Surtsey

Faktaboks

Surtsey
Etymologi
islandsk ‘Surts øy’
Surtseys utbrot i 1963
Under utbrota i 1963–1967 blei lavaen kasta opptil 400 meter til vêrs.
Surtseys utbrot i 1963
NOAA.
Lisens: Falle i det fri (Public domain)
Surtsey
Suksesjonen av planter som koloniserer den nye øya har vore følgt nøye av biologar.
Surtsey
Av .
Lisens: CC BY SA 2.0

Surtsey er ei vulkanøy ved sørkysten av Island, sørvest for Vestmannaeyjar. Ho blei danna over ein 130 meter djup havbotn ved vulkanutbrot i to periodar; frå november 1963 til mai 1965 og frå august 1966 til juni 1967. Øya er Islands sørlegaste punkt. Surtsey kom på UNESCOs liste over verdas kultur- og naturarv i 2008.

Innvandringa av planter og dyr til den nye øya er blitt følgt med stor interesse av botanikarar og biologar. Den første landplanta, strandreddik, blei funne i 1965, mens den første busken, grønnvier, blei funne i 1998.

Geologi

Utbrotsprodukta var oske og lava av basaltisk samansetning. To tredelar av øya bestod av vulkansk oske og den siste av lava. Delar av den lause oska er omdanna til ein glasliknande stein kalla palagonitt.

Storleik

Arealet blei til slutt 2,8 kvadratkilometer med største lengde 2,1 kilometer, største breidde 1,5 kilometer og største høgde 169 meter over havflaten. I dag har ho minka til om lag 1,4 kvadratkilometer og største høgde 154 meter.

Utbrot under havflata på sidene av vulkanen danna to små øyer i nærleiken av Surtsey, men desse blei snart tatt av havet.

Namnet

Den nye øya fekk namn etter jotnen Surt, som i Voluspå let verda gå opp i flammar under Ragnarok.

Les meir i Store norske leksikon

Eksterne lenker

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må være logga inn for å kommentere.

eller registrer deg

Fagansvarleg for Islands geografi

Lars Mæhlum