The paper discusses a unique find: an early medieval vessel with an incised swastika motif deposi... more The paper discusses a unique find: an early medieval vessel with an incised swastika motif deposited as a foundation offering under a house in Jelenia Góra-Grabary (SE Poland, Sudety Mountains). Swastikas on vessel bodies were uncommon in the Early Middle Ages, although throughout the centuries this symbol has been regarded as magical and associated with the solar cult.
Zagadkowa osada z przełomu I i II tysiąclecia w Sanoku (Białej Górze), stanowisko 94. Wstępna pre... more Zagadkowa osada z przełomu I i II tysiąclecia w Sanoku (Białej Górze), stanowisko 94. Wstępna prezentacja odkryć z lat 2018 i 2020 .
Abstrakty Śląskie Spotkania Archeologiczne 2022, 2022
Odkrycie pod koniec lat 90. XX w. megalitycznych grobowców kultury pucharów lejkowatych w Muszkow... more Odkrycie pod koniec lat 90. XX w. megalitycznych grobowców kultury pucharów lejkowatych w Muszkowickim Lesie (Wojciechowski et al. 2002) rozpoczęło na nowo dyskusję na temat znajdujących się tam cmentarzysk wczesnośredniowiecznych (Limisiewicz 2007; 2008) identyfikowanych z tzw. strefą C wg Zoll-Adamikowej (Zoll-Adamikowa 1979). Ten niewielki kompleks leśny znajdujący się pomiędzy Strzelinem a Ziębicami należy do jednego z dwóch w Europie rezerwatów cennego buka nasiennego. Jednocześnie skrywa w sobie szczątki świadków ponad pięciu tysięcy lat historii tej części Europy. Dzięki realizowanemu w 2012 r. projektowi badawczemu, na terenie Muszkowickiego Lasu zinwentaryzowano ponad 20 nowych cmentarzysk kurhanowych przedstawiających najprawdopodobniej materialne ślady obecności ludzi kilku epizodów kulturowych (Przybył 2014). Wykopaliska prowadzone przez A. Limisiewicza, a wcześniej m.in. przez T. Kaletyna (1968), uwidoczniły pewien schemat przestrzenny właściwy dla mogił słowiańskich na tym obszarze. Zdaniem A. Limisiewicza ciągi ułożonych liniowo kurhanów, wraz z tzw. liniami bocznymi mogą reprezentować pewną, bliżej niepoznaną, formę lineażu. Dla wyjaśnienia, czy założenie to jest słuszne, niezbędne jest przeprowadzenie stosownych badań w obrębie chociażby jednego z takich ciągów mogił. Natomiast punktem wyjścia dla przyszłych rozważań jest prezentacja wzajemnych relacji przestrzennych w obrębie każdego ze skupień kolistych kurhanów. Pomiary takie były wykonane jedynie dla pojedynczych stanowisk, a złożoność tej problematyki, wymaga na etapie wstępnym przynajmniej zobrazowania poszczególnych skupień w uproszczonej formie graficznej. W dniach 11-12 kwietnia 2022 przeprowadzono takie pomiary robocze dla 13 skupień znajdujących się w Muszkowickim Lesie Bukowym, namierzając przy pomocy dalmierza budowlanego 77 kurhanów. Nie ma pewności czy wszystkie te stanowiska mogą być datowane na VIII-X w., ponieważ na niektórych stanowiskach kultury łużyckiej obserwujemy identyczne ciągi podobnych pod względem morfologii i wymiarów kopców (Baron, Kuźbik 2012). Kierując się jednak pewnymi lokalnymi analogiami do wcześniej przebadanych tu cmentarzysk, istnieje duże prawdopodobieństwo, że skupienia linii kolistych kopców mogą być związane ze słowiańskim epizodem funkcjonowania tego lasu.
Baron J., Kuźbik R. 2012. Inwentaryzacja wybranych cmentarzysk kurhanowych z epoki brązu z terenu środkowego Nadodrza, Archeologia Środkowego Nadodrza 9, 81–88. Kaletyn T. 1968. Sprawozdanie z działalności konserwatora zabytków archeologicznych na terenie woj. wrocławskiego w 1966 roku, Silesia Antiqua 10, 282–299. Limisiewicz A. 2007. Etapy chowania zmarłych przez pogańskich Słowian, Funeralia Lednickie 9, 39–43. Limisiewicz A. 2008. Rozplanowanie wczesnośredniowiecznych cmentarzysk kurhanowych z terenów Polski południowej, (w:) A. Błażejewski (red.), Labor et patientia. Studia Archaeologica Stanislao Pazda dedicata, Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 375–398. Przybył A. 2014. Badania nieinwazyjne w ochronie dziedzictwa archeologicznego terenów zalesionych na przykładzie Lasu Muszkowickiego, Fontes Archaeologici Posnanienses 50, 67–81. Wojciechowski W., Cholewa P., Limisiewicz A. 2002. Wyniki rozpozna¬nia terenowego i badań wykopaliskowych megalitycznego grobowca kujawskiego w rejonie Henrykowa, pow. Ząbkowice Śląskie, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 44, 177–186. Zoll-Adamikowa H. 1979. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. II. Analiza. Wnioski, Wrocław.
