Department of Philology

The aim of this paper is to identify and systematize the functions of clearly in academic discourse. The adverb shows a continuum of manner and modal meanings, and signals the existence of reliable evidence for claims, which makes it a useful rhetorical device in research articles. The study is based on a corpus of 80 research articles (ca. 580,000 words) representing three disciplines and three branches of science: linguistics (the humanities), sociology (social sciences) and physics (natural sciences). It shows that clearly is used to involve the reader in the process of data analysis (both manner and modal uses), to summarize the findings, make conclusions (modal uses), and to appeal to shared knowledge (discourse marker). Appeals to shared knowledge are only attested in the subcorpora of linguistics and sociology, which tend to adopt a more interactional style of writing than the natural sciences, while the other functions are found in the research articles of all three disciplines. Using White’s (2003) notion of heteroglossic (dis)engagement, clearly can be said to have dialogically contractive functions. Its presence in the text indicates the author’s wish to encourage the reader to adopt his/her perspective.

This paper is an attempt to compare the forms and usage of proverb introducers in English and in Polish. It has often been observed that the word proverb is used less often to introduce proverbs in English than its equivalents in other languages, and its relatively low frequency in the British National Corpus as compared to the frequencies of its equivalents in the corpora of Polish or Czech (cf. Cermak 2004) seems to support this claim. The use of the word proverb is likely to be related to the status of proverbs and language-specific ways of speaking, therefore an attempt is made here to discuss the use of proverb and its Polish equivalent przyslowie with reference to English and Polish cultural history.

Cross-Cultural Perspective. A contrastive study of English and Polish tags used to introduce proverbs Abstract. This paper is an attempt to compare the forms and usage of proverb introducers in English and in Polish. It has often been observed that the word proverb is used less often to introduce proverbs in English than its equivalents in other languages, and its relatively low frequency in the British National Corpus as compared to the frequencies of its equivalents in the corpora of Polish or Czech (cf. Čermák 2004) seems to support this claim. The use of the word proverb is likely to be related to the status of proverbs and language-specific ways of speaking, therefore an attempt is made here to discuss the use of proverb and its Polish equivalent przysłowie with reference to English and Polish cultural history.

Studies of linguistic manifestations of cross-cultural differences between speech communities constitute a relatively recent development within contrastive linguistics. They have been initiated by Anna Wierzbicka, who has studied both the differences between the meanings of individual words and speech practices across languages. Wierzbicka and her colleagues have demonstrated that the meanings of many words, as well as realisations of speech acts, are culture specific (cf. e.g. Goddard 2006). Wierzbicka's work has stimulated a number of individual scholars and linguistic circles in Poland who have concentrated in their works on some specific words and categories (e.g. the EMBER Project on the conceptualisation of such abstract categories as 'belief', 'reason', 'emotion' directed by Fabiszak at Adam Mickiewicz University in Poznań) and specific speech practices (e.g. the analysis of narzekanie 'griping' in Polish by Kornacki 2010). Words which are "particularly important and revealing in a given culture" may be referred to as "key words" of that culture (Wierzbicka 1997: 15-16). One of such culture specific words in English is the word fact. Wierzbicka (2006) and Shapiro (2000) argue that the "respect for facts" is one of the most distinctive features of English culture. The concept of fact is not alien to Polish, which makes use of numerous expressions containing fakt, its Polish counterpart. However, it seems that the socio-cultural and intellectual climate of Poland has been traditionally more favourable towards the more abstract concept of truth. It is possible though that with the globalisation of English, its cultural heritage, and its speech patterns, Polish and other languages have experienced some degree of influence in the area of "respect for facts". The aim of the present paper is to compare the ways in which the concepts of fact and truth are expressed in English and Polish with reference to the cultural history of England and Poland. The study is corpus based: the English material is extracted from the British National Corpus (100 million words), and quotations from Polish come from two electronic corpora: the PWN corpus (40 million words) and the IPI PAN corpus (250 million words). 2. The 'Anglo' respect for facts and its cultural background The term 'Anglo' is sometimes used to refer to the countries where English is the primary language, i.e. the UK, the USA, Ireland, Canada, Australia and New Zealand (Wierzbicka 2006). Those countries share a set of values and cultural norms which are reflected in English vocabulary, fixed expressions, grammar and speech practices. One of the most characteristic features of English as used in 'Anglo' culture is the special distinction it draws "between empirical and any other kind of knowledge, a distinction that other languages do not make" (Wierzbicka 2010: 117). Empirical knowledge refers to 'matters of fact', while other kinds of knowledge are 'matters of opinion'. Originally, the word fact was almost exclusively used in legal language. Shapiro (2000) argues that the English legal system, with its institution of lay jurors who were given the task of fact finding, made it possible for facts to be 'transported' to various nonlegal contexts. She writes: "experience with 'facts' and fact determination became familiar to that quite substantial group of ordinary individuals eligible to serve on juries. (...) The quite widespread experience and familiarity with legal institutions and the language of fact and methods of fact determination thus brought facts easily to the attention of the English so that they became part of the 'furniture of the mind'" (Shapiro 2000: 9). Shapiro also links the 'Anglo' respect for facts to the English Protestants' desire to establish the truth of the Bible in rational terms: "English Protestant Christianity would integrate the legal concept 'fact' and legal language of establishing 'facts' into its very fabric, thus deepening the impact

