Turkısh Language and Literature

Arapça "cemʿ" ‫)جمع(‬ kökünden türeyen "mecmûʿa" kelimesi, "toplanıp biriktirilmiş, tanzim ve tertip edilmiş şeyler heyeti" anlamına gelir. Bir edebî terim olarak ise mecmua, "farklı kişilere ait metinlerin/metin parçalarının bir araya getirildiği eserler bütünü" mânâsındadır. "Herhangi bir nazım türü veya nazım şekli benzerliği aranmaksızın derlenmiş manzum metinlerden oluşan toplamalara" şiir mecmuası denmiştir. Kütüphanelerde genellikle "Mecmûʿa-i Eşʿâr" ya da "Mecmûʿatü'l-Eşʿâr" adlarıyla kayıtlı olan şiir mecmuaları arasında, özellikle klâsik şiirimize ait belirli nazım şekilleri ve türlerinden şiirlerin derlenmesiyle oluşan mecmualar bulunmaktadır. Yazma eser kütüphanelerimizde sayıca en çok bulunan eserler arasında adını zikredeceğimiz şiir mecmualarında aynı zamanda edebiyat dışında kalan konularla ilgili bilgiler de yer almaktadır. Bunlara çeşitli dualar, ilaç tarifleri, büyü, tılsım, vefk, tefeʿʿül, reml gibi havâs ilmine dair bilgiler, tarih kıtʿaları, resmi kayıt örnekleri, örnek olarak gösterilebilir. Bu itibarla şiir mecmuaları, yalnızca edebiyat araştırmacılarının değil aynı zamanda tarih, sosyoloji, dini ilimler, halk hekimliği vb. gibi konularda araştırma yapacakların da dikkatle incelemeleri gereken eserlerdir.

Tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıtım amacıyla ve araştırma için yapılacak kısa alıntılar dışında, yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir şekilde kopya edilemez, elektronik ve mekanik yolla çoğaltılıp, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

