanatın bu mecâz ağacından geliştiği görülmektedir. Mecâz-ı mürsel hakkında değişik belâgat kitaplarında birbirine benzer tanımlar yapılsa da gerçek anlamdan mecaz anlama giden alâkalarda muhtelif şekil ve sayılar görülmektedir. Bu alâkalar 10-25 arasında sayılabilmiş ise de genellikle 10-15 arasında alâka verilmiştir. Bazı kitaplarda ise bu konunun bulunmadığı görülmektedir. Mecâz-ı mürsel için günümüzde değişik isimler kullanılmakta ve bu da karışıklığa sebep olmaktadır. Bu sebeple çeşitli belâgat kitaplarında mecâz-ı mürselin tanım ve tasnifinin karşılaştırmalı olarak gösterilmesi önem arzetmektedir. Bu makalede belli başlı belâgat kitapları taranarak mecâz-ı mürsel ile ilgili tanım ve tasnifler incelenmiş ve mukayeseli olarak ortaya konulmuştur.

When the Ottoman Empire overcame the era of interregnum and reestablished its political unity, Sheikh Bedreddin, Börklüce Mustafa and Torlak Kemal revolts broke out. These revolts have become the most controversial subjects of the Ottoman History. The prevalent view has been that these rebellions, which had been generally examined from the axis of Sheikh Bedreddin, sparked off by the coactions of rebels. Therefore, Börklüce Mustafa's ideas have been evaluated as the Sheikh Bedreddin's ideology. Nonetheless, the differences between the practices and thoughts of the two rebels during their rebellions have posed dilemmas for the researchers. In this study, it was tried to investigate whether these rebellions had relations with each other in order to solve this issue. In doing so, by leaving the Sheikh Bedreddin based way of thinking we examined the issue more extensively with respect to views based on Mustafa Börklüce.

Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2018

Sinema, kendine has dili ile, anlatılarında, sinematografik ve felsefi kodlar barındırır. Bu kodlar, izleyicinin filmi anlamlandırma aşamasında değişimlere uğrayarak, herkeste sonucun tek tipleşmesinin önüne geçer. Böylece sinema metinlerinin, izleyiciler tarafından farklı okumalarına ulaşılır. Bu durum bir film yönetmeni için eşsiz bir zenginlik olduğu kadar, sinema alanına da büyük katkı sağlar. Sinemanın büyülü dünyasında, izleyicinin bu kodları nasıl algıladığı çoğu zaman farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmanın araştırma kısmına kadar olan bölümünde alımlama kavramına değinilmiş, film üzerinden alımlamanın önemi vurgulanmıştır. İzleyicinin kodları nasıl okuduğu, araştırma kısmında incelenmiştir. "Beyaz Bant" sinemanın usta yönetmenlerinden Michael Haneke'nin gözüyle perdede anlam bulmuştur. Yönetmenin bakış açısına izleyicilerin nasıl ve ne kadar yaklaşabildikleri, aynı pencereden bakıp bakmadıkları çalışmanın odak noktasıdır. Bu araştırmada, 5 kadın, 5 erkek olmak üzere, yaş aralıkları 30-40 arası değişen bir grup ile, derinlemesine mülakat yöntemi kullanılarak çalışılmıştır. Grup üyeleri, bir yılı aşkın bir süredir kısa film ve sinema üzerine çalışmalar yapmaktadır. 10 birey ile yürütülen araştırmada, herkesin okuma şeklinin kodlama/kodaçımlama modeline uyarlandığında farklı olabilmesi tartışılmaktadır. Bu araştırma iki ana başlık üzerinden yürütülmüştür. Fiziksel şiddet ve psikolojik şiddet.

2011

Belgesel sinemada belki gerçek ve doğruluk kadar önemli olan bir başka boyut da içtenliktir. Diğer bir deyişle, anlatılanların gerçeğe uygun olması için yöntemenin elinden geleni yaptığına inanmak.