Güneydoğuda Bir İrfan Merkezi Serdahl Tekkesi ve Külliyes

2019

Yasin Yilmaz ve Hilal Aydemir’in kaleme aldigi Erzurum Şeyhler Vakfi ve Kulliyesi kitabi, Şeyhler ailesinin kurmus oldugu vakiflari anlatmaktadir. Şeyhler ailesinin kurmus oldugu vakiflarin Erzurum’un sehirlesmesinde, ekonomik ve kulturel hayatindaki yerine deginen kitapta, ailenin Karabag’dan Erzurum’a yerlesme sureci ve aile tarihi anlatilmaktadir. Bircok onemli sahsiyet yetistiren ailenin kurmus oldugu vakiflarin anlatildigi kitap ayni zamanda sehir tarihine de isik tutmaktadir.

Divan İlmi Araştırmalar Dergisi,

ARTUKLU AKADEMİ

Öz: Zokayd tekkesi, 1880'li yıllardan 1990'lı yıllara kadarki tarihi süreçte Siirt ve çevresinde aktif olmuş bir Nakşî-Hâlidî tekkesidir. Tekke, Şeyh Abdulkahhâr Zokaydî (ö.1906) tarafından günümüzdeki Kurtalan'a bağlı Kayabağlar kasabasında kurulmuştur. Bu tekkedeki şeyhler, Hâlidîlik öğretilerine göre tasavvufî eğitim verirken; medresede de müderrislik yapmışlardır. Şeyhlerin geride halife bırakmamaları, daha çok müderrislik yönlerinin ön planda olmalarından kaynaklanmaktadır. Medreseye verdikleri ihtimam ise mensup oldukları Molla Halil es-Si'irdî ailesinin bölgedeki belirgin özelliğidir. Tekke, irşad faaliyetlerinin yanı sıra sosyal ve siyasal gelişmelere de kayıtsız kalmamıştır. Bu manada Şeyh Abdulkahhâr, Yezîdî Batran köyünün Müslüman olmasına öncülük etmiştir. Oğlu Şeyh Mahmud (ö.1945) ise müridleriyle birlikte I. Dünya savaşına katılmıştır. Cumhuriyet döneminde şeyhlerin sürgün edilmesiyle, tekkedeki faaliyetler zaman zaman aksamakla birlikte tamamen kesilmemiş ve yakın döneme kadar devam etmiştir. Bu çalışmada Osmanlı'nın son dönemlerinden itibaren faaliyet gösteren Zokayd tekkesinin tasavvuf tarihindeki konumu ele alınmıştır.

Academic Platform Journal of Islamic Research (Turkey), 2020

Öz Tasavvuf düşüncesi on altıncı yüzyıldan on sekizinci yüzyıla kadar Müslüman Güneydoğu Asya'da dini düşüncenin merkezinde yer aldı. Zaman zaman reformist sufi alimlerin mistik pratikleri şeriat ile uzlaştırma çabalarından kaynaklı olarak ciddi tartışmalar yaşandı. On dokuzuncu yüzyıl, Avrupa sömürgeciliğinin güçlenmesi sebebiyle Güneydoğu Asya Müslümanlığı için bir dönüm noktası oldu. Malezya-Endonezya Müslümanlarının hayatlarındaki eski paradigmalar yerini yeni yaklaşımlara bıraktı. Hem dinî-felsefî hem reformist yazında tasavvufî anlayıştan tasavvuf dışı modern düşünceye doğru yavaş bir değişim yaşandı. Bu süreç yirminci yüzyılda güçlendi. Gelenekçi alimler, modern organizasyonlar ve eylemci politikalar ile bu duruma karşılık verdiler. Ancak hakimiyet temel kutsal metinleri modern dünyanın problemlerine göre yorumlamak isteyen modernist ve neo-modernistlerin oldu. Tasavvuf bu duruma kendi modern yorumuyla cevap verdi. Yirmi birinci asrın başında ise yaşanan sosyal ve iktisadi kargaşayla birlikte radikal İslamcı sesler dikkat çekmeye başladı. Bu makale Güneydoğu Asya İslam mozaiğinin beş yüzyıllık macerasını inceleyecek; Malay-Endonezya Müslümanları arasındaki farklı sesleri, ideolojileri ve düşünce ekollerini tanımlamaya çalışacaktır.

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ve Bursa (Ed. Burcu Kurt), 2019

Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 2004

The sayyids that mean Prophet Muhammed's family had dispersed at different times to all Islamic regions. The southeast of Anatolia is one of the important regions which contain sayyid population, too. At present we can see four sayyid groups in this region. The Becirman's sayyids, the sheiks families, the tribes that consisted of sayyids and the Nakib's family settling in Diyarbak r city center. We can see many influences of sayyids in the society of this region. "Zew" activity, moral brotherhood established between them and people, to swear by their names and to name children the famous sayyid's names can be indicated as examples for this influence. As a result of charters (For example sayyid's immunity from taxes and military service etc.) given to sayyids during the Islamic states history, many muteseyyids (people show them as sayyid simulatingly) have emerged. With the abolishment of niqabet foundation which had been established to protect sayyid's rights and to prevent mutasayyids, the number of mutasayyids have been increased in Turkish Republic period. The urbanization and modernity constitute the very preventive factors against tasayyud phenemenon in this region.

Eğil, Diyarbakır’a bağlı bir ilçedir. Burası, birçok medeniyet ve dine beĢiklik etmiĢtir. Bundan dolayı, önemli bir inanç merkezi olma özelliği taĢımaktadır. Ġlçe sınırları içinde birçok tarihi kalıntı mevcuttur. Diyarbakır’daki tarihi eserler içinde, Eğil Kalesi’nin önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Asur Kalesi olarak adlandırılan kale ve Asur hükümdarlarına ait mezarlar, önemli eserler arasında sayılabilir. Elyesa Peygamber ve Zülkifl Peygamber’in mezarlarının da burada olduğu kabul edilmektedir. Eğil’de yetiĢen önemli Hıristiyan ilim ve sanat adamları Ģunlardır; Eğilli Rahip Musa, Eğilli /Efesli Yuhanna, Theodoto, Ġznik Konsili’ne katılan Eğil Metropoliti Adey. Eğil, Hıristiyanlar arasında önemli bir yere sahiptir. Öyle ki, burası çoğu zaman episkoposluk merkezidir.

Düşünen Şehir Dergisi, 2023