Papers by Şahru Pilten Ufuk
![Research paper thumbnail of Atatürk’ten Resulzade’ye Resulzade’den Elçibey’e [Hürriyet], [İstiklâl] ve [İstiklâl Mücadelesi] Söz Ağı (1): Mustafa Kemal Atatürk](https://attachments.academia-assets.com/120640846/thumbnails/1.jpg)
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi/Journal of Modern Turkish Studies (ISSN: 1304-8015), 2024
Bu çalışmada, Atatürk'ün [hürriyet], [istiklâl] ve [istiklâl mücadelesi] kavramlarına bakış açısı... more Bu çalışmada, Atatürk'ün [hürriyet], [istiklâl] ve [istiklâl mücadelesi] kavramlarına bakış açısı kurmuş olduğu söz ağlarından hareketle derlem tabanlı bir yöntemle incelenmiştir.
Söz ağı analizi için Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri; Tamim, Telgraf ve Beyannameleri ve Nutuk’u sayısallaştırılarak 704.813 sözcükbirimi kapsayan bir derlem oluşturulmuştur. Oluşturulan derlemde hürriyet ve istiklâl sözcükleri belirgin eş dizim özellikleri ve anlam ilişkileri açısından incelenerek kavramların birbirleriyle nasıl etkileşimde bulunduğu, hangi kavramlarla ne sıklıkla bir arada kullanıldığı ve bu kullanımların hangi bağlamlarda gerçekleştiği araştırılmıştır.
Bu araştırma sonucunda Atatürk’ün söz konusu kavramlara, özellikle eş dizim özelliklerini kullanarak ve bağlaçlar yardımıyla sınırlama, ilişkilendirme, anlamca birleştirme tamamlama, anlam denkliklerini kurma ya da eş dizim anlamı oluşturma gibi çok çeşitli yöntemlerle farklı değerler yüklediği ve kurmuş olduğu söz ağlarında özellikle [millet] kavramını merkeze aldığı tespit edilmiştir.
Atatürk'ün söylemlerinde oluşturduğu söz ağlarının çalışmanın sınırlılığını oluşturan 1919'dan Cumhuriyet’in ilanına kadar tutarlı bir şekilde devam etmesi; Atatürk’ün dil kullanımındaki ustalığının yanı sıra, bu kavramlar üzerindeki fikirlerinin 1919’dan çok daha önce olgunlaştığının, güncel durumlar ve gelişmelerle şekillenmediğinin göstergesi olarak değerlendirilmiştir. Ekler bölümünde tespit edilen söz ağları ana hatlarıyla listelenmiştir.
In this study, Atatürk's perspectives on the concepts of [freedom], [independence], and [struggle for independence] have been examined through a corpus-based approach, utilizing the semantic networks he constructed. For the semantic network analysis, Atatürk’s Speeches and Statements, Circulars, Telegrams, and Declarations, and the Nutuk were digitized, resulting in a corpus consisting of 704,813 word tokens. In the constructed corpus, the words hürriyet and istiklâl were analyzed in terms of their prominent collocational properties and semantic relationships. This analysis investigated how these concepts interact with one another, which other concepts they co-occur with, how frequently they do so, and the contexts in which these uses occur.
The findings of the research reveal that Atatürk assigned diverse values to these concepts by employing a wide range of methods, including the use of collocational properties, establishing limitations, forming associations, semantic amalgamations, completions, semantic equivalences, or constructing collocational meanings through conjunctions. It was also observed that the concept of [nation] (millet) was particularly central in the word networks he developed. The consistent continuation of the word networks constructed in Atatürk’s discourses from 1919 until the proclamation of the Republic—a limitation of this study—serves not only as a testament to Atatürk’s linguistic mastery but also as an indication that his ideas concerning these concepts had matured well before 1919 and were not shaped by contemporary circumstances or developments. The word networks identified are outlined in detail in the appendices.