Roasters are clay, quadrilateral vessels that are found in areas of whole Slavic region. For year... more Roasters are clay, quadrilateral vessels that are found in areas of whole Slavic region. For years, there has been a discussion on their functionality, in which various concepts of their use keep appearing. In this paper we present the results of botanical and gas chromatographic studies carried out on several fragments of roasters that originated in the Sudetes Mountain area and Sudetic Foreland. The analyzed artefacts in total of 26 pieces come from three early medieval sites: Gilów, Jelenia Góra-Grabary and Kamieniec Ząbkowicki. The obtained results allowed to concluding that these were the vessels used for thermal processing of cereal grains in both processes of food processing and food preservation. The results made it possible to move the beginnings of agrarian activity in the Sudetes Mountains by 400 years, earlier than it was thought, which has a key meaning for observation of the economy development in mountainous areas in the early Middle Ages.
The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and... more The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and scholars studying the past. The investigations launched in the 1990s made it possible to determine the chronology of three of the archaeological sites in this area. In 2018, two hillforts – on the Kobylica and Golica hills – were investigated. Czech literature classifies such hillforts as the ostrožna-type. The excavations of these hillforts made it possible to establish to date them between the 9th and 10th centuries.The hillforts were located on hilltops with similar altitudes above the sea level, less than 200 m from each other. Such a spatial arrangement made it possible to control the gateway to the Myślibórz Gorge from the north-east. Reasons for developing a defensive system in the southern part of the gorge are obscure, as is the role that two other early medieval hillforts played in it. Was it simply a warning system, or rather part of a comprehensive network of defensive sites?
The article presents the latest results of archaeological studies on the 8th-10th century hillfor... more The article presents the latest results of archaeological studies on the 8th-10th century hillforts in the Sudetes. The authors present previously unknown structures, found through the analysis of aerial scans using the ALS method. Excavation and office studies conducted since 2005 in the Sudetes also allowed for correcting the chronology of some previously known hillfort sites. The article also presents a discussion on the structures referred to as ‘quasi-hillforts’ and those considered to be destroyed. The findings are concluded by a summary of changes in the archaeological research of the early medieval Sudetes over the last 15 years, i.e. since the publication of the last monograph devoted to hillforts in this part of Central Europe.
Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii., 2021
Przedmiotem badań petrograficznych są często fragmenty naczyń ceramicznych o różnym przeznaczeniu... more Przedmiotem badań petrograficznych są często fragmenty naczyń ceramicznych o różnym przeznaczeniu oraz inne przedmioty wykonane z wypalonej gliny, takie jak: kafle piecowe, dachówki, cegły, fajki, figurki, ciężarki tkackie, pieczęcie, formy odlewnicze, tabliczki gliniane, polepa, rury ceramiczne i inne (Stoksik 2007; Reedy 2008; August i in. 2011; Quinn 2013). Dzięki doświadczeniom wynikającym z wcześniej wykonywanych analiz mikroskopowych ceramiki w literaturze przedmiotu dość powszechnie używane są pojęcia: petrografia ceramiki (ang. ceramics petrography) oraz petrologii ceramiki (ang. ceramic petrology). W pierwszym przypadku chodzi o opisową interpretację cech petrograficznych ceramiki, a w drugim dokonywana jest szersza analiza historycznego warsztatu ceramicznego na podstawie wyników badań makro-i mikroskopowych, analizy strukturalnej, specjalistycznych badań mineralogicznych, interpretacji oznaczeń składu chemicznego, badań eksperymentalnych i innych (Quinn 2013) (ryc. 1, 2, 3). W niektórych publikacjach dotyczących analiz zabytkowej ceramiki wyróżniane są dwie procedury analityczne (Jacobs 1983; As 2004). Są tzw. badania podstawowe, "niskobudżetowe" (ang. low-tech
Proceedings of the 3rd Meeting of the Association of Ground Stone Tools Research, 2020
Access Archaeology offers a different publishing model for specialist academic material that migh... more Access Archaeology offers a different publishing model for specialist academic material that might traditionally prove commercially unviable, perhaps due to its sheer extent or volume of colour content, or simply due to its relatively niche field of interest. This could apply, for example, to a PhD dissertation or a catalogue of archaeological data. All Access Archaeology publications are available as a free-to-download pdf eBook and in print format. The free pdf download model supports dissemination in areas of the world where budgets are more severely limited, and also allows individual academics from all over the world the opportunity to access the material privately, rather than relying solely on their university or public library. Print copies, nevertheless, remain available to individuals and institutions who need or prefer them. The material is refereed and/or peer reviewed. Copy-editing takes place prior to submission of the work for publication and is the responsibility of the author. Academics who are able to supply printready material are not charged any fee to publish (including making the material available as a free-todownload pdf). In some instances the material is type-set in-house and in these cases a small charge is passed on for layout work. Our principal effort goes into promoting the material, both the free-to-download pdf and print edition, where Access Archaeology books get the same level of attention as all of our publications which are marketed through e-alerts, print catalogues, displays at academic conferences, and are supported by professional distribution worldwide.
