Skip to main content

Ali Hozhabri

University of Tehran, Archaeology, Alumnus

Followers

2,061

Following

1,699

Co-authors

6

Public Views

Archaeologist;
Ministry of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts of Iran;
Research Institute of Cultural Heritage and Tourism;
Iranian Center of Archaeological Research;
PhD in Archaeology, University of Tehran, Department of Archaeology;
Supervisors: P.h.D. in Archaeology, Iranian Center of Archaeological Research (ICAR);, and Archaeologist
Phone: +98 (0)937 589 7386
Address: Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (RICHT);
Iranian Center of Archaeological Research (ICAR);
Tehran, 30th Tir St., Iran

less

University of California, Irvine

University of California, Berkeley

Mark K . Gradoni

University of California, Irvine

Manouchehr Moshtagh Khorasani

Mark Kenneth Gradoni

Hood College

University of Warsaw

Shahid Beheshti University

Hosseinali Kavosh

Morteza Khanipour

"Silk Road" International University of Tourism

InterestsView All (52)

Uploads

Article by Ali Hozhabri

Investigating the Newly Discovered Rock Relief from the Sasanian Era in England

Ancient Iranian Studies, 2025

The Sasanian, the last Iranian dynasty before the Arab invasion of Iran, overthrew the Parthians ... more The Sasanian, the last Iranian dynasty before the Arab invasion of Iran, overthrew the Parthians and ruled the region for more than four centuries between 224-651 AD. One of the structural characteristics of the Sasanian state was the establishment of an official religion and the concentration of political and religious sovereignty. The official recognition of the Zoroastrian religion led the Sasanian kings and priests to build numerous fire temples in various parts of Iran, and many archaeological evidences of Sasanian era burials have been found, which are intertwined with art. The kings enriched the art of this period by creating rock carvings to display various matters. A rock carving in the Sasanian style was accidentally discovered a few years ago at a local airport in England. When this discovery was reported in the early days of 2023, the main question was whether it was an independent rock carving that had been detached from the mountain or whether it belonged to a structure? Based on the library studies and comparisons made with other works in this article, it seems that the newly discovered Sasanian rock carving from Stansted Airport in London was likely part of a stone structure similar to a fire altar or a Astōdān (one type of Ossuary), and it most probably dates back to the early Sasanian period.

Terbah, Islamic Era Shrines in Gilan (Case Study: Terbahs of the Shafaroud Region, Rezvanshahr تِربَه، زیارتگاه‌هایی از دورۀ اسلامی در گیلان، نمونه موردی: تربه‌های منطقه شفارود، رضوانشهر

Caspian, 2025

The city of Rezvanshahr in the northwest of Gilan province consists of two parts: the plain and t... more The city of Rezvanshahr in the northwest of Gilan province consists of two parts: the plain and the mountainous regions. One of the most significant findings in the archaeological studies of the area is Terbah, which means Torbat in the lexicon and is usually used in reference to the graves of specific individuals. The main question is: What are these Torbat? Through field study, we obtained archaeological information about the sites to conduct a descriptive-analytical study on this topic. What is certain is that these types of sites are places of worship. Before they became sacred burial grounds for the locals in later periods, it seems that at one time they served as refuges for Shia individuals being pursued by fanatic Islamic rulers and later as a gathering place for Sufi circles. Thus, the Terbah have remained as sacred places due to their specific religious significance. It appears that the type of forest cover is related to the Terbah, and a specific type of tree was used in them.

Importance of Dashtestan County in the Persian Gulf during the Sasanian Period; Based on Findings at Tol-e Shahid, Borazjan, Southern Iran اهمیت دشتستان در پسکرانه خلیج‌فارس در دوره ساسانی؛ با اشاره‌ای به تل شهید برازجان بوشهر، ایران

Sinus Persicus, 2025

The Persian Gulf was considered an important economic center by Sasanian kings, hence; they estab... more The Persian Gulf was considered an important economic center by Sasanian kings, hence; they established special centers for political and religious affairs in this region. It seems to be one of the most important centers of stability of the Sasanians, at the beginning of the arrival of the Arabs, with brave resistance that last for quite some period. This region achieved great civilizational progress during the Elamite and the Achaemenid kings who built many buildings in Tamukkan, an important center for trade and commerce. Tamukkan continued to flourish at the end of the Sasanians due to its extensive maritime trade with the world, and many cities and settlements around it such as Rishahr became large population centers. Due to the importance of this region during the Sasanian period, on the way from Bishapour to Rishahr, many fire temples were built in the foothills of the Persian Gulf, as one can see their remains, including a stone fireplace in the south of Borazjan and groves of Bandarouz village. However, the question that arises is what information does Bandarouz Altar add to our knowledge about the Sasanian fire temple? This is a historical and descriptive-analytical research based on data collected through field survey and library documents. Bases on comparisons of Bandarouz Fire Altar with similar examples, it was found that Sasanian altar in the Persian Gulf are larger than those at other places and none of them are simple architecturally.

Tepe Nezam-Abad and its Position in the Late Classical Antiquity and the Early Islamic Era تپه نظام آباد و جایگاه آن در ری پایان دوران کلاسیک و آغار دوره اسلامی

Payam-e Bastanshenas, 2024

Passing from the Sasanian era to the Islamic era, the culture and art of Iran continued in its pr... more Passing from the Sasanian era to the Islamic era, the culture and art of Iran continued in its previous way and few changes occurred in it. One of the key archeological sites next to Tepe Hisar and Chal Tarkhan (and some other sites), which shows the transition from Sasanian to the early Islamic era, is Nizamabad. Despite this importance, the location of this hill has been shrouded in mystery and most researchers have noted it near Varamin or Ray. However, according to the photograph taken by Ernst Herzfeld in 1925 of Nizamabad, it can be identified by morphology. Nizamabad is located in the southwestern of the Tehran. In this article, by introducing this hill, we are trying to show its importance so that proper planning can be done for future research activities. Fortunately, there has been minimal encroachment on this hill -in the southeast of Islamshahr- and although it has been registered in the list of national monuments of Iran, the area and boundaries have not been determined. Considering the importance of the unique plaster casts of this hill in museums, measures should be taken to protect the hill.

Introduction to Early Islamic Pottery from Chamshir-Gachsaran; With Emphasis on Painted Ware; Case Study: Site 091 معرفی سفال‌های اوایل دوره اسلامی چمشیر- گچساران؛ با تأکید بر سفال منقوش؛ مطالعه موردی: محوطه 091

History Of Persian Art in The Islamic Period, 2024

The rescue excavation is carried out to register and record data at risk of destruction in develo... more The rescue excavation is carried out to register and record data at risk of destruction in development projects, such as the construction of the Chamshir Dam near Gachsaran in the Kohgiluyeh & Boyer-Ahmad province, which was continuously explored over three consecutive seasons. During the excavation at Site 091 in Chamshir in the winter of 1401, a building with three distinct spaces, along with pottery fragments, stone tools, and a small number of glass items, was discovered. Here, we aim to introduce the pottery of the area through field research and library studies, which are among the most significant archaeological findings in this area. Although the pottery is simple, they are of great importance for the stratigraphy of the sites in this region. Among the recovered pottery, decorated pottery can be seen, which has sparked much debate among researchers regarding its dating, with some attributing it to the 2nd century A.H to the Qajar period. It seems that the decorated pottery of Site 091 in Chamshir can be dated back to the 3rd to 5th centuries A.H.

Introducing Troglodytic Spaces in Bostanu; Sasanian Rock-Cut Tombs on the Edge of the Persian Gulf

Sinus Persicus, 2024

Due to its specific location, the Persian Gulf has been at the center of attention throughout Ira... more Due to its specific location, the Persian Gulf has been at the center of attention throughout Iran’s history. Apart from commercial ships that passed through this strategic waterway, the Persian Gulf turned into a major point for the emergence and export of various thoughts and religions from one place to another in the region and beyond. In addition to historical texts, burial practices and rites seem important enough to evaluate and assess religious tendencies of the people who lived in this area. Among these rituals, those belonging to Zoroastrians on the edge of the Persian Gulf are of immense importance, which include some known samples found in Khark Island, Siraf Port, and Bushehr’s Shoghab. Man-made caves located on the Persian Gulf shores near the Parsian (=Gavbandi) next to cultural remnants of Islamic periods called “Javad Al-Aemeh Fishing Port” near the Bostanu Village help us know this kind of architecture. It seems that Bostanu caves served as rock-cut tombs and were included in the burial tradition of the Sassanian period that was also used in the Islamic period. Also, the location of Bostanu can be matched with the ancient Apsaneh and take its history back to the era of Alexander of Macedonia.

Stone Fire-Altars of Fars Province in the Sasanian Era آتشدان‌های سنگی ولایت فارس در دوره ساسانی

پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران, 2024

The institutions of religion and state had a deep connection during the Sasanian period. Fire tem... more The institutions of religion and state had a deep connection during the Sasanian period. Fire temples played an important role in national unity with governmental support throughout Iran, aiding the central government by conducting religious ceremonies. Fire altars, as part of the Sasanian fire temples, were essential for worship and one of the most important tools of worship in Zoroastrianism, serving as the place and throne of the great god; therefore, they are considered among the most sacred parts of fire temples. Sasanian fire altars varied in shape and material, serving different purposes. Most Sasanian fire altars were made of stone or gypsum, with a few cases made of clay. Some fire altars were cone-shaped with spoon or simple designs. An interesting point to note is that in the province of Fars (including the present-day provinces of Fars and Bushehr, and parts of the neighboring areas) during the Sasanian period, all discovered fire altars were made of stone. Except for a few cases possibly dedicated to Azar-Bahram, all the other discovered fire temples had gypsum fire altars. With this description, there may be a specific meaning hidden in the choice of fire altar material during the Sasanian period. The question raised here is about the geographical location of fire temples in relation to the material of fire altars whether a clear connection could be established between the Sasanian-Period Fars and the construction materials of fire altars or not. This fundamental research was conducted by examining field data, archaeological studies, accidental discoveries from various locations, and utilizing library information. Additionally, one of the known types of fire altars, in the form of a curtain, is depicted on some Sasanian coins. Ultimately, it seems that since Fars was the seat of the Sasanian Empire, they displayed fire on stone fire altars.

Archaeological Survey of Qasr e Shirin آثار باستانی دروازه آسیا

RICHT, 2022

هژبری، علی. (۱۴۰۱). "آثار باستانی دروازه آسیا ". رایت منصور: جشن‌نامه دکتر سیدمنصور سیدسجادی. شاه... more

کاوش نجات‌بخشی در محوطه 091 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویراحمد

Research Institute of Cultural Heritage and Tourism, 2024

هژبری، علی. (1402). «کاوش نجات‌بخشی در محوطه 091 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویراحم... more هژبری، علی. (1402). «کاوش نجات‌بخشی در محوطه 091 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویراحمد». گزارش‌های بیست و یکمین گردهمایی باستان‌شناسی ایران. زیر نظر سجاد علی‌بیگی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 694-700

The jurisprudential (Fiqh) and legal views in early Islamic era towards Zoroastrian نگاهی به دیدگاههای فقهی و حقوقی اوایل دوره اسلامی به زرتشتیان

مطالعات باستانشناسی دوران اسلامی, 2024

The fire temple was the main pillar of the Zoroastrian religion, which with the fall of the Sasan... more The fire temple was the main pillar of the Zoroastrian religion, which with the fall of the Sasanian Empire and the establishment of the Islamic Caliphate, its value and importance declined sharply with the decline of the position of priests. With the new political conditions prevailing in the first centuries of Islam and the spread of new religious beliefs, the fire temples were either destroyed, or turned into mosques and Islamic Holy Shrines or continued to exist with difficulties. Inevitably, for these political-religious changes, fixed legal laws were needed on the basis of which Muslims could carry out the divine commands to fight the military infidels, and hence Muslim jurists interpreted Quranic verses and confronted each other with different hadiths. Gave the rulers the opportunity to use their authority to destroy the fire temples. With this introduction, the question is how they have dealt with Zoroastrian in Islamic jurisprudence? How does Islam view the Magi? What benefits have the rulers gained from Islamic jurisprudence? It seems that among the introduced classes of Dhimmis, the Magi clan had a much lower position and sometimes they were not considered to be the People of the Book, so strictures were applied to the Zoroastrian to force them to accept the new religion. The Zoroastrians either maintained their religion by emigrating or the strict laws pushed them to the margins of society, but with all these problems, they were able to adhere to the basic principles of their religion to this day.

شواهد باستان شناختی از پیدایی زبان فارسی دری در خراسان

مطالعات باستانشناسی , 2023

به نظر می رسد با یورش تازیان به ایران، زبان فارسی دری در نواحی خراسان بزرگ بالیده شد. زبان فارسی... more به نظر می رسد با یورش تازیان به ایران، زبان فارسی دری در نواحی خراسان بزرگ بالیده شد. زبان فارسی دری که زبان درباری ساسانیان بود با جابجایی از تیسفون (بارگاه ساسانیان) و فارس (خاستگاه ساسانیان) و گریز پادشاه و خاندان های بزرگ درباری از آنجا به نواحی شرقی به ویژه خراسان در یکی-دو دهه اول یورش تازیان، رشد بسیاری کرد. سؤال این است که روال گسترش زبان فارسی در خراسان در ارتباط با روند جابجایی جمعیتی ایرانیان از غرب و جنوب به نواحی شرقی شاهنشاهی فروپاشیده ساسانی چگونه بوده است؟ ما در این پژوهش با بررسی دوره انتقالی از ساسانی به آغاز دوران اسلامی و برای یافتن آتشکده هایی که تا سده های اولیه دوام آوردند، نتیجه گرفتیم که با افت‌وخیز آماری تعداد محوطه های این دوره ها، گویا ایرانیان در یورش های سخت اولیه از مقابل شمشیر تازیان همراه درباریان از نواحی جنوبی ایران به‌ویژه فارس و نیز مرکز شاهنشاهی آنها، تیسفون، راهی سرزمین آتش برزینمهر، خراسان شدند. این مهاجران دو شیوه استقراری برای خود اختیار کردند: یکم، در روستاها و دوم، حرکت در یک منطقه با روش کوچروی؛ ایشان با این سیستم توانستند به زندگی ادامه داده و از عواید مصالحه دهقانان که در اواخر دوره ساسانی شکل گرفتند با عرب ها یکی پاسداری از فرهنگ و زبان فارسی در خراسان بود که در آنجا باعث پیشرفته ایی کرده، بالیده شد. سال ها تلاش ایرانیان مهاجر در احیاء سبک های معماری و شعری در خراسان نشان داد که گرچه ایشان در میدان نبرد باختند اما در رزمگاه فرهنگی سربلند بیرون آمدند.

