Papers by Asoss Muhammed Qader
Antike Welt, 2022
Welche Rechte hatten Frauen bei Eheschließungen und welche Regulierung der Rechtsverhältnisse der... more Welche Rechte hatten Frauen bei Eheschließungen und welche Regulierung der Rechtsverhältnisse der Ehefrau gab es? Welchen Status hatten die Königinnen und Prinzessinnen, die Haremsdamen des Königs aber auch die Prostituierten im Königreich Arrapha im Osttigrisgebiet inne und bei welchen Berufen handelte es sich zu jener Zeit um «typische Frauenberufe»? Die Hauptquellen zur Beantwortung dieser Fragen stammen aus Arrapha
(dem heutigen Kirkuk), dem Ruinenhügel Yorghan Tepe (16 km südwestlich von Kirkuk)
und Tall alFaḫḫār (45 km südwestlich von Kirkuk).
International II / 2010 28 K u r d i s t a n Die britische Besatzungsmacht schweißte nach dem End... more International II / 2010 28 K u r d i s t a n Die britische Besatzungsmacht schweißte nach dem Ende des Ersten Weltkrieges die drei Wilayate Mosul, Basra und Baghdad des zerfallenden Osmanischen Reiches mit imperialer Gewalt zum Staatsgebilde des Irak zusammen. Die damals so gelöteten Nähte des lose zusammenhängenden Konglomerats glühen mal mehr mal weniger offen-sichtlich weiter und sind durch den wechselseitigen Druck von innen und außen brüchig geworden. Die nach der Staatsgründung 1921 folgenden Jahrzehnte zeigten die ganze Spannweite menschlicher Reaktionen auf das Leben im neuen Staat: während sich einige im eigenen Blut suhlten, verlebten andere ihren Alltag wie im Paradies. Der Irak glich dem Versuch Öl und Wasser zu mischen-ein ohne Zugabe von weiteren reaktionsfördernden Mitteln schier unmögliches Unterfangen. So vermochte weder der unter britischer Flagge 1921 nach Basra eingeschiffte König Faysal I aus dem mekkani-schen Geschlecht der Haschemiten den Thron langfristig an seine Nachfahren weiterzugeben, noch fand der Streit um den Weg der sozialistisch-laizistischen Baath-Ideologie mit dem Sturz des Saddam Hussain 2003 ein Ende. Von Asoss M. Qader, Melanie Schaller und Konrad Schliephake S eit Beendigung der amerikanischen Verwaltung am 28. Juni 2004 ist der Irak offiziell wieder ein souveräner Staat. Er führte am 30. Jänner 2005 erstmals Wahlen zur Natio-nalversammlung durch und gab sich am 15. Oktober 2005 eine von einem Referendum bestätigte neue Verfassung. Aus der Mandatsverteilung ergab sich ein Bündnis zwischen der durch den irakischen Großayatollah Ali Sistani unterstützten Schiitenpartei der Vereinigten Irakischen Allianz unter Nuri al-Maliki als Sieger mit 48,1 Prozent der Stimmen, und der Kurdistan Allianz, die mit 25,7 Prozent den zweiten Platz erreichte. Dagegen errang der Interims-Premierminister Iyad Allawi aufgrund des schlechten Abschneidens seiner Wahl-listen nur 14 Prozent der Stimmen. Die Wahlbeteiligung lag 2005 wegen des Wahlboykotts in der Hochburg des sun-nitischen Widerstandes, der Provinz Anbar (zwei Prozent Wahlbeteiligung) und der geringen Wahlbeteiligung (nur 17 Im Spiegel der irakischen Wahlen
یه‌کێک له زمانه گرنگه‌کانی کوردستانی کۆن
ڕه‌نگه جێگه‌ی گوومان نه‌بێت گه‌ر بوترێت زمانی ئوڕاڕت... more یه‌کێک له زمانه گرنگه‌کانی کوردستانی کۆن
ڕه‌نگه جێگه‌ی گوومان نه‌بێت گه‌ر بوترێت زمانی ئوڕاڕتی به شێوه‌یه‌کی ئارخه‌یانی
کاریگه‌ری ڕاسته‌وخۆی له سه‌ر توێژینهوهی مێژووی زمانی کوردی هه‌یه، ئه‌وه‌ی گوومانیش لا ده‌بات بریتیه له مانه‌وه‌ی به شێکی گه‌وره‌ی سامانی زمانی ئوڕاڕتی له ناو شێوه زاره جیاجاکانی زمانی کوردیدا، لێ به‌راوردکردنی زمانه‌وانی به ته‌واوی پێودانگه زانستیه کانیه‌وه له نێوان ههریهک له ئوڕاڕتی و کوردیدا جۆرێک له کورتهێنانی زانستی تێده‌که‌وێت، چونکه له ڕووی ڕێزبه‌ندیی مێژووییه‌وه زمانی کوردی به به‌راورد له‌گه‌ڵ زمانی ئوڕاڕتیدا تاڕاده‌یه‌کی ته‌واو له کاتێکی دره‌نگتردا تۆمارکراوه( به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی تائێستا له‌به‌رده‌ستدان)، به‌م پێودانگه‌ش بێت به‌ندیوار کردنی زمانی کوردی به زمانی ئوڕاڕتی یا دوورتر بڕۆین به زمانی خوری له لایه‌ک و زمانی سومه‌ری له لایه‌کی تره‌وه کورت ده‌هێنێت، چوونکه زمان بریتی نیه له په‌ێڕه‌وێکی داخراوی چه‌ق به‌ستوو، به‌ڵکو بریتیه له په‌ێڕه‌وێکی کراوه، که له ڕه‌وڕه‌وی مێژوودا گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت، نه‌ک هه‌ر ئه‌مه بگره ته‌نانه‌ت گه‌لێک جاران وا ڕێکده‌که‌وێت، که هه‌مان وشه له سه‌رده‌مێکه‌وه بۆ سه‌رده‌مێکی دیکه واتاکه‌ی ده‌گۆڕێت. لێره‌دا مه‌به‌ست له به‌راوردکرن جۆره به‌راوردکردنێکه که له‌سه‌ر ئاستی جیهانیدا هه‌ڕه‌مێن به‌ده‌ست بهێنێت و له بواره‌کانی توێژینهوهی زانکۆییدا پشتی پێ ببه‌سترێت، ئه‌م کرده‌یه‌ش پێویستی به له به‌رچاوگرتنی هه‌ر یه‌ک له پێواژوه مێژویی و بنه‌ما زانستیه زمانه‌وانیه‌کان هه‌یه، گه‌رچی باس لێوه‌کردنی گرنگی ههریهک له زمانی سومه‌ری و خوری له چوارچێوه‌ی ئه‌م کوورته پێشه کیه‌دا له ڕێڕه‌وی ئه‌م بابه‌ته‌ی پێوه‌ند به‌زمانی ئوڕاڕتی به چه‌شنێک له چه‌شنه کان لامان ده‌دات، چونکه سه‌ره‌تا ده‌بێت زمانه‌که خۆی به ته‌واوی پێکهاته ڕێزمانی و فه‌رهه‌نگییه‌کانه‌وه بتوێژرێته‌وه ئینجا دواجار له گه ڵ زمانه‌کانی تردا به راورد بکرێت، له‌م باره‌شدا ڕاده‌ی له یه‌کچوون و له یه‌ک نه‌چوونی دووزمانه‌که یان چه ند زمانه‌که له بنچینه‌یه‌کی تۆکمه‌وه سه‌رچاوه ده گرێت، لێ ههریهک له دووزمانه نێوبراوه‌که‌ی سه‌ره‌وه شانبه‌شانی زمانی ئوڕاڕتی له ناو زمانه به مێخی نووسراوه‌کانی ڕوژهه‌ڵاتی کۆندا کاریگه‌رییه‌کی ڕاسته‌وخۆیان له سه‌ر پێکهاته‌ی فه‌رهه‌نگۆکی و ڕێزمانی زمانی کوردی هه‌یه، هه‌رچه‌نده ده‌بێت ئه‌وه له بیر نه‌کرێت که بوونی فه‌رهه‌نگۆکی زمانێک له نێو زمانێکی تردا به ندیوارییه‌تی ڕاسته‌قینه‌ی نێوان ئه‌و دوو زمانه ڕه‌نگ ناداته‌وه، به‌ڵکوو بوونی فه‌رهه‌نگۆک و پێڕۆی کارکردنی هه‌ردوو زمانه‌که و پێشاندانی وێکسازی ڕێزمانی و چۆنیه‌تی داڕشتنی ناو و فرمانه‌کان ئه‌م له یه‌کچوونه ڕه‌نگ ده‌ده‌نه‌وه، به‌م پێودانگه دۆزینه‌وه‌ی به‌ندیوارییه‌تی نێوان سومه‌ری و کوردی نه‌ک ته‌نها توێژینهوهیهکی وردی ڕێزمانی گه‌ره‌که، به‌ڵکوو له زۆربه‌ی باره‌کاندا به‌راوردکردنی وشه سومه‌رییه‌کان له گه‌ڵ وشه کوردییه‌کاندا پێویستان به ڕوونکردنه‌وه‌یه‌کی ده‌نگسازی ورد هه‌یه، گه‌ر له زمانی سومه‌ریدا چۆنیه‌تی گۆکردنی وشه‌کان هێژ جێگای گوومانبن ئایا مانه‌وه‌ی ئه‌و وشانه له نێو زمانی کوردیدا ده‌کرێ چاره‌سه‌رێک بۆئه‌م پرسه بدۆزێته‌وه؟ له‌ڕووی فه‌رهه‌نگۆکییه‌وه ده‌کرێ بوترێ ژماره‌یه‌کی به‌رچاوی وشه‌ی سومه‌ری به شێوه‌زاری ئێمێ- سالیشه‌وه له نێو شێوه‌زاره جیاجیاکانی کوردیدا به دیده‌کرێن به چه‌شنێک ژماره‌ی ئه‌و فرمان و ناوانه‌ی له به‌رده‌ستمدان نزیکه‌ی چوارسه‌د دانه‌ن که له‌توێژینه‌وه‌کانی داهاتوودا سوودیان لێ وه‌رده گرم و هه‌روه‌ها به به رده‌وامیش وشه ی نوێ ده‌دۆزمه‌وه.
ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندبێت به ههریهک له زمانی خوری و ئوڕاڕتی و کاریگه‌ریان له سه‌ر زمانی کوردی به شێوه یه‌کی ڕوونترله زمانی سومه ری به دیده کرێت، هه‌رچه‌نده له‌کاتی توێژینه‌وه ی زمانی خوریدا چه ندین شیوه‌زاری جیاواز له ناو زمانه‌که‌دا به دیده‌کرێن، لێ ئه‌مه له چۆنیه‌تی شیکردنه‌وه‌ی زمانه‌که ناگۆڕێت و ده‌کرێت بوترێت جیاوازییه‌کان به‌ڕاده‌یه‌کی زۆر له چوارچێوه‌ی گۆڕانی ههریهک له پیته‌کانی و، ڤ، ب، پ قه‌تیس ده‌بن هه‌روه‌ک هه‌مان دیارده له ناو شێوه‌زاره‌کانی زمانی کوردیدا به‌دیده‌کرێت، له‌م ڕوویه‌وه ڕه‌نگه له دۆزینه‌وه‌ی نه‌ک ته‌نها فه‌رهه‌نگۆکی خوری و ئورارتی له ناو زمانی کوردی په ره‌سه‌ندنێکی باش به‌دیبکه‌م که بریتیه له توێژینهوهیهکی به‌رده ستم و له وانه‌یه چه‌نده‌ها ساڵ بخایه‌نێت، به‌ڵکوو له ڕووی پێکهاته‌ی ڕێزمانیشه‌وه هه‌مان په‌ره‌سه ندن به دیده‌کرێت؛ ده‌کرێت بوترێت ئه‌م به‌ندیوارییه به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ڕوون و ئاشکرا له زمانی ئوڕاڕتیدا ڕه‌نگ ده‌داته‌وه، لێ ناکرێ به ڵگه‌کان لێره‌دا بخه‌مه‌ڕوو.
توێژینهوهی ههریهک له خوری و ئوڕاڕتی و به‌راوردکردنیان له‌گه‌ڵ زمانی کوردیدا نه‌ک قۆناغه‌مێژوییه‌کانی زمانی کوردی ڕوونده‌کاته‌وه، به‌ڵکوو چه‌ندین فرمان هه‌یه له کوردیدا وه‌رگرتنی ڕه‌گه‌کانیان به‌ناوازه له‌قه‌ڵه‌مدراوه، لێ ئه‌و ڕه‌گه ناوازانه به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ئاسایی و به‌هه‌مان چه‌شنه‌گه‌ردانکردنی زمانی کوردی له ناو خوری وئورارتیدا ده‌رده‌که‌ون؛ گه‌رچی پێشتر ههریهک له دیاکۆنۆف و ستارۆستن ته‌قه‌لای ئه‌وه‌یاندا که زمانی خوری و ئوڕڕاڕتی به زمانه‌کانی باکووری ڕۆژهه‌ڵاتی قه‌فقاسیاوه گرێبده‌ن، لێ تۆژه‌ری ئه‌م دوو زمانه زۆر به‌ئاسانی که‌موو کورتی کاره‌که‌یان به‌دیده‌ده‌کات، ئه‌وه‌ی له نرخیێ زانستیانه‌ی توێژینهوهی ناوبراو که‌مده‌کاته‌وه ئه‌وه‌یه له به‌شی هه‌ره‌زۆری په‌رتووکه‌که‌دا ته‌نها وشه‌کان له ڕووی شێوه‌وه به‌راوردکراون به‌بێ ئه‌وه‌ی واتای وشه خوری و ئوارارتیه‌کان هه‌مان ئه‌و واتایاییه‌ن هه‌بێت که وشه قه‌فقاسییه‌کان هه‌یانه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه ئه‌نجامی دۆزینه‌وه‌ی ده‌قه چه‌ند زمانیه‌کان ئه‌وه‌یان د‌ه‌رخست که لێکدانه‌وه‌ی واتای گه‌لێک له‌و وشانه‌ی که دیاکونۆف له په‌رتووکه‌که‌یدا پێشنیاریکردوون چه‌وتن:
I.M. Diakonoff, Hurritisch und Urartäisch, München (Kizinger) 1971.
I.M. Diakonoff/ S.A.. Starostin, Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Languages (Kitzinger) .1996
ڕه‌نگه جێگه‌ی خۆیبێت ئاماژه به بایه‌خی توێزینه‌وه‌ی ههریهک له زمانه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کۆن به زمانه سامی ( ئه که دی: بابلی- ئاشووری)، ئیلامی، و هیندۆ ئه‌ورپیه کانیشه‌وه (حیتی) بدرێت گه‌ر له ڕاده‌به‌ده‌ر بایه‌خی خۆیان هه‌بێت بۆ واڵاکردنی په‌نهانیه‌کانی مێژووی کۆنی کورد یان وردتر بڵێین مێژووی کۆنی وڵاتی کورده‌واری، هه‌روه‌ک ناکرێت ههریهک له سه‌رچاوه یۆنانی و ئارامییه‌کانیش له بیربکرێن، که له مه‌ڕ به‌رده‌وامییه‌تی مێژووی له سه‌رده‌مه‌کانی دواترد جێگه‌ی بایه‌خی تایبه‌تین؛ گه‌رچی واباوه که ناوی کورد له سه‌رده‌مانێکی دره‌نگتردا ده‌رکه‌وتبێت، لێ ئه‌م گریمانه له ده‌راوی ڕاستییه‌کی ڕه‌هاوه سه‌رچاوه‌ی نه‌گرتووه و ته‌یکردنی ته‌واوی ده‌قه به مێخی نووسراوه‌کان و شیکردنه‌وه‌ی ده‌قه‌کانی داهاتوو، به چاوپۆشین له‌و ڕه وشه سیاسیه‌ی ده‌وری گه‌لی کوردی داوه، ئیسته‌ره‌م (حتما) بوون و مێژوویی گه‌لی کورد له کوردستاندا به شێوه‌یه‌کی تر ده‌خاته ڕوو، نه ک وه‌ک کۆچه‌ر بۆ ناوچه‌ی کورده‌واری سه‌یری بکرێت هه‌روه‌ک له نووسینی چه‌ند ڕۆژهه‌ڵاتناسێکدا به‌بێ به‌ڵگه ئه‌م جۆره گریمانانه هه‌ڕه مێندراون! یان وردتر بڵێین ئه‌م جۆره بیردۆزانه به‌ڕاده‌یه‌ک کۆن بوون که ته‌نها له بواری نووسینی مێژووی توێژنه‌وه‌ی کوردناسیدا ڕه‌نگه جێگه‌ی به‌هه‌ند وه‌رگرتنبن.
ئه‌م بابه‌ته له بنچینه‌دا هێژ به زمانی ئه‌ڵمانی بڵاو نه‌کراوه‌ته‌وه، به‌ڵکوو ته‌نها بریتیه له ڕه‌شنووسی په‌رتوکێک به‌م ناوه‌ی له‌سه‌ره‌وه ئاماژه‌ی پێدراوه که ته‌نها ئه‌و به‌شه‌ی وه‌رمگێڕاوه‌و چه‌ند بڕگه‌یه‌کیش له به‌شی ڕێزمان ته‌واو بوون، لێ به‌شێوه‌یه‌کی پچڕ پچڕ، بۆیه زۆر سووپاسی پڕۆفیسۆر دکتۆر گێڕنۆت ڤلهلمی نووسه‌ری بابه‌ته‌که ده‌که‌م که ڕه‌شنووسه‌که‌ی پێدام بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ریبگێڕم.
نووسه‌ری بابه‌ته یه‌کێکه له زانا ناوداره‌کانی ئه‌م بواره و له به‌راوردکردنی خوری و ئورارتی و کوردیشدا به ته‌واوی پشتیوانیم لێده‌کات به مه‌رجێک له چوارچێوه‌ی زانستی ده‌رنه چم و په له‌ش نه‌که‌م.
ته‌واوی په‌راوێزه کان وه‌رگێڕی بابه‌ته‌که نووسیونی.
نووسه‌ر سه‌رچاوه‌کانی ڕاسته‌وخۆ له دوای هه‌ریه ک له بابه‌ته‌کان نووسیوه.
مێژووی ساڵه‌کانی به‌ر‌له‌زاین که له‌م بابه‌ته‌دا به‌کارهێنراون بریتین له کڕۆنۆلۆژی ناوه‌ڕاست.
له گۆکردنی ناوی نووسه‌ر و تۆژه‌ره‌کاندا ته‌قه‌لای ئه‌وه‌م داوه که به‌شێوه‌ی ئاخێوه‌رانی زمانه‌که گۆیانبکه‌م، لێ ده‌بێت ئه‌وه‌مان له بیر نه‌چێت ئه‌م جۆره ته‌قه‌لایانه سه‌د ده‌ر سه‌د دروستییه‌کی ڕه‌ها‌ی گۆکردن به‌رجه‌سته‌ناکه‌ن، چوونکه هه‌ندێک ده‌نگ تایبه‌تن به‌زمانێک و به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ئه‌و ده‌نگانه له زمانێکی تردا هێمایان نیه بۆ نموونه: ده‌نگێک له ئه‌ڵمانیدا هه‌یه له نێوان خ و ش دایه ته‌نانه‌ت نه‌ک هه‌ر له کاتی نووسینی به پیتی زمانێکی تر گۆکردنی ئه‌سته‌مه، به‌ڵکوو له‌کاتی قسه‌کردنیشدا گۆکردنی بۆ زۆرێک له ئاخێوه‌رانی گه‌لانی تر سه‌خته.
ڕه‌گی فرمانه خوری و ئوڕاڕتیه‌کان له کاتی وه‌رگێڕانیان بۆ کوردی بۆ که‌سی سێیه‌می تاک گه‌ردانکراون، که له به‌راوردکردنه‌کانی داهاتوودا راسته‌وخۆ ڕه‌گه‌کان له گه‌ڵ ڕه‌گه‌کانی زمانی کوردیدا به‌راورد ده‌کرێن، لێ لێره‌دا ئه‌م جۆره به‌راورده ئه سته م ده‌رده‌که‌وت.