It is possible to identify the viewpoints of a society using various aspects that are illustrated... more It is possible to identify the viewpoints of a society using various aspects that are illustrated in its proverbs. Based on the proverbs commonly used in Turkey, this study is aimed at identifying; analyzing and somehow systematizing ideas on death in Turkish culture, and determining how they reflect customs, traditions, and rituals from past to present. With this in sight, information is presented about various perceptions of death in the Turkish culture and several expressions about death in the Turkish language. Some elements pertaining to the ancient, pre-Islamic religion of Kok Tengri, as well as to Islamic Sufism, Islamic doctrine as well as (perhaps) non-religious, folkish good sense, are identified. Turkish proverbs are listed and examined under thematic issues such as: what death is; what are the causes of death; who dies; who doesn't die; killing; ways to die; better and worse things than death; the deceased; the funeral culture
Cümleler tek başına ele alındığında olayların hangi zaman aralığında meydana geldiği kesin olarak... more Cümleler tek başına ele alındığında olayların hangi zaman aralığında meydana geldiği kesin olarak anlaşılamaz. Cümleler söylemden soyut olarak ele alındığında çekimlenmiş oldukları fiil zamanlarından hareketle zaman çizgisinde yerleştirilir. Fakat bu cümlelerde ifade edilen olayların zaman çizgisinde kesin olarak nerede bulunduğu, olayların başlangıç ve bitiş noktaları tam olarak bilinemez. Ancak cümleler dizisi bir bütün olarak ele alındığında, gönderim noktaları ve zaman aralıkları bir kesinlik kazanabilir. Söylem sunumu yapısı (SSY) teorisi, bir söylemde ifade edilen çeşitli olaylar arasındaki, bu tarz geçici ilişkileri ortaya koymaktadır. Söylem sunumu yapısında, söylemi oluşturan fiillerin çekimlenmiş olduğu zamanlar ve bu fiillerin dahil olduğu Aristo sınıflandırılmaları da olayların zamanda yerleştirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada SSY teorisi temel alınarak Türkmen Türkçesinde söylem ve zaman ilişkisi incelenmiştir.When we isolate the sentence from the dis...
Türkbilig, 2016
Özet: Türk edebiyatı metinlerinde Sait Faik hikâyeleri örnekleminde " gibi " ed... more Özet: Türk edebiyatı metinlerinde Sait Faik hikâyeleri örnekleminde " gibi " edatıyla kurulmuş benzetmelerin incelenmesiyle daha önce literatürde yer verilmemiş yeni bir benzetme türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada yapısında ritmik bir etkinin doğmasına yardım eden söz figürleri bulunduğu için " ritmik benzetmeler " olarak adlandırdığımız bu benzetme kategorisinin tanımlanması, incelenmesi ve tasnifi amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: ritmik benzetmeler, benzetmeler, üslup bilim, retorik, söz figürleri A New Category Of Simile in Modern Turkish Literature: Rhytmic Similes Abstract: By investigating similes with the postposition of " gibi " in Turkish literature in the sample of Sait Faik's stories a new category of simile which has not been taken part in litterateur is determined. In this study it is aimed to define, investigate and classify this category of simile which is called as " rhytmic similes " as in the structure of those similes figures of speech are used to create a rhytmic effect. Keywords: rhytmic similes, similes, stylistics, rhetoric, figures of speech
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi /Journal of Modern Turkish Studies, 2015
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi /Journal of Modern Turkish Studies, 2015
International Journal of Language Academy, 2018
Migration is a phenomenon that affects nearly every aspect of society. Language is also one of th... more Migration is a phenomenon that affects nearly every aspect of society. Language is also one of these elements affected by immigration. In this paper, the language changes that are likely to be developed in the languages of the migrants who use different dialects or varieties of the same language and the effects of the migrations to the homeland language will be emphasized. Questions of "What are the changes in the dialects in contact after the migration? Can the language of the emigrants have some influences on the homeland dialect? If there are changes in language are they only limited to that region? How and in what way does the diffusion of the linguistic changes occur?" will be answered within the framework of social language science theories. In this context, accomodation theory developed by Howard Giles and others in the 1970s as a communication theory and then applied to the dialects in contact by Peter Trudgill as a result of the detailed analysis of the language usages in various parts of the UK, will be based.
