Bu notların son bölümünde eksiklikler var. Mardin'den yakında ayrıldığım için düzeltemeler yapmak... more Bu notların son bölümünde eksiklikler var. Mardin'den yakında ayrıldığım için düzeltemeler yapmak için vaktim kalmadı. Yine de yazdıklarımı paylaşmak istiyordum.
Son iki haftada Suriye'nin M.S. üçüncü yüzyıldan itibaren önemli değişiklikler yaşadığını gördük.... more Son iki haftada Suriye'nin M.S. üçüncü yüzyıldan itibaren önemli değişiklikler yaşadığını gördük. Roma döneminde elit Suriyeliler her şeyden önce doğdukları şehirlerle ilgilenmişler ve sırf geleneksel Yunan eğitimine değer vermişlerdi. Bizans döneminde durum çok farklıydı. Devletin idari teşkilât yeniden yapılandırıldıktan sonra daha çok memura ihtiyacı vardı. Elit Suriyeliler bu fırsatı yakalamaya kalkışıyorlardı. Memurların Latin dilini ve Roma hukukunu bilmeleri gerektiği için onlar oğullarını bu hünerleri edinmeleri amacıyla Beyrut'a yolluyorlardı. Bu gelişmenin Yunan eğitimi üzerindeki etkisi kısıtlıydı. Yunan eğitimi Bizans döneminde bile elit statünün önemli bir belirtisi olarak sayılıyordu. Dolayısıyla elit aileler çocuklarını hâlâ Yunan okullarına gönderiyorlardı. Elit Suriyelilerin şehirlerine karşı tutumuna gelince değişim çok daha radikaldi. Onlar artık meclis üyesi olmak istemiyorlardı. Netice itibariyle imparatorlar onları geleneksel görevleri yapmaya zorlamaya mecburdular. Hâlbuki bu tedbir çok etkili değildi. Meclis üyeleri çoğu zaman işlerini yapmakta gayret sarf etmiyorlardı. Üstelik onların sayısı gittikçe azalıyordu. Çünkü en zengin ve nüfuzlu aileler imparatorları kendilerini muaf tutmaya ikna ediyorlardı. Nihayet meclisler tamamen çökmüştür. Netice itibariyle birçok şehirde eski kamu binaları ve altyapı artık gerektiği gibi tamir edilmiyordu. Bu değişikliklerin nedenleri tarihçiler arasında tartışılmaktadır. Başlangıçta onların çoğu elit ailelerin M.S. üçüncü yüzyılda yaşanan krizden sonra fakirleştiğini düşünmüşlerdir. Oysa yeni arkeolojik bulgular bu varsayımı çürütmüştür. Bugün Suriye'nin durumunun M.S. dördüncü yüzyıldan itibaren iyileştiğini bilmekteyiz. Ovalarda yer alan eski köyler büyümüş ve dağlar gibi marjinal bölgelerde yeni köyler kurulmuştur. Şehirlerde ise yeni mahalleler ortaya çıkmıştır. Nüfus artışı iktisadin kalkınmasını sağlamıştır. Daha fazla tarla açıldığı için daha fazla zeytinyağı ve şarap üretiliyordu. Suriyeli tüccarlar bu ürünleri bütün Akdeniz Havza'sında satıyorlardı. Aynı zamanda başka bölgeler, zanaat ürünlerini Suriye'ye ihraç ediyorlardı. Bu gelişmelerden en çok faydalanan grup kuşkusuz elit ailelerdi. Yaptıkları malikânelerin kalıntıları onların ne kadar zengin olduklarını net bir şekilde göstermektedir. Dolayısıyla şehirlerin ihmali başka bir şekilde açıklamamız gerekmektedir. En makul varsayıma göre elitlerin zihniyeti değişmiştir. Onlar oturdukları şehirlerle ilgilenmenin elit statünün bir belirtisi olduğunu artık