ئاسۆس
بۆ ته‌واوی بابه‌ته‌که بڕوانه: -
http://doktorasossqader.blogspot.de/2010/06/blog-post_6689.html
بابه‌ته‌که له گۆڤاری توێژینه‌وه ژماره یازده‌دا بڵاوکراوه‌ته‌وه:http://www.mukiryani.com/govar_pro.php?id=10
Books by Asoss Muhammed Qader
The book is a translation from English into kurdish By Asoss M. Qader. This book is originated i... more The book is a translation from English into kurdish By Asoss M. Qader. This book is originated in a series of lectures given by Carr in 1961 at the University of Cambridge. The lectures were intended as a broad introduction into the subject of the theory of history and their accessibility has resulted in What is History? becoming one of the key texts in the field of historiography.[1]
Some of Carr's ideas are contentious, particularly his relativism and his rejection of contingency as an important factor in historical analysis. His work provoked a number of responses, most notably Geoffrey Elton's The Practice of History.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/What_Is_History%3F
لێکۆڵینەوە, 2005
From English into kurdish
By Asoss M. Qader
Personennamen der Keilschrifttexte aus Tell al-Faḫḫār, 2012
Research of personal names is one of the most difficult duty within the framework of Ancient Near... more Research of personal names is one of the most difficult duty within the framework of Ancient Near Eastern Studies. Nonetheless this type of research yields in many ways a very productive result. The huge number of personal names makes the research about name building valuable. For example, we can understand and answer the research questions as relating to the linguistic association, individual situation, professional linkage, social status and name selection viewpoints. At the same time the personal name research makes it possible to reconstruct the inadequate and deficient documented archives and it leads in accordance to that to Prosopography, to network research and to research about social and economic life. Because of the above mentioned reasons the personal name research is affiliated with a valuable and important position within the research of Ancient Near East. The importance of name research is evident in the sensational dissertation of. J.J. Stamm (Die akkadische Namensgebung, Leipzig 1939). This Master Piece was supervised by Benno Landesberger. The above mentioned Master Piece Work deals with numerous text groups and name books of that period.
Die Personennamenforschung ist in der Altorientalistik ein besonders aufwendiges, aber in mehr als
einer Hinsicht lohnendes Unterfangen. Die kaum überschaubare Menge der Namen, der hohe Grad
ihrer linguistischen Zugänglichkeit, die Optionen individuell-situativer, familientraditionaler, berufs-
oder statusbedingter oder auch modeabhängiger Namenswahl machen die Personenamen zu einem
wertvollen Ausgangspunkt für zahlreiche Fragestellungen. Sie sind gleichzeitig bei unzulänglich doku-
mentierten Fundumständen der wichtigste Ausgangspunkt für die Rekonstruktion von Archiven und
damit der Zugang zu Prosopographie, Netzwerkforschung und Erforschung sozialer und
wirtschaftlicher Zusammenhänge. Es kann deshalb nicht verwundern, dass die Personennamen-
forschung in der Altorientalistik seit langem einen hohen Stellenwert hat und neben einem epochalen
Meisterwerk wie der von Benno Landsberger betreuten Dissertation von J.J. Stamm (Druckfassung:
Die akkadische Namengebung, Leipzig 1939) zahlreiche textgruppen- und/oder epochenmäßig
definierte Namenbücher hervorgebracht hat.
Für das im späten 3. und im 2. Jahrtausend v. Chr. in Vorderasien in Hinsicht auf die Zahl der Sprecher
außerordentlich bedeutende Amurritische sind die Personennamen (in Verbindung mit der
vergleichenden Sprachwissenschaft der Semitistik) sogar die einzige Quelle für die Rekonstruktion von
Grammatik und Wörterbuch. Für die in demselben Zeitraum sehr verbreitete hurritische Sprache ist die
Forschungssituation zwar deutlich besser, da es an verschiedenen Orten und aus einem beträchtlichen
Zeitraum Texte in dieser Sprache gibt, doch spielen auch hier die Personennamen eine wichtige Rolle
für die sprachwissenschaftliche Erschließung des Hurritischen.
Das bei weitem umfangreichste Teilcorpus hurritischer Personennamen haben die ca. 5000 Tafeln und
Tafelfragmente aus dem 15. und 14. Jh. v.Chr. geliefert, die seit dem späten 19. Jh. im Osttigrisraum
südlich des Unteren Zāb gefunden wurden. Zunächst wurden durch Zufallsfunde Keilschrifttafeln in
Kirkuk/Irak (= altoriental. Arrapḫa) bekannt. In den dadurch angeregten von 1925 bis 1931
andauernden amerikanischen Ausgrabungen in der nahe Kirkuk gelegenen altorientalischen Stadt Nuzi
(Yorġan Tepe) erbrachten sehr umfangreiche Textfunde, und 1967-69 folgten Textfunde in Tall al-
Faḫḫār (Identifikationsvorschläge: Kurruḫanni [A. Fadhil], Dimat Makunte [R. Koliński]).
Diese nach dem Hauptfundort so genannten „Nuzi-Texte“ stellen die umfangreichste bisher bekannte
Textgruppe aus der zweiten Hälfte des 15. und der ersten Hälfte des 14. Jhs. dar. Sie sind eine
wichtige Quelle für die altorientalische Wirtschafts-, Sozial- und Rechtsgeschichte und aufgrund der
Vielfalt ihrer Gegenstände, ihrer großen Zahl, ihrer prosopographischen Verknüpfungen und ihrer
räumlichen und zeitlichen Begrenztheit, d.h wegen ihrer großen Dichte der Dokumentation, liefern sie
umfassende Erkenntnisse über eine regionale, überwiegend auf Landwirtschaft basierende altorien-
talische Gesellschaft wie nur wenige andere Urkundengruppen und erlauben eine sehr detaillierte
Analyse von Familienstrukturen, Eigentumsformen, Austauschverhältnissen, agrarischer Produktion
und Distribution, Palastorganisation und -inventar u.a.m. Die Urkunden sind in akkadischer Sprache
geschrieben, zeigen aber – ebenso wie zahlreiche Personennamen –, dass die Bevölkerung weithin
hurritischsprachig war (wobei in einem nicht genauer zu bestimmenden Umfang hurritisch-
akkadische Zweisprachigkeit anzunehmen ist).
Die Arbeit an diesen Texten hat ein bis heute vorbildliches Namenbuch hervorgebracht:
I.J. Gelb / P.M. Purves / A.A. McRae, Nuzi Personal Names (OIP 57), Chicago 1943.
Die dort noch nicht berücksichtigten Namen wurden in folgendem Werk zusammengestellt:
E. Cassin / J.-J. Glassner, Anthroponymie et Anthropologie de Nuzi 1: Les Anthropon
Arrapha (Kirkuk ) von den Anfängen bis 1340 v.Chr. nach Keilschriftlichen Quellen, 2013
The city of Kirkuk now is a very well-known city because of its oil and petroleum. This city is s... more The city of Kirkuk now is a very well-known city because of its oil and petroleum. This city is situated on the eastern side of Tigris. Kirkuk has a very deep rooted History. The historical roots of that long existed city dates back in according to known sources to the time of the third king of UR III dynasty Amar-suena (25. Ezen-Ninazu (v) of the fifth regnal year 2031 B.C.). It is worthy to mention that our knowledge about the history of the city is not an outcome of a systematic excavation of the place of Kirkuk itself. Apart from the so called Kirkuk tablets of 15-14. B.C. our knowledge about the history of Kirkuk in this work comes from external archives and it is an outcome of a systematic evaluation of cuneiform texts, in which the name of Arrapha is testified. This research takes all cuneiform evidence about the history of Arrapha (Kirkuk) from the dynasty of Ur (Amar-suena) until the decline of kingdom of Arrapha about 1340 B.C. into consideration.
Die heute für ihren Ölreichtum bekannte Stadt Kirkuk östlich des mittleren Tigris blickt auf eine
vielfältige und weit zurückreichende Geschichte zurück. Ihre historischen Wurzeln können nach
dem heutigen Forschungsstand bis zur Zeit des dritten Königs der Ur III-Zeit Amar-suena (25. des
Monats Ezen-Ninazu(v) des 5. Regierungsjahres 2031 v.Chr.) zurückverfolgt werden. Diese unsere
derzeitigen Kenntnisse rühren allerdings nicht von einer systematischen Ausgrabung der Ortschaft
selbst her, sie sind vielmehr das Ergebnis der Auswertung von Keilschrifttexten zu Arrapḫa, welche
bis auf die Kirkuktafeln aus dem 15.-14.Jh. v.Chr. aus externen Archiven stammen.
Seit dem nicht realisierten Vorhaben des zwischenzeitlich verstorbenen Heidelberger
Assyriologen Prof. Dr. Karlheinz Deller, die Rekonstruktion der Geschichte Arrapḫas als Thema
einer Dissertation zu vergeben, wurde bislang in der altorientalistischen Forschung kein weiterer
Versuch unternommen, dieses Thema zu bearbeiten. Diese Forschungslücke zu schließen, ist das
Ziel der hier vorgelegten Doktorarbeit. Die Untersuchung berücksichtigt alle verfügbaren
keilschriftlichen Quellen, welche auf Arrapḫa Bezug nehmen, wenn möglich unter Einschluss von
unveröffentlichten Texten. Der zeitliche Rahmen wird durch die ersten Belege aus der Ur III-Zeit
(Amar-suena) einerseits und das Datum des Untergangs des Königreichs Arrapḫa andererseits (um
etwa 1340 v.Chr.) abgesteckt.
In Kirkuk selbst haben bisher keine systematischen Ausgrabungen stattgefunden. Bei
Erdrutschen am Rande der inzwischen weitgehend planierten Oberstadt, unter der sich das alte
Arrapḫa verbirgt, sind kurz vor und nach dem Ersten Weltkrieg Keilschrifttafeln aus dem 15./14.
Jh. v.Chr. zu Tage gekommen, die über den Antikenhandel in verschiedene Museen gelangten
(London, Paris, Berlin, St. Petersburg u.a.m.). Es handelt sich dabei um die Reste eines
Familienarchivs ("Archiv des Wullu"). Die Bearbeitung dieser Texte durch K. Grosz 1988 ist leider
sehr fehlerhaft, wie u.a. die Kollation der im Louvre befindlichen Tafeln durch G. Wilhelm,
SCCNH 7 (1995) 129-133 gezeigt hat. Diese Texte bedürfen daher einer neuen Bearbeitung.