Akademik İncelemeler Dergisi, 2017
Başlıklar bir akademik makalenin en çok okunan bölümüdür. Yayınların ulaşılabilirliğine/seçilebil... more Başlıklar bir akademik makalenin en çok okunan bölümüdür. Yayınların ulaşılabilirliğine/seçilebilirliğine olumlu ya da olumsuz etki yapma gücüne sahiptir. Bu özelliği akademik camiada başlıklara verilen önemi arttırmıştır. Nitekim 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren başlayan çalışmalarla Batı literatüründe başlıklarla ilgili muazzam bir literatür oluşturulmuştur. Öyle ki günümüzde "başlık bilim" olarak adlandırılan bir alandan söz edilmeye başlanmıştır. Bununla birlikte başlıklar Türk literatüründe fazla çalışılmış konulardan biri değildir. Bu çalışmada 1937-2016 yılları arasında Türkiye Türkçesiyle yazılmış tarih alanındaki akademik makale başlıklarında noktalama işareti kullanımları derlem tabanlı, art zamanlı bir bakış açısıyla incelenmiştir. Bulgulardan hareketle akademik makalelerdeki noktalama işareti kullanımının bireysel bir tutum mu yoksa dönemsel bir eğilim mi olduğu sorgulanmış, dönemler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya koyulmuştur.
International Journal of Language Academy, 2020
How Equivalent are the Common Words in Turkish Women and Men's Language? The Semantic and Colloca... more How Equivalent are the Common Words in Turkish Women and Men's Language? The Semantic and Collocational Overlap between Genders in the Sample of Word Kadın Şahru PİLTEN UFUK 2 Öz Kadın ve erkeklerin farklı dil özelliklerine sahip oldukları düşüncesi, özellikle 60'lı yıllardan sonra, cinsiyetin dil üzerindeki etkisine yönelik çalışmaların hızla artış göstermesine sebep olmuştur. Cinsiyetin dile nasıl yansıdığına dair ilk çalışmalar, kadın ve erkeklerin "fonolojik, morfolojik, söz dizimsel veya sözcüksel düzeyde" konuşma biçimleri arasındaki farklılıklara odaklanırken, daha sonraki çalışmalar konuşma analizine dayalı bulguları merkeze almıştır. Bu çalışmalarda kadınların erkeklere oranla onaylama sorularını, nezaket biçimlerini, açıklayıcı ifadelerde soru tonlamalarını, kip yapılarını, dolaylı emirleri ve rica ifadelerini, pekiştirici ifadeleri, alıntıları daha fazla kullandıkları, dil bilgisi ve sesletimde en doğru biçimleri kullanmaya çalıştıkları ve özel bir kelime hazinesine sahip oldukları belirlenmiştir. Çağdaş ölçünlü Türkiye Türkçesinde cinsiyetler arası dil kullanımı farklılıkları 1 Bu makale 20-22 Ağustos 2010 tarihleri arasında Macaristan'ın Szeged şehrinde düzenlenen15th International Conference on Turkish Linguistics'te tarafımdan sunulmuş olan An Analysis of the Common Words of Male and Female Languages in Turkish başlıklı sözlü bildirinin Türkçeye çevrilmiş ve genişletilmiş biçimidir.
MTAD, 2021
ÖZET Sözlük birimler, anlam ve kullanım özellikleri açısından birtakım sınırlamalara sahiptir. Ko... more ÖZET Sözlük birimler, anlam ve kullanım özellikleri açısından birtakım sınırlamalara sahiptir. Konuşur, hangi bağlamda hangi sözlük birimi kullanacağına bu sınırlamaları dikkate alarak karar verir. Söz sınırlamaları adı verilen bu sınırlamalar iki boyutta incelenebilir. Bunlardan seçim sınırlamaları, sözcüklerin kendi tabiatlarından kaynaklanan önerme özellikleridir. Sözcüklerin anlam yapısında bulunur. Eş dizim sınırlamaları ise sözcüklerin birlikte kullanılma alışkanlığı bulunan diğer kelimeleri belirler. Bu sınırlama daha çok kullanırların isteğine dayalı olarak oluşur.
ÖZET Cümleler tek başına ele alındığında olayların hangi zaman aralığında meydana geldiği kesin o... more ÖZET Cümleler tek başına ele alındığında olayların hangi zaman aralığında meydana geldiği kesin olarak anlaşılamaz. Cümleler söylemden soyut olarak ele alındığında çekimlenmiş oldukları fiil zamanlarından hareketle zaman çizgisinde yerleştirilir. Fakat bu cümlelerde ifade edilen olayların zaman çizgisinde kesin olarak nerede bulunduğu, olayların başlangıç ve bitiş noktaları tam olarak bilinemez. Ancak cümleler dizisi bir bütün olarak ele alındığında, gönderim noktaları ve zaman aralıkları bir kesinlik kazanabilir. Söylem sunumu yapısı (SSY) teorisi, bir söylemde ifade edilen çeşitli olaylar arasındaki, bu tarz geçici ilişkileri ortaya koymaktadır. Söylem sunumu yapısında, söylemi oluşturan fiillerin çekimlenmiş olduğu zamanlar ve bu fiillerin dahil olduğu Aristo sınıflandırılmaları da olayların zamanda yerleştirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada SSY teorisi temel alınarak Türkmen Türkçesinde söylem ve zaman ilişkisi ince-lenmiştir. • ANAHTAR KELİMELER Türkmen Türkçe...