düşünmüyorlardı. Bunun yerine Roma devletiyle özdeşleşiyorlar ve kendilerini bu devletin yönetici sınıfı olarak tanımlıyorlardı. Bugün dikkatimizi iktisattan dine yönelteceğiz. Çünkü o alanda da Bizans döneminde radikal değişiklikler yaşanmıştır. Çoktanrıcı pagan dinleri yerini tektanrıcı Hıristiyanlığa bırakmıştır. Hıristiyanlığın Yükselişi Birkaç hafta önce size Hıristiyan dininin nasıl ortaya çıktığını ve yayıldığını anlattım. Tek bir tanrının var olduğuna inanan Hıristiyanlar pagan tanrılarına tapınmıyorlardı. Bu durum Roma imparatorlarını rahatsız ediyordu. Çünkü onlar Yunan ve Roma tanrılarının ancak herkes onlara ibadet ederse Roma devletini koruyacaklarını düşünüyorlardı. Hıristiyanların sayısı arttıkça bu görevi yerine getirenlerin sayısı azalıyordu. Dolayısıyla imparatorlar devletin çökmesinden korkuyorlardı. Bunun önüne geçmek için onlar Hıristiyanları kurban kesmeye zorlamaya karar vermişlerdir. Emirlerine itaat etmeyenlere işkence ettiriyorlardı. İşkenceden sonra bile direnenler ise öldürtüyorlardı. En ağır zulüm Diokletianus'un saltanatında görülüyordu. Oysa Diokletianus istifa edince durum hızlıca değişmiştir. Halefi Konstantinus önce Hıristiyanlığı hoş görmüş ve sonra Hıristiyanlara destek bile vermiştir. Konstantinus'un bu adımı neden attığı belli değildir. Efsanelere göre Tanrı onu bir rüyada Hıristiyan olmaya teşvik etmiş. Anlaşılan o ki tarihçiler bu tür hikâyelere güvenemezler. Dolayısıyla onlar alternatif açıklamalar öne sürmektedirler. En popüler varsayım şudur: "Konstantinus Hıristiyanların sayısının Diokletianus'un aldığı tedbirlere rağmen her geçen gün arttığını fark etmiştir. Dolayısıyla Hıristiyan dininin diğer dinlere göre daha etkili olduğunu düşünmeye başlamıştır. BİZANS TARİHİ VIII
Geçen hafta Suriye'de var olan putperest ya da pagan dinlerine odaklandık. Yunanlılar M.Ö. üçüncü... more Geçen hafta Suriye'de var olan putperest ya da pagan dinlerine odaklandık. Yunanlılar M.Ö. üçüncü yüzyılda Yunanistan'dan Suriye'ye geldiklerinde tanrılarını beraberlerinde getirmişlerdir. Mesela Antakya'ya yakın bir yerde Yunan tanrısı Apollo'ya adanan görkemli bir tapınak inşa ettirmişlerdir. Az sayıda olan Romalılar M.S. birinci yüzyılda aynısını yapmışlardır. Roma imparatorlarının emekli askerler yerleştirdikleri Beyrut'ta eski Roma tanrıçası Mater Matuta'nın bir mabedi vardı. Bununla birlikte Suriye'de tapınılan tanrıların çoğunun yerli halklara ait olduğuna şüphe yoktur. Örneğin Yunalıların ve Romalıların gelişinden önce Sidon'da Kenani tanrısı Eşmun'a, Dımışk'ta ise Aram tanrısı Hadad'a ibadet edilmişti. Bu kültler Makedon ve Roma dönemlerinde mevcudiyetlerini devam ettirmiştir. Hakikaten Yunanlılar ve Romalılar da onlara katılmışlardır. Tabii ki değişiklikler de yaşanmıştır. Yerli elitler Yunan dili ve kültürünü benimsedikten sonra eski tanrılarına Yunan isimleri koymuşlardır. Sonuç olarak Eşmun artık Asklepios olarak, Hadad ise