Books by Karolina Starego
Ars Educandi, 2012
Książka stanowi rozbudowany raport badawczy z projektu "Dyskursywna konstrukcja podmiotu w wybran... more Książka stanowi rozbudowany raport badawczy z projektu "Dyskursywna konstrukcja podmiotu w wybranych obszarach kultury współczesnej" i obejmuje omówienie teoretycznych założeń badania dyskursu oraz przyjęte przez zespół badawczy rozwiązania metodologiczne. Najważniejszą jednak cześć książki stanowi omówienie sposobów oraz rezultatów dyskursywnego konstruowania podmiotu w obszarach dzieciństwa, rodzaju, pracy, obywatelskości i religii.
Papers by Karolina Starego
INSTED: Interdisciplinary Studies in Education & Society Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja, 2004
Przedmiotem artykułu jest z jednej strony rekonstrukcja powstania oraz dynamiki współczesnych kon... more Przedmiotem artykułu jest z jednej strony rekonstrukcja powstania oraz dynamiki współczesnych konfliktów tożsamościowych, których aktualnym odzwierciedleniem jest nie tylko tożsamościowa forma autorytarnego populizmu, ale również merytokratyczno-indywidualistyczne tożsamościowe polityki różnicowania i dystynkcji. Z drugiej strony chodzi o pokazanie, w jaki sposób rozlokowane w szerokim spektrum ideologicznym procesy tożsamościowe przyjmują polityczną formę wiktymizacji i ostatecznie doprowadzają do nieredukowalnych wojen kulturowych, których ekstensywność oraz intensywność wydaje się być wzmacniana przez aktualny kryzys hegemonii, związany z wyczerpywaniem się uniwersalizującej mocy neoliberalizmu. W tak zarysowanym kontekście lokuje się podstawowa teza artykułu mówiąca, że wobec egzystencjalnego zagrożenia jakim jest kryzys klimatyczny, edukacja może spełnić istotną funkcję ustanawiania nowego uniwersalizmu, przez z jednej strony, zawieszenie koncentracji na tym co tożsamościowe i z drugiej, skierowanie uwagi na zadanie generowania nowego uniwersum symbolicznego, wobec którego aktualne konflikty tożsamościowe mogłyby zostać unieważnione. Słowa kluczowe tożsamość, polityka tożsamości, uniwersalizm, wiktymizacja, schyłek neoliberalizmu, kryzys hegemonii, kryzys klimatyczny
Lived democracy in education: young citizens' democratic lives in kindergarten, school and higher education, Routledge, 2021
Problemy Wczesnej Edukacji, 2019
Culture Society Education, 2017
The discursive turn, apparent in the social sciences and humanities, and, particularly, its insti... more The discursive turn, apparent in the social sciences and humanities, and, particularly, its institutionalisation (Ostrowicka 2014; Ostrowicka 2016) in education and education studies as well as the spectacular turn towards the thought of Michel Foucault and the postfoucauldian research, led to the issue of identity, identity
Parezja, Wywiad, 2018
streszczenie Rozmowa dotyczy polityczności edukacji oraz politycznego charakteru teorii edu-kacyj... more streszczenie Rozmowa dotyczy polityczności edukacji oraz politycznego charakteru teorii edu-kacyjnej. Rozmówcy skupiają się na wymiarze tożsamościowym i identyfikacyjnym podejmowanej problematyki. Kluczowe dla tegoż zagadnienie performatywności edu-kacyjnej retoryki oraz ontologii teorii edukacyjnej rozwijane jest w perspektywie poli-tycznej koncepcji Ernesta Laclau oraz w kontekście współczesnych zjawisk społecznych i politycznych, takich jak transformacja ustrojowa, zagrożenie autorytaryzmem oraz faszyzacja przestrzeni publicznej.