This paper concerns the results of the petrographic analysis of some serpentinite artefacts found... more This paper concerns the results of the petrographic analysis of some serpentinite artefacts found at archaeological sites, dated back to the early Middle Ages. The well documented Lower Silesian serpentinite deposit exploitation during the Neolithic, incited the authors to verify whether these quarries were sourced in the early Middle Ages as well. The latter supposition was based on an existing collection of serpentinite items from the Ostrów Tumski archaeological site (Wrocław's Cathedral Island). As a result of their petrographic analysis the items were found to derive from the outcrops situated in the area of Jordanów Śląski (circa 40 km from Wrocław), the very region where Neolithic quarrying activities were previously recorded. Medieval usage of these rocks was much scarcer than in the Neolithic. The highly evident import of serpentinite raw material to medieval Wrocław in the first quarter of the 11 th century may be related to the process of the Cathedral's construction and decoration, as elements of the stone siding of its walls constitute the majority of the artefacts examined.
This paper presents results of morphological and petrological analyses of ground stone tool assem... more This paper presents results of morphological and petrological analyses of ground stone tool assemblage acquired from late Bronze Age settlement site at Niemczańska, Wrocław, Poland. The collection of six tools is functionally and petrologically diverse but comparable in terms of physical and mechanical properties, i.e. hardness and wear resistance. Exclusively hard and quartz-rich rocks were selected for tools production (granites, gneisses and sandstones). We applied complementary approaches: polarizing optical microscopy with modal mineralogical analyses, scanning electron microscopy and electron probe microanalyser for the petrographic and raw material provenance study. The results of our observations lead to the conclusion that raw material was collected locally from the surface deposits associated with glacial erratics brought to the area during MIS-16 to Saalian glaciations from Sweden and Åland Islands. Our observations confirm that erratics were a common source of raw material for the Odra Basin populations during the Bronze Age instead of autochthonic Sudetic or allogenic materials. Agricultural (grinder and grinding disc) and non-agricultural (whetstone, pad/fragment of a grinding disc, grinder and smoother) functions are recognised, based on morphological observations and use-wear traces. Three activity zones are distinguished at the site-production, habitation and possible cult zone with lithic tools spread within production and habitation zones.
The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and... more The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and scholars studying the past. The investigations launched in the 1990s made it possible to determine the chronology of three of the archaeological sites in this area. In 2018, two hillforts – on the Kobylica and Golica hills – were investigated. Czech literature classifies such hillforts as the ostrožna-type. The excavations of these hillforts made it possible to establish to date them between the 9th and 10th centuries. The hillforts were located on hilltops with similar altitudes above the sea level, less than 200 m from each other. Such a spatial arrangement made it possible to control the gateway to the Myślibórz Gorge from the north-east. Reasons for developing a defensive system in the southern part of the gorge are obscure, as is the role that two other early medieval hillforts played in it. Was it simply a warning system, or rather part of a comprehensive network of defensive sites?
The paper discusses a unique find: an early medieval vessel with an incised swastika motif deposi... more The paper discusses a unique find: an early medieval vessel with an incised swastika motif deposited as a foundation offering under a house in Jelenia Góra-Grabary (SE Poland, Sudety Mountains). Swastikas on vessel bodies were uncommon in the Early Middle Ages, although throughout the centuries this symbol has been regarded as magical and associated with the solar cult.
Zagadkowa osada z przełomu I i II tysiąclecia w Sanoku (Białej Górze), stanowisko 94. Wstępna pre... more Zagadkowa osada z przełomu I i II tysiąclecia w Sanoku (Białej Górze), stanowisko 94. Wstępna prezentacja odkryć z lat 2018 i 2020 .