Zevs olarak adlandırılmıştır. Ayrıca tapınaklar ve heykeller normalde Yunan estetiğine uyar bir şekilde yapılmıştır. Bununla beraber eski kültlerin özü çok fazla değişmemiştir. Rahipler hâlâ geleneksel kıyafetleri giymişler ve geleneksel törenleri düzenlemişlerdir. Tapınaklarda sergilenen davranışlar çoğu zaman oldukça aşırıydı. Aslında bu, Yunan zihniyetiyle çelişmiştir. Çünkü o, itidal ülküsü üzerine temellenmiştir. Tabii ki Yunan göçmenlerinin torunları ve yerli elitler normalde bu ülküye uymuşlardır. Oysa dini bayramlara katıldıklarında eski geleneklere sadık kalmışlardır. Yunanistan'da yaşayan elit Yunanlılar ve özellikle muhafazakâr Roma asilzadeleri Suriyelilerin bu "esnek" tavrını hiç anlamamışlardır. Onlar, elit Suriyelilerin yozlaştıklarından emindiler. Oysa bu önyargı normalde elit tabakayla sınırlıydı. Halklar Suriyelilerin tanrılarına ibadet etmekte bir sakınca görmemiştir. Hakikaten M.S. birinci yüzyıldan itibaren Suriye'de var olan kültler Roma İmparatorluğu'nun başka bölgelerine yayılmıştır. Bu süreçte iki grup, askerler ve tüccarlar, önemli bir rol oynamıştır. Suriye, Part sınırına yakın olduğu için imparatorlar oraya çok sayıda asker yerleştirmişlerdir. Aşağıdaki resimde onlardan birkaçı tasvir edilmektedir. Askerlerin çoğu imparatorluğunun batı kısmından ya da Balkanlardan gelmişlerdir. Elbette Suriye'deyken yerli tanrılara rastlamışlardır. Onlardan bazıları ilgilerini çekmiş olsa gerek. Çünkü başka yerlere gönderildiklerinde onlara ibadet etmeye devam etmişlerdir. Bize bunu bildiren, tanrıları temsil eden heykellerin ve kültleriyle ilgili başka objelerin imparatorluğun her yerinde bulunmasıdır. 1 BİZANS TARİHİ VI İuppiter Dolikhenus Antep'e yakın olan Dolikhe ya da Dülük kasabasında tapınılan bir tanrı özellikle popülerdi. Onun en önemli işlevi şiddetli fırtınalar getirmek ve dindirmekti. Bu, en eski heykellerden bile bellidir. Bir boğanın üstünde duran tanrı her zaman ellerinde bir balta ve bir yıldırım tutmaktadır. Tanrının aslında bir Arami ismi, Hadad, vardı. Oysa Makedon döneminde ona Zevs denilmeye başlanmıştır. Çünkü Yunanlılar Arami tanrılarına kendi tanrılarının isimlerini koymuşlardır. Romalı askerler aynı yöntemi kullanarak Hadad-Zevs'i Roma baştanrısı İuppiter'le özdeşleştirmişlerdir. Tanrıyı aynı ismi taşıyan başka tanrılardan ayırt etmek için ona İuppiter Dolikhenos ya da Dülüklü İuppiter diyorlardı. Kültün askerlerin ilgisini neden çektiği tam olarak bilinmemektedir. Belki onun savaşkan biri olduğunu zannetmişlerdir. Hakikaten Roma dönemine tarihlenen heykellerde tanrı her zaman bir Romalı asker üniforması giymektedir. Romalı askerler onun tam kendilerine göre olduğunu düşünmüş olsalar gerek.
Geçen hafta Roma İmparatorluğu'nun M.S. üçüncü yüzyılın sonlarından itibaren birçok değişiklik ya... more Geçen hafta Roma İmparatorluğu'nun M.S. üçüncü yüzyılın sonlarından itibaren birçok değişiklik yaşadığını gördük.