گاهنگاری و کاربری بنای تپه حصار دامغان: بررسی بنایی در قومس؛ شمال شرق ایران، Determining the Chronology and Function of Monument in Qumis: A Study of Tepe Hissar- Damghan (Northeastern of Iran)

جستارهای باستانشناسی ایران پیش از اسلام، , 2022

Qumis is one of the most important areas in eastern Iran and along the Great Khorasan Road. Impor... more Qumis is one of the most important areas in eastern Iran and along the Great Khorasan Road. Important sites have been surveyed, discovered and excavated in this area. In the meantime, many years have passed since archaeological excavations in the Tepe Hissar- Damghan. One of the buildings discovered in the Tepe Hissar is a building with a columned “Iwan” and a room with dome that are attributed to the Sasanian Period. Although there is no doubt about the history of building according to the Sasanian period, but according to some researchers, the building is a fire temple and according to the excavator and some others it is a palace. Considering that the characteristics of the palace and fire temple in the Sasanian period have been determined to a large extend by the studies that have been done, in this study we compare the known architectural elements and study historical texts and also refer to other researchers to answer questions, such as: What is the function of the building excavated on the Tepe Hessar? Palaces have a courtyard, Iwan and a room with dome in the public sector, and courtyards and rooms in the private sector; but in the fire temple all the architectural elements lead to the sacred place of the fire. For these reasons, and citing historical texts as well as the plan of building, it seems that we are dealing with a fire temple from the Sasanian period., although it shows similarities with plan of palaces of the late Sasanian period and early Islamic era.

Tāq_e Bostān طاق بستان

دانشنامه جهان اسلام, 2022

هژبری، علی، ۱۴۰۱، "طاق بستان"، در: دانشنامه جهان اسلام، جلد ۳۰، صص ۴۷۳-۴۷۷

تحولات در عبادتگاه‌های اوایل دوران اسلامی ایران؛Developments in the Worship of the Early Islamic Period of Iran

Athar, 2023

Hozhabri A, Karimian H. Developments in the Worship of the Early Islamic Period of Iran. Athar 20... more Hozhabri A, Karimian H. Developments in the Worship of the Early Islamic Period of Iran. Athar 2022; 43 (2) :276-293

هژبری علی، کریمیان حسن. تحولات در عبادتگاه‌های اوایل دوران اسلامی ایران. فصلنامه علمی اثر ۱۴۰۱; ۴۳ (۲) :۲۹۳-۲۷۶

Archaeological Evidence for the Proliferation of Dari Persian in Khorasan

Journal of Archaeology and Archaeometry, 2022

Dari apparently began to spread in Greater Khorasan only in the aftermath of the Arab invasions o... more Dari apparently began to spread in Greater Khorasan only in the aftermath of the Arab invasions of Iran. As the official language of the Sasanian court, it would experience a substantial proliferation following the shift in power from Ctesiphon and Fars to eastern Iran, particularly Khorasan, which appeared as a safe haven for the king and the prominent court families during the first two decades of the invasions. The question then arises as to the relation between the spread of Dari in Khorasan and the resettlement of western and southern Iranian populations in the eastern part of the collapsing empire. Our inquiry into the Sasanian-Islamic transition in quest of the fire temples that persisted in the early Islamic centuries led to the conclusion in view of the fluctuating numbers of coeval sites that the earlier harsh attacks had apparently forced inhabitants of southern Iran in particular Fars and Ctesiphon to take refuge in Khorasan, the land of Adur Burzen-Mihr Fire. In their new home, these refugees would adopt two different modes of subsistence, thereby settlement, systems: sedentary rural life, and nomadic lifestyle involving periodic moves within a certain area. This dichotomous approach would guarantee their survival. Among the manifold results of the late Sasanian peace treaties between the Dehgâns and the Arabs was the preservation of Iranian culture and language in Khorasan, where it contributed to several advances. Several years of efforts by Iranian immigrants to revive architectural and poetic styles in Khorasan proved that they were triumphant in the cultural battleground despite of losing the actual battle.

پیشنهادی برای احیای برکه‌ها، سامانه ذخیره آب شیرین در نواحی شمالی خلیج فارس

پژوهش‌های باستان‌شناسی پارسه, 2022

هژبری، علی، ۱۴۰۱، «پیشنهادی برای احیای برکه‌ها، سامانه ذخیره آب شیرین در نواحی شمالی خلیج فارس»، ... more

اشاره‌ای به آتشکده‌های دوران اسلامی در فارس بر اساس تعدادی از متون تاریخی A Reference to the Fire Temples of Fars Region in the Islamic Era Based on a Number of Historical Texts

پژوهشنامه ایران باستان , 2022

The ethical policy of Ancient Iranian Studies is based on the Committee on Publication Ethics (CO... more The ethical policy of Ancient Iranian Studies is based on the Committee on Publication Ethics (COPE) guidelines and complies with International Committee of Ancient Iranian Studies Editorial Board codes of conduct. Readers, authors, reviewers and editors should follow these ethical policies once working with Ancient Iranian Studies. The ethical policy of Ancient Iranian Studies is liable to determine which of the typical research papers or articles submitted to the journal should be published in the concerned issue. For information on this matter in publishing and ethical guidelines please visit www.publicationethics.org.

آیا بنای خشتی زیویه بقایای ساختاری تک افتاده است؟

CGIE.org.ir, 2022

محمدی قصریان، سیروان و علی هژبری، ۱۴۰۰، «آیا بنای خشتی زیویه بقایای ساختاری تک افتاده است؟»، در: ... more محمدی قصریان، سیروان و علی هژبری، ۱۴۰۰، «آیا بنای خشتی زیویه بقایای ساختاری تک افتاده است؟»، در: سپهر مجد، جشن‌نامه دکتر یوسف مجیدزاده، به کوشش سجاد علی‌بیگی، محمدرضا میری و هالی پیتمن، تهران: انتشارات دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، صص ۴۶۳-۴۷۸.

پیوند باستان‌شناسی با امنیت ملی

فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی, 2022

اصغری ثانی، حسین، علی هژبری و مریم برازجانی، ۱۴۰۰ ،«پیوند باستان‌شناسی با امنیت ملی»، در: فصلنامه... more

مغان مهر در اَوِستا / Moghan (Clerics) of Mihr (Mithra) in Avesta

Journal of the Society for Iranian Archaeology, 2016

In the wake of religious developments supported by Darius and Xerxes, Deva Khanes (houses of deva... more In the wake of religious developments supported by Darius and Xerxes, Deva Khanes (houses of deva or deities) were shut down following royal decrees, giving Zoroastrianism and its Ahuras the opportunity to flourish. In the meantime, the cult of Mithraism became imbued with secrecy, as its devotees waited utill the reign of Ardashir II when they successfully presented deva Mithra as an Ahura, elevating the deity Mihr to one of the supporters and aides of Ahura Mazdā. Consequently, Mihr Yašt, having undergone some modifications compared with its original version, emerged as the tenth Yašt of Avesta. This process was the result of the efforts of those believers who rejected the dethronement of their deity. Therefore, certain verses can be found in Mihr Yašt which represent those bitter events and ordeals. A closer look at the oldest sections of Avesta may reveal traits of Mihr thinking. Clerics (Moḡān) of the cult of Mihr seem to have made fundamental changes to the foundations of Zoroastrian thought and its texts, so that it no longer resembled its original form under Achaemenid rule. Later on the cult of Mihr becomes accepted as one of the important practices of the empire by most Parthian rulers. The influence Mihr becomes even more evident during Sasanian rule, especially starting in the mid-Sasanian period and well into the Islamic period. Teachings of Mihr have infiltrated Ayyāri, Sufi, and Ešrāḡi practices, as they have everyday life in modern Iran, a fact exemplified by the “Great Čella” celebrations. What has kept this the cult alive throughout history is the firm belief of its followers in its Izad.

Investigating the Newly Discovered Rock Relief from the Sasanian Era in England

Ancient Iranian Studies, 2025

The Sasanian, the last Iranian dynasty before the Arab invasion of Iran, overthrew the Parthians ... more The Sasanian, the last Iranian dynasty before the Arab invasion of Iran, overthrew the Parthians and ruled the region for more than four centuries between 224-651 AD. One of the structural characteristics of the Sasanian state was the establishment of an official religion and the concentration of political and religious sovereignty. The official recognition of the Zoroastrian religion led the Sasanian kings and priests to build numerous fire temples in various parts of Iran, and many archaeological evidences of Sasanian era burials have been found, which are intertwined with art. The kings enriched the art of this period by creating rock carvings to display various matters. A rock carving in the Sasanian style was accidentally discovered a few years ago at a local airport in England. When this discovery was reported in the early days of 2023, the main question was whether it was an independent rock carving that had been detached from the mountain or whether it belonged to a structure? Based on the library studies and comparisons made with other works in this article, it seems that the newly discovered Sasanian rock carving from Stansted Airport in London was likely part of a stone structure similar to a fire altar or a Astōdān (one type of Ossuary), and it most probably dates back to the early Sasanian period.

Terbah, Islamic Era Shrines in Gilan (Case Study: Terbahs of the Shafaroud Region, Rezvanshahr تِربَه، زیارتگاه‌هایی از دورۀ اسلامی در گیلان، نمونه موردی: تربه‌های منطقه شفارود، رضوانشهر

Caspian, 2025

The city of Rezvanshahr in the northwest of Gilan province consists of two parts: the plain and t... more The city of Rezvanshahr in the northwest of Gilan province consists of two parts: the plain and the mountainous regions. One of the most significant findings in the archaeological studies of the area is Terbah, which means Torbat in the lexicon and is usually used in reference to the graves of specific individuals. The main question is: What are these Torbat? Through field study, we obtained archaeological information about the sites to conduct a descriptive-analytical study on this topic. What is certain is that these types of sites are places of worship. Before they became sacred burial grounds for the locals in later periods, it seems that at one time they served as refuges for Shia individuals being pursued by fanatic Islamic rulers and later as a gathering place for Sufi circles. Thus, the Terbah have remained as sacred places due to their specific religious significance. It appears that the type of forest cover is related to the Terbah, and a specific type of tree was used in them.

Importance of Dashtestan County in the Persian Gulf during the Sasanian Period; Based on Findings at Tol-e Shahid, Borazjan, Southern Iran اهمیت دشتستان در پسکرانه خلیج‌فارس در دوره ساسانی؛ با اشاره‌ای به تل شهید برازجان بوشهر، ایران

Sinus Persicus, 2025

The Persian Gulf was considered an important economic center by Sasanian kings, hence; they estab... more The Persian Gulf was considered an important economic center by Sasanian kings, hence; they established special centers for political and religious affairs in this region. It seems to be one of the most important centers of stability of the Sasanians, at the beginning of the arrival of the Arabs, with brave resistance that last for quite some period. This region achieved great civilizational progress during the Elamite and the Achaemenid kings who built many buildings in Tamukkan, an important center for trade and commerce. Tamukkan continued to flourish at the end of the Sasanians due to its extensive maritime trade with the world, and many cities and settlements around it such as Rishahr became large population centers. Due to the importance of this region during the Sasanian period, on the way from Bishapour to Rishahr, many fire temples were built in the foothills of the Persian Gulf, as one can see their remains, including a stone fireplace in the south of Borazjan and groves of Bandarouz village. However, the question that arises is what information does Bandarouz Altar add to our knowledge about the Sasanian fire temple? This is a historical and descriptive-analytical research based on data collected through field survey and library documents. Bases on comparisons of Bandarouz Fire Altar with similar examples, it was found that Sasanian altar in the Persian Gulf are larger than those at other places and none of them are simple architecturally.

Tepe Nezam-Abad and its Position in the Late Classical Antiquity and the Early Islamic Era تپه نظام آباد و جایگاه آن در ری پایان دوران کلاسیک و آغار دوره اسلامی

Payam-e Bastanshenas, 2024

Passing from the Sasanian era to the Islamic era, the culture and art of Iran continued in its pr... more Passing from the Sasanian era to the Islamic era, the culture and art of Iran continued in its previous way and few changes occurred in it. One of the key archeological sites next to Tepe Hisar and Chal Tarkhan (and some other sites), which shows the transition from Sasanian to the early Islamic era, is Nizamabad. Despite this importance, the location of this hill has been shrouded in mystery and most researchers have noted it near Varamin or Ray. However, according to the photograph taken by Ernst Herzfeld in 1925 of Nizamabad, it can be identified by morphology. Nizamabad is located in the southwestern of the Tehran. In this article, by introducing this hill, we are trying to show its importance so that proper planning can be done for future research activities. Fortunately, there has been minimal encroachment on this hill -in the southeast of Islamshahr- and although it has been registered in the list of national monuments of Iran, the area and boundaries have not been determined. Considering the importance of the unique plaster casts of this hill in museums, measures should be taken to protect the hill.