Etkilenme ve taklit, sanatın var oluşu ve tekamülü için gereklidir. Sanatın her dalında var
olan bu olgu, şiir sanatı için de olmazsa olmaz ölçütlerdendir. Sanat hayatına yeni atılan genç bir
şairin usta bir şairden etkilenmesi ve onu kendine model olarak seçmesi şiir sanatında tabii bir
hadisedir. Divan şiirinde de bir şairin, usta bir şairin yolundan gitmesi ona “pey-rev” olması sıkça
dillendirilen bir durumdur. Sanat bakımından güçlü, üslup sahibi şairlerin her daim genç şairlere
ilham verdiği görülür. Bu tıpkı yanan bir mumun alevinden yeni bir mumu tutuşturmak gibidir,
kaynak şairden bir şey eksiltmeyen bu etkileşim alıcı şaire ışık olur. Bu manada, gerek
tezkirecilerin iki şair arasındaki etkileşimi ifade ederken gerek şairlerin takip ettikleri usta şairleri
belirtirken kullandıkları “çerağı (birinden) yakmak” tabiri dikkat çekicidir. Söz gelimi Âşık
Çelebi, Pârepâre-zâde Ahmed Çelebi’nin şairlik yönünü değerlendirirken, onun Lâmi‘î takipçisi
olduğunu “Çerâğı Lâmi‘î’den yakar” diyerek dile getirir. Şairler arasındaki etkileşimin tespiti ve
takibi açısından en güvenilir kaynaklardan olan şuara tezkirelerinde ve bu konuda birinci elden
bilgi sağlayacak olan divanlarda bu tabirin “bir şairin usta bir şairden ilham alması, ondan
etkilenmesi” manasında kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Sûrnâmeler, padişahların erkek çocuklarının sünnet düğünlerini, kızlarının
veya kız kardeşlerinin evlenme düğünlerini anlatan edebî eserlerdir. Tarih, edebiyat,
sosyoloji, iktisat, devlet yönetimi ve sanat gibi alanlarda kaynak konumunda olan ve
yazıldıkları asırlardaki hayatı tasvir eden sûrnâmelerde, düğünlerde kullanılan vasıtalar, yenilen içilen şeyler, tertiplenen oyunlar detaylarıyla anlatılmış olması sebebiyle
o zamanları araştırmak isteyenler için bu eserler kıymetli kaynaklardır. Osmanlı tarihinde, saray düğünlerinin en önemli parçalarından biri esnaf alaylarıdır. Dolayısıyla
sûrnâmelerin önemli bölümlerinden birini esnaf geçit törenlerinin anlatıldığı esnaf
alayları oluşturur. Esnaf teşkilatlarının geçit törenlerinin günler / haftalar sürmesi esnafın Osmanlı toplumunda ne derece önemli olduğunun bir göstergesidir. Esnaf bu
geçitlerde kendi meslekleriyle ilgili gösteriler yapar ve padişaha hediyelerini sunar.
Esnaf zümrelerinin adeta birer tiyatro sanatçısı gibi gösteriler yaptıkları bu düğünlerin
canlı şahitleri olan sûrnâmeler aynı zamanda Ahilik ile ilgili önemli ip uçları içermektedir. Bu çalışmada manzum ve mensur müstakil sûrnâme metinlerinde Ahilik ve Ahi
Evran ile ilgili hususlar tespit edilip değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Besides having functionally an important position in Osmaniye folk culture, it has been existing as a cult. The fire which gets the name of Sinsin fire in weddings, migration fire while climbing up and down the plateau, nevruz fire in Nevruz Festivals, is the most important item of the ceremony. Fire which shows up as a cultural item in transition periods, has been witnessed as a therapeutic device during the treatment of people and animals. Besides this, depending on fire as a cult; some believes related to the fire, embers, ash, smoke and fireplace still maintain their usage. In this article, it is aimed to contribute Çukurova, Anatolia and Turks' folk culture by studying the fire cult which has been cherished since old times in Osmaniye.

Turkish anectodes are very rich in a variety of types. Besides, several characteristics come to the fore with "individual personalities", people, representing their region (people of Black Sea region, people of Karatepe region etc.), groups (Yoruks, Mevlevı etc.), citizenship (Turks, Germans, British etc.), occupations (ımam, politician, teacher, doctor, driver, hunter etc.), economic situation (rich-poor), different social environment (peasant-urban, nomadic-settler etc.), may be the type of anectode. Entitlement and classification of the anectodes are implemented based on those types. In this research, Yoruk type anectodes, which have a role in the tradition of telling anecdotes in Çukurova Region has been evaluated. In the culture of telling anectodes in Çukurova Region, Yoruks have an important role. Most of the Yoruks, leading a nomadic life related to stockbreeding during the history, settled down; however, it is encountered the ones who still lead their traditional life with some changes and transformations. In the region apart from this mentioned type of life, sedentary culture wealth is at issue. Difference between these two cultures and conflict due to it, brought about several anectodes. In this sense, 43 anectodes have been analyzed in terms of their form and contents, it was aimed to identify their place in the tradition of telling anectodes in Çukurova Region. The type of Yoruks names as Aydınlı, Hayta, Honamlı and Tekeli in anectodes has a lack of religious knowledge, not very into his prayers, and interprets religious subjects according to his life style. The Yoruk, in his immigrating life, is far from established culture, foreign to city life, shepherds his animals, and is püre, friendly, helpful, repartee and outspoken.

Camel was once used by Yoruks in Çukurova province; besides, it has become a cultural element seen in folk belief, nicknames, the name of the tribes, surnames and the name of places. Additionally, wresting of camels, husbandry, feeding, their characteristics of types and manners, neutering them, the diseases and treatment methods and the given names according to their ages, sexes and colours have been mentioned. In this study, it was purposed to determine the position of camel in folk culture in Çukurova province, to show the changing and transforming points of camel culture from past towards today. Contributing to data of camel culture in Turkish World and giving opportunities to make comparisons with their positions in Çukurova in further studies conducted in different regions are among the purposes of our study.