Abstrakty Śląskie Spotkania Archeologiczne 2022, 2022
Odkrycie pod koniec lat 90. XX w. megalitycznych grobowców kultury pucharów lejkowatych w Muszkow... more Odkrycie pod koniec lat 90. XX w. megalitycznych grobowców kultury pucharów lejkowatych w Muszkowickim Lesie (Wojciechowski et al. 2002) rozpoczęło na nowo dyskusję na temat znajdujących się tam cmentarzysk wczesnośredniowiecznych (Limisiewicz 2007; 2008) identyfikowanych z tzw. strefą C wg Zoll-Adamikowej (Zoll-Adamikowa 1979). Ten niewielki kompleks leśny znajdujący się pomiędzy Strzelinem a Ziębicami należy do jednego z dwóch w Europie rezerwatów cennego buka nasiennego. Jednocześnie skrywa w sobie szczątki świadków ponad pięciu tysięcy lat historii tej części Europy. Dzięki realizowanemu w 2012 r. projektowi badawczemu, na terenie Muszkowickiego Lasu zinwentaryzowano ponad 20 nowych cmentarzysk kurhanowych przedstawiających najprawdopodobniej materialne ślady obecności ludzi kilku epizodów kulturowych (Przybył 2014). Wykopaliska prowadzone przez A. Limisiewicza, a wcześniej m.in. przez T. Kaletyna (1968), uwidoczniły pewien schemat przestrzenny właściwy dla mogił słowiańskich na tym obszarze. Zdaniem A. Limisiewicza ciągi ułożonych liniowo kurhanów, wraz z tzw. liniami bocznymi mogą reprezentować pewną, bliżej niepoznaną, formę lineażu. Dla wyjaśnienia, czy założenie to jest słuszne, niezbędne jest przeprowadzenie stosownych badań w obrębie chociażby jednego z takich ciągów mogił. Natomiast punktem wyjścia dla przyszłych rozważań jest prezentacja wzajemnych relacji przestrzennych w obrębie każdego ze skupień kolistych kurhanów. Pomiary takie były wykonane jedynie dla pojedynczych stanowisk, a złożoność tej problematyki, wymaga na etapie wstępnym przynajmniej zobrazowania poszczególnych skupień w uproszczonej formie graficznej. W dniach 11-12 kwietnia 2022 przeprowadzono takie pomiary robocze dla 13 skupień znajdujących się w Muszkowickim Lesie Bukowym, namierzając przy pomocy dalmierza budowlanego 77 kurhanów. Nie ma pewności czy wszystkie te stanowiska mogą być datowane na VIII-X w., ponieważ na niektórych stanowiskach kultury łużyckiej obserwujemy identyczne ciągi podobnych pod względem morfologii i wymiarów kopców (Baron, Kuźbik 2012). Kierując się jednak pewnymi lokalnymi analogiami do wcześniej przebadanych tu cmentarzysk, istnieje duże prawdopodobieństwo, że skupienia linii kolistych kopców mogą być związane ze słowiańskim epizodem funkcjonowania tego lasu.
Baron J., Kuźbik R. 2012. Inwentaryzacja wybranych cmentarzysk kurhanowych z epoki brązu z terenu środkowego Nadodrza, Archeologia Środkowego Nadodrza 9, 81–88. Kaletyn T. 1968. Sprawozdanie z działalności konserwatora zabytków archeologicznych na terenie woj. wrocławskiego w 1966 roku, Silesia Antiqua 10, 282–299. Limisiewicz A. 2007. Etapy chowania zmarłych przez pogańskich Słowian, Funeralia Lednickie 9, 39–43. Limisiewicz A. 2008. Rozplanowanie wczesnośredniowiecznych cmentarzysk kurhanowych z terenów Polski południowej, (w:) A. Błażejewski (red.), Labor et patientia. Studia Archaeologica Stanislao Pazda dedicata, Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 375–398. Przybył A. 2014. Badania nieinwazyjne w ochronie dziedzictwa archeologicznego terenów zalesionych na przykładzie Lasu Muszkowickiego, Fontes Archaeologici Posnanienses 50, 67–81. Wojciechowski W., Cholewa P., Limisiewicz A. 2002. Wyniki rozpozna¬nia terenowego i badań wykopaliskowych megalitycznego grobowca kujawskiego w rejonie Henrykowa, pow. Ząbkowice Śląskie, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 44, 177–186. Zoll-Adamikowa H. 1979. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. II. Analiza. Wnioski, Wrocław.
