Papers by Marek Jarentowski
Studia Politologiczne, 2011
Studia Politologiczne, Mar 31, 2023
Politologii polskiej zarzuca się, że nie jest tak światowa, jak polska socjologia, albo że niezby... more Politologii polskiej zarzuca się, że nie jest tak światowa, jak polska socjologia, albo że niezbyt poważnie traktuje metodę naukową i teorię naukową. W przeciwieństwie do trzech podstawowych nauk społecznych (psychologii, ekonomii i socjologii), politologia w większym stopniu ogranicza się do opisu i humanistycznej interpretacji. Można zadać pytanie, dlaczego politologia polska, jak wynika z powyższych zarzutów, odbiega nieco od pozytywistycznego wzorca? Hipoteza podpowiada, że może to mieć związek z wykształceniem założycieli, pierwszych kadrowców politologii (dyrektorów instytutów, reprezentantów politologii w Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów). Byli to w większości prawnicy, w pewnym stopniu historycy. Do rzadkości należeli absolwenci podstawowych nauk społecznych. W politologii brak też jest (biorąc pod uwagę podręczniki) wpływowych metodologów. W konsekwencji, na studiach politologicznych jest mniej, niż na pozostałych wspomnianych kierunkach społecznych, przedmiotów metodologicznych.
Studia Politologiczne, 2013
The paper presents the organizational structure of departments of political science in Polish uni... more The paper presents the organizational structure of departments of political science in Polish universities that have the power to award PhD degree in political science: the number of employees and cathedrals (chairs), and a distribution of interests (fields) between the cathedrals. In a total of 17 departments surveyed (of 20 that have mentioned power) 1313 people works in 226 cathedrals. On average, in one department existing 13,3 cathedrals. Jagiellonian University and the University of Warsaw have the largest departments in terms of number of department employees. In more than half of the departments are cathedrals: political theory (political thought), international relations, political systems, public policy, history and European studies.
Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych, Dec 19, 2018
Streszczenie. W niniejszym artykule na podstawie inicjatyw o zmianie Konstytucji RP z 1997 r. zgł... more Streszczenie. W niniejszym artykule na podstawie inicjatyw o zmianie Konstytucji RP z 1997 r. zgłoszonych do Sejmu do 2017 r. autor odpowiada na pytanie, dlaczego czasem dochodzi do zmiany jej zapisów, a czasem nie. Wyniki w umiarkowanym stopniu potwierdzają hipotezę stwierdzającą, że im projekt posiada więcej z czterech cech: 1) nie dotyczy przepisów określających reguły gry między aktorami politycznymi współdecydującymi o zmianie konstytucji, 2) zaspokaja społeczne poczucie sprawiedliwości, 3) nie powoduje istotnego przesunięcia finansowo-majątkowego w krótkiej perspektywie czasowej, 4) jest inicjowany lub wspierany przez wpływową grupę interesów-tym ma większe szanse na uchwalenie (mierzone etapem, do którego doszedł w postępowaniu ustawodawczym w Sejmie i odsetkiem głosów).
