Beata Konopska, geographer and historian ; employee of the Maria Curii Sklodowska University in Lublin; the area of interest covers the issues related to the cartographic activity in XIX/XX century, especially activity of publishing companies, the social role of maps,cold war and censorship in cartography . The author and co-author of over 70 scientific publications and over 50 positions promoting cartographic knowledge. She is among others a Vice-President of the Research Group Historians of Cartography Institute for the History of Science of the Polish Academy of Sciences, President of the Research Group Historical Geography Polish Historical Society, editor-in-chief of the “Polish Cartographical Review".
less
Related Authors
InterestsView All (15)
Uploads
Papers by Beata Konopska
przedmiotu badań i uporządkowania tekstów wziętych po uwagę. W świetle przyjętych definicji przedmiotem rozważań są różnego rodzaju znaki tekstowe, które współtworzą transkrypcję kartograficzną, teksty formalne i dopełniające informację o przestrzeni zobrazowanej na mapie oraz dokumentacja tekstowa a także teksty, których mapa jest głównym motywem.
Tezę potwierdzono, ale okazało się, że spośród wszystkich omawianych rodzajów tekstów największe zainteresowanie badaczy budzą ze znaków tekstowych – nazwy własne, z tekstów formalnych – legendy oraz teksty dopełniające i archiwalia.
Summary: The aim of the article is to confirm the proposition that textual
marks and any other texts related to or referring to a cartographic work are
a historical source, which is a prerequisite for a multi-layered reading of the
content of the work, while at the same time constituting an independent document which is part of the testimony of the epoch.
An attempt to validate this proposition required the object of study to be
defined and the texts taken into consideration to be structured. In the light of
the adopted definitions, textual marks of various types are considered, which
contribute to cartographic transcription (proper names, common names, abbreviations, letters, numbers, and indices), including formal texts (map title, dedications, information on mathematical bases, and explanations of marks in the legend, as well as all information related to the time and place of preparation or publication, co-authors, publisher and copyright holder as well as to the confirmation of the lawfulness of the publication), texts supplementing the information on the space depicted in the map (placed within the sheet on which the map is printed or on its reverse), textual documentation (all documents created before or during the work on the map, as well as during its distribution), and texts in which the map is the main theme.
This proposition has been confirmed; yet, it has turned out that among
all the discussed text types, the most interesting are textual marks – proper
names, and among formal texts – legends, complementary texts and archives.
Celem artykułu jest scharakteryzowanie map wydanych z myślą o kształtowaniu wiedzy o dawnych ziemiach polskich masowego odbiorcy z tych terenów w końcu XIX i na początku XX w. przechowywanych w Archiwum Narodowym w Krakowie. Postawiono tezę, że mapy tematyczne, których treść wychodziła poza oficjalny, narzucony przez zaborców schemat myślenia społecznego, wpływały na lepsze rozumienie przez mieszkańców dawnych ziem polskich idei i procesu kształtowania polskiej państwowości. Podejmując próbę potwierdzenia tej tezy, odniesiono się do faktu, że mapa jako jedna z form komunikacji wizualnej z jednej strony obrazuje zasięg geograficzny i relacje przestrzenne, z drugiej pomaga podtrzymać poczucie tożsamości narodowej, kiedy przedstawienie granic i obszaru, z którym dana społeczność się identyfikuje, jest niemożliwe lub niejednoznaczne.
W artykule wykorzystano źródła kartograficzne pochodzące z kolekcji kartograficznej systematycznie gromadzonej przez Archiwum Narodowe w Krakowie.
ABSTRACT: In the history of Polish cartography, it is possible to indicate moments that, under external influences, usually created by the social-political situation, there was a significant increase in the number of map creators and publishers. This was not a long-lasting state, as the authors trying to influence particular events were not connected with cartography in the long term, and publishers extended their offers with maps exclusively for the needs of the moment. One such moment was the turn of the 19th and 20th centuries.