Die Primärquellen der Ur III-Zeit stammen aus dem Archiv von Puzriš-Dagan (Drehem), die
aus der altbabylonischen Zeit aus dem Archiv von Šušarrā östlich des heutigen Rāniya am kleinen
Zāb sowie aus dem Archiv von Mari am mittleren Euphrat und aus dem Archiv von Tell Leilān. Für
die altbabylonische Zeit werden des Weiteren einige Keilschrifttexte unbekannter Fundorte mit
einbezogen. Für die Zeit von ca. 1450 bis 1340 v. Chr. liegt mit den Quellen aus Nuzi (Jorġān Tepe;
16 km südwestlich von Kirkuk), Kirkuk und Tall al-Faḫḫār die dichteste Bezeugung vor.
Uploads
Papers by Asoss Muhammed Qader
(dem heutigen Kirkuk), dem Ruinenhügel Yorghan Tepe (16 km südwestlich von Kirkuk)
und Tall alFaḫḫār (45 km südwestlich von Kirkuk).
ڕه‌نگه جێگه‌ی گوومان نه‌بێت گه‌ر بوترێت زمانی ئوڕاڕتی به شێوه‌یه‌کی ئارخه‌یانی
کاریگه‌ری ڕاسته‌وخۆی له سه‌ر توێژینهوهی مێژووی زمانی کوردی هه‌یه، ئه‌وه‌ی گوومانیش لا ده‌بات بریتیه له مانه‌وه‌ی به شێکی گه‌وره‌ی سامانی زمانی ئوڕاڕتی له ناو شێوه زاره جیاجاکانی زمانی کوردیدا، لێ به‌راوردکردنی زمانه‌وانی به ته‌واوی پێودانگه زانستیه کانیه‌وه له نێوان ههریهک له ئوڕاڕتی و کوردیدا جۆرێک له کورتهێنانی زانستی تێده‌که‌وێت، چونکه له ڕووی ڕێزبه‌ندیی مێژووییه‌وه زمانی کوردی به به‌راورد له‌گه‌ڵ زمانی ئوڕاڕتیدا تاڕاده‌یه‌کی ته‌واو له کاتێکی دره‌نگتردا تۆمارکراوه( به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی تائێستا له‌به‌رده‌ستدان)، به‌م پێودانگه‌ش بێت به‌ندیوار کردنی زمانی کوردی به زمانی ئوڕاڕتی یا دوورتر بڕۆین به زمانی خوری له لایه‌ک و زمانی سومه‌ری له لایه‌کی تره‌وه کورت ده‌هێنێت، چوونکه زمان بریتی نیه له په‌ێڕه‌وێکی داخراوی چه‌ق به‌ستوو، به‌ڵکو بریتیه له په‌ێڕه‌وێکی کراوه، که له ڕه‌وڕه‌وی مێژوودا گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت، نه‌ک هه‌ر ئه‌مه بگره ته‌نانه‌ت گه‌لێک جاران وا ڕێکده‌که‌وێت، که هه‌مان وشه له سه‌رده‌مێکه‌وه بۆ سه‌رده‌مێکی دیکه واتاکه‌ی ده‌گۆڕێت. لێره‌دا مه‌به‌ست له به‌راوردکرن جۆره به‌راوردکردنێکه که له‌سه‌ر ئاستی جیهانیدا هه‌ڕه‌مێن به‌ده‌ست بهێنێت و له بواره‌کانی توێژینهوهی زانکۆییدا پشتی پێ ببه‌سترێت، ئه‌م کرده‌یه‌ش پێویستی به له به‌رچاوگرتنی هه‌ر یه‌ک له پێواژوه مێژویی و بنه‌ما زانستیه زمانه‌وانیه‌کان هه‌یه، گه‌رچی باس لێوه‌کردنی گرنگی ههریهک له زمانی سومه‌ری و خوری له چوارچێوه‌ی ئه‌م کوورته پێشه کیه‌دا له ڕێڕه‌وی ئه‌م بابه‌ته‌ی پێوه‌ند به‌زمانی ئوڕاڕتی به چه‌شنێک له چه‌شنه کان لامان ده‌دات، چونکه سه‌ره‌تا ده‌بێت زمانه‌که خۆی به ته‌واوی پێکهاته ڕێزمانی و فه‌رهه‌نگییه‌کانه‌وه بتوێژرێته‌وه ئینجا دواجار له گه ڵ زمانه‌کانی تردا به راورد بکرێت، له‌م باره‌شدا ڕاده‌ی له یه‌کچوون و له یه‌ک نه‌چوونی دووزمانه‌که یان چه ند زمانه‌که له بنچینه‌یه‌کی تۆکمه‌وه سه‌رچاوه ده گرێت، لێ ههریهک له دووزمانه نێوبراوه‌که‌ی سه‌ره‌وه شانبه‌شانی زمانی ئوڕاڕتی له ناو زمانه به مێخی نووسراوه‌کانی ڕوژهه‌ڵاتی کۆندا کاریگه‌رییه‌کی ڕاسته‌وخۆیان له سه‌ر پێکهاته‌ی فه‌رهه‌نگۆکی و ڕێزمانی زمانی کوردی هه‌یه، هه‌رچه‌نده ده‌بێت ئه‌وه له بیر نه‌کرێت که بوونی فه‌رهه‌نگۆکی زمانێک له نێو زمانێکی تردا به ندیوارییه‌تی ڕاسته‌قینه‌ی نێوان ئه‌و دوو زمانه ڕه‌نگ ناداته‌وه، به‌ڵکوو بوونی فه‌رهه‌نگۆک و پێڕۆی کارکردنی هه‌ردوو زمانه‌که و پێشاندانی وێکسازی ڕێزمانی و چۆنیه‌تی داڕشتنی ناو و فرمانه‌کان ئه‌م له یه‌کچوونه ڕه‌نگ ده‌ده‌نه‌وه، به‌م پێودانگه دۆزینه‌وه‌ی به‌ندیوارییه‌تی نێوان سومه‌ری و کوردی نه‌ک ته‌نها توێژینهوهیهکی وردی ڕێزمانی گه‌ره‌که، به‌ڵکوو له زۆربه‌ی باره‌کاندا به‌راوردکردنی وشه سومه‌رییه‌کان له گه‌ڵ وشه کوردییه‌کاندا پێویستان به ڕوونکردنه‌وه‌یه‌کی ده‌نگسازی ورد هه‌یه، گه‌ر له زمانی سومه‌ریدا چۆنیه‌تی گۆکردنی وشه‌کان هێژ جێگای گوومانبن ئایا مانه‌وه‌ی ئه‌و وشانه له نێو زمانی کوردیدا ده‌کرێ چاره‌سه‌رێک بۆئه‌م پرسه بدۆزێته‌وه؟ له‌ڕووی فه‌رهه‌نگۆکییه‌وه ده‌کرێ بوترێ ژماره‌یه‌کی به‌رچاوی وشه‌ی سومه‌ری به شێوه‌زاری ئێمێ- سالیشه‌وه له نێو شێوه‌زاره جیاجیاکانی کوردیدا به دیده‌کرێن به چه‌شنێک ژماره‌ی ئه‌و فرمان و ناوانه‌ی له به‌رده‌ستمدان نزیکه‌ی چوارسه‌د دانه‌ن که له‌توێژینه‌وه‌کانی داهاتوودا سوودیان لێ وه‌رده گرم و هه‌روه‌ها به به رده‌وامیش وشه ی نوێ ده‌دۆزمه‌وه.
ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندبێت به ههریهک له زمانی خوری و ئوڕاڕتی و کاریگه‌ریان له سه‌ر زمانی کوردی به شێوه یه‌کی ڕوونترله زمانی سومه ری به دیده کرێت، هه‌رچه‌نده له‌کاتی توێژینه‌وه ی زمانی خوریدا چه ندین شیوه‌زاری جیاواز له ناو زمانه‌که‌دا به دیده‌کرێن، لێ ئه‌مه له چۆنیه‌تی شیکردنه‌وه‌ی زمانه‌که ناگۆڕێت و ده‌کرێت بوترێت جیاوازییه‌کان به‌ڕاده‌یه‌کی زۆر له چوارچێوه‌ی گۆڕانی ههریهک له پیته‌کانی و، ڤ، ب، پ قه‌تیس ده‌بن هه‌روه‌ک هه‌مان دیارده له ناو شێوه‌زاره‌کانی زمانی کوردیدا به‌دیده‌کرێت، له‌م ڕوویه‌وه ڕه‌نگه له دۆزینه‌وه‌ی نه‌ک ته‌نها فه‌رهه‌نگۆکی خوری و ئورارتی له ناو زمانی کوردی په ره‌سه‌ندنێکی باش به‌دیبکه‌م که بریتیه له توێژینهوهیهکی به‌رده ستم و له وانه‌یه چه‌نده‌ها ساڵ بخایه‌نێت، به‌ڵکوو له ڕووی پێکهاته‌ی ڕێزمانیشه‌وه هه‌مان په‌ره‌سه ندن به دیده‌کرێت؛ ده‌کرێت بوترێت ئه‌م به‌ندیوارییه به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ڕوون و ئاشکرا له زمانی ئوڕاڕتیدا ڕه‌نگ ده‌داته‌وه، لێ ناکرێ به ڵگه‌کان لێره‌دا بخه‌مه‌ڕوو.