This project is financed from the grant received from the Polish Ministry of Science and Higher Education under the Regional Initiative of Excellence programme for the years 2019-2022; project number 009/RID/2018/19, the amount of funding: PLN 10 947.15. It has also received financial support from the Polish Ministry of Science and Higher Education under subsidy for maintaining the research potential of the Faculty of Philology, University of Bialystok.

Epistemic modality has received a significant amount of scholarly at-tention in Anglophone linguistics. However, for many years, most of the research focused on modal verbs, while other means of expressing modal-ity remained considerably understudied. Recently, the tendency appears to have changed. Many recent publications concerning epistemic modality discuss modal adverbs and particles (e.g. Nuyts 2001; Wierzbicka 2006; Simon-Vandenbergen and Aijmer 2007) and modal adjectives (e.g. Nuyts 2001; Van linden 2012). The discussion is also becoming increasingly cross-linguistic: English adverbs and particles are put in a contrastive perspective with their equivalents in other languages, such as German, Dutch, Swedish and French. The major concern of most recent publica-tions in the field is establishing classification criteria for each type of the modal expressions in question, and delimiting the categories in the languages discussed. Such was also the aim of the recent monograph

The discursive practices of individual academic disciplines differ in many ways, which is why numerous studies of academic discourse adopt cross-disciplinary perspectives to explore the character and extent of those differences. Less attention has, however, been given to interdisciplinary discourses which incorporate the findings and/or research methods from a number of disciplines. This paper focuses on the discourse of one of the new critical interdisciplinarities: posthumanism. More specifically, it examines how posthumanist discourse integrates knowledge produced by the soft and hard sciences (as well as other sources) to build its perspective on animals and their relations with humans. Using Martin and White’s (2005) appraisal framework to study knowledge claims collected from selected scholarly monographs adopting a posthumanist perspective, this study demonstrates that posthumanist claims referring to biological knowledge and experiential evidence tend to contain neutral, pos...

This study is concerned with the translation of address terms in serial storytelling. It adopts the interpersonal pragmatics perspective on address terms and treats them as elements of fictional charactersʼ relational work, i.e. the work they do to negotiate their relationships in interaction. More specifically, this paper focuses on the renditions of the form Doc as used by detective Jane Rizzoli to address doctor Maura Isles in the Polish translation of Tess Gerritsenʼs Rizzoli and Isles crime fiction series. Since English and Polish have different address systems (N-V-T and T-V, respectively) and there are no informal terms equivalent to Doc to address a female doctor in Polish, its renditions depend entirely on the translatorʼs ability to understand and recreate the charactersʼ relational interaction. The Polish translators of the Rizzoli and Isles series showed different degrees of attention to the interactional coherence of the translation, which is why some of its parts conta...