The aim of the article is to characterize the maps issued at the end of the 19th century and beginning of the 20th century with the idea of shaping knowledge of the masses regarding former Polish lands, stored in the National Archives in Krakow. It presents the thesis that thematic maps, with content outside the official line of social thinking imposed by the partitioning powers, led to a better understanding by inhabitants of former Polish lands of the idea and process of shaping the Polish state. Attempting to confirm this thesis, reference is made to the fact that a map as a form of visual communication depicts the geographical range and spatial relations on one hand, while on the other it helps to maintain a feeling of national identity when presenting borders and regions, which a given society identifies with, is impossible or inconclusive. The article uses sources from the cartographic collection systematically gathered by the National Archives in Krakow.
między trzy państwa Polsce miała swoje początki w posiadającej dużą
autonomię Galicji, gdzie obok tłumaczeń austriackich atlasów i map ściennych szkoły dysponowały pionierskimi pracami lwowskich geografów S. Majerskiego (mapy) i E. Romera (atlas geograficzny). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. w kartografii szkolnej priorytetem stało się przygotowanie nowych map i atlasów. Barierę wejścia w wysokonakładową produkcję kartograficzną stanowiły jednak kompetencje poligraficzne i kapitał. Przeszkody te pokonali już na początku lat 20. XX w. dwaj wybitni geografowie uniwersyteccy: E. Romer, tworząc we Lwowie spółkę „ Książnica-Atlas ”, która stała się największym wydawnictwem edukacyjnym w międzywojennej Polsce, oraz L. Sawicki – organizując wydawnictwo „ Orbis ” w Krakowie. Lwowska „ Książnica-Atlas ” wypracowała na tyle silną wartość w zakresie praw autorskich oraz kapitału ludzkiego, że odrodziła się po II wojnie światowej we Wrocławiu. Powstałe w 1951 r. w Warszawie Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych było w dużym stopniu jej merytorycznym spadkobiercą. Wypracowane w nim koncepcje map kontynuowane są w kilku innych wydawnictwach działających po 1989 r.
W działalności geografów na rzecz tworzenia i rozwijania polskiej kartografii szkolnej można wskazać cztery obszary. Pierwszy to autorskie opracowania kartograficzne, ze szczególnym wyróżnieniem dorobku E. Romera oraz jego współpracowników J. Wąsowicza i T. Szumańskiego we Lwowie, L. Sawickiego i S. Korbla w Krakowie, M. Janiszewskiego w Warszawie, a w ostatnim półwieczu redaktorów Państwowego (od 1992 r. Polskiego) Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych oraz wydawnictw Nowa Era i Demart. Drugi to inicjowanie dyskusji pomiędzy naukowcami, autorami map, nauczycielami i metodykami geografii w formie konferencji i seminariów. Obszar trzeci to kształcenie na uniwersytetach geografów kartografów – przyszłych autorów i redaktorów map i atlasów szkolnych. W tym zakresie największe zasługi mają Uniwersytet Warszawski (specjalizacja kartograficzna od 1950 r.) i Uniwersytet Wrocławski (specjalizacja kartograficzna od 1954 r.). Czwarty obszar to kształcenie nauczycieli w zakresie rozumienia języka mapy i efektywnego wykorzystywania map w edukacji szkolnej.
Before World War I, Polish school cartography, in a Poland divided among three countries, originated in highly autonomous Galicia. Apart from translations of Austrian atlases and wall maps, schools had the pioneering work of Lvov geographers S. Majerski (maps) and E. Romer (geographical atlas) at their disposal. Once Poland regained its independence in 1918, the creation of new maps and atlases became a priority for school cartography. Barriers to commencing large-scale cartographic production included printing competencies and the lack of capital. These obstacles were overcome at the beginning of the 1920s, however, by two outstanding university geographers: E. Romer, who established the “Książnica-Atlas ” company in Lvov, which became the highest educational publishing house in Poland between World Wars I and II, and L. Sawicki, who established the “Orbis ” publishing house in Krakow. Lvov’s “Książnica-Atlas ” had developed enough valuable assets in the areas of copyright and human resources that it was re-established after World War II in Wrocław. To a large extent, the State Cartographical Publishing House, which was established in 1951, was its successor. The map concepts it developed were also used by a few other publishing houses operating after 1989.