Son üç haftada M.Ö. birinci yüzyıldan M.S. üçüncü yüzyıla kadar süren Roma dönemine odaklandık. İ... more Son üç haftada M.Ö. birinci yüzyıldan M.S. üçüncü yüzyıla kadar süren Roma dönemine odaklandık. İlk olarak Roma hâkimiyetinin Suriye üzerindeki etkisini inceledik. M.Ö. birinci yüzyıla gelindiğinde elit tabakayı oluşturan iki grup, Yunanistan'dan göç edenlerin torunları ve yerli seçkinlerin torunları, kaynaşmıştı. Elit statüsüne sahip olan herkes, Yunan dilini ve Yunan kültürünü benimsemişti. Roma döneminde bu durum değişmemiştir. Suriyeli elitler kendilerini Yunanlı olarak tanımlamaya devam etmişlerdir. Edebi eserler ürettiklerinde eski Yunanistan'da tespit edilmiş olan kıstaslara uymuşlardır. Roma edebiyatını ise görmezden gelmişlerdir. Sadece maddi kültüre gelince Romalıların etkisi sezilebilmektedir. Suriyeli elitler Roma'da geliştirilmiş olan yeni bina, resim ya da heykel tiplerini taklit etmişlerdir. Bu süreci kolaylaştıran Roma sanatının Yunan sanatından son derece etkilenmiş olmasıdır. Netice itibariyle yeni modalar Suriyelilerin tuhafına gitmemiştir. Elbette bu, eski Arami ve Kenani kültürlerinin iz bırakmadan kaybolduğu anlamına gelmemektedir. Eski tanrılara ibadet edilmeye devam etmiştir. Geleneksel dini törenlere sadece yerli diller konuşan halk değil, Yunan kimliğine sahip olan elit aileler da katılmıştır. Hâlbuki din alanında önemli değişiklikler de yaşanmıştır. M.S. birinci yüzyılda yeni bir din, Hıristiyanlık, Filistin'de ortaya çıkmıştır. Önce Antakya'da ve sonra bütün Roma İmparatorluğu'nda Hıristiyan cemaatleri kurulmuştur. Takip eden üç yüzyıl boyunca Hıristiyanlar kendi dinlerine özgün bir teoloji ve kilise denilen bir teşkilât oluşturmuşlardır. Bu derste Roma döneminden Bizans dönemine geçmekteyiz. Suriye'de Bizans dönemi M.S. üçüncü yüzyılın sonlarından yedinci yüzyılın ikinci çeyreğine kadar sürmüştür. Dönemin son noktası İslam fetihleridir. Dönemin başlangıç noktası ise o kadar belli değildir. Çünkü Roma İmparatorluğu varlığını kesintiye uğramadan sürdürmüş ve imparatorlukta yaşayan halklar kendilerini Roma devletinin uyrukları olarak tanımlamaya devam etmişlerdir. Kendilerine "Bizanslı" demek akıllarına bile gelmezdi. Hakikaten bu tabir ilk defa on altıncı yüzyılda bir Alman tarihçisi tarafından kullanılmıştır. Yine de tarihçilerin çoğu "Bizans" teriminin kullanılması gerektiği kanaatindeler. Görüşlerini haklı göstermek için M.S. üçüncü yüzyılın sonlarında ve dördüncü yüzyılın ilk yarısında önemli değişikliklerin yaşandığına işaret etmektedirler. Gerçekten o yıllar esnasında devletin teşkilatı yeniden yapılandırılmıştır; başkent Roma terk edilip bugün İstanbul dediğimiz yeni bir başkent kurulmuştur; ve Hıristiyanlık Roma İmparatorluğu'nun resmi dini olup pagan kültler yasaklanmıştır. Bu değişikliklerin önemini vurgulamak için tarihçiler artık Roma İmparatorluğu'ndan değil, Bizans İmparatorluğu'ndan bahsetmektedirler. Hâlbuki Roma döneminde ortaya çıkmış olan birçok geleneğin Bizans döneminde bile mevcudiyetlerini devam ettirdiğini her zaman gözler önünde bulundurmalıyız. Siyasi ve İktisadi Kriz Augustus M.Ö. birinci yüzyılda iç savaşlara sona erdirip Roma İmparatorluğu'nu kurduktan sonra iki yüzyıldan fazla süren bir barış dönemi başlamıştır. Bu süre esnasında elit tabaka bayağı zenginleşiyor ve halk bile refah içinde yaşıyordu. Oysa M.S. üçüncü yüzyılın ikinci çeyreğinde siyasi ve iktisadi durum birdenbire kötüleşmiştir. O zaman yeni düşmanlar Roma İmparatorluğu'na saldırmaya başlamışlardır. Çoktan beri Kuzeydoğu Avrupa'da yaşayan Cermen kabileleri Balkanları, Anadolu'yu ve Batı Avrupa'yı sızıp orada birçok şehir ve köy yerle bir ediyorlardı. Irak ve İran'da ise Partlar yerini kendilerine göre çok daha saldırgan olan Sasanilere bırakmışlardır. Eski Pers 1