Przegląd Politologiczny, Jun 21, 2018
Warszawa Mieszany system wyborczy w wersji "kombinacyjnej", jako sposób wzmocnienia du¿ych partii... more Warszawa Mieszany system wyborczy w wersji "kombinacyjnej", jako sposób wzmocnienia du¿ych partii politycznych na przyk³adzie Litwy Streszczenie: Na Litwie, pomijaj¹c pierwsze tranzycyjne wybory, w wyborach do Sejmu od 1992 r. stosuje siê mieszany system wyborczy w odmianie zwanej kombinacj¹ lub superpozycj¹. Po³owa mandatów obsadzana jest wedle formu³y wiêkszooeci bezwzglêdnej, a druga po³owa wedle formu³y proporcjonalnej. Wyborca ma dwa g³osy. W opracowaniu opisano te¿ inne elementy systemu wyborczego i ich ewolucjê. G³ównym jednak pytaniem w badaniu by³o to czy wyniki wyborów w puli proporcjonalnej wprowadzaj¹ do parlamentu wiêcej partii, ni¿ wyniki wyborów z puli wiêkszooeciowej. Okazuje siê, ¿e wiêcej partii i mniejsze partie dostaj¹ siê do Sejmu w³aoenie dziêki formule wiêkszooeciowej. Przeczy to powszechnej tezie o tym, ¿e formu³a wiêkszooeciowa przyczynia siê do zmniejszenia rozdrobnienia parlamentu i u³atwia utworzenie wiêkszooeciowego rz¹du. Ponadto, z obliczeñ wynika, ¿e druga tura, stosowana w puli wiêkszooeciowej, w 75% okrêgów i tak potwierdza zwyciêstwo kandydata, który zaj¹³ pierwsze miejsce w pierwszej turze.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego, Oct 31, 2015
Przegląd Sejmowy, 2011
... Language: POLISH. Document type: ARTICLE. Publication order reference: Marek Jarentowski, Uni... more ... Language: POLISH. Document type: ARTICLE. Publication order reference: Marek Jarentowski, Uniwersytet Kardynala Stefana Wyszynskiego, Wydzial Nauk Historycznych i Spolecznych, ul. Wojcickiego 1/3, bl. 23, 01-938 Warsaw, Poland [email protected]. ...
Studia Politologiczne, 2023
Politologii polskiej zarzuca się, że nie jest tak światowa, jak polska socjologia, albo że niezby... more Politologii polskiej zarzuca się, że nie jest tak światowa, jak polska socjologia, albo że niezbyt poważnie traktuje metodę naukową i teorię naukową. W przeciwieństwie do trzech podstawowych nauk społecznych (psychologii, ekonomii i socjologii), politologia w większym stopniu ogranicza się do opisu i humanistycznej interpretacji. Można zadać pytanie, dlaczego politologia polska, jak wynika z powyższych zarzutów, odbiega nieco od pozytywistycznego wzorca? Hipoteza podpowiada, że może to mieć związek z wykształceniem założycieli, pierwszych kadrowców politologii (dyrektorów instytutów, reprezentantów politologii w Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów). Byli to w większości prawnicy, w pewnym stopniu historycy. Do rzadkości należeli absolwenci podstawowych nauk społecznych. W politologii brak też jest (biorąc pod uwagę podręczniki) wpływowych metodologów. W konsekwencji, na studiach politologicznych jest mniej, niż na pozostałych wspomnianych kierunkach społecznych, przedmiotów metodologicznych.
The paper presents different models of a mixed electoral system and offers examples of their appl... more The paper presents different models of a mixed electoral system and offers examples of their application. The main focus is put on the correction (German) model of the electoral system, which is interesting insomuch that after certain modifications proposed in the paper it could be applied in parliamentary elections in Poland. What is more, as the author sees it, the application of that system would not require any amendments to the Constitution that stipulates that parliamentary elections must be proportionate. Legal arguments supporting the possibility of implementing a correction system in Poland have also been presented and a parliamentary proposal of a mixed electoral system has been discussed
Studia Politologiczne, 2011
Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 2015
W parlamentarnych systemach rządów egzystencja rządu zależy od parlamentu, który powołuje rząd i ... more W parlamentarnych systemach rządów egzystencja rządu zależy od parlamentu, który powołuje rząd i może go odwołać. Celem tekstu jest dokonanie analizy porównawczej sposobu powoływania rządu w 11 postkomunistycznych państwach Europy Środkowej i Wschodniej, które są członkami Unii Europejskiej, w oparciu o przepisy konstytucji. Pytanie badawcze dotyczy tego, czy konstytucje pozostawiają prezydentom, którzy formalnie powołują rządy, możliwość realnego wpływu na obsadę stanowiska premiera. W efekcie umieszczam kraje na skali, na której krańcach leżą te, w których prezydent w zasadzie nie ma możliwości powołania rządu wbrew woli większości parlamentarnej (Czechy, Bułgaria, Estonia, Polska i Słowenia), oraz te, w których konstytucja formalnie pozostawia prezydentowi możliwości oddziaływania na skład rządu (Litwa, Węgry i Słowacja). Pozostałe kraje (Chorwacja, Rumunia, Łotwa) znajdują się pomiędzy tymi krańcami.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 2017
