Faculty of Modern Languages

Vor Ihnen liegt der Band „Die deutsche Sprache in vielfaltigen Forschungsparadigmen”, welcher das Resultat des neunten Linguistischen Doktorandentreffens ist, das in Zusammenarbeit mit den germanistischen Einrichtungen der Universitaten Warschau und Poznan am 9. Mai 2015 an der Universitat Łodź stattgefunden hat. An dem Treffen nahmen Doktorandinnen und Doktoranden mit ihren wissenschaftlichen Betreuerinnen und Betreuern teil, die die Universitaten in Warschau, Poznan, Rzeszow, Lublin und Łodź vertreten haben. Sie hatten die Aufgabe, ihre Promotionsprojekte vorzustellen und zu diskutieren, die sie zu verschiedenen Forschungsthemen aus dem Bereich der germanistischen Linguistik ausgearbeitet haben. Die Autorinnen und Autoren konzentrierten sich in ihren Vortragen auf relevante linguistische Phanomene der deutschen Sprache aus den Bereichen der Morphologie, Textlinguistik, Gesprachsanalyse, Phraseologie, der Hypermedien sowie des Diskurses und der Problematik der Mehrsprachigkeit, die...

Charakterystyczne zjawiska w obrębie czasowników w języku niemieckim staroobrzedowców na Mazurach Distinctive features of verbs in the German language of the Old Believers living in Masuria Abstract Als die nach der liturgischen Reform des Patriarchen Nikon in der Russisch-orthodoxen Kirche im 17. Jh. verfolgten Altgläubigen 1830 nach Masuren flüchteten, gehörte das Gebiet zu Ostpreußen. Sie haben bis 1945 in einer natürlichen deutschsprachigen Umgebung gelebt und sich mit dem preußischen Kulturkreis identifiziert. Nach dem Zweiten Weltkrieg wurde dieses Gebiet geteilt, der nördliche Teil wurde an Russland und der südliche Teil, d.h. Masuren, an Polen angeschlossen. Die Generationen der Altgläubigen, die bis Mitte der 1950er Jahre in Masuren geboren wurden, sind dreisprachig. Sie sprechen den russischen Dialekt, Polnisch und Deutsch. Im Rahmen einer von der Autorin von 2007 bis 2015 durchgeführten Feldforschung wurden Interviews mit 23 masurischen Altgläubigen auf Deutsch registriert und unter Berücksichtigung der Dreisprachigkeit der Sprecher analysiert (Jorroch 2015). Der Artikel zeigt interessante Phänomene in der Rede der Sprecher*innen, wie das doppelte Perfekt, den Konjunktiv mit dem Modalverb mögen oder eine archaische Konstruktion der perfektiven Aktionsart.

des Referates fokussiert die Sprachsituation im heutigen Masuren, das bis 1945 südlicher Teil des ehemaligen Ostpreußens war und nach dem II. Weltkrieg an Polen angeschlossen wurde. Das Material wurde während einer Feldforschung im Rahmen des Forschungsprogramms Beethoven 2: LangGener "Generationsbedingte Differenzierung der Sprache: morphosyntaktische Veränderungen durch deutsch-polnischen Sprachkontakt in der Sprache zweisprachiger Personen" in den Jahren von 2018 bis 2019 in Polen und in Deutschland gesammelt. Das Projekt wurde vom Nationalen Wissenschaftszentrum (Narodowe Centrum Nauki/Polen) und von der Deutschen Forschungsgemeinschaft finanziert. Im Rahmen der Feldforschung wurden Gespräche mit insgesamt 124 Vertretern von zwei Generationen der Bilingualen durchgeführt und registriert. Die erste, ältere Generation der Zweisprachigen ist vor 1945 in den ehemaligen deutschen und heute polnischen Gebieten zur Welt gekommen und lebt gegenwärtig in Polen. Zur zweiten, jüngeren Generation der Bilingualen gehören Kontakpersonen, die nach 1945 in den oben genannten Regionen geboren wurden und nach Deutschland übergesiedelt sind, nachdem sie die kritische Phase erreicht hatten. Im Rahmen des Projektes entsteht ein digitales Korpus sowohl zu den Sprachkontaktphänomenen in der Rede der Bilingualen als auch zu den soziolinguistischen Faktoren in Zusammenarbeit des Instituts für Slawistik der Polnischen Akademie der Wissenschaften und der Universität Regensburg. Die Bezeichnung "Masuren" ist etymologisch mit dem Namen der Region "Masowien" verbunden und geht auf die Siedler aus dem Herzogtum Masowien zurück. 1 Masuren, der südliche Teil Ostpreußens, wechselte seine staatliche Zugehörigkeit. Ostpreußen war von religiöser, kultureller und selbstverständlich auch sprachlicher Vielfalt geprägt. Masuren dürfte wegen der aktiven Mehrsprachigkeit als ein Grenzgebiet bezeichnet werden, das nach den Überlegungen von Bożena Domagała eine Region der gegenseitigen kulturellen Einflüsse sein könne, die nicht an der Grenze zwischen zwei Ländern liegen müsse. Die Autorin meint, ein Grenzgebiet liege da, wo Vertreter verschiedener Nationen nebeneinander leben würden. 2 In Masuren lebten und leben deutschund polnischsprachige Siedler bzw. ihre Nachkommen nebeneinander oder auch miteinander. Sie teilten in der Vergangenheit die Wohnfläche mit zahlreichen Religionsflüchtlingen aus den Niederlanden, Österreich oder auch Russland.