Geçen hafta Makedon döneminden Roma dönemine geçtik. Suriyeli elitlerin Romalılarla işbirliği yap... more Geçen hafta Makedon döneminden Roma dönemine geçtik. Suriyeli elitlerin Romalılarla işbirliği yaptıklarını gördük. Onlar Romalılar için kendi şehirlerini yönetiyorlar ve karşılık olarak Romalılar tarafından Roma vatandaşlığı, süvari statüsü ve senatus üyeliğiyle bile ödüllendiriliyorlardı. Romalıların getirdikleri barıştan faydalanan elitler zenginleşmiştir. Sonuç olarak kendi şehirlerini daha muhteşem bir tarzda yeniden inşa etmeye muktedirdiler. Bu tarz Yunan mimarisinin ilkelerine dayalıydı. Fakat bu, Romalıların hiçbir etkisi olmadığı anlamına gelmemektedir. Romalılar daha önce Yunan tarzını benimsemişler ve yaratıcı bir şekilde yorumlamışlardı. Onlar Yunanlılara göre daha yetenekli mühendisler oldukları için hamamlar ve amfiteatrlar gibi kocaman binalar inşa etmeyi başarmışlardı. Bu binalar daha sonra Suriye'de taklit edilmiştir. Hamamlar ve amfiteatrlar elitlerin ve sıradan insanların hayatında önemli bir rol oynadığı için Suriyelilerin maddi kültüre gelince Roma kültüründen etkilendikleri söylenebilir. Dil ve edebiyat alanlarına gelince ise durum çok farklıydı. Halk birçok Latin kelimesi kullanmaya başlarken elitler bu sürece direniyorlardı. Onlar eski Yunan metinlerini öncesine göre daha titiz bir şekilde taklit etmeye koyuluyorlardı ve eserlerinde Roma devletinden ve halkından neredeyse hiç bahsetmiyorlardı. Bu kısa özetin gösterdiği gibi geçen hafta Suriye'nin Yunan ve Roma boyutlarına odaklandık. Anlattıklarım Roma döneminde eski Arami ve Kenani kültürlerinin Urfa ve Palmira dışında pek fazla iz bırakmadığı izlenimini verebilir. Sadece tapınakların yapısında yerli bir boyut vardı. Bugün bu izlenimin aldatıcı olduğunu göreceksiniz. Onu yaratan, Suriye'de yaşayan elitlerin zihniyeti ve edebi alışkanlıklarıdır. Yunan kökenlisi ya da Yunan kültürünü çoktan beri benimsemiş oldukları için yazdıkları metinlerde Yunan kimliklerini pekiştirmeye gayret gösteriyorlardı ve yerli geleneklerden bahsetmiyorlardı. Hakiki durum tam olarak farklıydı. Taşrada ve şehirlerin çoğunda sıradan halk Aramice konuşmaya ve yerli geleneklere göre yaşamaya devam ediyordu. Geniş toprak sahipleri olan ve oturdukları şehirleri yöneten elitler sürekli halkla temasa geçmek zorunda kalıyorlardı. İrtibat kurabilmek için Aram dilini ve halkın davranış şekillerini bilmeleri şarttı. Ayrıca elitlerin çoğu Yunanlıların gelişinden önce var olan Arami tanrılarına ibadet ediyorlardı. Bu alanda elitler ve halk arasındaki fark çok büyük değildi. İkisi aynı törenlere katılıyordu. Bugünkü derste bu konu üzerinde duracağız. Yunanca ve Aramice Suriyeli elitlerin Aram diline karşı tutumlarına ışık tutacak birkaç metin var. Onlardan ilki Porfirios adlı bir Fenikeli tarafından M.S. üçüncü yüzyılda yazılmıştır. Porfirios ünlü bir Platoncu filozofuydu. Eserlerinden birinde şu ifade yer almaktadır: Ne Yunanlılar Hintlerin dilini, ne Atinalılar İskitlerin ya da Trakyalıların dillerini anlıyorlar. Tam tersine bir grubun dili diğerinin kulaklarına kazların gürültüleri gibi geliyor. Bununla birlikte bu dillerin hepsi tıpkı bizim dilimiz gibi kaleme alınabilir ve diğerleri tarafından öğrenilebilir. Sadece Suriyelilerin ya da Perslerin dilleri ne öğrenilebilir ne de kaleme alınabilir. Çünkü ne kadar hayvan dilleri insanların dillerinden farklı olsa o kadar onların dilleri diğer halkların dillerinden farklıdır.