Disiplinlerarası Edebiyat Çalışmaları, 2021
In this study, information is given about the scope and application areas of corpus stylistics an... more In this study, information is given about the scope and application areas of corpus stylistics and the method of word frequency analysis, which is the most used method in this discipline, is introduced in detail. It has been determined that there is no single data collection tool for corpus stylists to use in their researches on Turkish literary texts, and it has been revealed that the sources and computer-assisted analysis tools to be used vary depending on the research questions. In this direction, data sources, computer applications and online platforms that can be used to create frequency lists and keyword lists with the method of word frequency analysis have been introduced comparatively by emphasizing their positive and negative aspects and the aspects that need to be developed. It is thought that the deficiencies identified in this study should be a starting point for future studies in order to develop Turkish corpus stylistics.
Exploration of Mythological Elements in Contemporary Narratives
Anlam vezni kavramı üzerinde son otuz yıldır çalışılmaya başlanan eş dizimsel bir fenomendir. Bir... more Anlam vezni kavramı üzerinde son otuz yıldır çalışılmaya başlanan eş dizimsel bir fenomendir. Bir kelimenin birlikte kullanılma alışkanlığına sahip olduğu diğer kelimelerden etkilenerek zamanla sahip olduğu çağrışımsal anlam olarak tanımlanabilir. Bu anlam özelliği cümleye olumlu, olumsuz veya tarafsız bir bakış açısı kazandırır. Bu makalede
anlam vezni kavramının detaylı bir şekilde tanıtılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle anlam vezni kavramı, daha sonra anlam vezni üzerine yapılmış çalışmalar ve anlam vezni incelemelerinden yararlanabilecek alanlar incelenmiştir.
Dil Araştırmaları, 2009
Bu çalışmada Bernard Comrie'nin ileri sürmüş olduğu teoriler temel alınarak Türkmen Türkçesinde t... more Bu çalışmada Bernard Comrie'nin ileri sürmüş olduğu teoriler temel alınarak Türkmen Türkçesinde tamamen izafî zamanların sınıflandırılması, oluşumları ve kullanımları üzerinde durulmuştur.
Cumleler tek basina ele alindiginda olaylarin hangi zaman araliginda meydana geldigi kesin olarak... more Cumleler tek basina ele alindiginda olaylarin hangi zaman araliginda meydana geldigi kesin olarak anlasilamaz. Cumleler soylemden soyut olarak ele alindiginda cekimlenmis olduklari fiil zamanlarindan hareketle zaman cizgisinde yerlestirilir. Fakat bu cumlelerde ifade edilen olaylarin zaman cizgisinde kesin olarak nerede bulundugu, olaylarin baslangic ve bitis noktalari tam olarak bilinemez. Ancak cumleler dizisi bir butun olarak ele alindiginda, gonderim noktalari ve zaman araliklari bir kesinlik kazanabilir. Soylem sunumu yapisi (SSY) teorisi, bir soylemde ifade edilen cesitli olaylar arasindaki, bu tarz gecici iliskileri ortaya koymaktadir. Soylem sunumu yapisinda, soylemi olusturan fiillerin cekimlenmis oldugu zamanlar ve bu fiillerin dahil oldugu Aristo siniflandirilmalari da olaylarin zamanda yerlestirilmesinde onemli bir rol oynamaktadir. Bu calismada SSY teorisi temel alinarak Turkmen Turkcesinde soylem ve zaman iliskisi incelenmistir.
Avrasya Terim Dergisi, 2018
Bilişsel budun dil bilimi XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişen disiplinler arası bir b... more Bilişsel budun dil bilimi XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişen disiplinler arası bir bilim dalıdır. Dünyada giderek önem kazanan bir alan olmasına karşın Türk literatüründe bilişsel budun dil bilimi üzerine yapılmış çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu çalışmayla, bilişsel budun dil bilimine ait temel kavramlarının tanıtılması ve bu terimler için tarafımızdan kullanılan Türkçe karşılıkların bilim âlemine sunulması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda bilişsel budun dil biliminin temel kavramlarını içeren 86 terimlik alfabetik bir sözlükçe hazırlanmıştır.