توێژینهوهی ههریهک له خوری و ئوڕاڕتی و به‌راوردکردنیان له‌گه‌ڵ زمانی کوردیدا نه‌ک قۆناغه‌مێژوییه‌کانی زمانی کوردی ڕوونده‌کاته‌وه، به‌ڵکوو چه‌ندین فرمان هه‌یه له کوردیدا وه‌رگرتنی ڕه‌گه‌کانیان به‌ناوازه له‌قه‌ڵه‌مدراوه، لێ ئه‌و ڕه‌گه ناوازانه به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ئاسایی و به‌هه‌مان چه‌شنه‌گه‌ردانکردنی زمانی کوردی له ناو خوری وئورارتیدا ده‌رده‌که‌ون؛ گه‌رچی پێشتر ههریهک له دیاکۆنۆف و ستارۆستن ته‌قه‌لای ئه‌وه‌یاندا که زمانی خوری و ئوڕڕاڕتی به زمانه‌کانی باکووری ڕۆژهه‌ڵاتی قه‌فقاسیاوه گرێبده‌ن، لێ تۆژه‌ری ئه‌م دوو زمانه زۆر به‌ئاسانی که‌موو کورتی کاره‌که‌یان به‌دیده‌ده‌کات، ئه‌وه‌ی له نرخیێ زانستیانه‌ی توێژینهوهی ناوبراو که‌مده‌کاته‌وه ئه‌وه‌یه له به‌شی هه‌ره‌زۆری په‌رتووکه‌که‌دا ته‌نها وشه‌کان له ڕووی شێوه‌وه به‌راوردکراون به‌بێ ئه‌وه‌ی واتای وشه خوری و ئوارارتیه‌کان هه‌مان ئه‌و واتایاییه‌ن هه‌بێت که وشه قه‌فقاسییه‌کان هه‌یانه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه ئه‌نجامی دۆزینه‌وه‌ی ده‌قه چه‌ند زمانیه‌کان ئه‌وه‌یان د‌ه‌رخست که لێکدانه‌وه‌ی واتای گه‌لێک له‌و وشانه‌ی که دیاکونۆف له په‌رتووکه‌که‌یدا پێشنیاریکردوون چه‌وتن:
I.M. Diakonoff, Hurritisch und Urartäisch, München (Kizinger) 1971.
I.M. Diakonoff/ S.A.. Starostin, Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Languages (Kitzinger) .1996
ڕه‌نگه جێگه‌ی خۆیبێت ئاماژه به بایه‌خی توێزینه‌وه‌ی ههریهک له زمانه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کۆن به زمانه سامی ( ئه که دی: بابلی- ئاشووری)، ئیلامی، و هیندۆ ئه‌ورپیه کانیشه‌وه (حیتی) بدرێت گه‌ر له ڕاده‌به‌ده‌ر بایه‌خی خۆیان هه‌بێت بۆ واڵاکردنی په‌نهانیه‌کانی مێژووی کۆنی کورد یان وردتر بڵێین مێژووی کۆنی وڵاتی کورده‌واری، هه‌روه‌ک ناکرێت ههریهک له سه‌رچاوه یۆنانی و ئارامییه‌کانیش له بیربکرێن، که له مه‌ڕ به‌رده‌وامییه‌تی مێژووی له سه‌رده‌مه‌کانی دواترد جێگه‌ی بایه‌خی تایبه‌تین؛ گه‌رچی واباوه که ناوی کورد له سه‌رده‌مانێکی دره‌نگتردا ده‌رکه‌وتبێت، لێ ئه‌م گریمانه له ده‌راوی ڕاستییه‌کی ڕه‌هاوه سه‌رچاوه‌ی نه‌گرتووه و ته‌یکردنی ته‌واوی ده‌قه به مێخی نووسراوه‌کان و شیکردنه‌وه‌ی ده‌قه‌کانی داهاتوو، به چاوپۆشین له‌و ڕه وشه سیاسیه‌ی ده‌وری گه‌لی کوردی داوه، ئیسته‌ره‌م (حتما) بوون و مێژوویی گه‌لی کورد له کوردستاندا به شێوه‌یه‌کی تر ده‌خاته ڕوو، نه ک وه‌ک کۆچه‌ر بۆ ناوچه‌ی کورده‌واری سه‌یری بکرێت هه‌روه‌ک له نووسینی چه‌ند ڕۆژهه‌ڵاتناسێکدا به‌بێ به‌ڵگه ئه‌م جۆره گریمانانه هه‌ڕه مێندراون! یان وردتر بڵێین ئه‌م جۆره بیردۆزانه به‌ڕاده‌یه‌ک کۆن بوون که ته‌نها له بواری نووسینی مێژووی توێژنه‌وه‌ی کوردناسیدا ڕه‌نگه جێگه‌ی به‌هه‌ند وه‌رگرتنبن.
ئه‌م بابه‌ته له بنچینه‌دا هێژ به زمانی ئه‌ڵمانی بڵاو نه‌کراوه‌ته‌وه، به‌ڵکوو ته‌نها بریتیه له ڕه‌شنووسی په‌رتوکێک به‌م ناوه‌ی له‌سه‌ره‌وه ئاماژه‌ی پێدراوه که ته‌نها ئه‌و به‌شه‌ی وه‌رمگێڕاوه‌و چه‌ند بڕگه‌یه‌کیش له به‌شی ڕێزمان ته‌واو بوون، لێ به‌شێوه‌یه‌کی پچڕ پچڕ، بۆیه زۆر سووپاسی پڕۆفیسۆر دکتۆر گێڕنۆت ڤلهلمی نووسه‌ری بابه‌ته‌که ده‌که‌م که ڕه‌شنووسه‌که‌ی پێدام بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ریبگێڕم.
نووسه‌ری بابه‌ته یه‌کێکه له زانا ناوداره‌کانی ئه‌م بواره و له به‌راوردکردنی خوری و ئورارتی و کوردیشدا به ته‌واوی پشتیوانیم لێده‌کات به مه‌رجێک له چوارچێوه‌ی زانستی ده‌رنه چم و په له‌ش نه‌که‌م.
ته‌واوی په‌راوێزه کان وه‌رگێڕی بابه‌ته‌که نووسیونی.
نووسه‌ر سه‌رچاوه‌کانی ڕاسته‌وخۆ له دوای هه‌ریه ک له بابه‌ته‌کان نووسیوه.
مێژووی ساڵه‌کانی به‌ر‌له‌زاین که له‌م بابه‌ته‌دا به‌کارهێنراون بریتین له کڕۆنۆلۆژی ناوه‌ڕاست.
له گۆکردنی ناوی نووسه‌ر و تۆژه‌ره‌کاندا ته‌قه‌لای ئه‌وه‌م داوه که به‌شێوه‌ی ئاخێوه‌رانی زمانه‌که گۆیانبکه‌م، لێ ده‌بێت ئه‌وه‌مان له بیر نه‌چێت ئه‌م جۆره ته‌قه‌لایانه سه‌د ده‌ر سه‌د دروستییه‌کی ڕه‌ها‌ی گۆکردن به‌رجه‌سته‌ناکه‌ن، چوونکه هه‌ندێک ده‌نگ تایبه‌تن به‌زمانێک و به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ئه‌و ده‌نگانه له زمانێکی تردا هێمایان نیه بۆ نموونه: ده‌نگێک له ئه‌ڵمانیدا هه‌یه له نێوان خ و ش دایه ته‌نانه‌ت نه‌ک هه‌ر له کاتی نووسینی به پیتی زمانێکی تر گۆکردنی ئه‌سته‌مه، به‌ڵکوو له‌کاتی قسه‌کردنیشدا گۆکردنی بۆ زۆرێک له ئاخێوه‌رانی گه‌لانی تر سه‌خته.
ڕه‌گی فرمانه خوری و ئوڕاڕتیه‌کان له کاتی وه‌رگێڕانیان بۆ کوردی بۆ که‌سی سێیه‌می تاک گه‌ردانکراون، که له به‌راوردکردنه‌کانی داهاتوودا راسته‌وخۆ ڕه‌گه‌کان له گه‌ڵ ڕه‌گه‌کانی زمانی کوردیدا به‌راورد ده‌کرێن، لێ لێره‌دا ئه‌م جۆره به‌راورده ئه سته م ده‌رده‌که‌وت.
ئاسۆس
بۆ ته‌واوی بابه‌ته‌که بڕوانه: -
http://doktorasossqader.blogspot.de/2010/06/blog-post_6689.html
بابه‌ته‌که له گۆڤاری توێژینه‌وه ژماره یازده‌دا بڵاوکراوه‌ته‌وه:http://www.mukiryani.com/govar_pro.php?id=10
Books by Asoss Muhammed Qader
Some of Carr's ideas are contentious, particularly his relativism and his rejection of contingency as an important factor in historical analysis. His work provoked a number of responses, most notably Geoffrey Elton's The Practice of History.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/What_Is_History%3F
Die Personennamenforschung ist in der Altorientalistik ein besonders aufwendiges, aber in mehr als
einer Hinsicht lohnendes Unterfangen. Die kaum überschaubare Menge der Namen, der hohe Grad
ihrer linguistischen Zugänglichkeit, die Optionen individuell-situativer, familientraditionaler, berufs-
oder statusbedingter oder auch modeabhängiger Namenswahl machen die Personenamen zu einem
wertvollen Ausgangspunkt für zahlreiche Fragestellungen. Sie sind gleichzeitig bei unzulänglich doku-
mentierten Fundumständen der wichtigste Ausgangspunkt für die Rekonstruktion von Archiven und
damit der Zugang zu Prosopographie, Netzwerkforschung und Erforschung sozialer und
wirtschaftlicher Zusammenhänge. Es kann deshalb nicht verwundern, dass die Personennamen-
forschung in der Altorientalistik seit langem einen hohen Stellenwert hat und neben einem epochalen
Meisterwerk wie der von Benno Landsberger betreuten Dissertation von J.J. Stamm (Druckfassung:
Die akkadische Namengebung, Leipzig 1939) zahlreiche textgruppen- und/oder epochenmäßig
definierte Namenbücher hervorgebracht hat.
Für das im späten 3. und im 2. Jahrtausend v. Chr. in Vorderasien in Hinsicht auf die Zahl der Sprecher
außerordentlich bedeutende Amurritische sind die Personennamen (in Verbindung mit der
vergleichenden Sprachwissenschaft der Semitistik) sogar die einzige Quelle für die Rekonstruktion von
Grammatik und Wörterbuch. Für die in demselben Zeitraum sehr verbreitete hurritische Sprache ist die
Forschungssituation zwar deutlich besser, da es an verschiedenen Orten und aus einem beträchtlichen
Zeitraum Texte in dieser Sprache gibt, doch spielen auch hier die Personennamen eine wichtige Rolle
für die sprachwissenschaftliche Erschließung des Hurritischen.
Das bei weitem umfangreichste Teilcorpus hurritischer Personennamen haben die ca. 5000 Tafeln und
Tafelfragmente aus dem 15. und 14. Jh. v.Chr. geliefert, die seit dem späten 19. Jh. im Osttigrisraum
südlich des Unteren Zāb gefunden wurden. Zunächst wurden durch Zufallsfunde Keilschrifttafeln in
Kirkuk/Irak (= altoriental. Arrapḫa) bekannt. In den dadurch angeregten von 1925 bis 1931
andauernden amerikanischen Ausgrabungen in der nahe Kirkuk gelegenen altorientalischen Stadt Nuzi
(Yorġan Tepe) erbrachten sehr umfangreiche Textfunde, und 1967-69 folgten Textfunde in Tall al-
Faḫḫār (Identifikationsvorschläge: Kurruḫanni [A. Fadhil], Dimat Makunte [R. Koliński]).