Geçen hafta Büyük İskender'in fetihlerini takip eden üç yüzyıla odaklandık. O zaman Suriye bütün ... more Geçen hafta Büyük İskender'in fetihlerini takip eden üç yüzyıla odaklandık. O zaman Suriye bütün Ortadoğu olduğu gibi Makedon kralları tarafından yönetilmiştir. Makedon halkı çoktan beri Yunan kültüründen etkilenmiş olduğu için Yunan kültürünün Suriye üzerindeki etkisi de artmıştır. İlk krallar, Suriye'nin kuzey kısmına hükmeden Selevkos ve Suriye'nin güney kısmını kontrolü altında tutan Ptolemaios, birçok şehir kuruyorlar ve oraya Yunan göçmenleri yerleştiriyorlardı. Yeni şehirlerin görünüşü ve idari yapısı tıpkı Yunanistan'daki şehirlerinki gibiydi. Izgara planına ve özerklik statüsüne sahiptiler. Yunan okulları ve başka geleneksel Yunan kurumları sayesinde göçmenler kendi kültürlerini çocuklarına ve torunlarına aktarabiliyorlardı. Zaman geçtikçe zaten mevcut olan eski şehirlerde oturan ve aslında Aramice ya da Kenanice konuşan elitler de Yunan kültürünü benimsiyorlardı. Çocuklarını Yunanlı olarak yetiştiriyorlar ve şehirlerini Yunan örneklerine göre yeniden inşa ediyorlardı. M.Ö. birinci yüzyıla gelindiğinde Yunan göçmenleri ve yerli elitler arasında bir fark kalmamıştı. İki grubun görüşleri, davranışları ve yaşam tarzları aynıydı. Sadece Yahudi elitleri kendi eski kimliklerini terk etmemişlerdir. Bununla birlikte onlar da Yunan kültürünün etkisine maruz kalmışlardır. Halka gelince durum tamamen farklıydı elbette. Yeni şehirlerde sıradan sakinler Yunan kökenlisi olsalar da eski şehirlerde ve taşrada halk Aramice ya da Kenanice konuşmaya ve yerli geleneklere göre yaşamaya devam etmiştir. Makedon döneminde Suriye barış içinde değildir. Çünkü Selevkos'un ve Ptolemaios'un halefleri sürekli birbiriyle çatışıyorlardı. Nihayet Selevkoslular Ptolemaiosluları Suriye'den kovmayı başarmıştır. Fakat bu başarı kalıcı değildir. M.Ö. ikinci yüzyılın ortalarından itibaren Selevkoslu kralları hükmettikleri bölgeleri etkili kontrol altında tutamamışlardır. Netice itibariyle Suriye parçalanmış hale gelmiştir. Filistin'de Yahudi başrahipleri ve Adıyaman bölgesinde Kommagene valileri bağımsız hükümdarlarmış gibi davranmaya başlamışlardır. Hatay'da ve bugünkü Lübnan'a tekabül eden Fenike'de yer alan şehirler prensip olarak Selevkoslu krallarına sadık kalsalar da onlara çok fazla aldırmıyordu. M.Ö. 67 yılında Romalılar bu fırsatı yakalamışlar ve Suriye'yi kendi kontrolleri altına almışlardı. Romalılar ve Romalıların varisleri Bizanslılar Suriye'ye tam altı yüzyıl hükmedecektiler. Elbette bu kadar uzun bir süre boyunca toplumsal, iktisadi, kültürel ve dini etkileşimler yaşanmıştır. Bugün size önce Roma devleti ve kültürü hakkında bilgiler vereceğim ve sonra Suriye'nin Roma hâkimiyetinin ilk üç yüzyılı esnasında nasıl değiştiğini anlatmaya çalışacağım. Roma Tarihinin Özeti Roma devleti M.