Konargöçerlik, hayvancılığa bağlı olarak tarih boyunca Çukurova bölgesinde hüküm süren bir yaşam biçimidir. Bölgenin iklim şartlarından dolayı mevsime bağlı olarak kışın Çukurova'ya inen aşiretler, yaz geldiğinde develeriyle serin olan yaylalara göç etmek zorunda kalmışlardır. Osmanlı Devleti döneminde başlayan, Cumhuriyet'in kuruluşuyla devam eden iskân politikasına bağlı olarak tarıma, bunun sonucunda da yerleşik hayata geçişle birlikte deve eski önemini kaybetmiştir. Tarımda, ulaşımda ve taşımacılıkta makineleşmeyle de deveye olan ihtiyaç tamamen ortadan kalkmıştır. Çukurova, konargöçer kültürün yanında âşıklık geleneğinin de canlı olarak yaşadığı bölgelerden birisi olmuştur. Bu iki kültür iç içe geçerek, birbirini besleyerek varlığını korumuştur. Çukurovalı âşıklardan konargöçer kültürü bizzat yaşayan, bu geleneği yaşayanların soyundan gelen ya da yerleşik kültürde (köy, kasaba ya da şehirler) yaşamakla birlikte söz konusu geleneği gözlemleyen, duyan, dinleyen, yazılı kaynaklardan okuyan âşıklar vardır. Bölge âşıklarının şiirleri incelendiğinde, konargöçer yaşam biçiminin önemli bir kültürel öğesi olan devenin çeşitli yönleriyle şiirlere konu edildiği görülmektedir. Bu makalede, Çukurovalı otuz iki âşığın şiirinde devenin; çeşitleri (tülü deve, yoz deve), yaşına göre aldığı isimler (köşek, dorum), rengi (boz, sarı, mor, kara deve), çan ve süslemeleri, yük hayvanı oluşu, görünüşü, yürüyüşü, deyim ve atasözü, halk inanışı ve benzetme öğesi gibi pek çok yönden işlendiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çukurova, âşık, şiir, deve, konargöçer. Abstract Nomadic life style which depends on animal husbandry, has prevailed throughout history in Çukurova region. Due to the climatic conditions of the region, depending on the season, the tribes descending to Çukurova in the winter had to migrate to the plateaus that were cool with their camels in summer. Camel has lost its old importance with the transition to agriculture and consequent settled life as a result of the resettlement policy which was started during the Ottoman Empire and continued with the establishment of the Republic. With the * Dr., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Osmaniye-Türkiye. Elmek:

Suriye ile Türkiye arasında, tarihi çok eskilere giden ve günümüze gelinceye kadar canlılığını koruyan kültürel ilişkiler vardır. Buna bağlı olarak iki toplum arasında kurulan evlilikleri de bu kültürel ilişkilerle birlikte başlatmak mümkündür. Mart 2011'de yaşanan Suriye olaylarından sonra Türkiye'ye çok sayıda Suriyeli göçmek zorunda kalmış, buna paralel olarak Suriyelilerle evlenmeler artmıştır. Türkiye'nin hemen her bölgesine dağılan ve genel olarak Suriyeli olarak adlandırılan bu sığınmacıların yoğun olarak yaşadığı yerlerden birisi de Osmaniye ili olmuştur. Merkeze bağlı Cevdetiye kasabasında Suriyelilerin yaşadığı geçici barınma merkezi bulunmaktadır. Bunun dışında başta şehir merkezinde olmak üzere Osmaniye'nin diğer ilçe, kasaba ve köylerinde ev kiralayarak hayatlarını sürdüren Suriyeli aileler vardır. Osmaniye halkı Suriye'den gelen insanları dışlamamış, onlara iş temininde ve barınma konusunda yardımcı olmuştur. Bu bağlamda oluşan sosyo-kültürel yakınlaşma, evlilikleri de eskiye oranla oldukça artırmıştır. Suriyelilerle evlilikler büyük çoğunlukla kız alma yönünde olmuş, kız verme yönünde evliliklere çok az rastlanmıştır. Aynı din ve mezhebe mensup olmaları, gelen Suriyelilerin çoğunlukla Türkmen olup Türkçe konuşabilmeleri, ailelerin göç öncesinde de birbirlerini tanımaları evlilikleri kolaylaştırıp yaygınlaştırmıştır. Çalışmada, konuyla ilgili literatür taranmış, Osmaniye halkı ve Suriyeli sığınmacılardan gözlem ve görüşme teknikleriyle bilgiler toplanmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde nitel araştırma yöntemi takip edilmiştir. ABSTRACT: There are cultural relations between Syria and Turkey that go back very far and remain alive until today. Accordingly, it is possible to initiate marriages between these two societies together with these cultural relations. After the events of Syria in March 2011, a large number of Syrians were forced to emigrate to Turkey and, in parallel, marriages with Syrians increased. Osmaniye is one of the places where these refugees, who have been dispersed to almost every region of Turkey and are generally referred to as Syrians, live extensively. In the Cevdetiye town in the center, there is a temporary shelter center for Syrians. Apart from this, there are Syrian families who continue their lives by renting houses in other districts, towns and villages, mainly in the city centre. The people of Osmaniye did not exclude people from Syria, but helped them in providing jobs and housing. The socio-cultural rapprochement in this context has increased marriages considerably compared to the past. Marriages with Syrians were mostly in the direction of getting girls, marriages in the direction of giving girls were very rare. Belonging to the same religion and sect, the fact that the Syrians who came were mostly Turkmen and could speak Turkish, and the fact that the families knew each other before the migration made

Öz Veli Aba, 30.07.1957 tarihinde Konya'nın Kadınhanı ilçesine bağlı Saçıkara köyünde doğmuştur. İlkokul yıllarından başlayarak öğrenim hayatı boyunca kültür ve edebiyatla iç içe olmuştur. Bir süre imam-hatiplik yaptıktan sonra Kültür Bakanlığı kadrosuna geçmiş; Karaman, Balıkesir ve Osmaniye İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerinde çeşitli kademelerde görev yapmıştır. 1996 yılında Osmaniye'nin il olmasıyla birlikte İl Kültür Müdürlüğünün kuruluş aşamasında ve teşkilatlanmasında önemli görevler üstlenmiştir. Yaptığı araştırmalarla, gerçekleştirdiği programlarla Osmaniye kültür hayatına önemli katkılar sunmuştur. Okumaya, öğrenmeye, araştırmaya olan tutkusuyla; taassuptan uzak duruşuyla; hoşgörülü, güler yüzlü, samimi oluşuyla; mücadeleci, paylaşımcı kişiliğiyle özellikle gençlere örnek olarak her yaştan insanın sevgi ve takdirini kazanmıştır. Araştırmacılara; kültür, sanat ve edebiyatla ilgilenenlere yardımları olmuştur. Halk kültürüne büyük önem veren Aba, eserlerini hazırlarken yazılı kaynaklar yanında sözlü kaynaklara da başvurmuştur. Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında derleme faaliyetleri gerçekleştirmiştir. Eski yazıyı bilmesi, tarihi kaynakları da okuyup değerlendirebilmesini sağlamıştır. Kitap, kitap bölümü, makale, köşe yazısı olarak çok sayıda esere imza atmıştır. Ömrünün yaklaşık son dört yılını yakalandığı hastalıkla mücadele ederek geçiren ve 25.01.2015 tarihinde Osmaniye'de vefat eden Aba'nın üzerinde çalıştığı ya da yayıma hazır hâle getirdiği çok sayıda eserinin de olduğu görülmektedir. Veli Aba'nın hayat hikâyesi ve eserlerini konu ettiğimiz bu çalışmadaki bilgiler kendisiyle ilgili hatıra ve gözlemlerimizden; yakınları, arkadaşlarıyla yapılan görüşmelerden ve literatür taramasından elde edilmiştir. Tespit edilen bilgiler çeşitli başlıklar altında, kronolojik bir sıra takip edilerek verilmiştir.