Diese nach dem Hauptfundort so genannten „Nuzi-Texte“ stellen die umfangreichste bisher bekannte
Textgruppe aus der zweiten Hälfte des 15. und der ersten Hälfte des 14. Jhs. dar. Sie sind eine
wichtige Quelle für die altorientalische Wirtschafts-, Sozial- und Rechtsgeschichte und aufgrund der
Vielfalt ihrer Gegenstände, ihrer großen Zahl, ihrer prosopographischen Verknüpfungen und ihrer
räumlichen und zeitlichen Begrenztheit, d.h wegen ihrer großen Dichte der Dokumentation, liefern sie
umfassende Erkenntnisse über eine regionale, überwiegend auf Landwirtschaft basierende altorien-
talische Gesellschaft wie nur wenige andere Urkundengruppen und erlauben eine sehr detaillierte
Analyse von Familienstrukturen, Eigentumsformen, Austauschverhältnissen, agrarischer Produktion
und Distribution, Palastorganisation und -inventar u.a.m. Die Urkunden sind in akkadischer Sprache
geschrieben, zeigen aber – ebenso wie zahlreiche Personennamen –, dass die Bevölkerung weithin
hurritischsprachig war (wobei in einem nicht genauer zu bestimmenden Umfang hurritisch-
akkadische Zweisprachigkeit anzunehmen ist).
Die Arbeit an diesen Texten hat ein bis heute vorbildliches Namenbuch hervorgebracht:
I.J. Gelb / P.M. Purves / A.A. McRae, Nuzi Personal Names (OIP 57), Chicago 1943.
Die dort noch nicht berücksichtigten Namen wurden in folgendem Werk zusammengestellt:
E. Cassin / J.-J. Glassner, Anthroponymie et Anthropologie de Nuzi 1: Les Anthropon
Die heute für ihren Ölreichtum bekannte Stadt Kirkuk östlich des mittleren Tigris blickt auf eine
vielfältige und weit zurückreichende Geschichte zurück. Ihre historischen Wurzeln können nach
dem heutigen Forschungsstand bis zur Zeit des dritten Königs der Ur III-Zeit Amar-suena (25. des
Monats Ezen-Ninazu(v) des 5. Regierungsjahres 2031 v.Chr.) zurückverfolgt werden. Diese unsere
derzeitigen Kenntnisse rühren allerdings nicht von einer systematischen Ausgrabung der Ortschaft
selbst her, sie sind vielmehr das Ergebnis der Auswertung von Keilschrifttexten zu Arrapḫa, welche
bis auf die Kirkuktafeln aus dem 15.-14.Jh. v.Chr. aus externen Archiven stammen.
Seit dem nicht realisierten Vorhaben des zwischenzeitlich verstorbenen Heidelberger
Assyriologen Prof. Dr. Karlheinz Deller, die Rekonstruktion der Geschichte Arrapḫas als Thema
einer Dissertation zu vergeben, wurde bislang in der altorientalistischen Forschung kein weiterer
Versuch unternommen, dieses Thema zu bearbeiten. Diese Forschungslücke zu schließen, ist das
Ziel der hier vorgelegten Doktorarbeit. Die Untersuchung berücksichtigt alle verfügbaren
keilschriftlichen Quellen, welche auf Arrapḫa Bezug nehmen, wenn möglich unter Einschluss von
unveröffentlichten Texten. Der zeitliche Rahmen wird durch die ersten Belege aus der Ur III-Zeit
(Amar-suena) einerseits und das Datum des Untergangs des Königreichs Arrapḫa andererseits (um
etwa 1340 v.Chr.) abgesteckt.
In Kirkuk selbst haben bisher keine systematischen Ausgrabungen stattgefunden. Bei
Erdrutschen am Rande der inzwischen weitgehend planierten Oberstadt, unter der sich das alte
Arrapḫa verbirgt, sind kurz vor und nach dem Ersten Weltkrieg Keilschrifttafeln aus dem 15./14.
Jh. v.Chr. zu Tage gekommen, die über den Antikenhandel in verschiedene Museen gelangten
(London, Paris, Berlin, St. Petersburg u.a.m.). Es handelt sich dabei um die Reste eines
Familienarchivs ("Archiv des Wullu"). Die Bearbeitung dieser Texte durch K. Grosz 1988 ist leider
sehr fehlerhaft, wie u.a. die Kollation der im Louvre befindlichen Tafeln durch G. Wilhelm,
SCCNH 7 (1995) 129-133 gezeigt hat. Diese Texte bedürfen daher einer neuen Bearbeitung.
Die Primärquellen der Ur III-Zeit stammen aus dem Archiv von Puzriš-Dagan (Drehem), die
aus der altbabylonischen Zeit aus dem Archiv von Šušarrā östlich des heutigen Rāniya am kleinen
Zāb sowie aus dem Archiv von Mari am mittleren Euphrat und aus dem Archiv von Tell Leilān. Für
die altbabylonische Zeit werden des Weiteren einige Keilschrifttexte unbekannter Fundorte mit
einbezogen. Für die Zeit von ca. 1450 bis 1340 v. Chr. liegt mit den Quellen aus Nuzi (Jorġān Tepe;
16 km südwestlich von Kirkuk), Kirkuk und Tall al-Faḫḫār die dichteste Bezeugung vor.
(dem heutigen Kirkuk), dem Ruinenhügel Yorghan Tepe (16 km südwestlich von Kirkuk)
und Tall alFaḫḫār (45 km südwestlich von Kirkuk).
ڕه‌نگه جێگه‌ی گوومان نه‌بێت گه‌ر بوترێت زمانی ئوڕاڕتی به شێوه‌یه‌کی ئارخه‌یانی
کاریگه‌ری ڕاسته‌وخۆی له سه‌ر توێژینهوهی مێژووی زمانی کوردی هه‌یه، ئه‌وه‌ی گوومانیش لا ده‌بات بریتیه له مانه‌وه‌ی به شێکی گه‌وره‌ی سامانی زمانی ئوڕاڕتی له ناو شێوه زاره جیاجاکانی زمانی کوردیدا، لێ به‌راوردکردنی زمانه‌وانی به ته‌واوی پێودانگه زانستیه کانیه‌وه له نێوان ههریهک له ئوڕاڕتی و کوردیدا جۆرێک له کورتهێنانی زانستی تێده‌که‌وێت، چونکه له ڕووی ڕێزبه‌ندیی مێژووییه‌وه زمانی کوردی به به‌راورد له‌گه‌ڵ زمانی ئوڕاڕتیدا تاڕاده‌یه‌کی ته‌واو له کاتێکی دره‌نگتردا تۆمارکراوه( به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی تائێستا له‌به‌رده‌ستدان)، به‌م پێودانگه‌ش بێت به‌ندیوار کردنی زمانی کوردی به زمانی ئوڕاڕتی یا دوورتر بڕۆین به زمانی خوری له لایه‌ک و زمانی سومه‌ری له لایه‌کی تره‌وه کورت ده‌هێنێت، چوونکه زمان بریتی نیه له په‌ێڕه‌وێکی داخراوی چه‌ق به‌ستوو، به‌ڵکو بریتیه له په‌ێڕه‌وێکی کراوه، که له ڕه‌وڕه‌وی مێژوودا گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت، نه‌ک هه‌ر ئه‌مه بگره ته‌نانه‌ت گه‌لێک جاران وا ڕێکده‌که‌وێت، که هه‌مان وشه له سه‌رده‌مێکه‌وه بۆ سه‌رده‌مێکی دیکه واتاکه‌ی ده‌گۆڕێت. لێره‌دا مه‌به‌ست له به‌راوردکرن جۆره به‌راوردکردنێکه که له‌سه‌ر ئاستی جیهانیدا هه‌ڕه‌مێن به‌ده‌ست بهێنێت و له بواره‌کانی توێژینهوهی زانکۆییدا پشتی پێ ببه‌سترێت، ئه‌م کرده‌یه‌ش پێویستی به له به‌رچاوگرتنی هه‌ر یه‌ک له پێواژوه مێژویی و بنه‌ما زانستیه زمانه‌وانیه‌کان هه‌یه، گه‌رچی باس لێوه‌کردنی گرنگی ههریهک له زمانی سومه‌ری و خوری له چوارچێوه‌ی ئه‌م کوورته پێشه کیه‌دا له ڕێڕه‌وی ئه‌م بابه‌ته‌ی پێوه‌ند به‌زمانی ئوڕاڕتی به چه‌شنێک له چه‌شنه کان لامان ده‌دات، چونکه سه‌ره‌تا ده‌بێت زمانه‌که خۆی به ته‌واوی پێکهاته ڕێزمانی و فه‌رهه‌نگییه‌کانه‌وه بتوێژرێته‌وه ئینجا دواجار له گه ڵ زمانه‌کانی تردا به راورد بکرێت، له‌م باره‌شدا ڕاده‌ی له یه‌کچوون و له یه‌ک نه‌چوونی دووزمانه‌که یان چه ند زمانه‌که له بنچینه‌یه‌کی تۆکمه‌وه سه‌رچاوه ده گرێت، لێ ههریهک له دووزمانه نێوبراوه‌که‌ی سه‌ره‌وه شانبه‌شانی زمانی ئوڕاڕتی له ناو زمانه به مێخی نووسراوه‌کانی ڕوژهه‌ڵاتی کۆندا کاریگه‌رییه‌کی ڕاسته‌وخۆیان له سه‌ر پێکهاته‌ی فه‌رهه‌نگۆکی و ڕێزمانی زمانی کوردی هه‌یه، هه‌رچه‌نده ده‌بێت ئه‌وه له بیر نه‌کرێت که بوونی فه‌رهه‌نگۆکی زمانێک له نێو زمانێکی تردا به ندیوارییه‌تی ڕاسته‌قینه‌ی نێوان ئه‌و دوو زمانه ڕه‌نگ ناداته‌وه، به‌ڵکوو بوونی فه‌رهه‌نگۆک و پێڕۆی کارکردنی هه‌ردوو زمانه‌که و پێشاندانی وێکسازی ڕێزمانی و چۆنیه‌تی داڕشتنی ناو و فرمانه‌کان ئه‌م له یه‌کچوونه ڕه‌نگ ده‌ده‌نه‌وه، به‌م پێودانگه دۆزینه‌وه‌ی به‌ندیوارییه‌تی نێوان سومه‌ری و کوردی نه‌ک ته‌نها توێژینهوهیهکی وردی ڕێزمانی گه‌ره‌که، به‌ڵکوو له زۆربه‌ی باره‌کاندا به‌راوردکردنی وشه سومه‌رییه‌کان له گه‌ڵ وشه کوردییه‌کاندا پێویستان به ڕوونکردنه‌وه‌یه‌کی ده‌نگسازی ورد هه‌یه، گه‌ر له زمانی سومه‌ریدا چۆنیه‌تی گۆکردنی وشه‌کان هێژ جێگای گوومانبن ئایا مانه‌وه‌ی ئه‌و وشانه له نێو زمانی کوردیدا ده‌کرێ چاره‌سه‌رێک بۆئه‌م پرسه بدۆزێته‌وه؟ له‌ڕووی فه‌رهه‌نگۆکییه‌وه ده‌کرێ بوترێ ژماره‌یه‌کی به‌رچاوی وشه‌ی سومه‌ری به شێوه‌زاری ئێمێ- سالیشه‌وه له نێو شێوه‌زاره جیاجیاکانی کوردیدا به دیده‌کرێن به چه‌شنێک ژماره‌ی ئه‌و فرمان و ناوانه‌ی له به‌رده‌ستمدان نزیکه‌ی چوارسه‌د دانه‌ن که له‌توێژینه‌وه‌کانی داهاتوودا سوودیان لێ وه‌رده گرم و هه‌روه‌ها به به رده‌وامیش وشه ی نوێ ده‌دۆزمه‌وه.
ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندبێت به ههریهک له زمانی خوری و ئوڕاڕتی و کاریگه‌ریان له سه‌ر زمانی کوردی به شێوه یه‌کی ڕوونترله زمانی سومه ری به دیده کرێت، هه‌رچه‌نده له‌کاتی توێژینه‌وه ی زمانی خوریدا چه ندین شیوه‌زاری جیاواز له ناو زمانه‌که‌دا به دیده‌کرێن، لێ ئه‌مه له چۆنیه‌تی شیکردنه‌وه‌ی زمانه‌که ناگۆڕێت و ده‌کرێت بوترێت جیاوازییه‌کان به‌ڕاده‌یه‌کی زۆر له چوارچێوه‌ی گۆڕانی ههریهک له پیته‌کانی و، ڤ، ب، پ قه‌تیس ده‌بن هه‌روه‌ک هه‌مان دیارده له ناو شێوه‌زاره‌کانی زمانی کوردیدا به‌دیده‌کرێت، له‌م ڕوویه‌وه ڕه‌نگه له دۆزینه‌وه‌ی نه‌ک ته‌نها فه‌رهه‌نگۆکی خوری و ئورارتی له ناو زمانی کوردی په ره‌سه‌ندنێکی باش به‌دیبکه‌م که بریتیه له توێژینهوهیهکی به‌رده ستم و له وانه‌یه چه‌نده‌ها ساڵ بخایه‌نێت، به‌ڵکوو له ڕووی پێکهاته‌ی ڕێزمانیشه‌وه هه‌مان په‌ره‌سه ندن به دیده‌کرێت؛ ده‌کرێت بوترێت ئه‌م به‌ندیوارییه به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ڕوون و ئاشکرا له زمانی ئوڕاڕتیدا ڕه‌نگ ده‌داته‌وه، لێ ناکرێ به ڵگه‌کان لێره‌دا بخه‌مه‌ڕوو.
توێژینهوهی ههریهک له خوری و ئوڕاڕتی و به‌راوردکردنیان له‌گه‌ڵ زمانی کوردیدا نه‌ک قۆناغه‌مێژوییه‌کانی زمانی کوردی ڕوونده‌کاته‌وه، به‌ڵکوو چه‌ندین فرمان هه‌یه له کوردیدا وه‌رگرتنی ڕه‌گه‌کانیان به‌ناوازه له‌قه‌ڵه‌مدراوه، لێ ئه‌و ڕه‌گه ناوازانه به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ئاسایی و به‌هه‌مان چه‌شنه‌گه‌ردانکردنی زمانی کوردی له ناو خوری وئورارتیدا ده‌رده‌که‌ون؛ گه‌رچی پێشتر ههریهک له دیاکۆنۆف و ستارۆستن ته‌قه‌لای ئه‌وه‌یاندا که زمانی خوری و ئوڕڕاڕتی به زمانه‌کانی باکووری ڕۆژهه‌ڵاتی قه‌فقاسیاوه گرێبده‌ن، لێ تۆژه‌ری ئه‌م دوو زمانه زۆر به‌ئاسانی که‌موو کورتی کاره‌که‌یان به‌دیده‌ده‌کات، ئه‌وه‌ی له نرخیێ زانستیانه‌ی توێژینهوهی ناوبراو که‌مده‌کاته‌وه ئه‌وه‌یه له به‌شی هه‌ره‌زۆری په‌رتووکه‌که‌دا ته‌نها وشه‌کان له ڕووی شێوه‌وه به‌راوردکراون به‌بێ ئه‌وه‌ی واتای وشه خوری و ئوارارتیه‌کان هه‌مان ئه‌و واتایاییه‌ن هه‌بێت که وشه قه‌فقاسییه‌کان هه‌یانه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه ئه‌نجامی دۆزینه‌وه‌ی ده‌قه چه‌ند زمانیه‌کان ئه‌وه‌یان د‌ه‌رخست که لێکدانه‌وه‌ی واتای گه‌لێک له‌و وشانه‌ی که دیاکونۆف له په‌رتووکه‌که‌یدا پێشنیاریکردوون چه‌وتن:
I.M. Diakonoff, Hurritisch und Urartäisch, München (Kizinger) 1971.
I.M. Diakonoff/ S.A.. Starostin, Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Languages (Kitzinger) .1996
ڕه‌نگه جێگه‌ی خۆیبێت ئاماژه به بایه‌خی توێزینه‌وه‌ی ههریهک له زمانه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کۆن به زمانه سامی ( ئه که دی: بابلی- ئاشووری)، ئیلامی، و هیندۆ ئه‌ورپیه کانیشه‌وه (حیتی) بدرێت گه‌ر له ڕاده‌به‌ده‌ر بایه‌خی خۆیان هه‌بێت بۆ واڵاکردنی په‌نهانیه‌کانی مێژووی کۆنی کورد یان وردتر بڵێین مێژووی کۆنی وڵاتی کورده‌واری، هه‌روه‌ک ناکرێت ههریهک له سه‌رچاوه یۆنانی و ئارامییه‌کانیش له بیربکرێن، که له مه‌ڕ به‌رده‌وامییه‌تی مێژووی له سه‌رده‌مه‌کانی دواترد جێگه‌ی بایه‌خی تایبه‌تین؛ گه‌رچی واباوه که ناوی کورد له سه‌رده‌مانێکی دره‌نگتردا ده‌رکه‌وتبێت، لێ ئه‌م گریمانه له ده‌راوی ڕاستییه‌کی ڕه‌هاوه سه‌رچاوه‌ی نه‌گرتووه و ته‌یکردنی ته‌واوی ده‌قه به مێخی نووسراوه‌کان و شیکردنه‌وه‌ی ده‌قه‌کانی داهاتوو، به چاوپۆشین له‌و ڕه وشه سیاسیه‌ی ده‌وری گه‌لی کوردی داوه، ئیسته‌ره‌م (حتما) بوون و مێژوویی گه‌لی کورد له کوردستاندا به شێوه‌یه‌کی تر ده‌خاته ڕوو، نه ک وه‌ک کۆچه‌ر بۆ ناوچه‌ی کورده‌واری سه‌یری بکرێت هه‌روه‌ک له نووسینی چه‌ند ڕۆژهه‌ڵاتناسێکدا به‌بێ به‌ڵگه ئه‌م جۆره گریمانانه هه‌ڕه مێندراون! یان وردتر بڵێین ئه‌م جۆره بیردۆزانه به‌ڕاده‌یه‌ک کۆن بوون که ته‌نها له بواری نووسینی مێژووی توێژنه‌وه‌ی کوردناسیدا ڕه‌نگه جێگه‌ی به‌هه‌ند وه‌رگرتنبن.
ئه‌م بابه‌ته له بنچینه‌دا هێژ به زمانی ئه‌ڵمانی بڵاو نه‌کراوه‌ته‌وه، به‌ڵکوو ته‌نها بریتیه له ڕه‌شنووسی په‌رتوکێک به‌م ناوه‌ی له‌سه‌ره‌وه ئاماژه‌ی پێدراوه که ته‌نها ئه‌و به‌شه‌ی وه‌رمگێڕاوه‌و چه‌ند بڕگه‌یه‌کیش له به‌شی ڕێزمان ته‌واو بوون، لێ به‌شێوه‌یه‌کی پچڕ پچڕ، بۆیه زۆر سووپاسی پڕۆفیسۆر دکتۆر گێڕنۆت ڤلهلمی نووسه‌ری بابه‌ته‌که ده‌که‌م که ڕه‌شنووسه‌که‌ی پێدام بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ریبگێڕم.
نووسه‌ری بابه‌ته یه‌کێکه له زانا ناوداره‌کانی ئه‌م بواره و له به‌راوردکردنی خوری و ئورارتی و کوردیشدا به ته‌واوی پشتیوانیم لێده‌کات به مه‌رجێک له چوارچێوه‌ی زانستی ده‌رنه چم و په له‌ش نه‌که‌م.
ته‌واوی په‌راوێزه کان وه‌رگێڕی بابه‌ته‌که نووسیونی.
نووسه‌ر سه‌رچاوه‌کانی ڕاسته‌وخۆ له دوای هه‌ریه ک له بابه‌ته‌کان نووسیوه.
مێژووی ساڵه‌کانی به‌ر‌له‌زاین که له‌م بابه‌ته‌دا به‌کارهێنراون بریتین له کڕۆنۆلۆژی ناوه‌ڕاست.