Introduction to Early Islamic Pottery from Chamshir-Gachsaran; With Emphasis on Painted Ware; Case Study: Site 091 معرفی سفال‌های اوایل دوره اسلامی چمشیر- گچساران؛ با تأکید بر سفال منقوش؛ مطالعه موردی: محوطه 091

History Of Persian Art in The Islamic Period, 2024

The rescue excavation is carried out to register and record data at risk of destruction in develo... more The rescue excavation is carried out to register and record data at risk of destruction in development projects, such as the construction of the Chamshir Dam near Gachsaran in the Kohgiluyeh & Boyer-Ahmad province, which was continuously explored over three consecutive seasons. During the excavation at Site 091 in Chamshir in the winter of 1401, a building with three distinct spaces, along with pottery fragments, stone tools, and a small number of glass items, was discovered. Here, we aim to introduce the pottery of the area through field research and library studies, which are among the most significant archaeological findings in this area. Although the pottery is simple, they are of great importance for the stratigraphy of the sites in this region. Among the recovered pottery, decorated pottery can be seen, which has sparked much debate among researchers regarding its dating, with some attributing it to the 2nd century A.H to the Qajar period. It seems that the decorated pottery of Site 091 in Chamshir can be dated back to the 3rd to 5th centuries A.H.

Introducing Troglodytic Spaces in Bostanu; Sasanian Rock-Cut Tombs on the Edge of the Persian Gulf

Sinus Persicus, 2024

Due to its specific location, the Persian Gulf has been at the center of attention throughout Ira... more Due to its specific location, the Persian Gulf has been at the center of attention throughout Iran’s history. Apart from commercial ships that passed through this strategic waterway, the Persian Gulf turned into a major point for the emergence and export of various thoughts and religions from one place to another in the region and beyond. In addition to historical texts, burial practices and rites seem important enough to evaluate and assess religious tendencies of the people who lived in this area. Among these rituals, those belonging to Zoroastrians on the edge of the Persian Gulf are of immense importance, which include some known samples found in Khark Island, Siraf Port, and Bushehr’s Shoghab. Man-made caves located on the Persian Gulf shores near the Parsian (=Gavbandi) next to cultural remnants of Islamic periods called “Javad Al-Aemeh Fishing Port” near the Bostanu Village help us know this kind of architecture. It seems that Bostanu caves served as rock-cut tombs and were included in the burial tradition of the Sassanian period that was also used in the Islamic period. Also, the location of Bostanu can be matched with the ancient Apsaneh and take its history back to the era of Alexander of Macedonia.

Stone Fire-Altars of Fars Province in the Sasanian Era آتشدان‌های سنگی ولایت فارس در دوره ساسانی

پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران, 2024

The institutions of religion and state had a deep connection during the Sasanian period. Fire tem... more The institutions of religion and state had a deep connection during the Sasanian period. Fire temples played an important role in national unity with governmental support throughout Iran, aiding the central government by conducting religious ceremonies. Fire altars, as part of the Sasanian fire temples, were essential for worship and one of the most important tools of worship in Zoroastrianism, serving as the place and throne of the great god; therefore, they are considered among the most sacred parts of fire temples. Sasanian fire altars varied in shape and material, serving different purposes. Most Sasanian fire altars were made of stone or gypsum, with a few cases made of clay. Some fire altars were cone-shaped with spoon or simple designs. An interesting point to note is that in the province of Fars (including the present-day provinces of Fars and Bushehr, and parts of the neighboring areas) during the Sasanian period, all discovered fire altars were made of stone. Except for a few cases possibly dedicated to Azar-Bahram, all the other discovered fire temples had gypsum fire altars. With this description, there may be a specific meaning hidden in the choice of fire altar material during the Sasanian period. The question raised here is about the geographical location of fire temples in relation to the material of fire altars whether a clear connection could be established between the Sasanian-Period Fars and the construction materials of fire altars or not. This fundamental research was conducted by examining field data, archaeological studies, accidental discoveries from various locations, and utilizing library information. Additionally, one of the known types of fire altars, in the form of a curtain, is depicted on some Sasanian coins. Ultimately, it seems that since Fars was the seat of the Sasanian Empire, they displayed fire on stone fire altars.

Archaeological Survey of Qasr e Shirin آثار باستانی دروازه آسیا

RICHT, 2022

هژبری، علی. (۱۴۰۱). "آثار باستانی دروازه آسیا ". رایت منصور: جشن‌نامه دکتر سیدمنصور سیدسجادی. شاه... more

کاوش نجات‌بخشی در محوطه 091 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویراحمد

Research Institute of Cultural Heritage and Tourism, 2024

هژبری، علی. (1402). «کاوش نجات‌بخشی در محوطه 091 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویراحم... more هژبری، علی. (1402). «کاوش نجات‌بخشی در محوطه 091 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویراحمد». گزارش‌های بیست و یکمین گردهمایی باستان‌شناسی ایران. زیر نظر سجاد علی‌بیگی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 694-700

The jurisprudential (Fiqh) and legal views in early Islamic era towards Zoroastrian نگاهی به دیدگاههای فقهی و حقوقی اوایل دوره اسلامی به زرتشتیان

مطالعات باستانشناسی دوران اسلامی, 2024

The fire temple was the main pillar of the Zoroastrian religion, which with the fall of the Sasan... more The fire temple was the main pillar of the Zoroastrian religion, which with the fall of the Sasanian Empire and the establishment of the Islamic Caliphate, its value and importance declined sharply with the decline of the position of priests. With the new political conditions prevailing in the first centuries of Islam and the spread of new religious beliefs, the fire temples were either destroyed, or turned into mosques and Islamic Holy Shrines or continued to exist with difficulties. Inevitably, for these political-religious changes, fixed legal laws were needed on the basis of which Muslims could carry out the divine commands to fight the military infidels, and hence Muslim jurists interpreted Quranic verses and confronted each other with different hadiths. Gave the rulers the opportunity to use their authority to destroy the fire temples. With this introduction, the question is how they have dealt with Zoroastrian in Islamic jurisprudence? How does Islam view the Magi? What benefits have the rulers gained from Islamic jurisprudence? It seems that among the introduced classes of Dhimmis, the Magi clan had a much lower position and sometimes they were not considered to be the People of the Book, so strictures were applied to the Zoroastrian to force them to accept the new religion. The Zoroastrians either maintained their religion by emigrating or the strict laws pushed them to the margins of society, but with all these problems, they were able to adhere to the basic principles of their religion to this day.

شواهد باستان شناختی از پیدایی زبان فارسی دری در خراسان

مطالعات باستانشناسی , 2023

به نظر می رسد با یورش تازیان به ایران، زبان فارسی دری در نواحی خراسان بزرگ بالیده شد. زبان فارسی... more به نظر می رسد با یورش تازیان به ایران، زبان فارسی دری در نواحی خراسان بزرگ بالیده شد. زبان فارسی دری که زبان درباری ساسانیان بود با جابجایی از تیسفون (بارگاه ساسانیان) و فارس (خاستگاه ساسانیان) و گریز پادشاه و خاندان های بزرگ درباری از آنجا به نواحی شرقی به ویژه خراسان در یکی-دو دهه اول یورش تازیان، رشد بسیاری کرد. سؤال این است که روال گسترش زبان فارسی در خراسان در ارتباط با روند جابجایی جمعیتی ایرانیان از غرب و جنوب به نواحی شرقی شاهنشاهی فروپاشیده ساسانی چگونه بوده است؟ ما در این پژوهش با بررسی دوره انتقالی از ساسانی به آغاز دوران اسلامی و برای یافتن آتشکده هایی که تا سده های اولیه دوام آوردند، نتیجه گرفتیم که با افت‌وخیز آماری تعداد محوطه های این دوره ها، گویا ایرانیان در یورش های سخت اولیه از مقابل شمشیر تازیان همراه درباریان از نواحی جنوبی ایران به‌ویژه فارس و نیز مرکز شاهنشاهی آنها، تیسفون، راهی سرزمین آتش برزینمهر، خراسان شدند. این مهاجران دو شیوه استقراری برای خود اختیار کردند: یکم، در روستاها و دوم، حرکت در یک منطقه با روش کوچروی؛ ایشان با این سیستم توانستند به زندگی ادامه داده و از عواید مصالحه دهقانان که در اواخر دوره ساسانی شکل گرفتند با عرب ها یکی پاسداری از فرهنگ و زبان فارسی در خراسان بود که در آنجا باعث پیشرفته ایی کرده، بالیده شد. سال ها تلاش ایرانیان مهاجر در احیاء سبک های معماری و شعری در خراسان نشان داد که گرچه ایشان در میدان نبرد باختند اما در رزمگاه فرهنگی سربلند بیرون آمدند.

گاهنگاری و کاربری بنای تپه حصار دامغان: بررسی بنایی در قومس؛ شمال شرق ایران، Determining the Chronology and Function of Monument in Qumis: A Study of Tepe Hissar- Damghan (Northeastern of Iran)

جستارهای باستانشناسی ایران پیش از اسلام، , 2022

Qumis is one of the most important areas in eastern Iran and along the Great Khorasan Road. Impor... more Qumis is one of the most important areas in eastern Iran and along the Great Khorasan Road. Important sites have been surveyed, discovered and excavated in this area. In the meantime, many years have passed since archaeological excavations in the Tepe Hissar- Damghan. One of the buildings discovered in the Tepe Hissar is a building with a columned “Iwan” and a room with dome that are attributed to the Sasanian Period. Although there is no doubt about the history of building according to the Sasanian period, but according to some researchers, the building is a fire temple and according to the excavator and some others it is a palace. Considering that the characteristics of the palace and fire temple in the Sasanian period have been determined to a large extend by the studies that have been done, in this study we compare the known architectural elements and study historical texts and also refer to other researchers to answer questions, such as: What is the function of the building excavated on the Tepe Hessar? Palaces have a courtyard, Iwan and a room with dome in the public sector, and courtyards and rooms in the private sector; but in the fire temple all the architectural elements lead to the sacred place of the fire. For these reasons, and citing historical texts as well as the plan of building, it seems that we are dealing with a fire temple from the Sasanian period., although it shows similarities with plan of palaces of the late Sasanian period and early Islamic era.

Tāq_e Bostān طاق بستان

دانشنامه جهان اسلام, 2022

هژبری، علی، ۱۴۰۱، "طاق بستان"، در: دانشنامه جهان اسلام، جلد ۳۰، صص ۴۷۳-۴۷۷

تحولات در عبادتگاه‌های اوایل دوران اسلامی ایران؛Developments in the Worship of the Early Islamic Period of Iran

Athar, 2023

Hozhabri A, Karimian H. Developments in the Worship of the Early Islamic Period of Iran. Athar 20... more Hozhabri A, Karimian H. Developments in the Worship of the Early Islamic Period of Iran. Athar 2022; 43 (2) :276-293

هژبری علی، کریمیان حسن. تحولات در عبادتگاه‌های اوایل دوران اسلامی ایران. فصلنامه علمی اثر ۱۴۰۱; ۴۳ (۲) :۲۹۳-۲۷۶

Archaeological Evidence for the Proliferation of Dari Persian in Khorasan

Journal of Archaeology and Archaeometry, 2022

Dari apparently began to spread in Greater Khorasan only in the aftermath of the Arab invasions o... more Dari apparently began to spread in Greater Khorasan only in the aftermath of the Arab invasions of Iran. As the official language of the Sasanian court, it would experience a substantial proliferation following the shift in power from Ctesiphon and Fars to eastern Iran, particularly Khorasan, which appeared as a safe haven for the king and the prominent court families during the first two decades of the invasions. The question then arises as to the relation between the spread of Dari in Khorasan and the resettlement of western and southern Iranian populations in the eastern part of the collapsing empire. Our inquiry into the Sasanian-Islamic transition in quest of the fire temples that persisted in the early Islamic centuries led to the conclusion in view of the fluctuating numbers of coeval sites that the earlier harsh attacks had apparently forced inhabitants of southern Iran in particular Fars and Ctesiphon to take refuge in Khorasan, the land of Adur Burzen-Mihr Fire. In their new home, these refugees would adopt two different modes of subsistence, thereby settlement, systems: sedentary rural life, and nomadic lifestyle involving periodic moves within a certain area. This dichotomous approach would guarantee their survival. Among the manifold results of the late Sasanian peace treaties between the Dehgâns and the Arabs was the preservation of Iranian culture and language in Khorasan, where it contributed to several advances. Several years of efforts by Iranian immigrants to revive architectural and poetic styles in Khorasan proved that they were triumphant in the cultural battleground despite of losing the actual battle.

پیشنهادی برای احیای برکه‌ها، سامانه ذخیره آب شیرین در نواحی شمالی خلیج فارس

پژوهش‌های باستان‌شناسی پارسه, 2022

هژبری، علی، ۱۴۰۱، «پیشنهادی برای احیای برکه‌ها، سامانه ذخیره آب شیرین در نواحی شمالی خلیج فارس»، ... more

اشاره‌ای به آتشکده‌های دوران اسلامی در فارس بر اساس تعدادی از متون تاریخی A Reference to the Fire Temples of Fars Region in the Islamic Era Based on a Number of Historical Texts

پژوهشنامه ایران باستان , 2022

The ethical policy of Ancient Iranian Studies is based on the Committee on Publication Ethics (CO... more The ethical policy of Ancient Iranian Studies is based on the Committee on Publication Ethics (COPE) guidelines and complies with International Committee of Ancient Iranian Studies Editorial Board codes of conduct. Readers, authors, reviewers and editors should follow these ethical policies once working with Ancient Iranian Studies. The ethical policy of Ancient Iranian Studies is liable to determine which of the typical research papers or articles submitted to the journal should be published in the concerned issue. For information on this matter in publishing and ethical guidelines please visit www.publicationethics.org.

آیا بنای خشتی زیویه بقایای ساختاری تک افتاده است؟

CGIE.org.ir, 2022

محمدی قصریان، سیروان و علی هژبری، ۱۴۰۰، «آیا بنای خشتی زیویه بقایای ساختاری تک افتاده است؟»، در: ... more محمدی قصریان، سیروان و علی هژبری، ۱۴۰۰، «آیا بنای خشتی زیویه بقایای ساختاری تک افتاده است؟»، در: سپهر مجد، جشن‌نامه دکتر یوسف مجیدزاده، به کوشش سجاد علی‌بیگی، محمدرضا میری و هالی پیتمن، تهران: انتشارات دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، صص ۴۶۳-۴۷۸.