There were four main areas of activity in the creation and the development of Polish school cartography. The first is authors’ own cartographical works, particularly the atlases and maps by E. Romer and his associates, J. Wąsowicz and T. Szumański in Lvov, L. Sawicki and S. Korbel in Krakow, and M. Janiszewski in Warsaw; as well as, for the last sixty years, the editors of the State (since 1992 Polish) Cartographical Publishing House and the Nowa Era and Demart publishing houses. The second is the initiation of discussions between the authors of maps, teachers and geography methodologists at conferences, seminars and in journals. The third is the education of geographers and cartographers at universities, i.e., future authors and editors of maps and school atlases. The University of Warsaw (which has had a specialization in cartography since 1950) and the University of Wrocław (with a specialization in cartography since 1954) have been the most successful in this respect. The fourth area is the education and training of teachers in reading maps and using them effectively in school education.
przedmiotu badań i uporządkowania tekstów wziętych po uwagę. W świetle przyjętych definicji przedmiotem rozważań są różnego rodzaju znaki tekstowe, które współtworzą transkrypcję kartograficzną, teksty formalne i dopełniające informację o przestrzeni zobrazowanej na mapie oraz dokumentacja tekstowa a także teksty, których mapa jest głównym motywem.
Tezę potwierdzono, ale okazało się, że spośród wszystkich omawianych rodzajów tekstów największe zainteresowanie badaczy budzą ze znaków tekstowych – nazwy własne, z tekstów formalnych – legendy oraz teksty dopełniające i archiwalia.
Summary: The aim of the article is to confirm the proposition that textual
marks and any other texts related to or referring to a cartographic work are
a historical source, which is a prerequisite for a multi-layered reading of the
content of the work, while at the same time constituting an independent document which is part of the testimony of the epoch.
An attempt to validate this proposition required the object of study to be
defined and the texts taken into consideration to be structured. In the light of
the adopted definitions, textual marks of various types are considered, which
contribute to cartographic transcription (proper names, common names, abbreviations, letters, numbers, and indices), including formal texts (map title, dedications, information on mathematical bases, and explanations of marks in the legend, as well as all information related to the time and place of preparation or publication, co-authors, publisher and copyright holder as well as to the confirmation of the lawfulness of the publication), texts supplementing the information on the space depicted in the map (placed within the sheet on which the map is printed or on its reverse), textual documentation (all documents created before or during the work on the map, as well as during its distribution), and texts in which the map is the main theme.
This proposition has been confirmed; yet, it has turned out that among
all the discussed text types, the most interesting are textual marks – proper
names, and among formal texts – legends, complementary texts and archives.
Celem artykułu jest scharakteryzowanie map wydanych z myślą o kształtowaniu wiedzy o dawnych ziemiach polskich masowego odbiorcy z tych terenów w końcu XIX i na początku XX w. przechowywanych w Archiwum Narodowym w Krakowie. Postawiono tezę, że mapy tematyczne, których treść wychodziła poza oficjalny, narzucony przez zaborców schemat myślenia społecznego, wpływały na lepsze rozumienie przez mieszkańców dawnych ziem polskich idei i procesu kształtowania polskiej państwowości. Podejmując próbę potwierdzenia tej tezy, odniesiono się do faktu, że mapa jako jedna z form komunikacji wizualnej z jednej strony obrazuje zasięg geograficzny i relacje przestrzenne, z drugiej pomaga podtrzymać poczucie tożsamości narodowej, kiedy przedstawienie granic i obszaru, z którym dana społeczność się identyfikuje, jest niemożliwe lub niejednoznaczne.
W artykule wykorzystano źródła kartograficzne pochodzące z kolekcji kartograficznej systematycznie gromadzonej przez Archiwum Narodowe w Krakowie.
ABSTRACT: In the history of Polish cartography, it is possible to indicate moments that, under external influences, usually created by the social-political situation, there was a significant increase in the number of map creators and publishers. This was not a long-lasting state, as the authors trying to influence particular events were not connected with cartography in the long term, and publishers extended their offers with maps exclusively for the needs of the moment. One such moment was the turn of the 19th and 20th centuries.
The aim of the article is to characterize the maps issued at the end of the 19th century and beginning of the 20th century with the idea of shaping knowledge of the masses regarding former Polish lands, stored in the National Archives in Krakow. It presents the thesis that thematic maps, with content outside the official line of social thinking imposed by the partitioning powers, led to a better understanding by inhabitants of former Polish lands of the idea and process of shaping the Polish state. Attempting to confirm this thesis, reference is made to the fact that a map as a form of visual communication depicts the geographical range and spatial relations on one hand, while on the other it helps to maintain a feeling of national identity when presenting borders and regions, which a given society identifies with, is impossible or inconclusive. The article uses sources from the cartographic collection systematically gathered by the National Archives in Krakow.
