Skip to main content

Cengiz Cebi

Uludag University, Philosophy, Post-Doc

Followers

296

Following

46

Public Views

Philosophy teacher at the Ministry of National Education, Turkey.
A postdoctoral fellow in analytic philosophy.
Supervisors: Prof. Dr. Ogün Ürek, Prof. Dr. A. Kadir Çüçen, and Prof. Dr. Aytekin Özel
Address: Bursa, Turkey

less

Ankara University

Mehmet Fatih ELMAS

Uludag University

Istanbul University

Istanbul University

Sabahattin Gürsoy

Istanbul University

Istanbul University

Caner Çiçekdağı

Artvin Coruh University

Hüseyin Aydoğdu

Uploads

Papers by Cengiz Cebi

Berkeley'de cisimsel töz eleştirisi

is one of three important thinkers of early modern period empiricism. This study aims, in the con... more is one of three important thinkers of early modern period empiricism. This study aims, in the context of the detailed analysis and criticism that Berkeley brings to the concept of material substance, to have a clear meaning of the basic concepts and theses in his philosophy and to give a critical comment on the approach he took and the conclusions he reached. It is intended first to show the status of the relation between the unique theory of perception put forth by Berkeley and the tradition of philosophy before him. Then his negative theses determined by criticisms he addressed to the philosophy before him have been put forth. And finally, the positive theses he formed with religious concepts have been examined in the general perspectives of his and our time, making a critique of the modern philosophy in the case of Berkeley. To this end, in the introductory chapter the historical background of the material substance-spiritual substance controversy up to 18th century and the shape it took in the philosophies of Descartes, Locke and Berkeley took place. In the first chapter the general structure of Berkeley's philosophy, its program and its basic theses have been put forth. The second chapter deals with the critiques Berkeley directed to Locke's theses related to the subject. The third chapter has examined Berkeley's conception of god determined by his criticism to the concept of material substance. In the conclusion section first the strength of Berkeley's negative theses, then the weakness of his positive theses have been emphasized. It was noted here that this weakness was caused by the habits of the philosophizing of modern period which was not able to abandon the codes of scholastic tradition. And then the significant role this continuing tendency has been still playing in the contemporary culture of negative criticism has been called to attention.

A Posteriori Zorunlu Doğruluklar Var Mıdır?

Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi fen-edebiyat fakültesi felsefe dergisi, Mar 25, 2022

Bilgi felsefesinde önermelerin zorunlu doğrulukları Kant'tan itibaren onların a priori bir zemine... more Bilgi felsefesinde önermelerin zorunlu doğrulukları Kant'tan itibaren onların a priori bir zemine dayanmalarına bağlanmıştır. Diğer bir deyişle bu görüşe göre bir önerme zorunlu olarak doğruysa bu onun-özünde-a priori bir önerme olmasıyla ilgilidir. A posteriori bir önerme ise zorunlu değil, ancak olumsal bir doğruluğa sahip olabilir. Kısaca söyleyecek olursak a priori önermelerin doğruluğu zorunlu, a posteriori önermelerin doğruluğu ise olumsaldır. Dil felsefesinde oldukça etkili bir dil kuramı öne sürmüş olan Kripke ise Analitik Felsefe geleneğinde uzun bir süre neredeyse tartışmasız benimsenmiş olan bu a priorilik-zorunluluk ilişkisine önemli bir eleştiri getirmiş, bu ilişkinin bağlayıcı olmayan yanlış bir ilişki olduğunu öne sürmüştür. Öyle ki ona göre önermeler a priori oldukları halde olumsal, a posteriori oldukları halde de zorunlu olabilirler. Bu yazıda bu savın ilk bölümü bir kenara bırakılacak, a posteriori önermelerin ise neden zorunlu olamayacakları gösterilmeye çalışılacaktır.