پیوند باستان‌شناسی با امنیت ملی

فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی, 2022

اصغری ثانی، حسین، علی هژبری و مریم برازجانی، ۱۴۰۰ ،«پیوند باستان‌شناسی با امنیت ملی»، در: فصلنامه... more

مغان مهر در اَوِستا / Moghan (Clerics) of Mihr (Mithra) in Avesta

Journal of the Society for Iranian Archaeology, 2016

In the wake of religious developments supported by Darius and Xerxes, Deva Khanes (houses of deva... more In the wake of religious developments supported by Darius and Xerxes, Deva Khanes (houses of deva or deities) were shut down following royal decrees, giving Zoroastrianism and its Ahuras the opportunity to flourish. In the meantime, the cult of Mithraism became imbued with secrecy, as its devotees waited utill the reign of Ardashir II when they successfully presented deva Mithra as an Ahura, elevating the deity Mihr to one of the supporters and aides of Ahura Mazdā. Consequently, Mihr Yašt, having undergone some modifications compared with its original version, emerged as the tenth Yašt of Avesta. This process was the result of the efforts of those believers who rejected the dethronement of their deity. Therefore, certain verses can be found in Mihr Yašt which represent those bitter events and ordeals. A closer look at the oldest sections of Avesta may reveal traits of Mihr thinking. Clerics (Moḡān) of the cult of Mihr seem to have made fundamental changes to the foundations of Zoroastrian thought and its texts, so that it no longer resembled its original form under Achaemenid rule. Later on the cult of Mihr becomes accepted as one of the important practices of the empire by most Parthian rulers. The influence Mihr becomes even more evident during Sasanian rule, especially starting in the mid-Sasanian period and well into the Islamic period. Teachings of Mihr have infiltrated Ayyāri, Sufi, and Ešrāḡi practices, as they have everyday life in modern Iran, a fact exemplified by the “Great Čella” celebrations. What has kept this the cult alive throughout history is the firm belief of its followers in its Izad.

نفایس ملی

جام جم, 2020

نفایس ملی قابل انتقال نیست روزنامه جام جم، 13 اردیبهشت 1399 شماره ۵۶۴۹ گروه زندگی صفحه شماره ۱۶

یک کاوش باستان شناسی تاریخ تفرش را متحول کرد

خبرگزاری مهر, 2023

خبرگزاری مهر

کشف سازه‌ای قدیمی‌تر از کاخ گلستان

ISNA, 2022

ایسنا- 13 بهمن 1401

آرزوی پولدار شدن با گنج یاب

سیاست روز, 2014

آرزوی پولدار شدن با گنج_یاب سیاست روز 1393/06/01

تردیدهایی درباره موقعیت مکانی هگمتانه وجود دارد

ایلنا, 2019

ایلنا، کد خبر:762609، ۱۹:۳۲:۲۱ ۱۳۹۸/۰۲/۲۴

جاودان سازي نام در بناهاي تاریخی، معضل دوره معاصر/ اختصاص مکان هاي ویژه در محوطه هاي تاریخی براي یادگارنویسی

اسکان نیوز, 2019

اسکان نیوز تا ریخ 22 تیر 1398 ساعت 10:58

همه چیز را فدای گردشگری کردن تفکر پساتحریمی است/ ضرورت تعیین تکلیف نیروهای شرکتی و پروژه‌ای در میراث فرهنگی

ایلنا, 2019

ایلنا، کد خبر: 813293، ۱۳۹۸/۰۶/۳۱، ۲۲:۳۱:۴۵

سقفی فراتر از قانون بر فراز تخت جمشید

چنگ سازه های دائمی بر پیکره تاریخ پارسه چمدان، 13 آذر 1396

تخت جمشید قربانی سقف عاریتی

کالبدشکافی ساخت یک سایت موزه روزنامه شهروند دوشنبه 13 آذر 1396

نقش برجسته ی دوره ساسانی،در تیررس بی فرهنگی

تابناک، 8 اسفند 1393

میراث گذشته و امروز در ترازوی نقد

همشهری، 13 مرداد 1393

تخت سلیمان، مجموعه‌ای جهانی با مدیریت محلی

امرداد، 8 مهر (1395) اگر گمان می‌کنید که جهانی شدن یک یادمان تاریخی و ثبت آن در سازمان یونسکو، چش... more امرداد، 8 مهر (1395)
اگر گمان می‌کنید که جهانی شدن یک یادمان تاریخی و ثبت آن در سازمان یونسکو، چشم‌انداز بهتر و وضعیت زیبنده‌تری را برای آن یادمان در کشور ما رقم خواهد زد، به بیراهه رفته‌اید! شاید باورش هم برایتان سخت باشد که مجموعه‌ی جهانی آذرگُشنسب یا همان تخت سلیمان امروزی در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می‌برد، ولی روزگار اندوه‌بار آن در این روزها، چیزی جز این را نشان نمی‌دهد.

به گزارش اَمرداد، این روزها حال چهارمین یادمان جهانی ایران ناخوش است و روزگار غم‌باری را سپری می‌کند. به یاد دارم 7 سال پیش که از این مجموعه‌ی جهانی بازدید کردم، وضعیت به مراتب بهتری را داشت. باورش برایم سخت بود، با این همه تبلیغات و پیشرفت ایران در زمینه‌ی میراث فرهنگی و گردشگری در یک دهه‌ی گذشته، چُنین یادمان ارزشمندی به این روز افتاده باشد. هنگامی که وارد این مجموعه‌ی جهانی آن هم در بهترین زمان و فصل گردشگری منطقه (پایان شهریورماه) می‌شوید، همه‌ی رویاهایی که از پیش در ذهن خود برای دیدن یک مجموعه‌ی جهانی گیرا در سر پرورانده بودید، بر باد می‌رود. مردم و مسافران بدون راهنما در اتاق‌ها و بخش‌های گوناگون مجموعه سر در گم و بدون آن که بدانند به کجا آمده‌اند، رها شده و هر کدام بدون آرمان‌(:هدف) به سویی می‌روند. گاهی مسافران با خیالی آسوده بر روی سازه‌های باستانی و گاه خطرناک که امکان ریزش دارد، راه می‌روند. هیچ نگهبانی درون مجموعه و بخش‌های گوناگون سازه‌ها وجود ندارد. بیش از سه ساعت در درون مجموعه نگاره‌برداری (:عکس گرفتن) می‌کردم، ولی دریغ از یک نگهبان یا راهنمایی.

روزگار ناخوشایند مجموعه نیز، انسان را به شگفتی وا می‌دارد. عوامل بیولوژیکی (گُل‌سنگ‌ها) و محیطی به شدت به سازه‌های باستانی آسیب رسانده و تهدیدی جدی برای این مجموعه‌ی جهانی به شمار می‌آید. یادگاری‌نویسی‌ها، بازآرایی‌های (:مرمت‌ها) بد و کارشناسی نشده بر روی نیم‌ستون‌ها و پایه ستون‌های ایلخانی کنار گنج‌خانه‌(:موزه) و بازآرایی‌هایی که در حال انجام است، همگی نشان از نبود نظارت و مدیریت ناکارآمد این مجموعه‌ی تاریخی و جهانی دارد. دیگر چیزی که مایه‌ی شگفتی هر دوست‌دار تاریخ و فرهنگ ایرانی شده و درد‌آور است، بی‌تفاوتی و ناآگاهی کارمندان این مجموعه‌ی تاریخی است. هنگامی که کارمند این مجموعه، که خود باید دوست‌دار میراث فرهنگی و پاسدار و نگهبان یادمان‌های تاریخی باشد، بر روی نیم‌ستون و پایه ستون‌های ایلخانی بیرون محوطه‌ی گنج‌خانه می‌نشیند، دیگر نباید هیچ‌گونه چشم‌داشتی از مسافران و مردم داشته باشیم و خُرده بگیریم که چرا بر روی پایه ستون ساسانی درون گنج‌خانه می‌نشینند. همچنین چیدمان و روش جایگیری بسیار بد و زشت اموال فرهنگی و تاریخی در گنج‌خانه را نیز باید یادآور شده و گوشزد کرد.

مجموعه‌ی جهانی آذرگُشنسب یا همان تخت سلیمان از بخش‌های گوناگونی تشکیل شده است که در برگیرنده‌ی: دریاچه، دروازه جنوب خاوری (ساسانی)، باروها (ساسانی)، دروازه (ایلخانی)، تالار شورا، ایوان خسرو دوم که به جنوبی، شمالی و باختری و خاوری بخش‌بندی شده، سازه هشت گوشه‌ای (ایلخانی)، رواق (ایلخانی)، تالار ستون‌دار یا نیایشگاه آناهیتا (ساسانی)، دهلیز حفاظتی مجموعه آیینی، جایگاه آتش جاویدان و آتشکده آذرگشنسب و دروازه شمالی (ساسانی) است. در همین زمینه، علی هُژَبری، باستان شناس با گرایش ساسانی به اَمرداد گفت‌: «‌آذرگُشنسب، مجموعه‌ای آیینی است که مهم‌ترین آثار آن در برگیرنده‌ی : دژ‌، نیایشگاه، سازه‌ی نامدار به زندان سلیمان و تخت بلقیس است. این مجموعه در دوره‌های گوناگون تاریخی شکل گرفته که بیشترین آن در روزگار ساسانی پدیدار شده است. سازه‌ی نامدار به زندان سلیمان وابسته به روزگار مانایی بوده که پیش از همبستگی تیره‌های باختر ایران در روزگار ماد است. در بخش دژ – نیایشگاه، کاوش‌گر، گورهایی از روزگار هخامنشی شناسایی‌(:معرفی) کرده است. اما بی‌گمان بیشترین ساخت‌و‌ساز از روزگار ساسانیان در این مجموعه‌ی آیینی پدید آمده است».

مدیر پیشین پایگاه میراث فرهنگی دژ زیویه و غار کَرفتو در دنباله‌ی سخنانش افزود: «‌ارزشمند‌ترین سازه‌ی این مجموعه، آتشکده‌ی آذرگشنسب از زیر مجموعه‌ی آتش بهرام و یکی از سه آتش مهم روزگار ساسانی بوده که به شهریاران وابستگی دارد. با این همه، ما یکی از سِپَندترین مکان‌های جهان از نگاه ساسانیان را در اختیار داریم که خوشبختانه با چنین اهمیتی به ثبت جهانی رسیده است، ولی شوربختانه‌(:متاسفانه) با همه‌ی این ویژگی‌ها نتوانسته‌ایم آن چه شایسته و زیبنده‌ی آن است را به این مجموعه بدهیم و در شرایط بدی روزگار را می‌گذراند».

هُژبری در پایان گفت‌: «‌در این مجموعه افزون بر این که یکی از بزرگ‌ترین مجموعه آثار مُهرهای روزگار ساسانی به دست آمده، پلان‌های گوناگون آتشکده و گذر تحول مِهرازی‌(:معماری) آیینی ساسانی را می‌توانیم در این جا بررسی کنیم».

به گزارش اَمرداد، مجموعه‌ی باستانی آذرگشنسب با همه‌ی زیبایی‌ها و شکوه دیرینه‌ی خود که روزگاری آتش ورجاوَند بهرام بر فراز آن روشن بوده و بر پایه‌ی اسناد تاریخی روزگار اسلامی، شاهان ساسانی با پای پیاده و برای نیایش به درگاه اهورا مزدای جان وخرد به آن جا می‌رفته‌اند، امروزه در بدترین شرایط نگهداری به سر می‌برد و روزگار اندوه‌بار را سپری می‌کند. آذرگشنسب چشم به راه نگاه ویژه‌ی مدیران و سرپرستان است. آذرگشنسب، من و تو را به سوی خود فرا می‌خواند و ….

مجموعه‌ی آذرگشنسب یا تخت سلیمان در تیرماه 1382 به عنوان چهارمین اثر ایرانی به ثبت جهانی یونسکو رسیده و در جنوب باختری استان آذربایجان غربی، 45 کیلومتری شمال خاوری شهرستان تکاب و 2 کیلومتری خاور روستای نصرت آباد (تازه کند) جای دارد.

نوسازی سامانه نورپردازی غار کرفتو

بارانی نیوز

گردشگری کردستان؛ تهدیدها و فرصت‌ها

هفته‌نامه بیانی، سنندج، 10 آذر 1395

نخستین همایش ملی کرفتو برگزار می‌شود/ دومین نشست تخصصی زیویه شناسی در سقز

هنر نیوز، 26 اردیبهشت 1395 http://www.honarnews.com/vdcaimno.49n6w15kk4.html

نمایش آثار عکاسان پایگاه عکس چیلیک در همایش ملی کرفتو

خبرگزاری تسنیم، 6 خرداد 1395

نگرانی از تنزّل آثار تاریخی به بنگاههای اقتصادی و ابزار درآمدزایی

پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی

نفس‌های طاق‌بستان هم به شمارش افتاد؛ بحرانِ كرمانشاهی

همشهری استانها؛ کرمانشاه؛ 6 مرداد 1394

اولین همایش ملی غار کرفتو

ایسنا، 24 اردیبهشت ماه 1394 http://www.isna.ir/news/95022414609/اولین-همایش-ملی-غار-کرفتو-برگزار-... more

آماده‌سازی دژ زیویه و غار کرفتو برای جهانی شدن

سرپرست پایگاه میراث فرهنگی زیویه و کَرفتو در استان کردستان برجسته ترین برنامه ها و فعالیت های این... more سرپرست پایگاه میراث فرهنگی زیویه و کَرفتو در استان کردستان برجسته ترین برنامه ها و فعالیت های این پایگاه را در نُه ماه گذشته برای آماده سازی جهانی شدن این یادمان ارزشمند تشریح کرد.

علی هُژبری در همین زمینه به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « از آن جا که دژ «زیویه» و اِشکَفت (غار) «کَرفتو» از بازمانده های بسیار ارزشمند و برجستۀ استان و کشور به شمار می آیند، نیازمند برنامه ریزی و فعالیت های ویژه ای بوده و است تا بتوان در گام نخست دشواری ها و کاستی های آن را بر طرف کرد و در گام سِپسین، بتوان آن را برای ثبت در سیاهۀ (فهرست) سازمان یونسکو آماده کرد. از همین روی از اِسپند سال گذشته که مدیریت این پایگاه را بر دوش گرفتم، با نگرش به ارزش بسیار فراوان آن کوشش کردم تا زمینه ای برای جهانی شدن آن فراهم شود».