Roasters are clay, quadrilateral vessels that are found in areas of whole Slavic region. For year... more Roasters are clay, quadrilateral vessels that are found in areas of whole Slavic region. For years, there has been a discussion on their functionality, in which various concepts of their use keep appearing. In this paper we present the results of botanical and gas chromatographic studies carried out on several fragments of roasters that originated in the Sudetes Mountain area and Sudetic Foreland. The analyzed artefacts in total of 26 pieces come from three early medieval sites: Gilów, Jelenia Góra-Grabary and Kamieniec Ząbkowicki. The obtained results allowed to concluding that these were the vessels used for thermal processing of cereal grains in both processes of food processing and food preservation. The results made it possible to move the beginnings of agrarian activity in the Sudetes Mountains by 400 years, earlier than it was thought, which has a key meaning for observation of the economy development in mountainous areas in the early Middle Ages.
The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and... more The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and scholars studying the past. The investigations launched in the 1990s made it possible to determine the chronology of three of the archaeological sites in this area. In 2018, two hillforts – on the Kobylica and Golica hills – were investigated. Czech literature classifies such hillforts as the ostrožna-type. The excavations of these hillforts made it possible to establish to date them between the 9th and 10th centuries.The hillforts were located on hilltops with similar altitudes above the sea level, less than 200 m from each other. Such a spatial arrangement made it possible to control the gateway to the Myślibórz Gorge from the north-east. Reasons for developing a defensive system in the southern part of the gorge are obscure, as is the role that two other early medieval hillforts played in it. Was it simply a warning system, or rather part of a comprehensive network of defensive sites?
The article presents the latest results of archaeological studies on the 8th-10th century hillfor... more The article presents the latest results of archaeological studies on the 8th-10th century hillforts in the Sudetes. The authors present previously unknown structures, found through the analysis of aerial scans using the ALS method. Excavation and office studies conducted since 2005 in the Sudetes also allowed for correcting the chronology of some previously known hillfort sites. The article also presents a discussion on the structures referred to as ‘quasi-hillforts’ and those considered to be destroyed. The findings are concluded by a summary of changes in the archaeological research of the early medieval Sudetes over the last 15 years, i.e. since the publication of the last monograph devoted to hillforts in this part of Central Europe.
Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii., 2021
Przedmiotem badań petrograficznych są często fragmenty naczyń ceramicznych o różnym przeznaczeniu... more Przedmiotem badań petrograficznych są często fragmenty naczyń ceramicznych o różnym przeznaczeniu oraz inne przedmioty wykonane z wypalonej gliny, takie jak: kafle piecowe, dachówki, cegły, fajki, figurki, ciężarki tkackie, pieczęcie, formy odlewnicze, tabliczki gliniane, polepa, rury ceramiczne i inne (Stoksik 2007; Reedy 2008; August i in. 2011; Quinn 2013). Dzięki doświadczeniom wynikającym z wcześniej wykonywanych analiz mikroskopowych ceramiki w literaturze przedmiotu dość powszechnie używane są pojęcia: petrografia ceramiki (ang. ceramics petrography) oraz petrologii ceramiki (ang. ceramic petrology). W pierwszym przypadku chodzi o opisową interpretację cech petrograficznych ceramiki, a w drugim dokonywana jest szersza analiza historycznego warsztatu ceramicznego na podstawie wyników badań makro-i mikroskopowych, analizy strukturalnej, specjalistycznych badań mineralogicznych, interpretacji oznaczeń składu chemicznego, badań eksperymentalnych i innych (Quinn 2013) (ryc. 1, 2, 3). W niektórych publikacjach dotyczących analiz zabytkowej ceramiki wyróżniane są dwie procedury analityczne (Jacobs 1983; As 2004). Są tzw. badania podstawowe, "niskobudżetowe" (ang. low-tech
Proceedings of the 3rd Meeting of the Association of Ground Stone Tools Research, 2020
Access Archaeology offers a different publishing model for specialist academic material that migh... more Access Archaeology offers a different publishing model for specialist academic material that might traditionally prove commercially unviable, perhaps due to its sheer extent or volume of colour content, or simply due to its relatively niche field of interest. This could apply, for example, to a PhD dissertation or a catalogue of archaeological data. All Access Archaeology publications are available as a free-to-download pdf eBook and in print format. The free pdf download model supports dissemination in areas of the world where budgets are more severely limited, and also allows individual academics from all over the world the opportunity to access the material privately, rather than relying solely on their university or public library. Print copies, nevertheless, remain available to individuals and institutions who need or prefer them. The material is refereed and/or peer reviewed. Copy-editing takes place prior to submission of the work for publication and is the responsibility of the author. Academics who are able to supply printready material are not charged any fee to publish (including making the material available as a free-todownload pdf). In some instances the material is type-set in-house and in these cases a small charge is passed on for layout work. Our principal effort goes into promoting the material, both the free-to-download pdf and print edition, where Access Archaeology books get the same level of attention as all of our publications which are marketed through e-alerts, print catalogues, displays at academic conferences, and are supported by professional distribution worldwide.