Ö. sekizinci yüzyılda Orta İtalya'da ortaya çıkmıştır. Başlangıçta sadece Roma şehrinden ve birkaç köyden ibaretti. Bir komşu halk, Etrüskler, daha güçlüydü ve Roma'yı kontrolleri altında tutmuştur. Oysa bu durum uzun sürmemiştir. Romalılar Etrüskleri kovmuşlar ve İtalya'nın geri kalanını ele geçirmişlerdir. O zaman Batı Akdeniz havzasında ikinci bir güçlü devlet, bugünkü Tunus'ta yer alan Kartaca şehri, vardı. Fenike'den gelmiş olan Kartacalılar Sicilya'yı ve İspanya'yı fethetmişlerdir. Çok geçmeden iki rakip birbiriyle çatışmaya başlamıştır. Uzun süren savaşlardan Romalılar galip olarak çıkmışlar ve M.Ö. ikinci yüzyılda Tunus'la İspanya'yı kendi devletine ilave etmişlerdir. Öylesine güçlenmiş olan Romalılar dikkatlerini Doğu Akdeniz havzasına yöneltmişlerdir. Birbiri ardına Suriye dâhil olmak üzere İskender'in generallerinin kurdukları Makedon devletlerini ele geçirmişlerdir.
Bildiğiniz gibi bu derste bizim yaşadığımız bölgenin tarihine odaklanmaya karar verdim. Odağımız ... more Bildiğiniz gibi bu derste bizim yaşadığımız bölgenin tarihine odaklanmaya karar verdim. Odağımız Güneydoğu Türkiye, Suriye, Lübnan, Filistin ve Ürdün üzerinde olacak. Çünkü eski zamanlarda bu bölgeler tek bir kültür alanı oluşturmuştur. Geçen hafta Pers dönemi üzerinde durduk. Size söylediğim gibi Suriye M.Ö. altıncı yüzyılın ortasında Persler tarafından fethedilmiştir. Hâlbuki bu olay Suriyeliler için pek önemli değildi. Çünkü bölge çoktan beri bağımsızlığını kaybetmişti. Daha önce Asurluların ve Babillilerin elindeydi. Netice itibariyle tek değişen şey, valilerin artık Asurlu ve Babilli değil, Pers olmalarıydı. Suriye'nin çoğu yerli hükümdarlar, gerek krallar gerekse rahipler, tarafından yönetiliyordu. Tabii ki onlar her zaman Pers valilerine itaat etmek zorunda kalıyorlardı. Pers kültürünün Suriye üzerindeki etkisini ölçmek oldukça zordur. Çünkü fazla kaynağa sahip değiliz. Yerli hükümdarlar Pers kralının yaşam tarzını taklit etmiş görünmektedir. Sıradan insanların ise yerli geleneklere göre yaşamaya devam ettikleri tahmin edilebilir. Özellikle din ve inanç alanında Perslerin etkisi yoktu. Suriyeliler bağımsızlıklarını kaybolmuş olsalar bile maddi durumları kötüleşmemiştir. Tam tersine büyük bir imparatorluğa dâhil olmaları avantajlıydı. Suriye, Irak, Arabistan ve Mısır'ın tam ortasında bulunduğu için uzun mesafeli ticarette büyük bir rol oynamıştır. Aynı zamanda Suriye'nin iktisadi çok gelişmiş idi. Fenikeliler başta olmak üzere Suriyeliler komşu halkların sanat ve zanaat eserlerinden ilham alarak çok sayıda ürün üretiyorlar ve başka yerlere ihraç ediyorlardı. Suriye'de iki yüzyıl süren Pers dönemi M.