Papers by Norbert Morawiec
Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. 2, red. Maciej Trąbski, Częstochowa, 2018
Historyk w świecie szańców, bastionów, rawelinów… XVIII-wieczne obiekty fortyfikacyjne na terenac... more Historyk w świecie szańców, bastionów, rawelinów… XVIII-wieczne obiekty fortyfikacyjne na terenach dzisiejszej Ukrainy we współczesnej historiografii ukraińskiej "[…] Wynieśli oni mury, wykopali rowy, Zaniechawszy wprzód bogom miłe bić stugłowy Przeto w niedługim czasie rozpoczęte dzieło Bez woli nieśmiertelnych smutny koniec wzięło… Przy owym murze z strasznym krzykiem lud się rzeże, Od silnych grotów trzeszczą w swych spojeniach wieże. Okrutny bicz Zeusa poczuwszy nad głowy, Za okopy się Grecy chronią i za rowy […]".
Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Stroynowskiemu, red. Małgorzata Durbas, Częstochowa , 2019
The number of academic works devoted to Mikhail Koyalovich (1828 – 1981), a Russian historian, le... more The number of academic works devoted to Mikhail Koyalovich (1828 – 1981), a Russian historian, leader of “Western Russism” and founder of an independent historical “school”, has grown considerably in the recent time. Historians explored his life and work from different research perspectives. They looked at Koyalovich’s activity connected with propagation of education, development of the network of Eastern Orthodox lay brotherhoods, organizing the historical “school” and above all – studing his historical works. The author of the paper decided to have a closer look at those studies and to devote his deliberations to the analysis of Koyalovich’s general historical reflections in the contemporary historiography of Central and Eastern Europe.
Recepcja twórczości Jana Długosza w historiografii krajów europejskich, red. M. Antoniewicz, N. Morawiec, Częstochowa, 2019
The author presents the reception of the works of Jan Długosz in the historiography of the Rus-si... more The author presents the reception of the works of Jan Długosz in the historiography of the Rus-sian Orthodox archbishop of Mogilev, Mstislav and Orsha and also well-known historian of the Russian Orthodox Church, Georgy Konissky. The author of the paper – linking the cultural changes taking place in the final years of the existence of the Polish-Lithuanian Commonwealth with the evident interpretation changes in Konissky’s historiographic works – attempts to answer the ques-tion how the works of Jan Długosz were used by the Archbishop for intellectual debate with main adversaries of the Russian Orthodox Church i.e. Catholic Uniates and their historiosophy.
Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. 2, red. Maciej Trąbski, Częstochowa, 2018
The aim of this paper is to introduce the Polish reader to the achievements of current Ukrainian ... more The aim of this paper is to introduce the Polish reader to the achievements of current Ukrainian historiography with regard to research into fortifications situated in the territory of the present-day Ukraine. It has to be noted that the researchers discussed in the paper have studied the fortifications from different perspectives, describing them as military installations, historic sites, architectural complexes, but also as cultural phenomena, having an unquestionable influence on the existence of the fortification crew and the local community.
W poszukiwaniu prawdy. Chrześcijańska Europa między wiarą a polityką, t. 1, red. Urszula Cierniak, Częstochowa, 2010
В трудах церковного иерарха Феофана Прокоповича, придворного историка Екатерины Второй - Николая ... more В трудах церковного иерарха Феофана Прокоповича, придворного историка Екатерины Второй - Николая Бантьпп-Каменского, обер-секретаря Андрея Муравьева, обер-прокурора Дмитрия Толстого или Константина Победоносцева (так называемая „историография обер-прокурорская”) обнаруживается телеологическое понимание истории, которая рассматривает синодальный уклад как увенчивание церковной истории, и особо подчёркивает роль русского правителя-патриарха, который - через синтез светского и церковного элементов власти выполняет своеобразную сотериологическую функцию в деле защиты России и ее Церкви перед напирающими внешними (католицизм, протестантизм, ислам) и внутренними (раскол, секты) угрозами. В них также наблюдается характерная интеллектуальная основа, генетическая связь с первичной идеей синодальности, которую можно назвать метафорой, конструирующей научные рассказы, проповеди, различные выступления и формирующей своеобразную церковную экзистенцию в исторической науке, национальное и конфессиональное бытие отдельных сообществ, проживающих в Российской империи.