Herakleitos ve Parmenides'in Açtığı Yeni Yollar

Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekr... more Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekrar ele almak ve buna yeni bir çözüm sunmak şeklinde olduğu gibi daha önce üzerinde durulmamış bir sorunla ilgilenmek ve buna bir çözüm sunmak şeklinde de olabilmiştir. Sokrates öncesi Antik Yunan Felsefesinin önde gelen düşünürlerinden olan Herakleitos ve Parmenides&#39;in felsefelerine baktığımızda ilkinin yukarıda anılan eylemlerden ilkine, ikincisinin de bunlardan ikincisine uygun düştüğünü söyleyebiliriz.

BERKELEY'NİN LOCKE ELEŞTİRİSİ

Locke’un bilgi/algı felsefesinin iki temel dayanağı; “soyut ideler” kavramı ve “birincil-ikincil ... more Locke’un bilgi/algı felsefesinin iki temel dayanağı; “soyut ideler” kavramı ve “birincil-ikincil nitelikler” ayrımıdır. Berkeley kendi felsefesine öncelikle Locke’un bu iki düşüncesini eleştirmekle başlar. Ona göre ne soyut ideler diye bir şey vardır, ne de birincil ve ikincil nitelikler ayrımı anlamlıdır. Ona göre tutarlı bir deneyciliğin bu türden düşünceleri kabul etmesi mümkün değildir. Berkeley’nin bu eleştirileri daha sonra “madde” kavramına yönelteceği eleştirinin de temelini oluşturacaktır.

BERKELEY'NİN "VAR OLMAK ALGILANMAKTIR" DÜŞÜNCESİ

Yeniçağın üç ünlü deneyci düşünüründen ikincisi olan George Berkeley, birincisi olan John Locke'a... more Yeniçağın üç ünlü deneyci düşünüründen ikincisi olan George Berkeley, birincisi olan John Locke'a yöneltmiş olduğu eleştirisinde, Locke'çu anlamdaki soyut ideler düşüncesinin temelsiz olduğunu savunmuştur. Berkeley bu eleştirisinin sonucunda soyut bir ide olarak nitelendirdiği cisimsel tözün olmadığı sonucuna varır. Berkeley'ye göre zihnin dışında kendi başına herhangi bir ilk madde ya da cisimsel töz yoktur. "Esse est percipi" : Var olmak algılanmaktır.

YENİÇAĞDA AKILCI VE DENEYCİ BİLGİ FELSEFELERİ

Epistemoloji felsefenin bilgiyi genel olarak ele alan, bilgiyle ilgili problemleri araştıran, bil... more Epistemoloji felsefenin bilgiyi genel olarak ele alan, bilgiyle ilgili problemleri araştıran, bilginin imkanını, kaynağını, doğasını, doğruluğunu, sınırlarını inceleyen dalıdır. Bu genel ve tematik anlamı yanında terim, bu konularda ortaya çıkmış olan farklı görüşleri-kimi zaman bir düşünüre, kimi zamanda ortak/benzer görüşlerden oluşan okullara atfen-ifade etmek için de kullanılır. Epistemolojide bilginin kaynağı, doğası, doğruluğu ve sınırlarından önce doğal olarak ele alınan konu bilginin imkanıdır. Kuşkuculuk öne sürdüğü kimi argümanlarla bilginin mümkün olmadığını ileri sürerken bu argümanlara karşılık veren düşünürler kendi argümanlarıyla bilginin mümkün olduğunu savunmuşlardır. Bilginin mümkün olduğu bağlamında öne çıkan iki yaklaşım ise rakip görüşleriyle belirginleşen akılcı ve deneyci bilgi kuramlarıdır.