This paper concerns the results of the petrographic analysis of some serpentinite artefacts found... more This paper concerns the results of the petrographic analysis of some serpentinite artefacts found at archaeological sites, dated back to the early Middle Ages. The well documented Lower Silesian serpentinite deposit exploitation during the Neolithic, incited the authors to verify whether these quarries were sourced in the early Middle Ages as well. The latter supposition was based on an existing collection of serpentinite items from the Ostrów Tumski archaeological site (Wrocław's Cathedral Island). As a result of their petrographic analysis the items were found to derive from the outcrops situated in the area of Jordanów Śląski (circa 40 km from Wrocław), the very region where Neolithic quarrying activities were previously recorded. Medieval usage of these rocks was much scarcer than in the Neolithic. The highly evident import of serpentinite raw material to medieval Wrocław in the first quarter of the 11 th century may be related to the process of the Cathedral's construction and decoration, as elements of the stone siding of its walls constitute the majority of the artefacts examined.
This paper presents results of morphological and petrological analyses of ground stone tool assem... more This paper presents results of morphological and petrological analyses of ground stone tool assemblage acquired from late Bronze Age settlement site at Niemczańska, Wrocław, Poland. The collection of six tools is functionally and petrologically diverse but comparable in terms of physical and mechanical properties, i.e. hardness and wear resistance. Exclusively hard and quartz-rich rocks were selected for tools production (granites, gneisses and sandstones). We applied complementary approaches: polarizing optical microscopy with modal mineralogical analyses, scanning electron microscopy and electron probe microanalyser for the petrographic and raw material provenance study. The results of our observations lead to the conclusion that raw material was collected locally from the surface deposits associated with glacial erratics brought to the area during MIS-16 to Saalian glaciations from Sweden and Åland Islands. Our observations confirm that erratics were a common source of raw material for the Odra Basin populations during the Bronze Age instead of autochthonic Sudetic or allogenic materials. Agricultural (grinder and grinding disc) and non-agricultural (whetstone, pad/fragment of a grinding disc, grinder and smoother) functions are recognised, based on morphological observations and use-wear traces. Three activity zones are distinguished at the site-production, habitation and possible cult zone with lithic tools spread within production and habitation zones.
The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and... more The Myślibórz Gorge, located within the Kaczawy Foothills, is well-known to environmentalists and scholars studying the past. The investigations launched in the 1990s made it possible to determine the chronology of three of the archaeological sites in this area. In 2018, two hillforts – on the Kobylica and Golica hills – were investigated. Czech literature classifies such hillforts as the ostrožna-type. The excavations of these hillforts made it possible to establish to date them between the 9th and 10th centuries. The hillforts were located on hilltops with similar altitudes above the sea level, less than 200 m from each other. Such a spatial arrangement made it possible to control the gateway to the Myślibórz Gorge from the north-east. Reasons for developing a defensive system in the southern part of the gorge are obscure, as is the role that two other early medieval hillforts played in it. Was it simply a warning system, or rather part of a comprehensive network of defensive sites?
Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, fot. P. Gunia; tło model ASL rejonu Gromnika, oprac. M. Legut-Pin... more Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, fot. P. Gunia; tło model ASL rejonu Gromnika, oprac. M. Legut-Pintal, zmieniony przez E. Lisowska)
Surowce skalne Wzgórz Strzelińskich w gospodarce społeczeństw pradziejowych i średniowiecznych Pr... more Surowce skalne Wzgórz Strzelińskich w gospodarce społeczeństw pradziejowych i średniowiecznych Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem dr hab. Jacka Michniewicza Poznań, 2015 1 Wśród zakończonych sukcesem projektów można wymienić: festyny rycerskie odbywające się dorocznie na Gromniku od 2010 r., utworzenie sieci ścieżek rowerowych na Wzgórzach Strzelińskich, utworzenie Izby Pamięci Historycznej w Romanowie w 2013 r., budowę w 2012 r. wieży widokowej na Gromniku, wydanie licznych folderów i map promujących gminy, na których obszarze znajdują się Wzgórza Strzelińskie.
Unpublished MGR work 2007 - Funnel beaker settlement in Raków 9, Głubczyce Plateau. If you need ... more Unpublished MGR work 2007 - Funnel beaker settlement in Raków 9, Głubczyce Plateau. If you need to copy some figures, please contact the author.