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi /Journal of Modern Turkish Studies
Bir sözlüksel parçacığın benzer bir parça ile yer değiştirebileceği kesin durumları tespit etmek ... more Bir sözlüksel parçacığın benzer bir parça ile yer değiştirebileceği kesin durumları tespit etmek için ilgili parçacıkların eş dizimsel davranışları bilinmelidir. Sözlüksel parçacıkların eş dizimsel davranışlarını, tarihsel süreç içinde birlikte kullanılma alışkanlığı edindiği sözcükler belirler. Bu çalışmada arıġ sözcüğü örnekleminde uygunluk analizi metoduyla Türk dilinde temiz sözcüklerinde eş dizimsel davranışların gelişimi, daralması ve aktarılması konuları incelenmiştir.
Modern Türklük Araştırmaları Dergisi /Journal of Modern Turkish Studies, 2009
Sözcüklerin tabiatında bulunan ya da sonradan edindiği sınırlamalar sonucunda sahip olduğu varsay... more Sözcüklerin tabiatında bulunan ya da sonradan edindiği sınırlamalar sonucunda sahip olduğu varsayımsal anlamlar, eş değer olarak görülen sözcükler arasında anlam farklılıkları ortaya koyarak mutlak eş anlamlılık ilişkisinin yok olmasına yol açan ve bilişsel eş anlamlılığın oluşmasını sağlayan etmenlerdendir. Bu yüzden özellikle anlam bilimcilerin sözcükler arasındaki anlamsal ilişkileri belirlerken üzerinde durması gereken önemli bir konudur. Varsayılan anlamı ortaya çıkaran sınırlamalar, seçmesel sınırlamalar ve eş dizimsel sınırlamalar şeklinde iki başlık altında incelenebilir. Bu çalışmada sözcüklerin seçmesel ve eş dizimsel sınırlamaları tarihselden moderne karşılaştırmalı olarak incelenerek Türk dilinde varsayımsal anlamın oluşum ve değişim süreçleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Uploads
Papers by Şahru Pilten Ufuk
Söz ağı analizi için Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri; Tamim, Telgraf ve Beyannameleri ve Nutuk’u sayısallaştırılarak 704.813 sözcükbirimi kapsayan bir derlem oluşturulmuştur. Oluşturulan derlemde hürriyet ve istiklâl sözcükleri belirgin eş dizim özellikleri ve anlam ilişkileri açısından incelenerek kavramların birbirleriyle nasıl etkileşimde bulunduğu, hangi kavramlarla ne sıklıkla bir arada kullanıldığı ve bu kullanımların hangi bağlamlarda gerçekleştiği araştırılmıştır.
Bu araştırma sonucunda Atatürk’ün söz konusu kavramlara, özellikle eş dizim özelliklerini kullanarak ve bağlaçlar yardımıyla sınırlama, ilişkilendirme, anlamca birleştirme tamamlama, anlam denkliklerini kurma ya da eş dizim anlamı oluşturma gibi çok çeşitli yöntemlerle farklı değerler yüklediği ve kurmuş olduğu söz ağlarında özellikle [millet] kavramını merkeze aldığı tespit edilmiştir.
Atatürk'ün söylemlerinde oluşturduğu söz ağlarının çalışmanın sınırlılığını oluşturan 1919'dan Cumhuriyet’in ilanına kadar tutarlı bir şekilde devam etmesi; Atatürk’ün dil kullanımındaki ustalığının yanı sıra, bu kavramlar üzerindeki fikirlerinin 1919’dan çok daha önce olgunlaştığının, güncel durumlar ve gelişmelerle şekillenmediğinin göstergesi olarak değerlendirilmiştir. Ekler bölümünde tespit edilen söz ağları ana hatlarıyla listelenmiştir.
In this study, Atatürk's perspectives on the concepts of [freedom], [independence], and [struggle for independence] have been examined through a corpus-based approach, utilizing the semantic networks he constructed. For the semantic network analysis, Atatürk’s Speeches and Statements, Circulars, Telegrams, and Declarations, and the Nutuk were digitized, resulting in a corpus consisting of 704,813 word tokens. In the constructed corpus, the words hürriyet and istiklâl were analyzed in terms of their prominent collocational properties and semantic relationships. This analysis investigated how these concepts interact with one another, which other concepts they co-occur with, how frequently they do so, and the contexts in which these uses occur.