این باستان شناس برجسته ترین برنامه های انجام شده در پایگاه را این گونه گزارش می دهد : « بازآرایی (مرمت) و حفاظت 70 متر از سازۀ خشتی زیویه در سکوهای (مصطبه ها) یکم و چهارم – ساخت سرویس بهداشتی در کنار پایگاه زیویه – کاوش اضطراری در گورستان تاریخی «کانی زیرین» علی آباد زیویه با همکاری دانشگاه «گِدانسک» لهستان، فرمانداری سقز، شورای شهر سقز و شهرداری های سقز و صاحب و پژوهشکده باستانشناسی – پاک سازی رنگ های وَندال گرایان از دیوارۀ اِشکفت کَرفتو (گام یکم) – بستن (مسدود کردن) بخش طبیعی اِشکفت کرفتو برای پاسداری از اکوسیستم اشکفت و پیشگیری از مهاجرت خفاش ها – دگرگونی در سیستم نورپردازی اِشکفت کرفتو به LED - برگزاری نخستین سلسله نشست های علمی زیویه شناسی در دانشگاه پیام نور سقز با سخنرانی دکتر مهردادملکزاده، یوسف حسن زاده و علی هژبری (پس از برگزاری 6 نشست مجموعه مقالات آن چاپ خواهد شد) - همکاری با نشر ایران نگار برای انتشار کتاب «عاج های زیویه موجود در موزه ملی» نوشته چارلز ورث و برگردان ناهید دهقان - تشکیل هیات راهبردی پایگاه زیویه و کرفتو با 11 تن از پیشکسوتان و کارشناسان حوزه های گوناگون - همکاری با گروه غارنوردی آرش سنندج برای پاکسازی 900 کیلو زباله از اشکفت کَرفتو - همکاری با گروه عکاسی چیلیک برای عکاسی از جشن فطر و نیز آثار باستانی منطقه برای آماده سازی زمینه های نمایشگاه عکس از زیویه و کرفتو – پیشنهاد پدیداری محور گردشگری آذرگشسب (تخت سلیمان)، تکاب، کرفتو، زیویه، کانی زیرین، صاحب، سقز و بانه - انجام زمینه سازی همایش ملی کرفتو با همکاری فرمانداری دیواندره، معاونت پژوهشی

دانشگاه آزاد واحد سنندج، مرکز تحقیقات کردستان شناسی دانشگاه آزاد، با محورهای : باستان شناسی و تاریخ، مردم شناسی و فولکلور، زمین شناسی و غارشناسی، حفاظت و مرمت، جانورشناسی و گیاه شناسی و گردشگری (برگزاری دو نشست آن و آماده سازی پوستر) - ساخت و آماده کردن دفتری جداگانه برای پایگاه کرفتو در مجموعه - پیشنهاد درآمدزایی از پارکینگ کرفتو و ساخت اتاق عوارضی در مجموعه – پدیداری شورای درونی پایگاه در استان با باشَندگی (حضور) کارشناسان حوزه های گوناگون اداره کل استان برای پیوند بهینه پایگاه با استان و انجام خواسته های کارشناسی استان در پایگاه – گفت و گوی سرپرست پایگاه در نخستین نشست شورای اداری شهرستان سقز و برگزاری دومین نشست شورای اداری با باشندگی همۀ سرپرستان (مسولان) شهرستان و نماینده سقز در خانۀ ملت (مجلس) در پایگاه زیویه - تخصیص 500 میلیون تومان اعتبار از ماده 180 از سوی فرماندار و نماینده برای پوشش آثار دژ زیویه با «فضا سازه» - همکاری با دانشگاه «بُن» برای مطالعۀ لعاب دوره آهن در زیویه - همکاری با دانشگاه هنر اِسپهان (اصفهان) برای بررسی مواد خوراکی نگهداری شده در درون آوَندهای (ظروف) یافته شده از کانی زیرین - پیشنهاد خرید زمین کشاورزی گوشۀ جنوب خاوری (شرقی) تپه برای فراهم آوردن زیرساخت های گردشگری - پیشنهاد آماده سازی زیرساخت های گردشگری در برگیرندۀ : پارکینگ، کومه (آلاچیق) ، بلیت فروشی، نمازخانه، نمایشگاه آثار مولاژ، پلکان دسترسی به اثر و فراهم کردن زمینه های آن از سوی دکتر اَنیسی - پیشنهاد ساخت سایت موزه «کانی زیرین» و رایزنی با فَرنشین (رییس) دانشگاه آزاد واحد سقز و شهردار شهر صاحب - برگزاری نشست علمی چرا باید از آثار گذشتگان مان حفاظت کنیم در دانشگاه آزاد واحد سقز که انگیزۀ برگرداندن شماری شی ء از سوی بومیان به پایگاه شد - پیشنهاد فراهم کردن نمایشگاه یافته های به دست آمده از کاوش های باستان شناسی «کانی زیرین» با همکاری شورای شهر و اداره ارشاد سقز در زمان مناسب (اسفند 94) - پیشنهاد برگزاری نمایشگاه عکس پایان زمین و تعاون در دانشگاه آزاد واحد بانه در پایان (اواخر) اسفندماه 94 - پیشنهاد بازآرایی سه تابوت شکسته گِردآوری شده از محوطه های منطقه به وسیلۀ کارشناسان موزه ملی - کاوش گورستان مانایی «ملامچه» روستای «قپلانتو» در اَردیبهشت سال آینده – ساخت و راه اندازی آزمایشگاه بازآرایی زیویه در اَردیبهشت سال آینده - برگزاری نمایشگاه یافته های باستان شناسی گورستان چنگبار زیویه در بهمن ماه با همکاری موزه ملی و انتشار کاتالوگ آن – پشتیبانی مالی (اسپانسر) برای برگزاری همایش بین المللی باستان شناسان جوان در دانشگاه تهران - پیشنهاد پدیداری تارنمای (سایت) اینترنتی مستقل برای پایگاه زیویه و کرفتو با پذیرش مدیرکل استان – فراهم کردن کاتالوگ سه زبانه برای زیویه و کرفتو (پارسی، کُردی و انگلیسی) - آماده سازی کتاب نقوش صخره ای کَرفتو برای چاپ - پیشنهاد پخش و گسترش مجموعه مقالات حفاظت و مرمت زیویه و کرفتو از زنده یاد سید محمد حسینی (نوشتار در دست ویرایش است) - پیشنهاد پدیداری پوشینه (جلد) دفتر بچه های مدرسۀ منطقه با موضوع طرح کودکانه و یک شعار میراث فرهنگی».

سرپرست پایگاه میراث فرهنگی زیویه و کَرفتو در پایان افزود : « امیدوارم بتوانیم هر چه زودتر این یادمان های ارزشمند را در سازمان یونسکو به ثبت برسانیم تا بار دیگر بینندۀ شکوفایی فرهنگ ایرانی باشیم. همچنین با ورود گردشگران از کشورهای دیگر، بتوانیم به گسترش اقتصادی کشور و به ویژه منطقه کمک فراوانی کنیم».

مهرگان، 29 دی 1394

http://mehrganaria.ir/Maghale_View.aspx?Code=481

Archaeology of Iran in the Historical Period

Springer, 2020

This collection of twenty-eight essays presents an up-to-date survey of pre-Islamic Iran, from th... more This collection of twenty-eight essays presents an up-to-date survey of pre-Islamic Iran, from the earliest dynasty of Elam to the end of Sasanian empire, encompassing a rich diversity of peoples and cultures. Historically, Iran served as a bridge between the earlier Near Eastern cultures and the later classical world of the Mediterranean, and had a profound influence on political, military, economic, and cultural aspects of the ancient world. Written by international scholars and drawing mainly on the field of practical archaeology, which traditionally has shared little in the way of theories and methods, the book provides crucial pieces to the puzzle of the national identity of Iranian cultures from a historical perspective.

Revealing the wealth and splendor of ancient Iranian society – its rich archaeological data and sophisticated artistic craftsmanship – most of which has never before been presented outside of Iran, this beautifully illustrated book presents a range of studies addressing specific aspects of Iranian archaeology to show why the artistic masterpieces of ancient Iranians rank among the finest ever produced. Together, the authors analyze how archaeology can inform us about our cultural past, and what remains to still be discovered in this important region.

https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-41776-5

انسان و دریا؛ مروری بر هزاران سال ارتباط انسان و دریا در ایران Human and Sea; A Review of Thousands Years of Relationship between Humans and Sea in Iran

National Museum of Iran, 2020

بیگلری، فریدون و همکاران ۱۳۹۸، "انسان و دریا: مروری بر هزاران سال ارتباط انسان و دریا در ایران"، ... more

A Collection of Archaeological and Historical Articles on Hamedan; مجموعه مقالات باستان شناسی و تاریخ شهر همدان