DESCARTES'İN BİLGİ VE VARLIK KURAMI

Genel olarak modern felsefenin kurucu filozofu olarak kabul edilen Fransız filozof Rene Descartes... more Genel olarak modern felsefenin kurucu filozofu olarak kabul edilen Fransız filozof Rene Descartes'in "felsefe yapma" biçimi, kendisinden önceki gelenekten belirgin şekilde farklıdır. Bu yüzden ona bu "kurucu" ünvanının verilmesinde en büyük payın söz konusu özgün yöntemine ait olduğu söylenebilir. Felsefe literatüründe kısaca "metodik kuşku" olarak adlandırılan bu yöntem onun bilgi ve varlık hakkındaki görüşlerini baştan sona belirlemiş, kendinden sonraki felsefelerin "sorgulama biçimlerini" de büyük ölçüde etkilemiştir.Descartes'in bilgi kuramı bilginin doğası ve neliğinden çok, elde ediliş yolu ve kesinlik derecesi üzerinde yoğunlaşır. Bu felsefede ağırlıklı olan, doğru bilginin hangi yol ile mümkün olduğu şeklindeki metodik kaygıdır. Söz konusu metodik yaklaşım doğrultusunda ortaya koyduğu varlık kuramında da Descartes varlık kavramının içeriği ya da varlığın neliği sorunuyla değil, neyin hangi temel özellikleriyle var olduğu ve var olanların birbirlerine göre konumları konusuna ağırlık vermiştir.

THEAİTETOS VE DEVLET'TE BİLGİ KONUSU

Felsefe tarihinde bilgi kuramı alanında son derece açık ve bilinçli bir biçimde bilginin kaynağın... more Felsefe tarihinde bilgi kuramı alanında son derece açık ve bilinçli bir biçimde bilginin kaynağının deney veya tecrübe değil akıl olduğunu söyleyen akılcılık ilk ve mükemmel biçimiyle Platon’da ortaya çıkmıştır. Platon’ın bilgi kuramı varlık felsefesiyle bütünlük gösterir. Devlet diyalogunun altıncı ve yedinci kitaplarında ortaya koyduğu İdealar Kuramı onun aslında hem bilgi hem de varlık kuramıdır. Ancak özellikle ve bizzat bilgi konusunu -İdealar Kuramına gönderimde bulunmadan- ele aldığı eser ise Theaitetos diyalogudur. Burada o günün klasik anlayışında bilgi olduğu sanılanların neden dolayı bilgi olmadığı gösterilmeye çalışılır. Böylece varsayılan bilgi tanımlarının -bilgi türü adaylarının- başarısızlığı gösterilir. Oysa Devlet diyalogunun sözü edilen bölümlerinde varlık dünyasına getirilmiş olan derecelendirmeye paralel bir bilgi sınıflaması yapılarak birbirleriyle ilişkisi içerisinde bilgi türleri ortaya konur.

PLATON'UN PHAIDROS'UNDA RETORİK

Pek çok diğer kavram gibi retorik kavramı da Platon'un diyaloglarında aporetik nitelikli bir tart... more Pek çok diğer kavram gibi retorik kavramı da Platon'un diyaloglarında aporetik nitelikli bir tartışmanın konusudur. Filozofun bu sanatı sahiplenip sahiplenmediği yeterince açık değildir. Yapılabilecek olan; diyalogların yazılış dönemlerini de dikkate alarak, ağırlığın hangi yönde olduğuna karar vermektir. Retorik kavramının en detaylı ve görece geç dönemde ele alındığı Platon diyalogu Phaidros'tur. Kavramın bu diyalog içerisindeki seyri izlenerek aporetik nitelikli bu tartışmanın niteliği hakkında yorumda bulunulacaktır.

Like many other concepts, the notion of rhetoric is also a subject of an aporetic debate in Plato's dialogues. It is not clear enough that the philosopher embraced this kind of art or not. What can be done is, taking into account the periods of writing of the dialogues, to decide where the weight is. It is Phaedrus, one of relatively late dialogues of Plato, in which the concept of rhetoric was dealt with in more detail. Following the course of the concept in this dialogue, a comment will be made about the essence of this aporetic debate.

HERAKLEİTOS VE PARMENİDES'İN AÇTIĞI YENİ YOLLAR

Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekr... more Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekrar ele almak ve buna yeni bir çözüm sunmak şeklinde olduğu gibi daha önce üzerinde durulmamış bir sorunla ilgilenmek ve buna bir çözüm sunmak şeklinde de olabilmiştir. Sokrates öncesi Antik Yunan Felsefesinin önde gelen düşünürlerinden olan Herakleitos ve Parmenides'in felsefelerine baktığımızda ilkinin yukarıda anılan eylemlerden ilkine, ikincisinin de bunlardan ikincisine uygun düştüğünü söyleyebiliriz.