Język na pograniczu 1. Replikacje z języka niemieckiego w języku polskim jedno-, dwu-i trójjęzycznych osób na Mazurach 2 Streszczenie Artykuł ma na celu przedstawienie sytuacji językowej na Mazurach w oparciu o poszczególne wywiady z wybranymi mieszkańcami regionu, na który silny wpływ wywarł kontakt kulturowo-językowy zarówno ze strony polskojęzycznych, jak i niemieckojęzycznych osiedleńców. Prezentowany materiał został opracowany w oparciu o teorię lingwistyki kontaktu z uwzględnieniem uwarunkowań socjolingwistycznych badanego regionu. W artykule zostaną omówione wybrane zjawiska kontaktu językowego w mowie dwujęzycznych i trójjęzycznych mieszkańców Mazur, new speakerów języka niemieckiego oraz osób jednojęzycznych niemówiących w tym języku. Materiał został zebrany w trakcie badań terenowych przeprowadzonych w latach 2006-2014, poświęconych językowi niemieckiemu trójjęzycznych staroobrzędowców na Mazurach, oraz w ramach projektu LangGener, który był realizowany w 2018 roku i dotyczył zmian morfosyntaktycznych powstałych w wyniku polsko-niemieckiego kontaktu językowego.

Streszczenie Artykuł prezentuje zjawiska kontaktu językowego, które zarejestrowane zostały w procesie mowy osób dwujęzycznych mieszkających na Mazurach, które zostały przyłączone do Polski w 1945 roku jako południowa część Prus Wschodnich. Badania terenowe prowadził w latach 2018-2019 zespół polskich i niemieckich badaczy w ramach projektu LangGener nad zmianami w językach znajdujących się w kontakcie na przestrzeni pokoleń. Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Centrum Nauki i Deutsche Forschungsgemeinschaft. W warunkach dwujęzyczności mówcy tworzą leksemy w zakresie różnych części mowy, stosują konstrukcje według reguł użycia pochodzących z drugiego znanego im języka lub też używają rzadkich słów, których zastosowanie może być archaiczne lub mieć zakres regionalny. Zussammenfassung Der Artikel fokussiert Sprachkontakterscheinungen, die in der Rede der bilingualen Sprecher zweier Generationen registriert wurden, die in Masuren leben, das 1945 an Polen angeschlossen wurde. Die Feldforschung wurde 2018-2019 von deutschen und polnischen ForscherInnen im Rahmen des Forschungsprojektes LangGener an den Veränderungen in den Sprachen geführt, die sich im Kontakt befinden. Das Projekt wird von dem NCN (Nationalen Forschungszentrum) und von der DFG finanziert. In der Zweisprachigkeit bilden die Sprecher neue Lexeme im Bereich verschiedener Wortarten, verwenden Konstruktionen nach Gebrauchsregeln der anderen Sprache, die sie können, oder bedienen sich seltenen Wortschatzes, dessen Verwendung archaisch oder regional geprägt sein dürfte.

W pierwszych latach po wojnie prowadzono badania nad językiem Warmii i Mazur, czego efektem było wydanie serii słownikόw pod redakcją prof. Witolda Doroszewskiego. Komunistyczna propaganda powojenna, złowrogie nastawienie władz i ludności napływowej w stosunku do rdzennych mieszkańcόw Warmii i Mazur oraz cenzura musiały mieć wpływ zarόwno na udzielane odpowiedzi jak i sposób interpretacji zebranych danych. Brak wnikliwości badań, strategiczne pomijanie wpływu języka niemieckiego oraz celowe fałszowanie statystyk winny współcześnie skutkować ponowną, ale dokładną analizą
zebranego wόwczas materiału.