między trzy państwa Polsce miała swoje początki w posiadającej dużą
autonomię Galicji, gdzie obok tłumaczeń austriackich atlasów i map ściennych szkoły dysponowały pionierskimi pracami lwowskich geografów S. Majerskiego (mapy) i E. Romera (atlas geograficzny). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. w kartografii szkolnej priorytetem stało się przygotowanie nowych map i atlasów. Barierę wejścia w wysokonakładową produkcję kartograficzną stanowiły jednak kompetencje poligraficzne i kapitał. Przeszkody te pokonali już na początku lat 20. XX w. dwaj wybitni geografowie uniwersyteccy: E. Romer, tworząc we Lwowie spółkę „ Książnica-Atlas ”, która stała się największym wydawnictwem edukacyjnym w międzywojennej Polsce, oraz L. Sawicki – organizując wydawnictwo „ Orbis ” w Krakowie. Lwowska „ Książnica-Atlas ” wypracowała na tyle silną wartość w zakresie praw autorskich oraz kapitału ludzkiego, że odrodziła się po II wojnie światowej we Wrocławiu. Powstałe w 1951 r. w Warszawie Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych było w dużym stopniu jej merytorycznym spadkobiercą. Wypracowane w nim koncepcje map kontynuowane są w kilku innych wydawnictwach działających po 1989 r.
W działalności geografów na rzecz tworzenia i rozwijania polskiej kartografii szkolnej można wskazać cztery obszary. Pierwszy to autorskie opracowania kartograficzne, ze szczególnym wyróżnieniem dorobku E. Romera oraz jego współpracowników J. Wąsowicza i T. Szumańskiego we Lwowie, L. Sawickiego i S. Korbla w Krakowie, M. Janiszewskiego w Warszawie, a w ostatnim półwieczu redaktorów Państwowego (od 1992 r. Polskiego) Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych oraz wydawnictw Nowa Era i Demart. Drugi to inicjowanie dyskusji pomiędzy naukowcami, autorami map, nauczycielami i metodykami geografii w formie konferencji i seminariów. Obszar trzeci to kształcenie na uniwersytetach geografów kartografów – przyszłych autorów i redaktorów map i atlasów szkolnych. W tym zakresie największe zasługi mają Uniwersytet Warszawski (specjalizacja kartograficzna od 1950 r.) i Uniwersytet Wrocławski (specjalizacja kartograficzna od 1954 r.). Czwarty obszar to kształcenie nauczycieli w zakresie rozumienia języka mapy i efektywnego wykorzystywania map w edukacji szkolnej.
Before World War I, Polish school cartography, in a Poland divided among three countries, originated in highly autonomous Galicia. Apart from translations of Austrian atlases and wall maps, schools had the pioneering work of Lvov geographers S. Majerski (maps) and E. Romer (geographical atlas) at their disposal. Once Poland regained its independence in 1918, the creation of new maps and atlases became a priority for school cartography. Barriers to commencing large-scale cartographic production included printing competencies and the lack of capital. These obstacles were overcome at the beginning of the 1920s, however, by two outstanding university geographers: E. Romer, who established the “Książnica-Atlas ” company in Lvov, which became the highest educational publishing house in Poland between World Wars I and II, and L. Sawicki, who established the “Orbis ” publishing house in Krakow. Lvov’s “Książnica-Atlas ” had developed enough valuable assets in the areas of copyright and human resources that it was re-established after World War II in Wrocław. To a large extent, the State Cartographical Publishing House, which was established in 1951, was its successor. The map concepts it developed were also used by a few other publishing houses operating after 1989.
There were four main areas of activity in the creation and the development of Polish school cartography. The first is authors’ own cartographical works, particularly the atlases and maps by E. Romer and his associates, J. Wąsowicz and T. Szumański in Lvov, L. Sawicki and S. Korbel in Krakow, and M. Janiszewski in Warsaw; as well as, for the last sixty years, the editors of the State (since 1992 Polish) Cartographical Publishing House and the Nowa Era and Demart publishing houses. The second is the initiation of discussions between the authors of maps, teachers and geography methodologists at conferences, seminars and in journals. The third is the education of geographers and cartographers at universities, i.e., future authors and editors of maps and school atlases. The University of Warsaw (which has had a specialization in cartography since 1950) and the University of Wrocław (with a specialization in cartography since 1954) have been the most successful in this respect. The fourth area is the education and training of teachers in reading maps and using them effectively in school education.