Parezja, Wywiad, 2018
streszczenie Rozmowa dotyczy szeroko pojętych, politycznych kontekstów edukacji oraz problemu jej... more streszczenie Rozmowa dotyczy szeroko pojętych, politycznych kontekstów edukacji oraz problemu jej polityczności i upolitycznienia. Koncentrując się zarówno na współczesnych zjawi-skach, takich jak neoliberalizm, postprawda, brutalizacja i faszyzacja przestrzeni pub-licznej, oraz przeszłych, takich jak transformacja ustrojowa, rozmówczynie starają się wskazać nie tylko na związane z nimi edukacyjne zaniedbania, ale również określić, w jakim kierunku powinien pójść odpowiedzialny społecznie i wrażliwy na polityczny kontekst edukacji, teoretyczny namysł pedagogiki.
Parezja, Wstęp do numeru, 2018
Zarezerwowane jeszcze kilkadziesiąt lat temu głównie dla krytycznych studiów nad edukacją twierdz... more Zarezerwowane jeszcze kilkadziesiąt lat temu głównie dla krytycznych studiów nad edukacją twierdzenie o istnieniu koniecznych związków polityki i edukacji stało się dziś przyjętym paradygmatem myślenia w pedagogice. Polityczność uznana została już nie tylko za możliwą, i co należy podkreślić, negatywnie waloryzowaną "przypadłość" edukacji, ale za przynależną jej istocie. O ile więc immanentnie dla edukacji rozumiana polityczność opisywana jest w kategoriach stanu faktycznego, o tyle za zdecydowanie niepożądane uważa się niektóre, czy też zyskujące charakter dominujących, formy jej upolitycznienia (Rutkowiak, Szczepska-Pustkowska, 1995), wiązanego również z bezpośrednią ingerencją w obszar edukacji zróżnicowanych grup interesu (Śliwerski, 2015). Oznacza to, że nie możemy mówić o jakimś pozapolitycznym apolitycznym stanie idealnym, i co więcej, że zróżnicowane formy upolityczniania edukacji stanowią historyczne oraz akcydentalne, ale nieuniknione formy realizacji jej polityczności (Rutkowiak, Szczepska-Pustkowska, 1995).
Dyskurs edukacyjny oraz problem dyskur-sywnego konstruowania tożsamości i wiedzy z perspektywy kr... more Dyskurs edukacyjny oraz problem dyskur-sywnego konstruowania tożsamości i wiedzy z perspektywy krytycznej i krytycznie zorientowanej analizy dyskursu [Edu-cational discourse and the question of discursive construction of knowledge and identity from the perspective of critical and critically oriented discourse analysis]. Kultura – Społeczeństwo The main purpose of this paper is to present the specific character of educational discourse in terms of the critical (CDA) and critically-oriented discourse analysis (E. Laclau and Ch. Mouffe) and to identify issues and problems that affect research concerning the discursive construction of identity. My main subjects of interest, and the key notions for the discourse-oriented pedagogy, are identity and knowledge. I will try to show how in spite of the relevance of those two notions, the use of discourse analysis in pedagogical research forces us to transcend the narrowly defined disciplinary boundaries. When it is analyzed in a critical manner the thing we call " educational discourse " expands considerably, affecting the scope of both theoretical and research-oriented interests of pedagogy itself. With regard to identity and knowledge, I try to show the inadequacies of the often employed theories of E. Laclau, Ch. Mouffe and M. Foucaul, for analysis of identification processes. I argue that those processes may be successfully analyzed using the CDA framework. The issue of structural constraints that is addressed in CDA, in combination with Laclau's theory of affective investment allow for a more comprehensive study of the conditions of possibility of the processes of identification.