Drafts by Cengiz Cebi

Sokrates in Savunması Ozet

Niyazi Berkes tarafından yapılan çevirinin Celal Sancar tarafından özetlenmiş halidir. Savunmanın... more

Berkeley'de cisimsel töz eleştirisi

is one of three important thinkers of early modern period empiricism. This study aims, in the con... more is one of three important thinkers of early modern period empiricism. This study aims, in the context of the detailed analysis and criticism that Berkeley brings to the concept of material substance, to have a clear meaning of the basic concepts and theses in his philosophy and to give a critical comment on the approach he took and the conclusions he reached. It is intended first to show the status of the relation between the unique theory of perception put forth by Berkeley and the tradition of philosophy before him. Then his negative theses determined by criticisms he addressed to the philosophy before him have been put forth. And finally, the positive theses he formed with religious concepts have been examined in the general perspectives of his and our time, making a critique of the modern philosophy in the case of Berkeley. To this end, in the introductory chapter the historical background of the material substance-spiritual substance controversy up to 18th century and the shape it took in the philosophies of Descartes, Locke and Berkeley took place. In the first chapter the general structure of Berkeley's philosophy, its program and its basic theses have been put forth. The second chapter deals with the critiques Berkeley directed to Locke's theses related to the subject. The third chapter has examined Berkeley's conception of god determined by his criticism to the concept of material substance. In the conclusion section first the strength of Berkeley's negative theses, then the weakness of his positive theses have been emphasized. It was noted here that this weakness was caused by the habits of the philosophizing of modern period which was not able to abandon the codes of scholastic tradition. And then the significant role this continuing tendency has been still playing in the contemporary culture of negative criticism has been called to attention.

A Posteriori Zorunlu Doğruluklar Var Mıdır?

Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi fen-edebiyat fakültesi felsefe dergisi, Mar 25, 2022

Bilgi felsefesinde önermelerin zorunlu doğrulukları Kant'tan itibaren onların a priori bir zemine... more Bilgi felsefesinde önermelerin zorunlu doğrulukları Kant'tan itibaren onların a priori bir zemine dayanmalarına bağlanmıştır. Diğer bir deyişle bu görüşe göre bir önerme zorunlu olarak doğruysa bu onun-özünde-a priori bir önerme olmasıyla ilgilidir. A posteriori bir önerme ise zorunlu değil, ancak olumsal bir doğruluğa sahip olabilir. Kısaca söyleyecek olursak a priori önermelerin doğruluğu zorunlu, a posteriori önermelerin doğruluğu ise olumsaldır. Dil felsefesinde oldukça etkili bir dil kuramı öne sürmüş olan Kripke ise Analitik Felsefe geleneğinde uzun bir süre neredeyse tartışmasız benimsenmiş olan bu a priorilik-zorunluluk ilişkisine önemli bir eleştiri getirmiş, bu ilişkinin bağlayıcı olmayan yanlış bir ilişki olduğunu öne sürmüştür. Öyle ki ona göre önermeler a priori oldukları halde olumsal, a posteriori oldukları halde de zorunlu olabilirler. Bu yazıda bu savın ilk bölümü bir kenara bırakılacak, a posteriori önermelerin ise neden zorunlu olamayacakları gösterilmeye çalışılacaktır.

Herakleitos ve Parmenides'in Açtığı Yeni Yollar

Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekr... more Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekrar ele almak ve buna yeni bir çözüm sunmak şeklinde olduğu gibi daha önce üzerinde durulmamış bir sorunla ilgilenmek ve buna bir çözüm sunmak şeklinde de olabilmiştir. Sokrates öncesi Antik Yunan Felsefesinin önde gelen düşünürlerinden olan Herakleitos ve Parmenides&#39;in felsefelerine baktığımızda ilkinin yukarıda anılan eylemlerden ilkine, ikincisinin de bunlardan ikincisine uygun düştüğünü söyleyebiliriz.