Uploads
Papers by Ewa Lisowska
Dzięki realizowanemu w 2012 r. projektowi badawczemu, na terenie Muszkowickiego Lasu zinwentaryzowano ponad 20 nowych cmentarzysk kurhanowych przedstawiających najprawdopodobniej materialne ślady obecności ludzi kilku epizodów kulturowych (Przybył 2014). Wykopaliska prowadzone przez A. Limisiewicza, a wcześniej m.in. przez T. Kaletyna (1968), uwidoczniły pewien schemat przestrzenny właściwy dla mogił słowiańskich na tym obszarze. Zdaniem A. Limisiewicza ciągi ułożonych liniowo kurhanów, wraz z tzw. liniami bocznymi mogą reprezentować pewną, bliżej niepoznaną, formę lineażu. Dla wyjaśnienia, czy założenie to jest słuszne, niezbędne jest przeprowadzenie stosownych badań w obrębie chociażby jednego z takich ciągów mogił. Natomiast punktem wyjścia dla przyszłych rozważań jest prezentacja wzajemnych relacji przestrzennych w obrębie każdego ze skupień kolistych kurhanów. Pomiary takie były wykonane jedynie dla pojedynczych stanowisk, a złożoność tej problematyki, wymaga na etapie wstępnym przynajmniej zobrazowania poszczególnych skupień w uproszczonej formie graficznej.
W dniach 11-12 kwietnia 2022 przeprowadzono takie pomiary robocze dla 13 skupień znajdujących się w Muszkowickim Lesie Bukowym, namierzając przy pomocy dalmierza budowlanego 77 kurhanów. Nie ma pewności czy wszystkie te stanowiska mogą być datowane na VIII-X w., ponieważ na niektórych stanowiskach kultury łużyckiej obserwujemy identyczne ciągi podobnych pod względem morfologii i wymiarów kopców (Baron, Kuźbik 2012). Kierując się jednak pewnymi lokalnymi analogiami do wcześniej przebadanych tu cmentarzysk, istnieje duże prawdopodobieństwo, że skupienia linii kolistych kopców mogą być związane ze słowiańskim epizodem funkcjonowania tego lasu.
Baron J., Kuźbik R. 2012. Inwentaryzacja wybranych cmentarzysk kurhanowych z epoki brązu z terenu środkowego Nadodrza, Archeologia Środkowego Nadodrza 9, 81–88.
Kaletyn T. 1968. Sprawozdanie z działalności konserwatora zabytków archeologicznych na terenie woj. wrocławskiego w 1966 roku, Silesia Antiqua 10, 282–299.
Limisiewicz A. 2007. Etapy chowania zmarłych przez pogańskich Słowian, Funeralia Lednickie 9, 39–43.
Limisiewicz A. 2008. Rozplanowanie wczesnośredniowiecznych cmentarzysk kurhanowych z terenów Polski południowej, (w:) A. Błażejewski (red.), Labor et patientia. Studia Archaeologica Stanislao Pazda dedicata, Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 375–398.
Przybył A. 2014. Badania nieinwazyjne w ochronie dziedzictwa archeologicznego terenów zalesionych na przykładzie Lasu Muszkowickiego, Fontes Archaeologici Posnanienses 50, 67–81.
Wojciechowski W., Cholewa P., Limisiewicz A. 2002. Wyniki rozpozna¬nia terenowego i badań wykopaliskowych megalitycznego grobowca kujawskiego w rejonie Henrykowa, pow. Ząbkowice Śląskie, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 44, 177–186.
Zoll-Adamikowa H. 1979. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. II. Analiza. Wnioski, Wrocław.
in the Sudetes. The authors present previously unknown structures, found through
the analysis of aerial scans using the ALS method. Excavation and office studies conducted
since 2005 in the Sudetes also allowed for correcting the chronology of some previously
known hillfort sites. The article also presents a discussion on the structures referred to
as ‘quasi-hillforts’ and those considered to be destroyed. The findings are concluded by
a summary of changes in the archaeological research of the early medieval Sudetes over
the last 15 years, i.e. since the publication of the last monograph devoted to hillforts in
this part of Central Europe.
studying the past. The investigations launched in the 1990s made it possible to determine the chronology of
three of the archaeological sites in this area. In 2018, two hillforts – on the Kobylica and Golica hills – were investigated.
Czech literature classifies such hillforts as the ostrožna-type. The excavations of these hillforts made
it possible to establish to date them between the 9th and 10th centuries.
The hillforts were located on hilltops with similar altitudes above the sea level, less than 200 m from each other.
Such a spatial arrangement made it possible to control the gateway to the Myślibórz Gorge from the north-east.
Reasons for developing a defensive system in the southern part of the gorge are obscure, as is the role that two
other early medieval hillforts played in it. Was it simply a warning system, or rather part of a comprehensive
network of defensive sites?