From the pedagogy of the collective to collectivizing pedagogy. Educational ideas of Anton Makare... more From the pedagogy of the collective to collectivizing pedagogy. Educational ideas of Anton Makarenko from the perspective of philosophy and pedagogy of commonality The purpose of this paper is to highlight the continuing relevance of some elements of Anton Ma-karenko's pedagogical thought. My other aim is to reinterpret those elements in the light of contemporary theories of commonality and communal education. The category that is reinterpreted in relation to the modern theories of the production of the common and the new forms of being together that thus produced, is Makarenko's notion of the " collective ". Based upon this, I propose an idea of a collectivizing pedagogy, that is a remedy for the current neoliberal delegitimization of all forms of common identity, and the latter's effects such as incapability of imagining (and consequently teaching about) the possibility of a communal, solidary action. Słowa kluczowe: Antoni Makarenko, kolektyw, pedagogika wspólnotowości, edukacja wspólnotowa, kolektywizująca pedagogika
W: Subsumcje edukacji, (red.) Maksymilian Chutorański, Jacek Moroz, Oskar Szwabowski, Wydawnictwo "Katedra", 2017
Załączony plik jest rozdziałem książki w wersji przed korektą wydawniczą. Ewentualne cytowania po... more Załączony plik jest rozdziałem książki w wersji przed korektą wydawniczą. Ewentualne cytowania powinny być dokonywane na podstawie książki opublikowanej przez Wydawnictwo "Katedra".
W: Ryzyko jako warunek rozwoju. Transformatywne aspekty edukacji, (red.) Klaudia Węc, Andrzej Wierciński, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2017
Kwestia tego, co nieoczekiwane w edukacji, nie wydaje się, w świetle aktualnych globalnych proces... more Kwestia tego, co nieoczekiwane w edukacji, nie wydaje się, w świetle aktualnych globalnych procesów standaryzacji, menadżeryzacji, dominacji " kultury pomiaru " i efektywności, zagadnieniem, które mogłoby stanowić podstawę dla rozwijania pozytywnej idei pedagogicznej. To, co nieoczekiwane, a tym samym niemożliwe do zaplanowania, podporządkowania ustalonym z góry standardom oraz ewaluacji w świetle przyjętych kryteriów pomiarowych, albo umyka percepcji w ramach racjonalności pomiaru, albo zostaje wpisane w jej logikę na zasadzie doraźnej, relatywnej kontroli niepożądanych skutków ubocznych. W takiej sytuacji to, co pojawia się w sposób niezaplanowany i nieoczekiwany, zostaje podporządkowane procedurom zarządzania ryzykiem, których zadaniem jest sprawna i efektywna minimalizacja efektów potencjalnie zaburzających sprawne działanie systemu oraz ponowne poddanie ich kontroli. Mechanizm ten pozwala również na zmianę tego, co potencjalnie nieoczekiwane, a więc ryzykowne, w ryzyko prognozowane, a więc możliwe do zarządzania, i co ważniejsze-poddające się procedurom-" reżimom "-prewencyjnym. Przedstawiane przeze mnie rozważania są próbą spojrzenia na zagadnienie ryzyka i tego, co nieoczekiwane, z innej perspektywy. Perspektywy wymykającej się dominującej racjonalności neoliberalnego zarządzania niepewnością, która nomen omen niepewności nie wyklucza, ale przeciwnie, podsyca ją w formie prognozy przyszłego, zdemonizowanego kryzysu czy katastrofy, budując przy okazji legitymizację własnej obowiązywalności, a przynajmniej legitymizację promowanych przez siebie procedur kontrolnych.
