Mitolojik Etkileşimler

PSİKOLOJİ ÇERÇEVESİNDE MİTOLOJİ OLGUSUNUN İNCELENMESİ , 2019

Copyright© Tüm hakları saklıdır. Bu k tabın tel f hakları, 5846 sayılı yasanın hükmüne göre, k tabı yayımlayan H perl nk Eğ t m İlet ş m Yay. San. ve T c. Ltd. Şt . ve Dr. İbrah m GÜMÜŞ'e a tt r. Yayımcının ve yazarın zn olmaksızın elektron k ve mekan k herhang b r kayıt s stem veya fotokop le çoğaltılamaz, kopyalanamaz. Ancak kaynak göster lerek kısa alıntı yapılab l r.

Hiperyayın, 2019

Copyright© Tüm hakları saklıdır. Bu k tabın tel f hakları, 5846 sayılı yasanın hükmüne göre, k tabı yayımlayan H perl nk Eğ t m İlet ş m Yay. San. ve T c. Ltd. Şt . ve Dr. İbrah m GÜMÜŞ'e a tt r. Yayımcının ve yazarın zn olmaksızın elektron k ve mekan k herhang b r kayıt s stem veya fotokop le çoğaltılamaz, kopyalanamaz. Ancak kaynak göster lerek kısa alıntı yapılab l r.

International Symposium on Mythology: Proceedings Book, 2019

Bugün edebiyat ve mitoloji arasındaki ilişkinin belirgin olarak karşımıza çıkan biçimi, mitlerin edebi eserleri şekillendiren bir yapı ve muhteva unsuru olarak kullanımıdır. Diğer taraftan, özellikle postmodern edebi teorik düşüncede, “Hermes”, “Narcissus”, “Oedipus”, “Orpheus” gibi çeşitli mitik karakterlerin metaforik kullanımı dikkat çeker. Bu bildiride, öncelikle edebi bir metnin okunması bağlamında kullanılan bu mitik metaforlar incelenecek, ardından okuma ve mitoloji arasında metaforik olarak kurulan bu ilişkinin farklı bir boyutu ele alınmaya çalışılacaktır. Bu noktada, okuma ve mitoloji arasında “zamandan çıkış” (Eliade) ve “fiili dünyadan mümkün dünyalara açılma” (Ricoeur) bağlamındaki kesişmelere dikkat çekilecektir. Nihayetinde okumanın, birbirinden farklı iki dünya (metin/okur, geçmiş/şimdi,) arasında büyüsel bir ilişkinin kurulduğu mitolojik bir eylem olduğu ileri sürülecektir. Mitolojinin günümüz edebi düşüncesini etkileyen sürekliliği sadece edebi metnin yapı ve muhtevasında değil, aynı zamanda onun okunma tecrübesinde de açığa çıkmaktadır.

Mitoloji bir din veya bir halkın kültüründe tanrılar, kahramanlar, evren ve insanın yaratılışına dair tüm sözlü ve yazılı efsane birikiminin ve bu efsanelerin doğuşlarını, anlamlarını yorumlayıp, inceleyen ve sınıflandıran çalışmalar bütünüdür Edith Hamilton "mitologya", adlı kitabında İnsan yapısı tanrıların ,yarı tanrıların kişilikleri serüvenleri ,bir takım efsaneler içinde kuşaktan kuşağa ta çağımıza kadar gelmiştir..İşte bu bilgilerin tümüne bugün mitolgya(mitoloji) diyoruz" der.(1) Mitologya-Edith hamilton-Varlık - İstanbul-1990 Sözlükte "mitoloji" ne anlama gelmektedir? 1-Mitleri, doğuşlarını, anlamlarını yorumlayan, inceleyen -(2)(TDK-Sözlük) 2-Bir ulusa, bir dine, özellikle yunan, latin uygarlığına ilişkin mitlerin,efsanelerin tümü.(TDK-Sözlük) 3-(Fr.mitologie-Lat-Yun)Milletlerin özellikle Yunan ve latinlerineski çağlardaki tanrı,yarı tanrı ve kahramanlarınınolağanüstü maceralarını anlatan efsanelerin bütünü ,mitler . 4-Konusu mitleri ,mitlerin doğuşunu inceleyip yorumlamak olan bilim(3)(Misalli büyük Türkçe sözlük-İlhan ayverdi-Kubbealtı-İstanbul-2011-S.829) 5-Mitleri konu alan ,doğuşlarını araştıran ,anlamlarını inceleyen yorumlayan bilim. eş.söylencebilim (4)(Ali püsküllüoğlu-Türkçe Sözlük-Can-İstanbul-2007-S.1265)