"He or she?:  that is the question.
The evolution of gender – from a grammatical concept to a social phenomenon.

Karolina Kępska (University of Warsaw, Warsaw, Poland)


Gender – an indicator of a grammatical category has lately gone far beyond the scope
of theoretical linguistics. It escaped grammarians’ control to cross the threshold of sociolinguistics. Being linked to both sociology and a language, it is a sign of currents times. It illustrates stereotypes which have arisen for over forty years, after gender became dissociated from “sex” and started indicating masculine or feminine behaviour of men and women. An approach which studies the language focusing on the gender specific asymmetries in order to find social or linguistic discrimination is feminist linguistics.
The paper is to bring readers’ attention to grammatical gender along with its rules
such as, for instance, pronominalization and agreement, especially as far as the usage of “he” in a generic meaning is concerned. Then this grammatical category is to be contrasted with sex – natural gender – by studying gender allocation in various languages. The allocation seems relatively obscure in many language like Polish, German or French and sometimes it does not even reflect any particular logic. In addition, the paper offers surprising facts connected with the number of genders that particular languages may have.
Moreover, by the reference to gender-related ambiguity, the paper demonstrates the
genesis of the phenomenon of sociological gender which refers to social identity and the roles which are assigned to men and women. The paper illustrates the tendency in the English language to change words with gender features into neutral ones so that ambiguity or bias can be avoided.
Finally, in the provided conclusions a strong link between all three types of gender
(grammatical gender, biological gender and sociological gender) is shown. Furthermore, it is proven that the purpose of a language according to is not only to communicate ideas but also to reveal the speakers’ thoughts, intensions and attitudes in order to establish and maintain relations between people (Bernard Spolsky, 2003).

References:

Bussmann, H. 2006. “Feminist Linguistics.” In: Routledge Dictionary of Language and
Linguistics. London and New York: Routledge, p. 407
Corbett, G. G. 2006. “Gender, Grammatical. ” In: E. K. Brown (ed.)
Encyclopaedia of Language and Linguistics. (2nd edition). Elsevier Ltd., pp. 749 – 754
Edwards, J. 2009. “Language and Identity. Key topics in sociolinguistics.” New York:
Cambridge University Press, pp. 126, 127
Guenthner, F. and Lehmann, H. “Rules for Pronominalization” Retrieved February 15, 2012
from http://acl.ldc.upenn.edu/E/E83/E83-1025.pdf
Macpherson, R. 2006. “Advanced Written English.” Warszawa, Wydawnictwo Naukowe
PWN, pp. 108-112
Miller, C. and Swift, K. 1976. “Words and Women.” Garden City, NY: Anchor
Press/Doubleday
Quirk, R., S. Greenbaum, J. Leech and J. Svartvik. 1985. A Comprehensive Grammar of the
English Language. London and New York: Longman, p. 314
Spolsky, B. 1998. “Sociolinguistics.” Oxford: Oxford University Press, p. 36
Vetterling-Braggin, M. 1981. (ed.) “Sexist Language: A Modern Philosophical Analysis.”
Totowa, NJ: Littlefield, Adams and Co.
Vetterling-Braggin, M., F. A. Elliston and J. English 1977 (eds.) “Feminism and
Philosophy.” Totowa, NJ: Littlefield, Adams and Co.
Wagner, S. “Gender in English pronouns: Myth and reality” Retrieved 27 February 2012
from http://www.freidok.uni-freiburg.de/volltexte/1412/pdf/Diss_Freidok.pdf
Warren, V. L. „Guidelines for Non-Sexist Use of Language.” Retrieved March 13, 2008 from 
http://www.apa.udel.edu/apa/publications/texts/nonsexist.html



"

"
Although many people recognise it only as a grammatical category, gender broke free and ran out of grammarians control decades ago. Becoming a social issue, it is currently living its own life and seems a sign of important linguistic changes governed by social identity.

The paper’s objective is to introduce the reader to the world of gender-neutral pronouns as they represent the latest linguistic tendency which has appeared in the English language, especially in its American variant. The trend, namely, is to create and establish gender-neutral pronouns which can be used instead of generic “he” or singular “they” without causing linguistic problems or social bias. Although the movement appears to be relatively old and its onset dates back to the 18th century,  it is the 21st century which has brought it the renaissance it is experiencing now.   