Studia Iuridica Lublinensia, 2015
W glosowanym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny (dalej: Trybunał lub TK) -na skutek skierowanego p... more W glosowanym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny (dalej: Trybunał lub TK) -na skutek skierowanego przez grupę senatorów wniosku -poddał kontroli konstytucyjności art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw 1 ; w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 2 , dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, orzekł, iż regulacja ta jest niezgodna z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Podejmując problematykę wskazaną w przedmiotowym orzeczeniu, konieczne jest w pierwszej kolejności przedstawienie wytycznych w zakresie zabezpieczenia społecznego wynikających z Konstytucji RP. 3 Przepis art. 67 ust. 1 ustawy zasadniczej wyraźnie stanowi, że każdy obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Generalnie rzecz ujmując, artykuł ten mówi o zabezpieczeniu społecznym, na które składa się całokształt świadczeń,
Przegląd Politologiczny, 2018
Na Litwie, pomijając pierwsze tranzycyjne wybory, w wyborach do Sejmu od 1992 r. stosuje się mies... more Na Litwie, pomijając pierwsze tranzycyjne wybory, w wyborach do Sejmu od 1992 r. stosuje się mieszany system wyborczy w odmianie zwanej kombinacją lub superpozycją. Połowa mandatów obsadzana jest wedle formuły większości bezwzględnej, a druga połowa wedle formuły proporcjonalnej. Wyborca ma dwa głosy. W opracowaniu opisano też inne elementy systemu wyborczego i ich ewolucję. Głównym jednak pytaniem w badaniu było to czy wyniki wyborów w puli proporcjonalnej wprowadzają do parlamentu więcej partii, niż wyniki wyborów z puli większościowej. Okazuje się, że więcej partii i mniejsze partie dostają się do Sejmu właśnie dzięki formule większościowej. Przeczy to powszechnej tezie o tym, że formuła większościowa przyczynia się do zmniejszenia rozdrobnienia parlamentu i ułatwia utworzenie większościowego rządu. Ponadto, z obliczeń wynika, że druga tura, stosowana w puli większościowej, w 75% okręgów i tak potwierdza zwycięstwo kandydata, który zajął pierwsze miejsce w pierwszej turze.
25 lat tr ansformacji ustrojowej w Polsce i w Europie Środkowo -Wschodniej , 2015
W opracowaniu zwracam uwag? na pozakonstytucyjny (co nie musi oznaczac, ze niekonstytucyjny) proc... more W opracowaniu zwracam uwag? na pozakonstytucyjny (co nie musi oznaczac, ze niekonstytucyjny) proces zwi?kszania uprawniefi polskiego Senatu \v zakresie jego relacji z rza_dem. Proces ten staram si? wyjasnic za pomocg. zjawiska zwanego infuzja. wartosci. Infuzja wartosci, opisana juz w latach 60. XX w. w odniesieniu do struktur biurokratycznych 1 , a pozniej takze do partii politycznydr, polega na zamianie pierwotnych celow instytucji czy organizacji. Przykladowo partia polityczna, ktora_ utworzono dla promowania i realizacji idei liberalnych, z czasem, gdy w elektoracie popularne staja_ si? idee etatystyczne lub populistyczne, staje si? partia_ etatystyczno-populistyczna_. Gdyby partia odwolywala si? w dalszym ci^gu do idei liberalnych, nie przetrwalaby na rynku wyborczym. Dla czlonkow partii wartoscia_ staje si? przetrwanie samej partii na konkurencyjnym rynku, a pierwotna wartosc czy jej zmiana to srodek do osiagni?cia tego celu. St^d infuzja wartosci, wartoscia_ przestajg. bye pierwotne cele organizacji; to organizacja staje si? wartoscia, sama w sobie. Dla dokumentacji owego zjawiska w odniesieniu do Senatu przedstawi? konstytucyjne zalozenia i praktyk? w zakresie dwoch sposrod szesciu elementow systemu rzajdow (relacji parlament-rza_d) 3. Pierwszym jest kwestia egzystencji rzadu: w parlamentarnjrm zalezy ona od wi?kszosci parlamentarnej, w prezydenckim-jest od niej niezalezna. Drugi element to kwestia powolywania rza_du: przez parlament czy w inny sposob. Sa_ to dwa osobne element}', ktore na ogol, ale nie zawsze, ida_ w parze. Przykladowo w Szwajcarii rza_d jest powolywany przez parlament, ale nie moze bye przezen odwolany, co zbliza Szwajcari? do systemu prezydenckiego. Z odwrotnym rozwia_zaniem eksperymentowal Izrael, w ktorym powolywany w wyborach szef rza_du (co jest typowe dla systemow prezydenckich) mogl bye odwolany przez parlament (co przesa_dzalo o tym, ze nadal byt to system parlamentarny).