The findings of the research reveal that Atatürk assigned diverse values to these concepts by employing a wide range of methods, including the use of collocational properties, establishing limitations, forming associations, semantic amalgamations, completions, semantic equivalences, or constructing collocational meanings through conjunctions. It was also observed that the concept of [nation] (millet) was particularly central in the word networks he developed. The consistent continuation of the word networks constructed in Atatürk’s discourses from 1919 until the proclamation of the Republic—a limitation of this study—serves not only as a testament to Atatürk’s linguistic mastery but also as an indication that his ideas concerning these concepts had matured well before 1919 and were not shaped by contemporary circumstances or developments. The word networks identified are outlined in detail in the appendices.
anlam vezni kavramının detaylı bir şekilde tanıtılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle anlam vezni kavramı, daha sonra anlam vezni üzerine yapılmış çalışmalar ve anlam vezni incelemelerinden yararlanabilecek alanlar incelenmiştir.
Söz ağı analizi için Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri; Tamim, Telgraf ve Beyannameleri ve Nutuk’u sayısallaştırılarak 704.813 sözcükbirimi kapsayan bir derlem oluşturulmuştur. Oluşturulan derlemde hürriyet ve istiklâl sözcükleri belirgin eş dizim özellikleri ve anlam ilişkileri açısından incelenerek kavramların birbirleriyle nasıl etkileşimde bulunduğu, hangi kavramlarla ne sıklıkla bir arada kullanıldığı ve bu kullanımların hangi bağlamlarda gerçekleştiği araştırılmıştır.
Bu araştırma sonucunda Atatürk’ün söz konusu kavramlara, özellikle eş dizim özelliklerini kullanarak ve bağlaçlar yardımıyla sınırlama, ilişkilendirme, anlamca birleştirme tamamlama, anlam denkliklerini kurma ya da eş dizim anlamı oluşturma gibi çok çeşitli yöntemlerle farklı değerler yüklediği ve kurmuş olduğu söz ağlarında özellikle [millet] kavramını merkeze aldığı tespit edilmiştir.
Atatürk'ün söylemlerinde oluşturduğu söz ağlarının çalışmanın sınırlılığını oluşturan 1919'dan Cumhuriyet’in ilanına kadar tutarlı bir şekilde devam etmesi; Atatürk’ün dil kullanımındaki ustalığının yanı sıra, bu kavramlar üzerindeki fikirlerinin 1919’dan çok daha önce olgunlaştığının, güncel durumlar ve gelişmelerle şekillenmediğinin göstergesi olarak değerlendirilmiştir. Ekler bölümünde tespit edilen söz ağları ana hatlarıyla listelenmiştir.
In this study, Atatürk's perspectives on the concepts of [freedom], [independence], and [struggle for independence] have been examined through a corpus-based approach, utilizing the semantic networks he constructed. For the semantic network analysis, Atatürk’s Speeches and Statements, Circulars, Telegrams, and Declarations, and the Nutuk were digitized, resulting in a corpus consisting of 704,813 word tokens. In the constructed corpus, the words hürriyet and istiklâl were analyzed in terms of their prominent collocational properties and semantic relationships. This analysis investigated how these concepts interact with one another, which other concepts they co-occur with, how frequently they do so, and the contexts in which these uses occur.
The findings of the research reveal that Atatürk assigned diverse values to these concepts by employing a wide range of methods, including the use of collocational properties, establishing limitations, forming associations, semantic amalgamations, completions, semantic equivalences, or constructing collocational meanings through conjunctions. It was also observed that the concept of [nation] (millet) was particularly central in the word networks he developed. The consistent continuation of the word networks constructed in Atatürk’s discourses from 1919 until the proclamation of the Republic—a limitation of this study—serves not only as a testament to Atatürk’s linguistic mastery but also as an indication that his ideas concerning these concepts had matured well before 1919 and were not shaped by contemporary circumstances or developments. The word networks identified are outlined in detail in the appendices.
anlam vezni kavramının detaylı bir şekilde tanıtılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle anlam vezni kavramı, daha sonra anlam vezni üzerine yapılmış çalışmalar ve anlam vezni incelemelerinden yararlanabilecek alanlar incelenmiştir.