Krytyczna Świadomość Językowa i Pozytywna Analiza Dyskursu. Edukacyjne implikacje krytycznie zori... more Krytyczna Świadomość Językowa i Pozytywna Analiza Dyskursu. Edukacyjne implikacje krytycznie zorientowanych teorii dyskursu Summary Critical Language Awareness and Positive Discourse Analysis. Educational implications of critically oriented theories of discourse Despite the growing popularity of discourse theory and critical analysis of interrelations between education and its social, political and cultural contexts, neither the " discursive " nor " linguistic " turn in social sciences are usually thought of as possible foundations for pedagogical practice. The aim of this paper is to review the possible educational applications of two critical discourse theories: Critical Language Awareness and Positive Discourse Analysis. Both of those perspectives aim to go beyond the purely research oriented modes of analysis, towards constructive and positive projects of critical language education. Thus, they may provide us with a foundation for a critically oriented pedagogy of language. Słowa kluczowe: krytyczna edukacja językowa, krytyczna świadomość językowa, po-zytywna analiza dyskursu, krytyczna alfabetyzacja, krytyczna analiza dyskursu, Design
Więcej niż teatr : sztuka zaangażowania i angażująca wychowawczo. Romany Miller inspiracje dla współczesnej pedagogiki / red. nauk. Maria Szczepska-Pustkowska, Ewa Rodziewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2017
Summary Anger, compassion, solidarity. Towards a critical and political pedagogy of emotions Thi... more Summary Anger, compassion, solidarity. Towards a critical and political pedagogy of emotions This paper will address an issue that is not often discussed in the context of civic and democratic education – the shaping of political emotions. My main purpose is to outline pedagogical currents that are oriented towards cultivating the ability to identify with the suffering of the Other. This emotional identification is based on an ability to perceive structural processes that generate marginalisation and injustice and can serve as a basis for an affirmative, collective action. The thesis presented in this paper is that educational institutions should work towards fostering democratic and collective forms of subjectivity. Drawing on ideas from the existing literature I will discuss the political dimension of anger and the notion of critical pedagogy of compassion that are placed in a broader perspective of radically conceived solidarity. Słowa kluczowe: polityczne emocje, afekty, pedagogika emocji, solidarność, gniew
O POTRZEBIE WARTOŚCI RADYKALNYCH W EDUKACJI OBYWATELSKIEJ Dramatyczny wzrost w polskiej przestrze... more O POTRZEBIE WARTOŚCI RADYKALNYCH W EDUKACJI OBYWATELSKIEJ Dramatyczny wzrost w polskiej przestrzeni publicznej namacalnych przejawów postaw ksenofobicznych, szowinistycznych i rasistowskich oraz uderzająca intensywnością obecność "mowy nienawiści" 1 w dyskursie publicznym niejako naturalnie kieruje uwagę w stronę edukacji i szkoły oraz ich zobowiązań w zakresie prewencji i przeciwdziałania zróżnicowanym formom dyskryminacji. Jednocześnie jednak, podczas gdy zjawisko dyskryminacji jest stałym elementem szkolnej codzienności 2 , a tematyka antydyskryminacyjna stanowi w szkole "wielką nieobecną" 3 , zainteresowanie badaczy edukacji problemem rasizmu oraz agresywnego nacjonalizmu (jako socjalizacyjnych kontekstów kultury popularnej oraz najbliższych uczennicom i uczniom kręgów kulturowych), jest nadal znikome 4 .