Özet: Bu makalede, türkülerde mitolojik unsurlar araştırılmış, bu unsurların iki biçimde ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Birincisi, efsâne konulu türkülerde mitolojik motifler; İkincisi tip ise, metafor biçiminde kullanılan mitolojik unsurlardır. Yazıda, bu olgunun mitoloji ile ilişkisi incelenmiş, türkülerin yapılarını şekillendirmedeki rolü ortaya koyulmuştur. Anahtar kelimeler: Türkülerde mitolojik motifler, Türk halk türküleri, türkü ve mitoloji, Türk mitolojisi, mitoloji, türkü. Mythological Motifs in Turkish Folk Songs Abstract: In this article, mythological elemeııts in Turkish folk songs and their appearances will be examined. A general outlook on Turkish fo lk songs reveal that the mythological elements appear in two types: The fır sı is the mythological elements in folk songs with legendary plots. In the second type, a mythological m otif takes place within the ballad text, with or without meaningful relation to the subject matter o f the ballad. İn this group mythological elements are generally used as metaphors. This article, mainly argue that the relations between folk songs and mythology and the role ofthe mythology informing the structure o f the folk songs.

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021

Mitler, ilk çağlardan itibaren insanların davranışları ve inanışları üzerinde şekillendirici bir etki yaratmıştır. Kutsal kabul edilip inanıldıklarından dolayı da bu etki nesilden nesle aktarılarak geleneklere ve göreneklere sirayet etmiştir. İnsanlar yeni kültür ve medeniyet dairelerine girseler bile mitlerden kaynaklanan bu davranış ve inanış kalıplarını-bazen bilinçli bir şekilde bazen de farkında olmadan-yaşatmaya devam etmişlerdir. Bu bağlamda selamlama faslından yemeklerin yenilip duaların edildiği bölüme kadar bir ritüel havasında gerçekleştirilen yâran sohbetlerinde de mitlerin izlerini görmek mümkündür. Yâran sohbetlerindeki mitolojik unsurların tespiti, mitlerin halk kültürü içerisinde hâlâ varlığını sürdürdüğünü gözler önüne sermektedir. Yapılan literatür taramasında yâran sohbetlerini konu alan birçok kitap, bildiri ve makale yayımlanmış olmasına rağmen yâran sohbetlerinin mitolojik arka planını konu alan çalışmaların oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Bu çalışmada mitlerin özelliklerine değinilip yâran sohbetleri tanıtıldıktan sonra Çankırı yâran meclislerinde oynanan oyunların, bu oyunlarda giyilen kostümlerin, kullanılan aletlerin ve icra edilen müziklerin mitik özellikleri üzerinde durulmuştur. Myths have had a shaping effect on people's behavior and beliefs since ancient times. Since they are considered sacred and believed, this effect has extend to traditions and customs by being passed down from generation to generation. Even if people entered the circles of new culture and civilization, they have continued to live these behavior and belief patterns -sometimes consciously and sometimes unwittingly- stemming from myths. In this context, it is possible to see the traces of myths in the yaran talks that take place in a ritual atmosphere, from the greeting to the part where meals are eaten and prayers. The detection of mythological elements in the yaran talks is very important in terms of revealing that myths still exist in folk culture. In the literature review made, although many books, notices and articles about the friends talks were published, it is seen that the studies on the mythological background of the yaran talks are quite limited. In this study, after mentioning the characteristics of the myths and introducing the yaran talks, the mythical characteristics of the plays played in the yaran’s social gathering in Çankırı, of the costumes worn in these plays, of the instruments used and of the music performed were emphasized on.