Türkçe kelimeler seçim sınırlaması açısından büyük ölçüde işlenmiştir.
Özellikle tabiatla ilgili kelimelerde seçim sınırlamaları yoğun olarak görülmektedir. Bu doğrultuda farklı kavram alanlarından [+BÖCEK] seçim sınırlamasına sahip pek çok kelime bulunmaktadır. Bu çalışmada Türkiye Türkçesi standart dilinde ve ağızlarında [+BÖCEK] seçim sınırlamasına sahip olan kelimeler tespit edilerek sınıflandırılmıştır. Daha sonra bulgular toplumsal ve kültürel açıdan değerlendirilmiştir.
Bu çalışmada Türkiye Türkçesi konuşurları tarafından “iyi insan” kavramının nasıl algılandığı araştırılmıştır. Araştırmada psikolog Eleanor Rosch tarafından ortaya konulan ilk örnek (İng. prototype) kuramından yararlanılmıştır. Bu doğrultuda oluşturulan 2 farklı anket, farklı toplumsal tabakaları temsil eden toplam 544 kişilik 5 farklı gruba uygulanmıştır. Sonuçlar toplumsal faktörler ve dünyada bu konuda yapılmış diğer çalışmalar dikkate alınarak değerlendirilmiştir.
Bu çalışmada Divān-ü Lūgāt-it Türk’te verilen tanımlardan hareketle tespit edilen 4784 eş anlamlı kelime eş anlamlılık dereceleri açısından incelenmiş ve çağdaş dil bilimcilerin görüşleri doğrultusunda mutlak eş anlamlılık, bilişsel eş anlamlılık ve yakın eş anlamlılık olmak üzere üç bölüm içinde ele alınmıştır.
Çalışma iki ana bölümden meydana gelmektedir. Eş Anlamlılık Kavramı, Bakış ve Yaklaşımlar başlığını taşıyan birinci bölümde anlam ve eş anlamlılık kavramı teorik olarak tüm yönleri ve türleriyle incelenmiştir. Ayrıca burada eş anlamlılıkla ilgili “semantik tarz”, “varyasyon boyutları: alan, tarz ve üslup”, “eş dizimlenme ve çeşitleri” üzerinde de durulmuştur. Türk Dilinde Eş Anlamlılık başlığını taşıyan ikinci bölümde ise eş dizimlilik ilişkisinin sözcüklerin anlamsal yapılarına ve kullanım alanlarına etkisinin tayin edilmesi amacıyla öncelikle emgek sözcüğünün anlam ve eş dizim özellikleri tespit edilmiştir. emgek sözcüğüyle eş dizimlenme özelliğine sahip olan sözcüklerin eş dizimsellik alışkanlıklarının gelişimi ve değişimi, bu ilişkinin tarihsel süreç içinde sözcüklerin yerini alan diğer sözcüklere etkisi eski Türkçeden çağdaş Türk lehçelerine dek izlenmiştir. Daha sonra ızdırap sözcükleri mutlak eş anlamlılık, bilişsel eş anlamlılık, yakın eş anlamlılık ilişkilerine göre değerlendirilmiştir. Tarihselden moderne Türk dilinde eş anlamlılık ilişkisinin oluşum, gelişim ve sona eriş süreçleri, sözcükler arasındaki eş anlamlılık derecesini etkileyen kullanır farklılıklarını oluşturan bölge, sosyal tabaka, cinsiyet ve yaş faktörü, kullanım farklılıklarını oluşturan alan, tarz, üslup faktörleri, sözcüklerin tabiatında bulunan seçmesel sınırlamalar ve konuşurlar tarafından sonradan eklenen eş dizimsel sınırlamalar incelenmiştir.
Türk bilişsel budun dil biliminin konularını, bakış açısını ve yöntemlerini ortaya koymak açısından başlangıç mahiyetinde bir deneme olan bu çalışmada, art zamanlı bir bakış açısıyla Türklerin tarih boyunca tabiatı nasıl algıladıkları, sınıflandırdıkları ve kavramsallaştırdıkları sorgulanmıştır. Bu doğrultuda Türk runik harfli metinlerden itibaren çağdaş Türk lehçelerine kadar Türk halk bitki sınıflandırma sistemlerinin temel aşamaları bilişsel budun dil bilim yöntemleriyle incelenmiştir.