Parlamentarny system rządów: teoria i praktyka, 2012
Poj^cie "system rz^dow" oznacza relacje mi^dzy wladzy ustawodawcz^ i wykonawczq -chodzi o to czy ... more Poj^cie "system rz^dow" oznacza relacje mi^dzy wladzy ustawodawcz^ i wykonawczq -chodzi o to czy egzystencja wladzy wykonawczej jest zalezna od zaufania parlamentu czy nie. Jesli jest -mamy do czynienia z parlamentarnym systemem rz^dow, jesli nie jest -z prezydenckim. Obok owych "czystych" modeli, wyroznia sie, czasem "mieszane systemy rzqdow", "systemy semiprezydenckie" itp. Powstaje wi^c pytanie czy istniejq systemy mieszane, a jesli tak, to co jest ich wyroznikiem?
Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych, 2018
W niniejszym artykule na podstawie inicjatyw o zmianie Konstytucji RP z 1997 r. zgłoszonych do Se... more W niniejszym artykule na podstawie inicjatyw o zmianie Konstytucji RP z 1997 r. zgłoszonych do Sejmu do 2017 r. autor odpowiada na pytanie, dlaczego czasem dochodzi do zmiany jej zapisów, a czasem nie. Wyniki w umiarkowanym stopniu potwierdzają hipotezę stwierdzającą, że im projekt posiada więcej z czterech cech: 1) nie dotyczy przepisów określających reguły gry między aktorami politycznymi współdecydującymi o zmianie konstytucji, 2) zaspokaja społeczne poczucie sprawiedliwości, 3) nie powoduje istotnego przesunięcia finansowo-majątkowego w krótkiej perspektywie czasowej, 4) jest inicjowany lub wspierany przez wpływową grupę interesów-tym ma większe szanse na uchwalenie (mierzone etapem, do którego doszedł w postępowaniu ustawodawczym w Sejmie i odsetkiem głosów).
Przegląd Prawa Publicznego, 2018
W artykule przedstawiono najistotniejsze regulacje ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ... more W artykule przedstawiono najistotniejsze regulacje ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz różnice między nimi a regulacjami dotychczasowymi. Ustawa ta łączy cztery dotychczasowe ustawy regulujące: szkolnictwo wyższe, stopnie i tytuły, finansowanie nauki, kredyty studenckie. Nowa ustawa dokonuje deregulacji struktury organizacyjnej uczelni (m.in. likwidacja wydziałów). Ustawa wprowadza nowy organ uczelni publicznej – radę uczelni, ale nie będzie ona miała wbrew pierwotnym propozycjom, istotnych kompetencji. Od przyznanej uczelni w danej dyscyplinie kategorii naukowej będą uzależnione nie tylko – jak dotychczas – subwencje i dotacje z budżetu państwa, lecz także – i to jest nowość – uprawnienia do nadawania stopni i prowadzenia kierunków. Wyraźna granica przebiega między uczelniami a w istocie dyscyplinami, w których uczelnia ma kategorię naukową A+ (najlepsza), A lub B+ a pozostałymi (B, C lub brak kategorii).
Uploads
Papers by Marek Jarentowski