Mitik bir başlangıç zamanında, doğaüstü varlıklar tarafından gerçekleştirilen eylemlerin öyküsü olan mit, kutsal ve gerçek bir öykü olarak kabul edilmektedir. Buna göre mitler ait oldukları toplumlar için sıradan anlatılar değil, topluluğun var oluşunu ve kimliğini anlatan, bilimsel bir merak veya sanatsal bir ifadenin ürünü olan ya da belirli işlevlere sahip olan anlatılar olarak değerlendirilmektedir. Dinin mitolojiden izler taşıyıp taşımadığı ve mitik bir boyutunun olup olmadığı çeşitli disiplinlerce ele alınmış, eski kavimlerin mitleri ve dinlerin anlatıları arasındaki benzerliğe dikkat çekilmiş ve hangisinin hangisinden etkilendiği konusu tartışmalara sebep olmuştur. İslam ve mitoloji kavramları da İslam’ın mitolojik bir boyutunun olup olmadığı noktasında tartışılırken, İslam’ın tevhide dayalı bir din oluşu ve İslam’la ilgili kaynakların eleştirel bir bakış açısıyla okunarak sorgulanmaması ve bu kaynaklarda her yazılanın birer kutsal inanç unsuru gibi algılanması gibi sebeplerle konunun ele alınmasına mesafeli yaklaşılmıştır; ancak hem teolojik kaynaklarda hem de sözlü kültür etkisiyle İslam kültürü çerçevesinde oluşan kaynaklarda mitik unsurların söz konusu olduğu ileri sürülmüştür. Bu çalışmada köken mitleri bakımından Nehcü’l Feradis adlı kırk hadis tercümesine dayanan eser ele alınacaktır. Köken mitleri herhangi bir hayvan, bitki, davranış ya da bir kurumun “ortaya çıkışı”nı anlatan mitlerdir. Her yeni ortaya çıkışın bugünkü durumunu ve insanın tutum ve davranışlarının kökenini açıklamaktadır. Kökenle ilgili mitik düşüncenin, yaratılıştaki gize sıkı sıkıya bağlı olduğu ifade edilmektedir. Kerderli Mahmut tarafından 14. yüzyılda kaleme alınan Nehcü’l Feradis’te de yaratılıştan, canlı cansız varlıklara, çeşitli dinî ritüel ve ibadetlerden, mekân ve davranışlara kadar pek çok köken mitinin bulunduğu görülmektedir. Çalışmada İslam mitoloji bağlamında, eserde tespit edilen köken mitleri ele alınacak ve bu mitik anlatıların anlamsal çözümlemeleri yapılacaktır.

MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi

Türk heykel sanatında özellikle de geç dönem düşünüldüğünde; Türk heykeli ile mitoloji teriminin yan yana geldiği örnekler oldukça nadirdir. Erken dönem olarak da nitelendirilen Cumhuriyet dönemi öncesi heykel sanatımızda, ilk heykeltıraşlarımızın mitolojik tema ile bütünleşen eser örnekleri ne kadar az ise, bu durum, sonrasında da devam etmiştir. Cumhuriyetle daha da gelişmeye başlayan heykel sanatı, çeşitli konularda örnekler verirken, bunlar içerisinde ağırlıklı olarak anıtheykel anlayışı oldukça önem arz eder. Cumhuriyetten sonraki çalışmalarda nü temasına daha sık rastlanıyor olması, sanatçılarımızın Avrupa'ya giderek buradaki üsluplardan etkilendiklerini düşündürmektedir. 1950'li yıllarda ve sonrasında çalışan heykel sanatçılarımız incelendiğinde, mitolojik temalı örneklere rastlamakta güçlük çekilse de, Türk sanatçılarının mitolojik temalı örnekleri arasında; Kibele'den Şahmeran'a, Zümrüdüanka'dan diğer bazı hayvan motiflerine veya simgesel ve düşsel unsurlara rastlanılmaktadır. Bu doğrultuda çalışan heykel sanatçılarımızın başında ise Ali Teoman Germaner gelmekte olup, onu takiben Bihrat Mavitan ve Mehmet Aksoy isimlerinden bahsedilebilir.

I. Uluslararası Mitoloji Sempozyumu - Ardahan Üniversitesi, 2019

Akademik Tarih, 2019