"مقدمه دشت همدان از دوره مس- سنگی منابع زیست محیطی کافی برای استقرار گروه های انسانی را فراهم آ... more "مقدمه
دشت همدان از دوره مس- سنگی منابع زیست محیطی کافی برای استقرار گروه های انسانی را فراهم آورده است ولی نام همدان بیشتر با نام تاریخی هگمتان/ اکباتان گره خورده است. منابع معتبری که در مورد همدان، هگمتانه یا اکباتان نگاشته شده را می توان در دو بخش مجزا از هم مورد بررسی قرار داد: 1) منابع تاریخی شامل منابع کلاسیک: الف) گل نبشته ها و سنگ نبشته های بین النهرینی و نیز ب) منابع یونانی و رومی: هردوت در سده ی پنجم ق م (هردوت ،قرن 5 ق م :کتاب یکم ، بند نود و هشت)، در مورد ساخت هفت باروی استوار و مدور با رنگ های متفاوت توسط دیااکو مطالبی آورده است. در کتاب مقدس، در عهد عتیق (کتاب مقدس،عزرا: باب 5، آیه ی 17 و باب 6 : آیه ی 2), و نیز در استر 106، همچنین در دو کتاب 3 و 4 از آپوکریفا داستان طوبیت (TOBITH) و یودیت (JUDITH) از هگمتان صحبت به میان آمده است. کتزیاس (کتاب هشتم،فصل ششم کوروش نامه)، کاخ اکباتان را به سمیرامیس ملکه ی آشوری که بر اساس گفته وی، 1500 سال پیشتر از کتزیاس می زیسته، نسبت داده و اشاره کرده که آن ملکه از کوه ارنتس (ORONTES) آبراهه ای برای شهر اکباتان کنده است. گزنفون (مشایخی،1386:265)،اظهار کرده است که کوروش «بنا به عادت، هفت ماه در بابل، سه ماه زمستان را در شوش و دو ماه تابستان را در اکباتان اقامت می گزید.» پلی بیوس (حدود204-122 ق م ، درکتاب 10، فصل 27، بند6)، تختگاه مادها را دردامنه الوند و بدون بارو توصیف نموده است و افزوده است که کاخ ها در خارج ارگ قرار داشته اند. پلوتارک از مکتبی در اکباتان صحبت می کند که در آن حکمت، نجوم، طب و جغرافیا آموزش داده می شد و همواره 100 تن در آن به تحصیل مشغول بوده اند (صدری افشار:بی تا:57 ،27،24). ایزدور خاراکسی، در کتاب ایستگاه های پارتی در مورد اکباتان و فواصل راه های آن مطالبی را عرضه داشته است (Characenus 1913:70). در کتاب پهلوی "شهرستان های ایران " بند 26 آمده که همدان را یزگرد شاپوران (یزگرد اول،پدر بهرام پنجم و مشهور به یزگرد بزهکار) ساخته است (آسانا،1371: 66). ج)منابع مورخین اسلامی و سیاحان و سفرنامه نویسان: ابن فقیه در کتاب البدان (290 ه . ق)، مسعودی در مروج الذهب (319 ه . ق)، ابودلف خزرجی در سفرنامه اش (341 ه . ق)، طوسی سلمانی (نیمه ی دوم قرن ششم ه . ق)، یاقوت حموی در معجم البلدان (حدود 620 ه . ق) و مورخین دیگر دوران اسلامی به تفصیل در مورد همدان و گاهی در مورد پیشینه آن ، بخش هایی را اختصاص داده اند، از آن جمله می توان به مجمل التواریخ ابن شادی، زبده التواریخ حافظ ابرو، اخبار الطوال دینوری، صوره الارض ابن حوقل، احسن التقاسیم مقدسی و ... اشاره کرد. همچنین سیاحان و سفرنامه نویسانی همچون گهماخر اتریشی (1886 م)، جیمز ادوارد الکساندر (1827 م)، بوکینگهام انگلیسی (1829 م)، هانریش کارل بروگش آلمانی (1862 م) و نیز ناصر الدین قاجار (1287 ه ق)، ظهیر الدوله حکمران همدان (1324 ه ق)، اولیاء چلپی در سیاحت نامه (1065 ه ق /1654 م)، صوفی سیاح، شیروانی در بستان السیاحه و حدائق السیاحه (حدود 1250 ه ق)، آبراهام جکسن (1903 م -1904 م)، شاردن، تاورنیه، فریز، کپل، کوست و فلاندن، رابرت کرپورتر و چند سیاح دیگر نیز مطالبی در مورد همدان به نوشته ی تحریر در آورده اند (برای اطلاعات بیشتر ن.ک. اذکایی،1380 : 214-179).
2) آراء و نظرات محققین و باستان شناسان: ژاک دمورگان در سال 1896 میلادی به بررسی 24 روزه ای در همدان پرداخت (De Morgan , 1896 , pp.239-259 ). این بررسی در نهایت منجر به کاوش شارل فوسه در تپه موسوم به قلعه شاه داراب و سر قلعه شد. وی از 16آوریل تا 13 اکتبر 1913 میلادی (مصادف با اوایل جمادی الاول تا 10ذی القعده 1331 هجری قمری برابر با 1292 هجری شمسی) به مدت 6 ماه، با همکاری ویرولو و با هزینه موزه لوور و با نظارت دکتر اسماعیل خان، کارشناس ایرانی عتیقات، در دو نقطه از آن تپه که گمان می رفت هگمتانه باستانی باشد، به خاکبرداری پرداخت. امروزه آن دو محل، موسوم به چال شتر خواب و گودال فرانسوی ها در نزدیکی موزه هگمتانه مشخص است؛ با آغاز جنگ جهانی اول، خوشبختانه ادامه کاوش ها برای هیئت فرانسوی مقدورنشد. درمورخه 24شهریور 1310شمسی، تپه هگمتانه به شماره 28 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. اریک اشمیت در سال 1314، عکس هایی هوایی از فراز همدان گرفت که نشان دهنده بافت فشرده معماری بر روی تپه موسوم به هگمتانه است.
پس از آن تا سال 1348 که مرکز باستان شناسی ایران به منظور ساماندهی این تپه، مرحوم مهندس محمد مهریار را به هگمتانه گسیل داشت (مهریار1355:98-92)، دانشمندان، مورخین و باستان شناسانی که به دوره ماد می پرداختند، همیشه از این تپه به عنوان پایتخت مادها نام برده اند. مرحوم مهریار با خرید منازل و واحدهای ساختمانی روی تپه، تا سال 1355 مبادرت به تخریب آنها نمود و 25 هکتار از اراضی سطح تپه را از بافت محلات و ساختمان ها آزاد کرده و زمینه ای را فراهم ساخت که چندین سال پس از آن، اولین دور کاوش های باستان شناسی ایرانی در این تپه به سرپرستی دکتر محمدرحیم صراف صورت پذیرد.
دکتر صراف از شهریور 1362 تا شهریور 1379 توانست یازده فصل کاوش باستان شناسی و یک فصل گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه هگمتانه را به انجام رساند و «از ابتدای شروع کاوش تا کنون در طی 11 فصل، فضایی بالغ بر 1500متر مربع از محوطه باستانی هگمتانه، کاوش باستان شناسی گردیده است» (پژوهش های انجام شده در هگمتانه،آرشیو پایگاه هگمتانه،بی تا،بدون شماره صفحه). حاصل این کاوش ها ، کشف واحدهای معماری خشتی بزرگی بود که به نظر بقایای یک شهر تاریخی است.
کریستف بنش، از مرکز تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)، به پیشنهاد دکتر مسعود آذرنوش (ریاست وقت پژوهشکده باستان شناسی)، از 28 آذر تا 2 دی ماه 1380، تحقیقات ژئوفیزیک تپه هگمتانه را به انجام رساند. ایشان در گزارش خود ذکر کرده اند: «به رغم پیچیدگی علمی- فرهنگی محوطه تپه هگمتانه، امکان اخذ نتایج مثبت از بررسی ژئوفیزیک وجود دارد.» (نامه ی مورخ 28/12/1380 به شماره ی 8589/2/11 از دکتر مسعود آذرنوش، ریاست وقت پژوهشکده ی باستان شناسی به آقای حبیب الله رشید بیگی، مدیر پایگاه هگمتانه).
دور دوم کاوش های باستان شناسی، به سرپرستی دکتر مسعود آذرنوش، با هدف «رفع ابهام در گاهنگاری تپه هگمتانه»، طی سال های 1383 تا 1385 و با ایجاد چند کارگاه لایه شناختی به سرانجام رسید ( آذرنوش 1386: 36-20). ایشان در سال 1385 به منظور پیشنهاد محل احداث موزه ی همدان در بخش شمالی تپه، گمانه زنی به منظور تعیین حریم تپه را نیز سرپرستی نمود. دکتر آذرنوش پس از انجام لایه نگاری، در سال 1387 به منظور مشخص کردن بافت تاریخی شهر خشتی مکشوف، کاوش هایش را ادامه داد و در حین انجام ماموریت دار فانی را وداع گفت.
شانزدهمین فصل کاوش های باستان شناسی تپه هگمتانه توسط دکتر یعقوب محمدی فر، استاد دانشگاه بوعلی سینای همدان، انجام شد. پس از آن، نگارنده در تابستان 1389، به منظور بازنگری عرصه و پیشنهاد حرایم تپه هگمتانه، به این محل راهی شد و در نهایت محمد رحیم رنجبران، رئیس وقت پایگاه هگمتانه، در سال 1391 و 1392 دو فصل در این تپه تاریخی به کاوش پرداخت. به علت اهمیت این تپه باستانی ، محوطه ی مذکور از سال 1378 تا 1388 در زمره ی پروژه های بزرگ سازمان میراث فرهنگی کشور محسوب می شد و امروزه این پروژه به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان واگذار شده است.
تاریخگذاری های نسبی اخیر از کاوش های باستان شناسی نشان می دهند که دوره بناهای خشتی مکشوف در همدان پیشتر از دوره اشکانی نیست؛ چیزی که تاریخگذاری مطلق نیز به اثبات رساند. از شواهد دیگری می توان به گورستان های متعددی اشاره نمود که در نقاط مختلف همدان در سال های اخیر به دست آمده اند. این گورستان ها متعلق به دوره اشکانی هستند.
از آنجا که در یکصدمین سالگرد اولین کاوش های تپه باستانی شهر همدان هستیم، ترغیب شدم تا با جمع آوری مقالاتی در باب تاریخ و باستان شناسی شهر همدان از نویسندگانی که بخصوص در سال های پس از انقلاب در این شهر کار کرده اند، اطلاعات تازه تری در مورد آثار تاریخی همدان ارائه دهم.
این اثر تقدیم می گردد به مرحوم محمد مهریار، برای اقدام بزرگی که در خریداری و تخریب بناهای معاصر بر روی تپه شهر همدان انجام داد که اگر چنان نکرده بود از هگمتان/ اکباتان امروزه فقط نامی می ماند. جناب آقای دکتر محمد رحیم صراف، برای مشخص نمودن پلان شهر باستانی در روزگار سخت جنگ ایران و عراق، مرحوم مسعود آذرنوش، برای تاریخگذاری شهر مکشوف در همدان، و جناب آقای دکتر پرویز اذکایی، برای تمام سعیش در زنده نگه داشتن مباحث تاریخی مرتبط با همدان در مجامع علمی.
علی هژبری
تابستان 1392

"

سلاح ها در قبرهای زنان دوره پارتی- شمال ایران: گزارش اولیه

تاریخ و باستان شناسی مازندران, 2024

ترجمه Farrokh, Kaveh & G. Karamian; (2018). “Weapons in the tombs of Parthian era women in north... more

آذرنوش، مسعود 1392، «آتشکده و معبد آناهیتا: بحثی پیرامون برخی پرستشگاه های ایرانی»، ترجمه علی هژبری، باستان پژوه، سال پانزدهم، شماره 20 (تابستان 1392)، صص 92-85.

بازنگری عرصه و پیشنهاد حریم تپه دشت بهشت؛ محمدشهر- استان البرز

Research Institute of Cultural Heritage and Tourism, 2024

هژبری، علی. (1402). «بازنگری عرصه و پیشنهاد حریم تپه دشت بهشت؛ محمدشهر- استان البرز»، گزارش‌های ب... more هژبری، علی. (1402). «بازنگری عرصه و پیشنهاد حریم تپه دشت بهشت؛ محمدشهر- استان البرز»، گزارش‌های بیست و یکمین گردهمایی باستان‌شناسی ایران. زیر نظر سجاد علی‌بیگی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 688-693

خواناسازی محوطه 077 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویر احمد

Research Institute of Cultural Heritage and Tourism, 2024

مهاجری‌نژاد، عبدالرضا، و هژبری، علی. (1402). «خواناسازی محوطه 077 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- ک... more مهاجری‌نژاد، عبدالرضا، و هژبری، علی. (1402). «خواناسازی محوطه 077 حوضه آبگیر سد چمشیر؛ گچساران- کهگیلویه و بویر احمد»، گزارش‌های بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران. زیر نظر: سجاد علی‌بیگی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.. 577-581

مدیریت میراث فرهنگی پس از بحران زلزله

Sirvan, 2018

سیروان، شماره 984، 29 اردیبهشت 1397 صفحه 4، فرهنگ

درباره روز جهانی باستانشناسی

روزنامه شرق, 2015

https://www.sharghdaily.com/fa/tiny/news-626356

راهی طولانی برای نشان دادن اهمیت جایگاه هگمتانه

ویتنا, 2023

صدای گردشگری ایران (ویتنا)

کشف سازه‌ای قدیمی‌تر از کاخ گلستان

ISNA, 2022

کشف سازه‌ای قدیمی‌تر از کاخ گلستان - ایسنا https://www.isna.ir/news/1401111310155/%DA%A9%D8%B4%D9... more

گزارش توصیفی مقدماتی لایه‌نگاری تپه هگمتانه، همدان

مادستان, 2021

هژبری، علی ۱۴۰۰، «گزارش توصیفی مقدماتی لایه‌نگاری تپه هگمتانه، همدان»، در: مادستان، مجموعه گفتاره... more هژبری، علی ۱۴۰۰، «گزارش توصیفی مقدماتی لایه‌نگاری تپه هگمتانه، همدان»، در: مادستان، مجموعه گفتارهای همدان شناسی، کتاب دوم، به کوشش حسین زندی، تهران: آوامتن، صص ۱۷۴_۱۵۱.

رد آیین مهر در غار کرفتو

مهر پارسه, 2019

هژبری، علی 1397، در: مهر پارسه،

ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺷﯿﺎ ﮔﺮاﻧﻘﯿﻤﺖ ﮐﺎخ ﻧﯿﺎوران ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب

عصر اسلام, 2020

-عصر اسلام- تاریخ 8 مهر 1399

ﺧﻮرزﻧﻪ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ

صدای میراث, 2018

سایت «صدای میراث» 2018/06/13

تله کابین طاق بستان کرمانشاه؛ دو روی یک سکه

روزنامه ایران, 2021

تله_کابین طاق بستان کرمانشاه؛ دو روی یک سکه _ ایران آنلاین 1399/11/27

«از دایره عتیقات تا پژوهشکده باستان‌شناسی»

حق ملت, 2020

علی هژبری، مجله حق ملت، شماره 7، مهر 1399 https://www.haghemelat.com/releaseno7/

تاملی در مسئله تاریخ گذاری هگمتانه

همدان نامه , May 28, 2020

(همدان نامه، سال سوم، شماره 51، 7 خرداد 1399، صفحه سه) مرحوم مسعود آذرنوش، طرحی را به‌منظور لای... more (همدان نامه، سال سوم، شماره 51، 7 خرداد 1399، صفحه سه)

مرحوم مسعود آذرنوش، طرحی را به‌منظور لایه‌نگاری تپه هگمتانه همدان ارائه کرد و در سال‌های ۱۳۸۳، ۱۳۸۴، ۱۳۸۵ و ۱۳۸۷ کوشید تا پاسخی بـرای قدمت آثار مشخص-شده در تپه هگمتانه بیابد.

وی، با استناد به‌نتایج به‌دست‌آمده در طی این چهار فصل کاوش در تپه‌ی هگمتانه (با تاریخ‌گذاری مطلق و نسبی)، بناهای خشتی کشف‌شده در این تپه را بـه دوره اشکانی منتسب کرد. وی در جایی آورده: «کهن‌ترین آثار معماری مکشوف در زیرین‌ترین لایه، یعنی بقایای معماری تپه‌ی هگمتانه به احتمال بسیار، متعلق بـه اواخر دوره‌ی اشکانی است؛ هر چند که احتمال وجود آثار مربوط به دوره‌های قدیمی‌تر (همچون ماد) در وسـعت کمابیش ۵۰ هکتاری محوطه‌ی هگمتانه غیر ممکن نیست».
آذرنوش در جایی عنوان کرده: «من مدعى نبود هگمتانه در شهر همدان نیستم، فقط می‌دانم، سازه‌های خشتى محوطه موسوم به هگمتانه در شهر همدان امروزى، بر اساس مطالعات لایه‌نگاری منتسب به دوره اشکانى است».

سنگ شیر همدان

همدان نامه, 2020

سنگ شیر همدان؛ در همدان نامه، یکم اردیبهشت ۱۳۹۹

نقوش مرتبط با دریا در سکه‌های الیمایی

National Museum of Iran, 2020

هژبری، علی ۱۳۹۸، "نقوش مرتبط با دریا در سکه‌های الیمایی"، در: انسان و دریا، به کوشش فریدون بیگلری... more هژبری، علی ۱۳۹۸، "نقوش مرتبط با دریا در سکه‌های الیمایی"، در: انسان و دریا، به کوشش فریدون بیگلری و همکاران، تهران: موزه ملی ایران و سازمان بنادر و دریانوردی، چاپ اول، صص ۵۹-۵۸.