Ö. 332 yılında sona ermiştir. O zaman Makedonya kralı Büyük İskender ya da Aleksandros Pers İmparatorluğu'nu fethetmiştir. İskender ölünce generalleri fethettiği toprakları kendi aralarında paylaşmışlardır. Bu noktada Suriye ikiye bölünmüştür. Güney kısmına Mısır'a yerleşen Ptolemaios'un el koymuş, Kuzey kısmını ise Pers İmparatorluğu'nun geri kalanını ele geçiren Selevkos almıştır. İki generalin kurduğu hanedanlar M.Ö. birinci yüzyıla kadar Suriye'ye hükmediyordu. Elbette Ortadoğu'ya gelen Makedonlular kendi geleneklerini beraberlerinde getirmişlerdir. Bu yüzden Suriye'nin Makedon kültürünün etkisi altına girmesi beklenebilir. Fakat gerçek durum daha karmaşıktı. Makedonlular Ortadoğu'ya gelmeden önce Yunan kültürünü benimsemişlerdi. Netice itibariyle en güçlü kültürel etki Makedon değil, Yunandı. Bu etkiyi gerektiği gibi değerlendirebilmek için önce Yunan kültürünün oluşması ve gelişmesini araştırmamız gerekmektedir. Yunan tarihi çok iyi bilinmektedir. Çünkü Avrupalı tarihçiler onu M.S. on altıncı yüzyıldan itibaren derin bir şekilde inceliyorlardı. Bu ilginin sebebi Avrupalıların kendilerini Yunanlıların varisleri olarak görmüş olmalarıdır. Yunan kültürünün önce Romalılar tarafından benimsendiği ve sonra kendilerine aktarıldığını düşünüyorlardı. Eski Yunanlıların kendileri gibi hürriyetperver, akılcı, girişken ve dürüst olduklarına inanıyorlardı. Aynı zamanda eski Yunan kültürünü eski Ortadoğu medeniyetlerinden net bir şekilde ayırıyorlardı. Ortadoğuluların köle zihniyetine sahip olan, edilgen, lükse düşkün ve batıl inançlara kapılmış olduklarını öne sürüyorlardı. Ayrıca bu niteliklerin Ortadoğu'da hâlâ hâkim olduğunu iddia ediyorlardı. Bu kavramsal çerçeveye göre Eskiçağdan bugüne kadar hiçbir şey değişmemiştir. Ortadoğu her zaman Avrupa'nın düşmanıdır. Oysa Avrupalılar üstün bir ırk olduğu için Ortadoğuluları her zaman kendi kontrolleri altında tutmayı başarırlar. Bu görüş Avrupa'da hâlâ çok yaygındır. Fakat tarihçilerin çoğu onu artık kabul etmemektedirler. Onlar çağdaş Avrupalıların önyargılarından yola çıkarak geçmişe bakmanın doğru olmadığını iddia etmektedirler. Eski Yunanlılar ve Ortadoğulular arasında o kadar büyük bir fark olmadığı kanaatindeler. 1 BİZANS TARİHİ II Yunan Kültürünün Birinci Sahası (M.Ö. 10. -8. Yüzyıl) Yunanistan çok engebeli bir ülkedir. Ovalar küçük ve dağlarla çevrilidir. Dolayısıyla iletişim oldukça zordur. Sonuç olarak Yunanistan'da eski zamanlarda büyük imparatorluklar ortaya çıkmamıştır. Normalde ne kadar ova varsa o kadar devlet vardı. Yunanlılar M.Ö. ikinci binyılın başlarında Yunanistan'a gelmiştir. İlk önce basit bir köy kültürleri vardı. Fakat zaman
Yüklediğim dosya ders notlarımı içermekte. Dersin konusu "Bizans Tarihi" olmasına rağmen "Büyük S... more Yüklediğim dosya ders notlarımı içermekte. Dersin konusu "Bizans Tarihi" olmasına rağmen "Büyük Suriye"ye odaklanmaya karar verdim. Derste Suriye, Lübnan ve Güneydoğu Türkiye'yi içine alan bu bölgenin eski tarihini incelemekteyiz.
Uploads
Papers by Dirk Krausmuller