Użyteczność z bezużyteczności - uniwersytet a społeczny pomiar wartości, 2016
Streszczenie W przeciągu XX wieku uniwersytety zostały włączone w dwa wielkie procesy społeczne –... more Streszczenie W przeciągu XX wieku uniwersytety zostały włączone w dwa wielkie procesy społeczne – pojawienie się gospodarki wiedzy i umasowienie wykształcenia – czyniące je instytucjami o kluczowym znaczeniu dla dominujących aktorów społecznych i jednocześnie wystawiające na stały nadzór z ich strony. Próby regulacji akademickiej działalności, korzystające z dominujących dyskursów – szczególnie wywodzącego się z myśli oświeceniowej języka utylitarystycznego – przyczyniają się do pojawienia się pytań o społeczną użyteczność nauki i nauczania. Towarzyszą temu polityczne czy publiczne ingerencje, mające na celu zagwarantować " efektywność " akademickiej pracy. Jednym ze sposobów na obronę rdzenia akademii przed zewnętrznymi ingerencjami, jest przywoływanie języka opisującego pracę akademicką jako " bezużyteczną " i tym samym niemożliwą do poddania utylitarystycznemu rachunkowi zysków i strat. Dyskurs ten zakorzeniony jest jednak w elitarystycznej i antydemokratycznej perspektywie sięgającej swoimi korzeniami antyku. Naszym celem w tym artykule jest przedstawienie alternatywy dla konserwatywnej koncepcji " bezużyteczności ". W oparciu o socjologię organizacji, a także korzystając z empirycznych analiz dotyczących instytucjonalnych i społecznych warunków możliwości procesu powstawania nowej wiedzy, staramy się pokazać dlaczego praca akademicka wykracza poza dominujące reżimy, pozwalające na uznanie danej działalności za użyteczną, i jednocześnie, pozostaje kluczowa dla pojawiania się w przestrzeni społecznej tego co nowe. Słowa kluczowe: bezużyteczność, użyteczność, szkolnictwo wyższe, innowacje Rozpoczęta w XX wieku transformacja szkolnictwa wyższego w kierunku umasowienia i " wielkiej nauki " 1 , wiąże się z jego funkcjonalizacją wobec potrzeb zróżnicowanych aktorów społecznych. Zarówno misja edukacyjna (mająca ulec dopasowaniu do " potrzeb rynku pracy ") jak i naukowa (w ramach której wytwarza się wiedzę na potrzeby państwa i/lub gospodarki), uległy nadzorowanym przez państwo przemianom, mającym ugruntować użyteczność akademii dla jej społecznego otoczenia. Zmiany te są uzasadniane są rosnącym wpływem uniwersytetu – instytucji przed połową XX wieku odgrywającej raczej marginalną rolę w życiu społecznym – a także znacznymi kosztami, jakie wiążą się z korzystaniem z jego " usług ". Aktorzy, tacy jak państwo, czy klasa średnia zainteresowane są ekstrakcją wartości z pracy uniwersyteckiej, a tym samym uzyskaniem zwrotu ze swoich inwestycji w instytucje akademickie.
Poza dyskurs kompetencji w edukacji krytycznej. " Trzeci termin " oraz Paula Freirego i Jacquesa ... more Poza dyskurs kompetencji w edukacji krytycznej. " Trzeci termin " oraz Paula Freirego i Jacquesa Rancière'a idea dialogu " zapośredniczonego " abstrakt: Głównym celem artykułu jest podważenie zasadności użycia języka kompetencyjnego w pedagogice krytycznej. W oparciu o literaturę przedmiotu sta-ram się pokazać, w jaki sposób język kompetencyjny wpisuje się w indywidualistycz-ny paradygmat edukacyjny, a tym samym – staje się bezwartościowy dla projektu krytycznego, zainteresowanego emancypacją oraz zmianą społeczną w kierunku bardziej równego i sprawiedliwego społeczeństwa, opartego na wartościach wspól-notowych oraz solidarności. Moim zamiarem jest również zarysowanie relatywnie nowej perspektywy teoretycznej dla pedagogiki krytycznej, która, w miejsce kon-centracji na dyspozycjach indywidualnych, stawia w centrum zainteresowania pro-ces upodmiotowienia, którego istotę stanowi społeczne " my ". Warunkiem tak rozu-mianej edukacji jest dialog, wychodzący jednak poza tradycyjne ujęcie, rozumiane w kategoriach relacji międzypodmiotowej, w stronę idei zapośredniczenia. Opartą na tym koncepcję nazywam pedagogiką " trzeciego terminu " lub mediacji, którą wy-prowadzam z teorii takich autorów, jak Jacques Rancière oraz Paulo Freire. słowa kluczowe: Paulo Freire, Jacques Rancière, kompetencje, dialog, pedagogi-ka krytyczna, rzecz, " trzeci termin " .
Uploads
Books by Karolina Starego
Papers by Karolina Starego