O wolność i sprawiedliwość. Chrześcijańska Europa między wiarą i rewolucją, red. U. Cierniak, N. Morawiec, A. Bańczyk, Częstochowa, 2018
This paper, inspired by the dissertation entitled Peasants’ and Townsfolk’s Uprisings in Russia i... more This paper, inspired by the dissertation entitled Peasants’ and Townsfolk’s Uprisings in Russia in the 11th–13th Centuries, written by the Soviet historian Mikhail Tikhomirov (1893–1965), analyses the description of the events that took place in Kiev in 1113. The author explores the extent to which Tikhomirov used Marxist methodology in order to prove the occurrence of revolutionary processes in 12th century Russia; those processes arose from the social stratification and class struggle characteristic of the feudal system.
Dziedzictwo chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Częstochowa, 2006
When searching for factors that either connected or divided the Christian East and West, one cann... more When searching for factors that either connected or divided the Christian East and West, one cannot disregard the position of historiographic reflection in the confessional discourse. The author of the article focuses his narration on the concepts of latinization and unionization, which take an extraordinary place in the Russian Orthodox historiography of the Union of Brest. These concepts were not only subordinated to the practical, social, cultural and confessional transformations that shaped the reality of the tsarist Russia, but were also responsible for the attitude of Russian decision-makers towards the Roman Catholic Church. When using the structural model of understanding historiography (after A.F. Grabski), the visiole differences in the approach to those ideas by Orthodox historians (so called “learned monks”，the ober-procuratorial environment, or the Koyalowich school) can be explained not so much by the crisis of the historiographic standards, but rather by the “competition” or “rivalry” between the old and new categories of understanding the historicity of the world, and by new expectations of historiography formed by the social and intellectual elites of the tsarist empire.
Crossroads. Past/present/future man in multicultural, intercultural and transcultural world, edited by Rafał Dymczyk, Norbert Morawiec, Liudmyla Zagoruiko, t. 5, Częstochowa-Humań-Poznań: Interdisciplinary Studies in Humanities Laboratory (Adam Mickiewicz University in Poznań), 2019
The authors stress the importance of the transculturally constructed historical knowledge of regi... more The authors stress the importance of the transculturally constructed historical knowledge of regional / local issues. People’s awareness of the transcultural character of the place they live in can contribute to constructing local / regional identity (preventing from the pressure of unification) along with the feeling of their uniqueness (ethnical, national, confessional, etc.) Both processes depend on complex multicultural interactions throughout the history. The authors believe that this awareness should become part of the taught cultural competences necessary to interpret modern cultural phenomena.
Kościół greckokatolicki na Warmii i Mazurach. Wobec doświadczeń przeszłości i przemian społeczno - politycznych w Polsce, red. M. Melnyk, 2006
Artykuł prezentuje postrzeganie dziejów Kościoła unickiego w twórczości rosyjskiego działacza cer... more Artykuł prezentuje postrzeganie dziejów Kościoła unickiego w twórczości rosyjskiego działacza cerkiewnego Andrzeja Murawiowa (Andriej Murawjow). Jako badacz zajmujący się teologią i historią stał się on znanym i powszechnie czytanym popularyzatorem cerkiewnej nauki wśród szerokich mas społeczeństwa rosyjskiego, torując drogę i kształtując zainteresowania badawcze XIX-i XX-wiecznemu laikatowi prawosławnemu. Jako urzędnik państwowy – będąc za czasów mikołajowskiej reakcji odpowiedzialnym za wizerunek stosunków państwowo-cerkiewnych – zgodny był z racją stanu państwowości rosyjskiej.