Artykuł podsumowuje 10 lat funkcjonowania czasopisma "Crossroads. A Journal of English Studies" wydawanego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku i współpracy jego redakcji z Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku. "Crossroads" jest czasopismem anglistycznym, ukazującym się od początku on-line, w otwartym dostępie, a kolejne etapy jego działalności łączą się ściśle z aktywnością Repozytorium na rzecz upowszechniania idei otwartego dostępu i zapewniania dostępności publikacjom wydawanym przez pracowników Uczelni.

Kiedy poeta staje się poetą, kiedy mistrzem, pretendentem do prestiżowej nagrody lite-rackiej, choćby do nagrody Nobla? Czy po napisaniu pierwszego tomiku wierszy, czy dopiero po wydaniu pięciu tomów, a może po napisaniu tego pierwszego świetnego, choćby jedynego wiersza? I na odwrót: czy każdy piszący ogłoszony przez masową publiczność lub przez kilku jurorów ma moc sprawczą do wykreowania prawdziwego poety, pisarza, mimo wątpliwych walorów tekstów, wbrew nadchodzącemu osądowi czasu? Pytania takie nasuwają się zwłasz-cza w kontekście utworów bardzo popularnych, ale też tych dopiero co odkrytych, które nie mają odpowiedniego umocowania w opinii fachowców i dotychczas nie zdobyły certyfikatu mistrzowskiego. Podobne refleksje stały się moim udziałem po jednej z rozmów z bardzo znaną, lubianą i wspaniałą polską poetką, która podejmując życzliwie temat Agnieszki Osiec-kiej dość prędko określiła autorkę Ballady wagonowej pisarką piosenek. I nie tylko wielcy poeci w prywatnych rozmowach posługują się wymownym dystansem wobec twórczości lite-rackiej związanej z odbiorcą mniej elitarnym, twórczości odpowiadającej na zapotrzebowanie masowego czytelnika. Popularność okazuje się nie tylko czynnikiem wstępnie waloryzującym poezję, rzutu-jącym na jej recepcję, ale też dość istotnym elementem wpływającym na proces lektury, rzu-tującym na stopień wrażliwości odbiorcy, który w przypadku poezji śpiewanej siłą rzeczy oddala się od istoty słowa, od symbolu, metafory oraz głębszych znaczeń, na rzecz melodii, rytmu, refrenów i wszystkich tych walorów, które się wpisują w wartość piosenki. Najlepszy nawet i najpoważniejszy wiersz przestaje w jakimś sensie istnieć jako przekaz wyrastający z mocy słowa, a staje się zależny od narzędzi, którymi dysponuje orkiestra oraz głos wokalisty. Należałoby oczywiście doprecyzować pojęcie popularności, które nie jest wcale jed-noznaczne i może odnosić się do wielu, często odmiennych przestrzeni sztuki czy życia arty-stycznego. W przypadku twórczości Osieckiej interesujące może wydawać się właśnie to, że