BERKELEY'NİN LOCKE ELEŞTİRİSİ

Locke’un bilgi/algı felsefesinin iki temel dayanağı; “soyut ideler” kavramı ve “birincil-ikincil ... more Locke’un bilgi/algı felsefesinin iki temel dayanağı; “soyut ideler” kavramı ve “birincil-ikincil nitelikler” ayrımıdır. Berkeley kendi felsefesine öncelikle Locke’un bu iki düşüncesini eleştirmekle başlar. Ona göre ne soyut ideler diye bir şey vardır, ne de birincil ve ikincil nitelikler ayrımı anlamlıdır. Ona göre tutarlı bir deneyciliğin bu türden düşünceleri kabul etmesi mümkün değildir. Berkeley’nin bu eleştirileri daha sonra “madde” kavramına yönelteceği eleştirinin de temelini oluşturacaktır.

BERKELEY'NİN "VAR OLMAK ALGILANMAKTIR" DÜŞÜNCESİ

Yeniçağın üç ünlü deneyci düşünüründen ikincisi olan George Berkeley, birincisi olan John Locke'a... more Yeniçağın üç ünlü deneyci düşünüründen ikincisi olan George Berkeley, birincisi olan John Locke'a yöneltmiş olduğu eleştirisinde, Locke'çu anlamdaki soyut ideler düşüncesinin temelsiz olduğunu savunmuştur. Berkeley bu eleştirisinin sonucunda soyut bir ide olarak nitelendirdiği cisimsel tözün olmadığı sonucuna varır. Berkeley'ye göre zihnin dışında kendi başına herhangi bir ilk madde ya da cisimsel töz yoktur. "Esse est percipi" : Var olmak algılanmaktır.

YENİÇAĞDA AKILCI VE DENEYCİ BİLGİ FELSEFELERİ

Epistemoloji felsefenin bilgiyi genel olarak ele alan, bilgiyle ilgili problemleri araştıran, bil... more Epistemoloji felsefenin bilgiyi genel olarak ele alan, bilgiyle ilgili problemleri araştıran, bilginin imkanını, kaynağını, doğasını, doğruluğunu, sınırlarını inceleyen dalıdır. Bu genel ve tematik anlamı yanında terim, bu konularda ortaya çıkmış olan farklı görüşleri-kimi zaman bir düşünüre, kimi zamanda ortak/benzer görüşlerden oluşan okullara atfen-ifade etmek için de kullanılır. Epistemolojide bilginin kaynağı, doğası, doğruluğu ve sınırlarından önce doğal olarak ele alınan konu bilginin imkanıdır. Kuşkuculuk öne sürdüğü kimi argümanlarla bilginin mümkün olmadığını ileri sürerken bu argümanlara karşılık veren düşünürler kendi argümanlarıyla bilginin mümkün olduğunu savunmuşlardır. Bilginin mümkün olduğu bağlamında öne çıkan iki yaklaşım ise rakip görüşleriyle belirginleşen akılcı ve deneyci bilgi kuramlarıdır.

DESCARTES'İN BİLGİ VE VARLIK KURAMI

Genel olarak modern felsefenin kurucu filozofu olarak kabul edilen Fransız filozof Rene Descartes... more Genel olarak modern felsefenin kurucu filozofu olarak kabul edilen Fransız filozof Rene Descartes'in "felsefe yapma" biçimi, kendisinden önceki gelenekten belirgin şekilde farklıdır. Bu yüzden ona bu "kurucu" ünvanının verilmesinde en büyük payın söz konusu özgün yöntemine ait olduğu söylenebilir. Felsefe literatüründe kısaca "metodik kuşku" olarak adlandırılan bu yöntem onun bilgi ve varlık hakkındaki görüşlerini baştan sona belirlemiş, kendinden sonraki felsefelerin "sorgulama biçimlerini" de büyük ölçüde etkilemiştir.Descartes'in bilgi kuramı bilginin doğası ve neliğinden çok, elde ediliş yolu ve kesinlik derecesi üzerinde yoğunlaşır. Bu felsefede ağırlıklı olan, doğru bilginin hangi yol ile mümkün olduğu şeklindeki metodik kaygıdır. Söz konusu metodik yaklaşım doğrultusunda ortaya koyduğu varlık kuramında da Descartes varlık kavramının içeriği ya da varlığın neliği sorunuyla değil, neyin hangi temel özellikleriyle var olduğu ve var olanların birbirlerine göre konumları konusuna ağırlık vermiştir.