Taking into consideration the Whorfian hypothesis stating that not only the language shapes the society but the society shapes the language, the author wishes to demonstrate a cross- history analysis of the phenomenon of gender. The study’s purpose is to provide the theoretical background and its practical application in order to demonstrate how powerful impact the society has on the language. Finally, in the conclusions the paper tries to face the challenge of finding an explicit answer to the question: how far will degenderisation of the language go?
"

Każde hobby, zawód lub przedmiot zainteresowania ma swój własny specjalistyczny język. Większość z przedmiotów ESP (English for Specific Purposes) oprócz specyficznej, dzie-dzinowej leksyki i frazeologii posiada również dostosowaną do swoich potrzeb gramatykę.
    Gender, pierwotnie rozumiany jako rodzaj gramatyczny jest jedną z kategorii, która ostatnimi czasy wzbudza coraz większe zainteresowanie. Jako, że jest on połączony zarówno z socjologią, jak i językiem, gender jest znakiem naszych czasów jako zjawisko ukazujące mnogość  stereotypów, które narosły wokół tego tematu przez lata. Ponadto, celem władz jest gender mainstreaming czyli transformacja sfery publicznej i struktur zawodowych, tak aby zachowywały one równość praw kobiet i mężczyzn.  Rzeczona transformacja dotyczy również zmiany języka na pozbawiony seksizmu.
    Podstawowym celem poniższej pracy jest przybliżenie czytelnikowi idei języków specjali-stycznych na przykładach języka prawnego (wraz z metajęzykiem – językiem prawniczym) oraz języka medycznego. Zważywszy na swoją powagę języki specjalne używane przez śro-dowiska medyczne lub prawnicze powinny być wolne od wszelakich uprzedzeń; a co za tym idzie, powinny być również wolne od językowego seksizmu. Istotnym jest fakt, że żargony zawodowe są odmianą języku naturalnego, dlatego powinny być tak samo jak on dostoso-wane do wymagań Rady Europy. Nie należy więc lekceważyć tendencji języka do neutraliza-cji.
    Praca jest analizą języków środowiskowych pod względem ich poprawności językowej. Wnioski końcowe są podsumowaniem praktycznych zastosowań opisywanego zjawiska, dlatego mogą być pomocne i służyć jako doskonały przewodnik językowy dla praktyków ESP: studentów, tłumaczy, prawników, środowiska medyczne, nauczycieli języków specjalnych oraz dla wszystkich innych, którzy zainteresowani są zawodowym językiem angielskim. 

TEKSTY ŹRÓDŁOWE:
Nobelius A-M. and J. Wainer (2004), Gender and Medicine: a conceptual guide for medical educators, [on-line], Monash University, Australia, dostępny w internecie: http://www.med.monash.edu.au/gendermed/docs/A4TutorManual120504screen.pdf
Fair Speech. Gender Neutral Language in the Courts, [on-line], The New York State Judicial Commitee on Women in the Courts: New York. 1991, dostępny w internecie: http://www.courts.state.ny.us/ip/womeninthecourts/fair-broch2.pdf
Gender-neutral Language, [on-line], dostepny w internecie: http://www.justice.gc.ca/eng/dept-min/pub/legis/n15.html
Haigh, R. (2009), Legal English. Wyd. Drugie, Wydawnictwo Routledge- Cavendish: Londyn i Nowy Jork.
Krois- Lindner, A. and Translegal (2009), International Legal English, Wydawnictwo CUP: Cambridge.
Mossman, M.J. (1995), "Use of Non-Discriminatory Language in Law" W: International Legal Practitioner 1.
Tepper, P. (2008), Basic Legal Writing for Paralegals, Wydawnictwo McGraw-Hill/Irwin: Nowy Jork.
Rose, L. (2010), The Supreme Court and Gender-Neutral Language: Setting the Standard or Lagging Behind? [on-line], dostępny w internecie: http://digitalcommons.law.ggu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1010&context=pubs

"Although many people recognise it only as a grammatical category, gender broke free and ran out of grammarians control decades ago. Becoming a social issue, it is currently living its own life and seems a sign of important linguistic changes governed by social identity.
The paper’s objective is to introduce the reader to the world of gender-neutral pronouns as they represent the latest linguistic tendency which has appeared in the English language, especially in its American variant. The trend, namely, is to create and establish gender-neutral pronouns which can be used instead of generic he or singular they without causing linguistic problems or social bias. Although the movement appears to be relatively old and its onset dates back to the 18th century,  it is the 21st century which has brought it the renaissance it is experiencing now.   
Taking into consideration the Whorfian hypothesis stating that not only the language shapes the society but the society shapes the language, the author wishes to demonstrate a cross- history analysis of the phenomenon of gender. The study’s purpose is to provide the theoretical background and its practical application in order to demonstrate how powerful impact the society has on the language. Finally, in the conclusions the paper tries to face the challenge of finding an explicit answer to the question: how far will degenderisation of the language go?
"