Wokół archeologii słów i ich funkcjonowania. Księga Jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Bańkowskiemu, red. S. Podobiński i M. Lesz-Duk, 2001
Artykuł prezentuje postrzeganie dziejów Kościoła unickiego w twórczości wybitnego polskiego dział... more Artykuł prezentuje postrzeganie dziejów Kościoła unickiego w twórczości wybitnego polskiego działacza kościelnego, a zrazem historyka, księdza Edwarda Likowskiego. Wydaje się, iż w poczatkowym okresie jego twórczości znaczny wpływ na jego poglądy miało środowisko poznańskich konserwatystów, natomiast dalsze prace badacza tworzone były w kontekście historiozofii krakowskiej szkoły historycznej.
Origines, fontes et narrationes – pośród kręgów poznania historycznego. Prace ofiarowane Marcelemu Antoniewiczowi w 65. rocznicę urodzin, red. M. Cetwiński, M. Janik, przy współudziale M. Nity, 2018
Autor artykułu zastanawia się nad koniecznością konstruowania edukacji regionalnej w optyce okreś... more Autor artykułu zastanawia się nad koniecznością konstruowania edukacji regionalnej w optyce określonej metaforyki oraz nad lokalnym wymiarem nauczyciela-regionalisty. Pierwszorzędne znaczenie mają w tym kontekście regionalne periodyki, które dbają szczególnie o przedstawienie dziejów danego terytorium i to na wielu płaszczyznach badawczych.
Nauczanie blokowe i zintegrowane w praktyce szkolnej, red. T. Srogosz, B. Urbanowicz, 2003
Artykuł jest pewną propozycją, przykładem zastosowania TI względem metody portfolio i wykorzystan... more Artykuł jest pewną propozycją, przykładem zastosowania TI względem metody portfolio i wykorzystania jej w kształceniu multimedialnym na lekcjach historii. Z poczynionych obserwacji wynika, że multimedialna metoda portfolio zdecydowanie podnosi poziom i efektywność nauczania. Uczeń od samego początku ma świadomość swobody w działaniu (uczeniu się), prawo, a nawet obowiązek dokonywania wyboru w ramach określonego problemu (zagadnienia), co z kolei dopinguje go do twórczego działania, jednocześnie wdraża do samokształcenia i pozwala na kształtowanie umiejętności.
Prace Naukowe WSP w Częstochowie. Zeszyty Historyczne, 2003
Artykuł ukazuje wizję wzajemnych relacji społeczności kozackiej i unitów w twórczości badawczej a... more Artykuł ukazuje wizję wzajemnych relacji społeczności kozackiej i unitów w twórczości badawczej arcybiskupa Filareta (Gumilewskiego). Badacz stał na gruncie obrony cerkiewnego dziedzictwa historycznego nie tylko przed wtłoczeniem go w sztywne ramy metodologiczne powielane w rosyjskiej nauce historycznej na skutek obcych wzorów, ale także przed – niebłogosławioną przez Opatrzność – rosyjską historiografią świecką. Skoncentrował swą koncepcję historyczną głównie na dziejach politycznych. Jednak skoro przedmiotem jego narracji stała się Historia Cerkwi Rosyjskiej, rywalizację mocarstw, dyplomację, wojny odsunął na drugi plan, za podstawową dyrektywę badawczą uznając ukazanie różnych aspektów działalności wyższej hierarchii prawosławnej w różnych epokach dziejowych. Rolę Kozaków w sporach międzykonfesyjnych przedstawił w oderwaniu od kontekstu społecznego, koncentrując się na ukazaniu — hagiograficzną manierą— krwawych prześladowań dokonanych przez stronę katolicką na elicie kozackiej społeczności.