حل مشکلات میراث فرهنگی با استخدام دستیاران رسمی

تعادل, 2017

روزنامه تعادل، 1396/09/07

کاوش نجات‌بخشی؛ تجاری کردن کاوشها یا پژوهشی هدفمند

بلوط, 2020

نشریه دانشجویی محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، شماره ۱

چگونه هگمتانه را ساختیم

مادستان, 2015

هژبری، علی، ۱۳۹۴، "چگونه هگمتانه را ساختیم"، در: مادستان (مجموعه گفتارهای همدان-شناسی)، به کوشش ح... more هژبری، علی، ۱۳۹۴، "چگونه هگمتانه را ساختیم"، در: مادستان (مجموعه گفتارهای همدان-شناسی)، به کوشش حسین زندی، کتاب یکم (پاییز ۱۳۹۴)، همدان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، صص ۱۲۱-۱۳۲

همدان، عروس زاگرس

همدان نامه, 2019

همدان نامه، سه شنبه 5 شهریور ماه 1398 سال دوم شماره 38، صفحه 5

گزارش توصیفی مقدماتی گمانه-زنی به منظور تعیین عرصه، پیشنهاد حریم و ساماندهی بقایای بنای بلغورخانه و گورستان قلعه‌شیر شهرستان تربت جام _ خراسان رضوی

شانزدهمین گردهمایی باستان‌شناسی ایران , 2019

مكان های تاریخی نشان از گذشته دور كشور داشته، به نوعی نمایانگر هویت فرهنگی و تاریخی ما هستند. بنا... more مكان های تاریخی نشان از گذشته دور كشور داشته، به نوعی نمایانگر هویت فرهنگی و تاریخی ما هستند. بنابراین سازمان های متولی وظیفه دارند برای حفظ این آثار و همچنین هویت فرهنگی و تاریخی كشور
بكوشند.
بناهای تاریخی از جنبه های مختلف دارای حریم هایی هستند که جهت مراقبت و نگهداری بهتر از بناها لازم است به این حریم ها توجه شود. هر بنایی با بافت شهری و طبیعی خود هماهنگ است. اما در طی
سال های گذشته با رشد شهر و روستاها و گسترش فعالیت های عمرانی، به سرعت بناهای تاریخی در معرض خطر قرار گرفته و باعث جدا شدن بناها از بافت شهری و روستایی خود شد. به همین دلیل حریم هایی برای
بناهای ارزشمند تاریخی تعریف شده تا این بناها کماکان بتوانند به حیات خود ادامه دهند.
در فرآیند برنامه ریزی برای ابنیه، مجموعه ها و محوطه های تاریخی، تشریح خطوط حریم های این آثار به منزله بخشی از شناسایی و توصیف محسوب شده است و تعریف حریم و وضع مقررات مربوط به نواحی
مختلف واقع در آن، به مثابه بخشی از ارزیابی صورت گرفته در خصوص زمینه های قانونی ورود به موضوع حفاظت از اثر به شمار می رود.
حریم های میراث فرهنگی علاوه بر اهمیتی که به لحاظ ملزومات قانونی برای بناها و محوطه های تاریخی دارند، برای اطمینان از مدیریت بهتر و صیانت از آنها نیز ب همثابه ابزاری ضروری هستند. به همان اندازه که
نداشتن حریم می تواند خطری جدی برای انسجام محوطه های تاریخی و میراث فرهنگی به دنبال داشته باشد، تعریف نادرست حریم که به روشنی تمامی جنبه های قانونی و برنامه ریزی مرتبط با آینده اموال فرهنگی را در
نظر نگرفته است، خطرآفرین خواهد بود. صرف وقت و دقت در تعیین حریم، به دلایل زیادی از اهمیت بالایی
برخوردار است؛ چراکه در این مرزهای قراردادی، منابعی موضوعیت می یابند که مشارکتی جدی در شاخص شدن ابنیه تاریخی دارند. در برخی از کشورها، آنگا ه که قوانین ملی و محلی ملزم به صرف توجه ویژه
برای منابع تاریخی هستند، بعضاً به قوانین مرتبط با حریم ها ارجاع داده می شوند تا بتوانند قوانین اجرایی یا نظارت بر طراحی را به کار گیرند.

پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در کاوش غارهای علی‌خورنده و گاوخور تفرش

هفته پژوهش, 2023

غارهای علی خورنده و گاوخور در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی تفرش و در نزدیکی روستای کوهین، در ارتفا... more غارهای علی خورنده و گاوخور در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی تفرش و در نزدیکی روستای کوهین، در ارتفاعات کوه نقره کمر، معروف به خشه واقع شده‌اند.
پروژه تعیین عرصه و پیشنهاد حریم این غارها در اواخر تابستان کلید خورد و برای اینکه شناخت مناسبی از این غارها به دست بیاید گروهی متشکل از متخصصان میان‌رشته‌ای شامل مردم‌شناس، زمین‌شناس، گیاه‌شناس، حشره‌شناس، باستان جانورشناس، غارشناس و مستندساز در بررسی‌ها به یاری ما شتافتند .
در بررسی‌های اولیه، یک کتیبه یونانی، گورستان اشکانی و محوطه استقراری از دوره ایلخانی-تیموری و همچنین افزون بر این دو غار، ۵ غار دیگر نیز شناسایی شد.
یافته‌های باستان‌شناسی حکایت از استفاده غار علی خورنده در دوره تاریخی (سلوکی-اشکانی) و دوره اسلامی (سلجوقی-ایلخانی) دارد. با توجه به ترجمه کتیبه یونانی احتمال دارد این غارها به عنوان مکان‌های مقدس برای مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

معرفی دستکندهای بستانو؛ گوردخمه‌هایی از دورۀ ساسانی در حاشیه خلیج فارس

USB, 2020

کنفرانس بین‌المللی مجازی باستان‌شناسی ایران و مناطق همجوار International Virtual Conference on A... more

کاوش اضطراری نجات بخشی محوطه کانی زیرین؛ کردستان

پانزدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران، اسفند 1395، موزه ملی ایران

بررسی معماری مذهبی ساسانیان: کلیسا و آتشکده

سومین همایش باستان شناسی و هنر ساسانیان، پنج شنبه 5 آذر 1394، موزه ملی ایران، ساعت 16

زیویه: دیروز، امروز، فردا

اولین سلسله نشست های زیویه شناسی، دانشگاه پیام نور سقز، چهارشنبه 4 آذر 1394، ساعت 10 تا 13، با حض... more

پیشنهادی برای حفاظت نقوش برجسته با دوربین و اینترنت

هژبری، علی، آبان 1394، مشهد، موزه بزرگ خراسان

Iron age Cemetery, PohruzTepe Si, Khoda_āfarin basin; Azarbayjan

7 Dec.2015; Poland, Gdansk University

مهر شکارچی: شکاری آئینی برای زایش

مهر بارها با صفت دارنده چراگاه (دشت های) فراخ (وسیع) توصیف می شود. اورمزد نظارت بر مردمان و محاسب... more مهر بارها با صفت دارنده چراگاه (دشت های) فراخ (وسیع) توصیف می شود. اورمزد نظارت بر مردمان و محاسبه کار ایشان در این جهان را به وی بخشید. بغ مهر در گرودمان جای دارد. او خدای پیمان، نظم، راستی و جنگ است. او داور نهایی روان مردگان در پایِ پل چینوَد بوده و با زرهی زرین بر تن و سپری سیمین بر دوش، سوار بر گردونه ای با چهار اسب سفید، هزار تیر، هزار نیزه، هزار تبرزین و گرزی گران دارد؛ اقامتگاه وی بر بلندای کوه هرا (البرز) و زرین است. او دارای هزار گوش، هزار چشم و بازوانی بلند و تواناست. در میان گُل¬ها، گل همیشه بهار به ایزد مهر تعلق دارد. وظایف برکت بخشی، جنگاوری، موبدی، حامی پیمان¬ها، داوری، حامی کشاورزان، پاسداری آفرینش بر عهده اوست. میترا در همه دوران یاری دهنده مردم در برابر بدی هاست. او با رها کردن تیری از کمان و اصابت آن به سنگ خارا آب را از آن خارج نموده، مردم را از خشکسالی و گرسنگی رهایی داد. همچنین مهر آموزگار مردم در شکار بود.
مبحث «شكار و صيد» به‌عنوان يك مقوله مجرد و منتزع در دستگاه‌هاي فلسفي به‌چشم نمي‌آيد چرا كه اينها جزو كنش‌هاي آدمي هستند و هر مكتبي وقتي به‌ مبحث وجود و چند و چون آن مي‌رسد و ديدگاه خود را به‌ميان مي‌كشد بالطبع پاسخ پرسنده را در دل نظريات خود دارد. بیشتر عمر بشر در دوران پیش¬ازتاریخ سپری شده که درطول آن دوران غالباً بقای خود را مدیون به کارگیری ابزار و شکار می¬باشد. با پیدایش تمدن و عصر کشاورزی و اهلی کردن جانوران ، نیاز انسان به شکار کمتر و با پیشرفت نوع انسان ، اندیشه انسانی نیز رفته رفته تغییر کرد به طوری که گروه-هایی به حمایت از جانداران و حیات وحش شکل گرفتند و حقوق حیوانات تعریف و تا حدودی مشخص شد. از طرفی شکار تمرینی است برای جوانمردی و شهامت و شجاعت و از همین روی با آئین باستانی مهر پیوند برقرار می کند. مهر با کشتن خلقتی بزرگ را رقم زده و مهر از قرون اولیه میلادی به غرب را پیدا کرد. در آنجا مهر از تخته سنگی زاده می شود و هنگام تولد در دستش مشعلی روشن و در دست دیگرش خنجری دارد. مهر برای آفرینشی نو باید گاو نری را بکشد. بالاخره مهر گاو را در غاری کشت و از اعضاء بدن و خون گاو انواع موجودات و گیاهان به¬وجود آمدند؛ روح گاو (گوشورون) برای حراست از چهارپایان به آسمان رفت. سرانجام مهر پیش از عروج خویش به عرش، با سُل، خدای روشنی روز و گرمای خورشید، در آیین ضیافت همگانی شرکت می نماید.
نقاشی های نسا با موضوع سوارکار مسلح، شباهت های موضوعی با نقاشی های مهری مکشوفه از شوش و دورا اُروپُس، یادآور واژة «مهر سوارکار»/ Mitras Ephippos است. این نقاشی¬ها مهر را در حال شکار نشان داده¬اند.

The location of Ecbatana; Where is Median Ecbatana?

The locating of Hegmataneh tepe in Hamedan city inspired some scholars to propose that it’s the a... more The locating of Hegmataneh tepe in Hamedan city inspired some scholars to propose that it’s the ancient Ecbatana. Also, unsystematic and unscientific excavations in 1913 approved the idea about the location of ancient Ecbatana.
Since archaeological projects in this place were inadequate in terms of methodology and remain largely untrusted results, Iranian archaeologists have conducted some archaeological excavations in the mound. In fact, clarification of Median architectural characteristics was the main purpose of the first season of archaeological excavation. In the second season, Iranian archaeologists tried to clarify chronological order of Hegmataneh. During this project a large number of brick architectural remains were discovered which were dated to the Parthian period. The plans of brick remains are really similar to Greco-Roman samples according to the Vitruvius (a Roman author, architect, and civil engineer during the 1st century BC) texts.
If Ecbatana belongs to the Parthian period, the question is that “where is the Median Hegmataneh”? However some pieces of broken columns were found in the mound and belonged to the Achaemenid period of Ecbatana, still the place of Median Ecbatan is ambiguous.
Actually for locating of the Median Ecbatana, we should pay more attention on the meaning of city definition among west and east cultures. The new definition of the city came to Iran by Alexander conquests. As we see, Parthian urbanism must have been largely affected by these events in spite of Median and Achaemenid cities which have other characteristics. Based on archaeological surveys in the Zagros Mountain regions, some Median sites were identified as an elite settlement, castle, Temple and etc. which all evidence together imply the characteristics of Median city that belongs to the pastoral society. This definition of the city parallels to the township or small province in pre-Islamic period.

Cult of Mithras in Cave, why Mithraism evidences were found in caves? آئین مهرپرستی در غار؛ چرا شواهد مهرپرستی در غارها یافت می شود؟

Mithraism is one of the ancient religions which are poorly understood among scholars. In fact sam... more Mithraism is one of the ancient religions which are poorly understood among scholars. In fact same scholars have been confused with Zoroastrianism. To understand the ancient religion we must study religious evidence in the temple. Religious temples have been formed based on the worship cult, environmental situation and etc.
In Median period, the early evidences of Mithraism were found in distinctive buildings. After that, these evidences were found in caves. The question is that why the temple of Mithras were identified in the cave rather than the buildings. Also when and why these changes have been happened?
At the early Acheamenid period, Mithraic cults were stopped. The fact is that, in the early Acheamenid period, at the time of Darius, Zoroastrianism spread across the empire. Even though Zoroastrianism spread quickly, some Mithras followers still believed in Mithraism. They organized their secret rituals and practices in the cave, in a secret way.

بررسی سازه چارقاپی قصرشیرین

اهميت قصرشيرين بيشتر از دوره ساساني، با توجهي كه خسرو پرويز به اين منطقه نموده، مشخص مي¬شود. خسرو... more اهميت قصرشيرين بيشتر از دوره ساساني، با توجهي كه خسرو پرويز به اين منطقه نموده، مشخص مي¬شود. خسرو پرويز با احداث مجموعه¬اي شامل كاخ، قلعه، بناي مذهبي، دیوار دفاعی و سيستم آب¬رساني، اولين اقدامات را در جهت آباد كردن منطقه قصرشيرين به انجام رساند. پس از آن در سفرنامه¬هاي سياحان و نويسندگان بارها نام قصرشيرين ذكر شده است. اكثر نويسندگان و محققان مجموعه چارقاپی را منسوب به خسرو پرويز (628- 590 ميلادي) مي دانند كه براي همسرش شيرين برپا كرده، از اين رو این محل، قصرشيرين نام گرفته است. پلان چارقاپیِ قصرشیرین از نوع چهارتاقی است ولی اختلافاتی با دیگر نمونه¬های شناخته¬شده دارد. تعدای از مورخین در مورد بناهای قصرشیرین (عمارت خسرو، چارقاپی) اشاراتی داشته¬اند. این بنا مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته و آنرا به عنوان بنایی از اواخر دوره ساسانی معرفی نموده¬اند. اکثر پژوهشگران چهارتاق آن¬را آتشکده دانسته و برخی آن¬را از مجموعه کاخی دانسته و عده¬ای قلیل در مورد دورۀ آن تردیدهایی داشته و آنرا متعلق به اوایل دوره اسلامی دانسته¬اند. با این وصف، مهم¬ترین سوالی که در مورد این بنا مطرح است، دورۀ ساخت و نیز کاربری بناست. با توجه به معماری بنا، قیاس آن با پلان معابد تاریخی و نیز بررسی تاریخی، به نظر می¬رسد مجموعه چارقاپی، کارکردی مذهبی داشته و با بررسی مسیحیت در ایران به خصوص در اواخر دورۀ ساسانی می¬توان این فرضیه را مطرح کرد که چارقاپی احتمالاً کلیسا بوده است ولی گویا هرگز به سرانجام نرسیده است.
به نظر مي¬رسد بخشی از مجموعۀ ساساني قصرشيرين درسال 628 ميلادي با لشكركشي هراكليوس به ايران، تخريب و نیز ادامۀ ساخت و سازها در آن متوقف شده باشد و از آن زمان هيچ وقت اهميت گذشته¬اش را به دست نياورد، ولي به عنوان قصبه¬اي كوچك تا دورۀ قاجار همچنان اسم آن را مي¬بينيم. گویا خسرو پرویز با ايجاد بناهاي عظيم دراين ناحيه سعي داشته محيطي دنج و آرام براي همسر مسيحي خويش، مهيا كند تا از قيل و قال موبدان دُگم زردشتي و آسيب¬هايي كه احتمالاً به همسرش ممكن بود برسانند، دور باشد. مهم¬ترین عنصری که باعث می¬شود در مورد بنای چارقاپی به عنوان آتشکده تردیدهایی به¬وجود آید، علاوه بر تفاوت¬های ساختاری با پلان آتشکده، توجه به واحدهای ساختمانی متعددی است که در شرق چهارتاق ساخته شده است. از آنجایی که معنای یک بنا مبتنی بر شباهتش به چیز دیگر است، ما در این تحقیق سعی می¬کنیم پیوندی بین معماری مجموعه چارقاپی، تارخ سیاسی ساسانیان و پلان معابد شناخته شده در دورۀ ساسانی برقرار نموده تا جایگاه این بنا در این دوره مشخص شود.