له گۆکردنی ناوی نووسه‌ر و تۆژه‌ره‌کاندا ته‌قه‌لای ئه‌وه‌م داوه که به‌شێوه‌ی ئاخێوه‌رانی زمانه‌که گۆیانبکه‌م، لێ ده‌بێت ئه‌وه‌مان له بیر نه‌چێت ئه‌م جۆره ته‌قه‌لایانه سه‌د ده‌ر سه‌د دروستییه‌کی ڕه‌ها‌ی گۆکردن به‌رجه‌سته‌ناکه‌ن، چوونکه هه‌ندێک ده‌نگ تایبه‌تن به‌زمانێک و به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ئه‌و ده‌نگانه له زمانێکی تردا هێمایان نیه بۆ نموونه: ده‌نگێک له ئه‌ڵمانیدا هه‌یه له نێوان خ و ش دایه ته‌نانه‌ت نه‌ک هه‌ر له کاتی نووسینی به پیتی زمانێکی تر گۆکردنی ئه‌سته‌مه، به‌ڵکوو له‌کاتی قسه‌کردنیشدا گۆکردنی بۆ زۆرێک له ئاخێوه‌رانی گه‌لانی تر سه‌خته.
ڕه‌گی فرمانه خوری و ئوڕاڕتیه‌کان له کاتی وه‌رگێڕانیان بۆ کوردی بۆ که‌سی سێیه‌می تاک گه‌ردانکراون، که له به‌راوردکردنه‌کانی داهاتوودا راسته‌وخۆ ڕه‌گه‌کان له گه‌ڵ ڕه‌گه‌کانی زمانی کوردیدا به‌راورد ده‌کرێن، لێ لێره‌دا ئه‌م جۆره به‌راورده ئه سته م ده‌رده‌که‌وت.
ئاسۆس
بۆ ته‌واوی بابه‌ته‌که بڕوانه: -
http://doktorasossqader.blogspot.de/2010/06/blog-post_6689.html
بابه‌ته‌که له گۆڤاری توێژینه‌وه ژماره یازده‌دا بڵاوکراوه‌ته‌وه:http://www.mukiryani.com/govar_pro.php?id=10
Some of Carr's ideas are contentious, particularly his relativism and his rejection of contingency as an important factor in historical analysis. His work provoked a number of responses, most notably Geoffrey Elton's The Practice of History.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/What_Is_History%3F
Die Personennamenforschung ist in der Altorientalistik ein besonders aufwendiges, aber in mehr als
einer Hinsicht lohnendes Unterfangen. Die kaum überschaubare Menge der Namen, der hohe Grad
ihrer linguistischen Zugänglichkeit, die Optionen individuell-situativer, familientraditionaler, berufs-
oder statusbedingter oder auch modeabhängiger Namenswahl machen die Personenamen zu einem
wertvollen Ausgangspunkt für zahlreiche Fragestellungen. Sie sind gleichzeitig bei unzulänglich doku-
mentierten Fundumständen der wichtigste Ausgangspunkt für die Rekonstruktion von Archiven und
damit der Zugang zu Prosopographie, Netzwerkforschung und Erforschung sozialer und
wirtschaftlicher Zusammenhänge. Es kann deshalb nicht verwundern, dass die Personennamen-
forschung in der Altorientalistik seit langem einen hohen Stellenwert hat und neben einem epochalen
Meisterwerk wie der von Benno Landsberger betreuten Dissertation von J.J. Stamm (Druckfassung:
Die akkadische Namengebung, Leipzig 1939) zahlreiche textgruppen- und/oder epochenmäßig
definierte Namenbücher hervorgebracht hat.
Für das im späten 3. und im 2. Jahrtausend v. Chr. in Vorderasien in Hinsicht auf die Zahl der Sprecher
außerordentlich bedeutende Amurritische sind die Personennamen (in Verbindung mit der
vergleichenden Sprachwissenschaft der Semitistik) sogar die einzige Quelle für die Rekonstruktion von
Grammatik und Wörterbuch. Für die in demselben Zeitraum sehr verbreitete hurritische Sprache ist die
Forschungssituation zwar deutlich besser, da es an verschiedenen Orten und aus einem beträchtlichen
Zeitraum Texte in dieser Sprache gibt, doch spielen auch hier die Personennamen eine wichtige Rolle
für die sprachwissenschaftliche Erschließung des Hurritischen.
Das bei weitem umfangreichste Teilcorpus hurritischer Personennamen haben die ca. 5000 Tafeln und
Tafelfragmente aus dem 15. und 14. Jh. v.Chr. geliefert, die seit dem späten 19. Jh. im Osttigrisraum
südlich des Unteren Zāb gefunden wurden. Zunächst wurden durch Zufallsfunde Keilschrifttafeln in
Kirkuk/Irak (= altoriental. Arrapḫa) bekannt. In den dadurch angeregten von 1925 bis 1931
andauernden amerikanischen Ausgrabungen in der nahe Kirkuk gelegenen altorientalischen Stadt Nuzi
(Yorġan Tepe) erbrachten sehr umfangreiche Textfunde, und 1967-69 folgten Textfunde in Tall al-
Faḫḫār (Identifikationsvorschläge: Kurruḫanni [A. Fadhil], Dimat Makunte [R. Koliński]).
Diese nach dem Hauptfundort so genannten „Nuzi-Texte“ stellen die umfangreichste bisher bekannte
Textgruppe aus der zweiten Hälfte des 15. und der ersten Hälfte des 14. Jhs. dar. Sie sind eine
wichtige Quelle für die altorientalische Wirtschafts-, Sozial- und Rechtsgeschichte und aufgrund der
Vielfalt ihrer Gegenstände, ihrer großen Zahl, ihrer prosopographischen Verknüpfungen und ihrer
räumlichen und zeitlichen Begrenztheit, d.h wegen ihrer großen Dichte der Dokumentation, liefern sie
umfassende Erkenntnisse über eine regionale, überwiegend auf Landwirtschaft basierende altorien-
talische Gesellschaft wie nur wenige andere Urkundengruppen und erlauben eine sehr detaillierte
Analyse von Familienstrukturen, Eigentumsformen, Austauschverhältnissen, agrarischer Produktion
und Distribution, Palastorganisation und -inventar u.a.m. Die Urkunden sind in akkadischer Sprache
geschrieben, zeigen aber – ebenso wie zahlreiche Personennamen –, dass die Bevölkerung weithin
hurritischsprachig war (wobei in einem nicht genauer zu bestimmenden Umfang hurritisch-
akkadische Zweisprachigkeit anzunehmen ist).
Die Arbeit an diesen Texten hat ein bis heute vorbildliches Namenbuch hervorgebracht:
I.J. Gelb / P.M. Purves / A.A. McRae, Nuzi Personal Names (OIP 57), Chicago 1943.
Die dort noch nicht berücksichtigten Namen wurden in folgendem Werk zusammengestellt:
E. Cassin / J.-J. Glassner, Anthroponymie et Anthropologie de Nuzi 1: Les Anthropon
Die heute für ihren Ölreichtum bekannte Stadt Kirkuk östlich des mittleren Tigris blickt auf eine
vielfältige und weit zurückreichende Geschichte zurück. Ihre historischen Wurzeln können nach
dem heutigen Forschungsstand bis zur Zeit des dritten Königs der Ur III-Zeit Amar-suena (25. des
Monats Ezen-Ninazu(v) des 5. Regierungsjahres 2031 v.Chr.) zurückverfolgt werden. Diese unsere
derzeitigen Kenntnisse rühren allerdings nicht von einer systematischen Ausgrabung der Ortschaft
selbst her, sie sind vielmehr das Ergebnis der Auswertung von Keilschrifttexten zu Arrapḫa, welche
bis auf die Kirkuktafeln aus dem 15.-14.Jh. v.Chr. aus externen Archiven stammen.
Seit dem nicht realisierten Vorhaben des zwischenzeitlich verstorbenen Heidelberger
Assyriologen Prof. Dr. Karlheinz Deller, die Rekonstruktion der Geschichte Arrapḫas als Thema
einer Dissertation zu vergeben, wurde bislang in der altorientalistischen Forschung kein weiterer
Versuch unternommen, dieses Thema zu bearbeiten. Diese Forschungslücke zu schließen, ist das
Ziel der hier vorgelegten Doktorarbeit. Die Untersuchung berücksichtigt alle verfügbaren
keilschriftlichen Quellen, welche auf Arrapḫa Bezug nehmen, wenn möglich unter Einschluss von
unveröffentlichten Texten. Der zeitliche Rahmen wird durch die ersten Belege aus der Ur III-Zeit
(Amar-suena) einerseits und das Datum des Untergangs des Königreichs Arrapḫa andererseits (um
etwa 1340 v.Chr.) abgesteckt.
In Kirkuk selbst haben bisher keine systematischen Ausgrabungen stattgefunden. Bei
Erdrutschen am Rande der inzwischen weitgehend planierten Oberstadt, unter der sich das alte
Arrapḫa verbirgt, sind kurz vor und nach dem Ersten Weltkrieg Keilschrifttafeln aus dem 15./14.
Jh. v.Chr. zu Tage gekommen, die über den Antikenhandel in verschiedene Museen gelangten
(London, Paris, Berlin, St. Petersburg u.a.m.). Es handelt sich dabei um die Reste eines
Familienarchivs ("Archiv des Wullu"). Die Bearbeitung dieser Texte durch K. Grosz 1988 ist leider
sehr fehlerhaft, wie u.a. die Kollation der im Louvre befindlichen Tafeln durch G. Wilhelm,
SCCNH 7 (1995) 129-133 gezeigt hat. Diese Texte bedürfen daher einer neuen Bearbeitung.
Die Primärquellen der Ur III-Zeit stammen aus dem Archiv von Puzriš-Dagan (Drehem), die
aus der altbabylonischen Zeit aus dem Archiv von Šušarrā östlich des heutigen Rāniya am kleinen
Zāb sowie aus dem Archiv von Mari am mittleren Euphrat und aus dem Archiv von Tell Leilān. Für
die altbabylonische Zeit werden des Weiteren einige Keilschrifttexte unbekannter Fundorte mit
einbezogen. Für die Zeit von ca. 1450 bis 1340 v. Chr. liegt mit den Quellen aus Nuzi (Jorġān Tepe;
16 km südwestlich von Kirkuk), Kirkuk und Tall al-Faḫḫār die dichteste Bezeugung vor.