W cieniu akcji „Wisła”. Ukraińcy we współczesnej Polsce, red. M. Melnyk, 2008
Artykuł prezentuje potrzeganie dziejów unii brzeskiej w pracy Iwana Naumowicza pt.: „Pięćdziesięc... more Artykuł prezentuje potrzeganie dziejów unii brzeskiej w pracy Iwana Naumowicza pt.: „Pięćdziesięciolecie (1839-1889) zjednoczenia z Prawosławną Cerkwią zachodnio-ruskich unitów”. Pięćdziesiąta rocznica tzw. zjednoczenia unitów z Cerkwią prawosławną w 1889 roku stała się okazją nie tylko do zorganizowania w Rosji rozlicznych państwowych i cerkiewnych uroczystości, ale także zaktywizowała rosyjską publicystykę i historiografię do pracy „ideowo-wychowawczej” kształtującej postawy odpowiadające rosyjskiemu sposobowi życia. Tak się jednak stało, że wykonania tego zadania podjęli się reprezentanci różnych szkół i opcji politycznych, którzy - za pomocą narracji odnoszących się do dziejów unii brzeskiej, Kościoła unickiego i aktów zjednoczeniowych (1839, 1875) – chcieli kształtować i upowszechniać okreslone namysły i postawy.
Dziedzictwo polsko-ukraińskie, red. S. Chazbijewicz, M. Melnyk, K. Szulborski, 2006
Artykuł prezentuje poglądy metropolity Płatona Lewszyna na temat unii brzeskiej. Jego dziejopisar... more Artykuł prezentuje poglądy metropolity Płatona Lewszyna na temat unii brzeskiej. Jego dziejopisarstwo – wraz z innymi zagadnieniami, m.in.: miejsca Cerkwi w „bizantyjskiej symfonii”，problemu raskołu, cerkiewnych reform, oczyszczania prawosławnego rosyjskiego oblicza cerkiewnego z protestanckich i katolickich naleciałości – konstruowane było pod bezpośrednim wpływem przemian dokonujących się na rosyjskim dworze końca XVIII i poczatku XIX w. Wizja unijna zaprezentowana przez Płatona stała się ważnym ogniwem wypracowanej w tym okresie na gruncie cerkiewnym całościowej interpretacji dziejów Kościoła powszechnego. Można powiedzieć, że wpływa na prawosławne środowiska intelektualne Rosji do naszych czasów, szczególnie poprzez reedycje historycznych rozpraw uczniów Lewszyna: Makarego Bułgakowa, Filareta Gumilewskiego i innych.
Міжнародні відносини: теоретико-практичні аспекти, 2019
A promising scientific direction for today is the historiography of international relations. It i... more A promising scientific direction for today is the historiography of international relations. It involves the study of many theoretical and practical aspects. Today there are virtually no historiographical studies of fortification systems as one of the factors of international relations. The methodological basis for this study was a historiographical method combined with other general scientific methods. The logical and problem-chronological methods are also used. The source of the work was the scientific research of contemporary Ukrainian authors. The aim of this paper is to introduce the reader to the achievements of current Ukrainian historiography with regard to research into fortifications situated in the territory of the present-day Ukraine. It has to be noted that the researchers discussed in the paper have studied the fortifications from different perspectives, describing them as military installations, historic sites, architectural complexes, but also as cultural phenomena, having an unquestionable influence on the existence of the fortification crew and the local community. The study is a Ukrainian version of the publication “Historyk w świecie szańców, bastionów, rawelinów…. XVIII-wieczne obiekty fortyfikacyjne leżące na terenach dzisiejszej Ukrainy we współczesnej historiografii ukraińskiej”.