Hawsh-Kori and Char-Ghapi, Why Sassanids built two monuments in the west of Kermanshah and the south of Iraqi Kurdistan?

The University of Athens & The University of Cambridge

Located on an important road connecting Mesopotamia to Zagros and its beyond, Ghasr-e Shirin was ... more Located on an important road connecting Mesopotamia to Zagros and its beyond, Ghasr-e Shirin was an important urban area during historic times. Archaeological remains such as a palace, a temple, fortress, siege and irrigation system, are clearly showing its importance during Late Antiquity. A number of scholars assign this archaeological complex to Abbasid period. But recent radiometric dating indicates that Ghasr-e Shirin was founded and flourished throughout the Late Sassanid, particularly during the reign of Khosrow II. Another important Sassanid monument, Hawsh-Kori near Kalar in south of the Iraqi Kurdistan, not far from Ghasr-e Shirin, suggest that the region was strategic for Sassanids. According to many researchers, Hawsh-Kori was a fire temple. But the question is why Sassanid built two fire temples so close to each other? The author discuss the strong possibility that the so called fire temple of Char-Ghapi is in fact a church built during reign of Khosrow II for his Christian queen.

Review and Cllassification of Sasanian Chahar-Taq. بررسی و طبقه بندی چهارتاقی های ساسانی

با شکل گیری گنبد و گسترش آن در معماری ایران، استفاده از فرم چهارتاقی مرسوم شد. یکی از شاخصه های م... more با شکل گیری گنبد و گسترش آن در معماری ایران، استفاده از فرم چهارتاقی مرسوم شد. یکی از شاخصه های معماری دوره تاریخی ایران، شکل گیری چهارتاق و تحول آن در دوره ساسانی است. این نوع معماری همچون یک علامت در فرهنگ ایرانی ریشه کرده و در دوران اسلامی نیز همچنان برجای مانده است. مسئله مهم در مورد چهارتاق ها، علاوه بر کاربری شان، گاهنگاری آنها است. چهارتاق های دوران ساسانی با توجه به اینکه این دوره بسیار طولانی است، دارای سیر تحولی ساختاری است که می توان آنها را در سه دوره اولیه، دوره میانی و دوره متاخر ساسانی بررسی نمود. در این پژوهش به دسته بندی آتشکده های دوره ساسانی می پردازم.

A Study of Structural Developments in the Religious Architecture of Sassanid Era; Case Study: Chahar-Taq-e Baze-Hoor in Khorasan, Iran مطالعه تحول ساختاری معماری مذهبی دوره ساسانی؛ مطالعه موردی: بنای بازه هور، خراسان

Just about 75 kilometers to the south of Mashhad, lying in the east of Robat-e-sefid village, on ... more Just about 75 kilometers to the south of Mashhad, lying in the east of Robat-e-sefid village, on the Asadabad village road, which is part of Torbat-e-Heydarieh township, and on the mountain of Bazeh hoor, is located an exciting stone structure. This structure is one of the rare structures that are known to be called "Parthian Chartaghi" or parthian Tetrapylon (squared-base structures). Though some of the researchers such as Andre Goddard have expressed doubts regarding the claim that it is a fire temple, most of them have accepted it as a temple and seemingly they have been negligent regarding its contextual belongings. It seems that the monument has been the central nucleus of a larger building. This article, drawing on the architectural plan of the structure and its belongings, the survey of its potteries and also the classification of different kinds of Chartagi structures in different regions used as temples in different periods, tries to classify these structures and consequently to spot the right status and position of the Bazeh Hoor monument. The findings of the investigations would suggest that Bazeh Hoor monument is a temple dating back to mid Sassanid dynasty and one can analyze and study Bazeh Hoor structure from the perspective of the religious developments in the structure of the temples in this period.

سازه‌های می‌سازی سلوکی در غار کرفتو Seleucid Winemaking Structure in Karaftoo Cave

Abstracts of Conference of the Persian World in Seleucid & Parthian Era, 2025

Sorouri, Hamidreza & Ali Hozhabri, 2025. "Seleucid Winemaking Structure in Karaftoo Cave". Abstra... more

معرفی دستکندهای بستانو؛ گوردخمه‌هایی از دورۀ ساسانی در حاشیه خلیج فارس

USB, 2020

خلیج فارس در طول تاریخ ایران به‌دلیل دارا بودن موقعیت خاص، همواره مورد توجه بوده است. از آنجاکه ... more خلیج فارس در طول تاریخ ایران به‌دلیل دارا بودن موقعیت خاص، همواره مورد توجه بوده است. از آنجاکه کشتی‌های تجاری در خلیج فارس به واردات و صادرات کالا مشغول بوده‌اند، از این‌روی سواحل آن یکی از لبه‌های برخورد با افکار و مذاهب متفاوت بوده است. علاوه‌بر متون تاریخی، شیوۀ تدفین، راه مناسبی برای ارزیابی و بررسی گرایش‌های مذهبی مردمانی است که در این خطه روزگار به‌سر کرده‌اند. از این میان، شیوه تدفین متعلق به زردشتیان در حاشیۀ خلیج فارس کمابیش شناخته شده‌اند همچون نمونه‌های شناخته‌شده در جزیره خارک، بندر سیراف و نیز شغاب بوشهر.
دستکندهای بوستانو، در سواحل خلیج فارس و نزدیک به پارسیان (=گاوبندی)، در کنار بقایای فرهنگی از ادوار اسلامی به-نام «بندر صیادی جوادالائمه» و در نزدیکی روستای بوستانو، می‌تواند ما را در شناخت بهتر این نوع معماری در این بخش از کشور یاری نماید. به نظر می‌رسد این دستکندها به‌عنوان گوردخمه، سنت تدفینی از دورۀ ساسانی بوده که همچنان در دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین شاید بتوان موقعیت بستانو را با آپسانۀ باستانی تطبیق داد و قدمت آنرا تا زمان اسکندر مقدونی عقب برد.

کلیدواژگان: گوردخمه، دستکند، بستانو، ساسانی، پارسیان (=گاوبندی)، هرمزگان، خلیج فارس

(معرفی یک سیستم آبرسانی باستانی در حاشیه خلیج فارس؛ کانالِ "گِری-کُنار"، بِهده_ پارسیان (گاوبندی

هژبری، علی؛ ع. قمی اویلی و س.ح. کاملی، (معرفی یک سیستم آبرسانی باستانی در حاشیه خلیج فارس؛ کانالِ... more هژبری، علی؛ ع. قمی اویلی و س.ح. کاملی، (معرفی یک سیستم آبرسانی باستانی در حاشیه خلیج فارس؛ کانالِ "گِری-کُنار"، بِهده_ پارسیان (گاوبندی)، در: مجموعه چکیده مقالات دومین همایش ملی میراث فرهنگی و توسعه پایدار، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پاییز 1397، ص 33.

بررسی تاریخچه زمانه ی نگارش چرم نوشته های اورامانات کردستان

اداره کا میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان

http://www.hawraman.org/node/120 همایش ملی هورامان؛ انسان، طبیعت، زندگی دهم اردیبهشت 1394 با ... more

پیشنهادی برای حفاظت نقوش برجسته با دوربین و اینترنت

هژبری، علی، 1394، پیشنهادی برای حفاظت نقوش برجسته با دوربین و اینترنت، در: چکیده مقالات دومین هما... more هژبری، علی، 1394، پیشنهادی برای حفاظت نقوش برجسته با دوربین و اینترنت، در: چکیده مقالات دومین همایش ملی باستان شناسی ایران، به کوشش حسن هاشمی زرج آباد، بیرجند: چهار درخت، ص 321

Prehistoric Settlement Patterns at Jaajarm Plain, Northern Khurasan Province الگوی استقراری محوطه های پیش از تاریخی دشت جاجرم، خراسان شمالی

University of Tehran, Oct 2013

"""Located at southwest of northern Khurasan province , Jaajarm is at the northeast furthermost o... more """Located at southwest of northern Khurasan province , Jaajarm is at the northeast furthermost of Iranian central plateau. The town is included three major plains: Shoqan, Sankhast and Jaajarm where are semiarid with less precipitation , from climatic point of view. Kal-e Shur river originated from asfaraien ranges at east and flows into Kvir Desert at south of Jaajarm plain. The region was registered at 2009, when 161 site were recognized, among st 11 popular prehistoric ones, from Neolithic to Iron age. Being categorized in 3 settlement clusters, the region prehistoric sites present special pattern. The first cluster that is located at north is Shoqan productive mountainous plain. The plain is at the ancient Nishapur- Gorgan road, which is regarded as secondary today. The second cluster, including parts of Sankhast and Jaajarm, penetrate into the region from north of Central Plain. Tepe Pahlevan, the earliest recognized site through the survey, categorized in 2nd cluster, undoubtedly was a manufacturing center for lithic beads. The 3rd cluster is located at south of Sankhast and Jaajarm plain on desert margins and close to Kal-e Shur River. The peripheral territories of the sites of 3rd cluster are saline soil.
Study on settlement clusters of prehistoric sites of Jaajarm indicate that they were located at commercial rout while the ancient climate of the region differed from today conditions. """

شناسایی باستان شناختی محوطه های شهرستان جاجرم- خراسان شمالی

مهرکده انوشه گان: بازنگری، بازپیرایی و بازبینی نوشیجان تپه- ملایر

بازنگری عرصه و حرایم تپه هگمتانه

Revising the Dating of the Farhad Tarash at Bisotun بازنگری تاریخگذاری فرهاد تراش - بیستون

"""The unfinished stone carving of the Farhad Tarash (Faratash or Farhad's Throne) is located to ... more """The unfinished stone carving of the Farhad Tarash (Faratash or Farhad's Throne) is located to the south of the carving of Darius the Great on the rocks of Bisotun mountain. Its length is 180 meters, while its height is 45 meters. The most important question one might ask regarding the carving is who has ordered it to be carved, when, and for what purposes. Researchers have a variety of answers to these questions.
While Hartsfield and some other researchers believe that Faratash dates back to Achamanids' era, Williams Jackson has no certain opinion about it. Professor Luchay maintains that the carving on the Bisotun mountain has been ordered by King Khosro II of Sasanid dynasty. Some other scholars also believe that the kings and architects of the Sasanid Dynasty were interested in portraying their glory and grandeur by constructing huge stone arches. Some construction and civil engineers believe that the carving site has been the actual mine and workshop of stone-cutting activities of the carved stones which have been used in loyal palaces and other buildings of the Sasanid dynasty.
The natives of the region think it has been carved by Farhad, the Mountain Carver. They believe he did it because of falling in love with Shirin who was the Christian wife of then the king, Khosro Parviz. Not only has Bisotun inspired famous poets, but also has been a source of genuine inspiration for Persian miniaturists and has impressed and influenced them greatly. Most of the miniaturists who have painteded pictures for Nezami's book – a poem book narrating the love story of Khosro and Shirin- since the 10th century, have distinctly drawn the high wall of Bisotun and the spring flowing at its foot along with portraits of Khosro and Shirin.
On the carved rock are the signs of chisels of stone carvers along with special holes for fitting wooden wedge for carving the stones. The uneven and rough surface is a sign showing the fact that the carving has been left unfinished but it is quite clear that its upper parts had almost been approaching the final phases of carving. There are lots of stone bricks, stones carved out of mountain rocks, columns, and column feet left unfinished at the foot of the carved rock and on the ground.
Regarding the remaining evidence including the carving style, the unfinished carved stones near the site, signs of carving, and the architectural style (stone wall, etc.) it seems to belong to the post Achamanid dynasty.
"""

The Restoration of Ekbatan Rampart and Fortification Based on Ghadjarid Map

گزارش بررسی های باستان شناختی شهرستان قصرشیرین

Social Structure and Iranian Belief Organization in the Early Islamic Centuries; Case Study: Evolution of Fire Temples Architecture and Zoroastrian Worship

University of Tehran, 2022

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment for the Degree of PhD in Archaeology - Islamic Era h... more

The Study of Cultural Evolution of Sasanian Era on the Basis of Pottery; Case Study: Māhûr-Siyāh, Mahalāt.

Unpublished, 2001

A Thesis for the Degree of M.A in Archaeology; Supervisor: Masoud Azarnoush; Advisor: Haydeh ... more

اولین همایش ملی کرفتو

با مشارکت فرمانداری شهرستان دیواندره و دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج 6 و 7 خرداد 1395

بررسی اوضاع “زیویه، هفت دهه پس از کشف”

شارنیوز، 5 آذر 1394 http://www.sharnews.com/16679/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D8%... more

The Third Conference of Sasanians Archeology and Art; سومین همایش باستان شناسی و هنر ساسانیان

by milad vandaee and Ali Hozhabri

Milad Vandaee