THEAİTETOS VE DEVLET'TE BİLGİ KONUSU

Felsefe tarihinde bilgi kuramı alanında son derece açık ve bilinçli bir biçimde bilginin kaynağın... more Felsefe tarihinde bilgi kuramı alanında son derece açık ve bilinçli bir biçimde bilginin kaynağının deney veya tecrübe değil akıl olduğunu söyleyen akılcılık ilk ve mükemmel biçimiyle Platon’da ortaya çıkmıştır. Platon’ın bilgi kuramı varlık felsefesiyle bütünlük gösterir. Devlet diyalogunun altıncı ve yedinci kitaplarında ortaya koyduğu İdealar Kuramı onun aslında hem bilgi hem de varlık kuramıdır. Ancak özellikle ve bizzat bilgi konusunu -İdealar Kuramına gönderimde bulunmadan- ele aldığı eser ise Theaitetos diyalogudur. Burada o günün klasik anlayışında bilgi olduğu sanılanların neden dolayı bilgi olmadığı gösterilmeye çalışılır. Böylece varsayılan bilgi tanımlarının -bilgi türü adaylarının- başarısızlığı gösterilir. Oysa Devlet diyalogunun sözü edilen bölümlerinde varlık dünyasına getirilmiş olan derecelendirmeye paralel bir bilgi sınıflaması yapılarak birbirleriyle ilişkisi içerisinde bilgi türleri ortaya konur.

PLATON'UN PHAIDROS'UNDA RETORİK

Pek çok diğer kavram gibi retorik kavramı da Platon'un diyaloglarında aporetik nitelikli bir tart... more Pek çok diğer kavram gibi retorik kavramı da Platon'un diyaloglarında aporetik nitelikli bir tartışmanın konusudur. Filozofun bu sanatı sahiplenip sahiplenmediği yeterince açık değildir. Yapılabilecek olan; diyalogların yazılış dönemlerini de dikkate alarak, ağırlığın hangi yönde olduğuna karar vermektir. Retorik kavramının en detaylı ve görece geç dönemde ele alındığı Platon diyalogu Phaidros'tur. Kavramın bu diyalog içerisindeki seyri izlenerek aporetik nitelikli bu tartışmanın niteliği hakkında yorumda bulunulacaktır.

Like many other concepts, the notion of rhetoric is also a subject of an aporetic debate in Plato's dialogues. It is not clear enough that the philosopher embraced this kind of art or not. What can be done is, taking into account the periods of writing of the dialogues, to decide where the weight is. It is Phaedrus, one of relatively late dialogues of Plato, in which the concept of rhetoric was dealt with in more detail. Following the course of the concept in this dialogue, a comment will be made about the essence of this aporetic debate.

HERAKLEİTOS VE PARMENİDES'İN AÇTIĞI YENİ YOLLAR

Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekr... more Bir filozofun felsefe tarihine yeni bir yol açması kendisinden önce ortaya konmuş bir sorunu tekrar ele almak ve buna yeni bir çözüm sunmak şeklinde olduğu gibi daha önce üzerinde durulmamış bir sorunla ilgilenmek ve buna bir çözüm sunmak şeklinde de olabilmiştir. Sokrates öncesi Antik Yunan Felsefesinin önde gelen düşünürlerinden olan Herakleitos ve Parmenides'in felsefelerine baktığımızda ilkinin yukarıda anılan eylemlerden ilkine, ikincisinin de bunlardan ikincisine uygun düştüğünü söyleyebiliriz.

Sokrates in Savunması Ozet

Niyazi Berkes tarafından yapılan çevirinin Celal Sancar tarafından özetlenmiş halidir. Savunmanın... more