Özet
Türk mutfak kültüründe pişirme araçlarından olan ocak taşı, sacayağı ve sac birbiriyle bağlantılı maddi kültür unsurlarıdır. Konargöçer yaşam biçiminde daha çok ocak taşı kullanılırken, yerleşik hayatla birlikte sacayağı yaygınlık kazanmıştır. Günümüzde sacayağı kullanımı, eskiye göre azalmış olsa da, devam etmektedir. Bunun yanında sacayağı, günlük konuşma dilinde benzetme unsuru olarak ve deyim grubu içinde yer almaktadır. Ekmek, bazlama, gözleme, kavurma vb. pişirmede çeşitli ebatlarda sac kullanılmaktadır. Günümüzde özellikle kapalı mekânlarda, odun ateşine gerek kalmadan elektrik ya da gaz kullanılarak ısıtılan saclar tercih edilmeye başlanmıştır. Ocak taşı, sac ve sacayağı pratik faydalar sağlayan işlevsel özelliklere sahiptir. Bunun yanı sıra ateşin ve ateşin yakıldığı yer olan ocağın Türklerde kült olarak kabul edilmesi, bunlarla bağlantılı olan ocak taşı, sacayağı ve sacla ilgili yer yer birbiriyle benzerlik gösteren çeşitli inanış ve ritüellerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sacayağıyla ilgili inanış unsurları, ocak taşı ve saca göre daha zengindir. Üç ayaklı ve genellikle üçgen şeklinde olan sacayağının, formülistik sayılardan olan üçle birlikte anlam değeri kazandığı görülmektedir. Ayrıca sacayağını, demir kültüyle ilişkilendirmek mümkündür. Bildiride maddi kültür unsuru olan ocak taşı, sacayağı ve sac; gerek sözlü gerekse yazılı kaynaklardan derlenen yöresel uygulama örnekleri verilerek işlevleri yönüyle incelenip değerlendirilmiştir.
Abstract
“Quarry (fireplace) stone, trivet and sheet metal” which are among the cooking tools in Turkish cuisine/culinary culture, are interconnected material culture elements. While more quarry stones were used in the nomadic lifestyle, the trivet became widespread with the settled life. Today, the use of trivet continues, although it has decreased compared to the past. In addition, the trivet is included in the idiom group as a metaphor in daily speaking language. Various sizes of sheet metal (or iron palate) are used in cooking Bread, Bazlama (flatbread), Gözleme (staffed flatbread), roasting and etc. Nowadays, especially in indoor areas; sheets heated by using electricity or gas -without the need for wood fire- have started to be preferred. Quarry stone, sheet metal and trivet have functional properties that provide practical benefits. In addition to this, the acceptance of “fire” and the “hearth (fireplace)” which is the place where the fire is lit, as a cult among Turks, has led to the emergence of various beliefs and rituals related to “quarries, trivet and sheet metal” which are sometimes similar to each other. The belief elements about the trivet are richer than the quarry stone and sheet metal. It is seen that the trivet, which has three legs and is generally in the form of a triangle, gains meaning with the “three”, which is one of the “formulaic numbers”. It is also possible to interconnect the trivet with the iron cult. In the Paper, “quarry stone, trivet and sheet metal” which are material culture elements; examined and evaluated by their functions; by giving local application examples compiled from both oral and written sources.