1. Czy Juliusz lubił Boże Narodzenie? To pytanie pojawia się oczywiście jako jawna prowokacja, zwłaszcza dlatego, że w Złotej Czaszce Boże Narodzenie stanowi ważny motyw, by nie powie-dzieć, że jeden z głównych elementów tła, a może nawet przewodni wątek, wybijający się chwilami na główny temat wydarzeń siedemnastowiecznej historii. I chociaż poeta wpisał Boże Narodzenie w dramat jako wymowny czas przenikania spraw Boskich z ludzkimi, to nie przedstawił ani jednego opisu rytuału religijnego, nie przywołał znanych gestów, znaków, które mo-głyby się kojarzyć z praktykami wpisanymi w obrzędy jednego z najważ-niejszych polskich świąt kościelnych. Nie zostanie w tym szkicu oczywiście rozstrzygnięte to, jakie miejsce w sercu pisarza zajmowało Boże Narodzenie, czy mogły to być święta dla niego ważne, czas głębokich przeżyć, wzruszeń, wspomnień dzieciństwa albo bodziec do marzeń i tworzenia, chociaż z pew-nością warto zbadać ów temat, bo byłby interesującym źródłem pogłębienia wiedzy o wyobraźni poety. Boże Narodzenie pojawia się wcale nie tak często w twórczości wieszcza, a prawie zawsze, gdy się do niego poeta odwołuje, nie jest wolne od aluzji i wywołuje więcej skojarzeń z problematyką narodową, albo z problemami egzystencjalnymi pisarza i mu współczesnych. Takiego literackiego zabiegu dokonał Słowacki przecież w wymownym i doskonałym wierszu Kulig. Słowacki nie lubił zimy, nie lubił zimna, wilgoci, ale zachwycał się śniegiem, jego wyobraźnię rozniecała biel i czystość świata przemieniającego się – z błot-nistej i dżdżystej szarości w taki, który mógłby być miejscem ucieczki w kraj lat dziecinnych. 30 grudnia 1832 r. w liście do matki opisywał swój przyjazd do Genewy. Był zrozpaczony, co wyraził dobitnie słowami: Nie masz smutniejszej dla mnie chwili jak ta, w której przybywam do obcego miasta. Dzisiaj o 5-tej wieczór przyjechałem do Genewy – wniosłem się do hote-lu " Pod Wielkim Orłem " i nie mogąc po nocy włóczyć się po nieznanym mieście,

I Nieśmiałość towarzyszy mi-jeśli można na samym wstępie pozwolić so-bie na uwagi aż tak osobiste-od pierwszego spotkania z poezją Jana Leończu-ka. Nie idzie oczywiście o taką nieśmiałość, która wynika z ostrożności, wyco-fania, z krygowania się czy niedookreślenia relacji komunikacyjnej, ale o stałe, niesłabnące zaskoczenie. Onieśmielenie poezją Leończuka nie jest uczuciem, które może po prostu minąć, ale rozwija się i przekształca w nieznane lub nie-rozpoznane dotychczas emocje, zrodzone z przeżywania obrazów lirycznych. W olbrzymiej części jest to bowiem liryka odwołująca się do emocji czytelnika, skonstruowana jako narracja najbardziej osobista, często intymna, konfesyjna. Ale nigdy nie jest to poetyka, której celem byłoby tanie, nastawione jedynie na efektowność, wzbudzanie u czytelnika wrażeń zrodzonych z przeżyć, wrażeń, efektownych konstrukcji. Leończuk doskonale wie, że aby wstąpić na najważ-niejszy stopień sensu poetyckiego, trzeba wpierw odnaleźć wszystkie bolące miejsca-traumy, lęki, choroby duszy, które trawią człowieka, a które on naj-częściej spycha w podświadomość-i wydobyć je na jaw, choćby pod maską snów. Sen jako temat, motyw, albo jako narzędzie, którym poeta operuje, prze-mycając problemy trudne do wyrażenia w inny sposób, w liryce Leończuka ma status szczególny, pojawia się w chyba każdym z jego zbiorów wierszy, jest obecny również w prozie, stanowi istotny element wyobraźni poetyckiej autora Dusznej nocy i Coraz bliżej snu. Od razu należy zaznaczyć, że poeta nie używa snu jako tematu czy motywu w sposób jednolity, raz na zawsze ustalony, prze-widywalny, ale doskonale ukazuje jego niezwykle szeroki wachlarz możliwości, i z tego wachlarza możliwości po mistrzowsku korzysta. Stworzenie swoistej "typologii" snów w twórczości Leończuka, odzwierciedlającej całe bogactwo onirycznej feerii, byłoby z pewnością ciekawym i pożądanym studium, co jed-nak nie będzie możliwe w ramach tego skromnego szkicu. 1 J. Leończuk, III, [w:] Duszna noc, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1981, s. 28.