Dzięki realizowanemu w 2012 r. projektowi badawczemu, na terenie Muszkowickiego Lasu zinwentaryzowano ponad 20 nowych cmentarzysk kurhanowych przedstawiających najprawdopodobniej materialne ślady obecności ludzi kilku epizodów kulturowych (Przybył 2014). Wykopaliska prowadzone przez A. Limisiewicza, a wcześniej m.in. przez T. Kaletyna (1968), uwidoczniły pewien schemat przestrzenny właściwy dla mogił słowiańskich na tym obszarze. Zdaniem A. Limisiewicza ciągi ułożonych liniowo kurhanów, wraz z tzw. liniami bocznymi mogą reprezentować pewną, bliżej niepoznaną, formę lineażu. Dla wyjaśnienia, czy założenie to jest słuszne, niezbędne jest przeprowadzenie stosownych badań w obrębie chociażby jednego z takich ciągów mogił. Natomiast punktem wyjścia dla przyszłych rozważań jest prezentacja wzajemnych relacji przestrzennych w obrębie każdego ze skupień kolistych kurhanów. Pomiary takie były wykonane jedynie dla pojedynczych stanowisk, a złożoność tej problematyki, wymaga na etapie wstępnym przynajmniej zobrazowania poszczególnych skupień w uproszczonej formie graficznej.
W dniach 11-12 kwietnia 2022 przeprowadzono takie pomiary robocze dla 13 skupień znajdujących się w Muszkowickim Lesie Bukowym, namierzając przy pomocy dalmierza budowlanego 77 kurhanów. Nie ma pewności czy wszystkie te stanowiska mogą być datowane na VIII-X w., ponieważ na niektórych stanowiskach kultury łużyckiej obserwujemy identyczne ciągi podobnych pod względem morfologii i wymiarów kopców (Baron, Kuźbik 2012). Kierując się jednak pewnymi lokalnymi analogiami do wcześniej przebadanych tu cmentarzysk, istnieje duże prawdopodobieństwo, że skupienia linii kolistych kopców mogą być związane ze słowiańskim epizodem funkcjonowania tego lasu.
Baron J., Kuźbik R. 2012. Inwentaryzacja wybranych cmentarzysk kurhanowych z epoki brązu z terenu środkowego Nadodrza, Archeologia Środkowego Nadodrza 9, 81–88.
Kaletyn T. 1968. Sprawozdanie z działalności konserwatora zabytków archeologicznych na terenie woj. wrocławskiego w 1966 roku, Silesia Antiqua 10, 282–299.
Limisiewicz A. 2007. Etapy chowania zmarłych przez pogańskich Słowian, Funeralia Lednickie 9, 39–43.
Limisiewicz A. 2008. Rozplanowanie wczesnośredniowiecznych cmentarzysk kurhanowych z terenów Polski południowej, (w:) A. Błażejewski (red.), Labor et patientia. Studia Archaeologica Stanislao Pazda dedicata, Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 375–398.
Przybył A. 2014. Badania nieinwazyjne w ochronie dziedzictwa archeologicznego terenów zalesionych na przykładzie Lasu Muszkowickiego, Fontes Archaeologici Posnanienses 50, 67–81.
Wojciechowski W., Cholewa P., Limisiewicz A. 2002. Wyniki rozpozna¬nia terenowego i badań wykopaliskowych megalitycznego grobowca kujawskiego w rejonie Henrykowa, pow. Ząbkowice Śląskie, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 44, 177–186.
Zoll-Adamikowa H. 1979. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. II. Analiza. Wnioski, Wrocław.
in the Sudetes. The authors present previously unknown structures, found through
the analysis of aerial scans using the ALS method. Excavation and office studies conducted
since 2005 in the Sudetes also allowed for correcting the chronology of some previously
known hillfort sites. The article also presents a discussion on the structures referred to
as ‘quasi-hillforts’ and those considered to be destroyed. The findings are concluded by
a summary of changes in the archaeological research of the early medieval Sudetes over
the last 15 years, i.e. since the publication of the last monograph devoted to hillforts in
this part of Central Europe.
studying the past. The investigations launched in the 1990s made it possible to determine the chronology of
three of the archaeological sites in this area. In 2018, two hillforts – on the Kobylica and Golica hills – were investigated.
Czech literature classifies such hillforts as the ostrožna-type. The excavations of these hillforts made
it possible to establish to date them between the 9th and 10th centuries.
The hillforts were located on hilltops with similar altitudes above the sea level, less than 200 m from each other.
Such a spatial arrangement made it possible to control the gateway to the Myślibórz Gorge from the north-east.
Reasons for developing a defensive system in the southern part of the gorge are obscure, as is the role that two
other early medieval hillforts played in it. Was it simply a warning system, or rather part of a comprehensive
network of defensive sites?