Міжнародні відносини: теоретико-практичні аспекти, 2019
A promising scientific direction for today is the historiography of international relations. It i... more A promising scientific direction for today is the historiography of international relations. It involves the study of many theoretical and practical aspects. Today there are virtually no historiographical studies of fortification systems as one of the factors of international relations. The methodological basis for this study was a historiographical method combined with other general scientific methods. The logical and problem-chronological methods are also used. The source of the work was the scientific research of contemporary Ukrainian authors. The aim of this paper is to introduce the reader to the achievements of current Ukrainian historiography with regard to research into fortifications situated in the territory of the present-day Ukraine. It has to be noted that the researchers discussed in the paper have studied the fortifications from different perspectives, describing them as military installations, historic sites, architectural complexes, but also as cultural phenomena, having an unquestionable influence on the existence of the fortification crew and the local community. The study is a Ukrainian version of the publication “Historyk w świecie szańców, bastionów, rawelinów…. XVIII-wieczne obiekty fortyfikacyjne leżące na terenach dzisiejszej Ukrainy we współczesnej historiografii ukraińskiej”.
Historia na źródłach oparta. Studia ofiarowane Profesorowi Tadeuszowi Srogoszowi w 65. rocznicę urodzin, red. A. Stroynowski, 2017
The authors stress the importance of the transculturally constructed historical knowledge of regi... more The authors stress the importance of the transculturally constructed historical knowledge of regional/local issues. People’s awareness of the transcultural character of the place they live in can contribute to constructing local/regional identity (preventing from the pressure of unification) along with the feeling of their uniqueness (ethnical, national, confessional). Both processes depend on complex multicultural interactions throughout the history. The authors believe that this awareness should become part of taught cultural competences necessary to interpret modern cultural phenomena.
Rozdroża. Europa Środkowa i Wschodnia w historii i „historiach” historyków, red. R. Dymczyk, I. Krywoszeja, N. Morawiec, 2017
The subject of this paper is an analysis of historiographic pictures related to the attitude of t... more The subject of this paper is an analysis of historiographic pictures related to the attitude of the Polish Catholics to the campaign of “uniting” the Uniates with the Orthodoxy during the reign of Catherine II, presented in history textbooks of the Russian Orthodox Church. Particular attention has been given to the works of Filaret Gumilevsky, Pyotr Znamensky, Alexander Dobroklonsky and Pavel Malitsky. The author concentrated on presentation of those pictures in the context of changing directives of the policy of Russian decision-makers with regard to the Polish identity and Catholicism, but also personal interpretative preferences of historians, writing in the specific cultural context.
Rozdroża. Europa Środkowa i Wschodnia w refleksjach humanistów, red. R. Dymczyk, I. Krywoszeja, N. Morawiec, 2016
Mikhail Koyalovich is a well-known Russian historian. He was interested in the history of Eastern... more Mikhail Koyalovich is a well-known Russian historian. He was interested in the history of Eastern Orthodox lay brotherhoods and was one of their most important promoters and activists. The aim of this paper is to present brotherhoods’ thoughts and activity of Mikhail Koyalovich in the contemporary historiography of Central and Eastern Europe. In the past quarter of last century works of many researchers, who were dealing with this topic, have been published. They shed a new light on the ways and motives of Mikhail Koyalovich’s combining research work with the political and social activity, leading to reflection on the very idea of Eastern Orthodox lay brotherhoods.
Uploads
Papers by Norbert Morawiec
z antropologii wiedzy niewątpliwie przyczynia się do rozpropagowania takiego namysłu w środowisku historyków nauki (i nie tylko). Wskazuje konkretne postępowanie badawcze pozwalające rozpatrywać dzieje nauki poprzez śledzenie kulturowego wymiaru wszelkich teorii, doktryn, poglądów, koncepcji etc.
środowiska naukowe Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Pawła Tyczyny w Humaniu, Narodowego Pedagogicznego Uniwersytetu im. Mychajło Drahomanowa w Kijowie, Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu, Czarnomorskiego Uniwersytetu Narodowego im. Piotra Mohyły w Mikołajowie oraz Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Kulturowo-Historycznego Rezerwatu w Kijowie.