TARİH

ÖZET Oğuz Kağan Destanı 13. ve 14. yüzyıldan kalma yazılı metinleri ile elimize ulaşmıştır. Daha öncesindeki bir yazılı metin elimizde bulunmamasına rağmen bu destanın Türklerin kadim zamanlarından bu yana anlatıla gelen bir destan olduğu kesindir. İ� slam'dan sonra bu destana tabii ki İ� slamı� unsurlar da eklenmiştir. Bu destanda bir kahraman ve lider olarak Oğuz Kağan'ın serüveni anlatılırken aynı zamanda da o dönemdeki Türklerin zihinlerindeki iktidar olgusuna ve iktidar yapılanmasına dâir deliller kaçınılmaz olarak ortaya konmuştur. Bu makalenin amacı bu destanın en eski iki metninin tercümelerini esas alarak bu iktidar unsurlarının neler olabileceğine dâir düşüncelerin ortaya konulmasıdır. ABSTRACT Oghuz Khagan Saga manuscripts have survived today from the thirteenth-fourteenth century. Eventhough we don't have any manuscript it is sure that this saga has been told among Turks since ancient times. The saga tells about, as a hero and leader, Oghuz Khagan's adventure and gives us the traces of the context of power and its application in Turkish mind of that time. This paper aims to reveal what these power elements may be based on the translations of the two earliest manuscript of the saga.

Dreams are a subject of history writing and chronicles from ancient times. These dreams have different patterns and subjects but they are within a tradition. In this tradition, there are royal dreams which have similar patterns as well, and in these dreams, there are similar or almost the same symbols. Urination is also a common symbol within these dreams. As the founding myth, the chronicles of Muslim dynasties use these dreams frequently. I will argue in this paper that urination is a common royal/funding dream among Muslim dynasties although urination is considered as a dirty and negative thing in the Muslim tradition and it comes, as a symbol, from ancient civilizations. Ultimately, I will show you that dreams of urination is nearly a common expression among Mediterranean civilizations since the Assyrians.

Although founding dreams are a worldwide tradition in the chronicles of the Middle Ages, they have not taken attention enough. This article shows that, as a founding dream, the dream of William the Conqueror’s mother is firstly crated by William of Malmesbury influenced by Classics and the dream interpretation tradition coming through Greeks. Later, Wace and Benoit, by preserving its frame, rewrite the dream in a way of which is more understandable to the twelfth century European common man. This article will uncover evidences through dream interpretation sources, mainly Artemidorus, and medieval European cultural figures, mainly Tree of Jesse. This is a possible scenerio for how was the dream of Herleva created and developed.

Dünya coğrafyasında İskandinavya olarak bilinen ülkeler olan Danimarka, Norveç ve İsveç ortaçağlarda nevi şahsına münhasır bir toplum tipine ev sahipliği yap-mıştır. Bu topluma mensup insanlara o dönemde Kuzeyliler, Danimarkalılar, Ruslar gibi çeşitli isimler verilmesine rağmen bugün artık Vikingler adı bu insanları tanımlamak için ortak bir kabul görmüştür. Ortaçağ İslam dünyasında ise Ruslar olarak tanınmışlardır. Vikingler kendi vatanlarında tarım, hayvancılık ve avcılıkla uğraşan insanlardı. Daha sonra büyük çaplı ve uzun mesafeli ticaret de bunlara eklendi. Fakat dünyaya ve özellik-le Avrupa'ya Viking adı yağma, talan ve gözyaşı ile yayıldı. Avrupa kronikleri 8. yüz-yıldan başlayarak sık sık acımasız Viking yağmalarından, cinayetlerinden ve bozguncu-luğundan bahsederler. Öyle ki bu dönem Avrupa için özel bir dönem olarak kabul edildi ve özel bir isimle anıldı. Ortaçağın en önemli dönemlerinden biri olan bu dönem Viking olarak tanınan İskandinavyalıların özellikle Avrupa ülkelerini yağmaladıkları ve dünya çapında ticaret yaptıkları 8.-11. Yüzyıllar arasıdır. Bu döneme Avrupa'da 'Viking Çağı' adı verilir. Bu dönemde daha önce varlıkları pek fark edilmeyen İskandinavyalılar, Vikingler olarak dünya coğrafyasında ama özellikle Avrupa coğrafyasında çok etkili olmuşlardır. Ticaret ve yağma ile toplumları etkilemelerinin yanında devletlerarası güç dengelerini dahi etki-lemişlerdir. Hatta Normanlar ismi ile anılan bir hanedan ve devlet bile kurmuşlardır. Bu makalenin amacı Vikingler denen İskandinavyalıların o dönemdeki coğrafyasını ve sos-yo-ekonomik yapısını irdelemektir. Anahtar Kelimeler: Vikingler, Viking Çağı, Coğrafya, Sosyo-Ekonomi, Avrupa

Sırru'l-Esrâr Avrupa'da Secretum Secretorum olarak bilinen bir sözde-Aristoteles (Pseudo-Aristoteles) eseridir. Birçok Avrupa lisanına tercüme edilmesine rağmen günümüz Türkçesi ile bir tercümesi bilinmemektedir ve Türk ilim çevrelerince neredeyse tanınmamaktadır. Eser, yaşlandığı için artık İskender'in seferlerine katılamayan Aristoteles tarafından İskender'e bir rehber kitap olarak yazılmıştır. Sadece devlet yönetimi değil, felsefeden taşlara ve bitkilere kadar pek çok konu işlenmiştir bu eserde. Astroloji, fizyoloji, kimya eserin ilgilendiği ana konulardandır. Müellifiel-Batrîk oğlu Yuhanna'nın iddiasına göre o bu eseri bir tapınakta bulmuş, önce Rumca'dan Yunanca'ya daha sonra da Arapça'ya tercüme etmiştir. Fakat bilinen ilk nüshası Arapçadır. Eserin 10. yüzyıl İslam Dünyasında ortaya çıktığı düşünülmektedir. 12. yüzyılda Latince'ye çevrilmiş ve bundan sonra Avrupa münevverleri arasında sık sık başvurulan bir eser haline gelmiştir. Kitap tarz itibarı ile Aristo'dan İskender'e yazıldığı varsayılan mektupları içerir ve on makaleden oluşmaktadır. Eser Ortaçağ Avrupa'sında Aristo'nun önde gelen eserlerinden kabul edilmiş ve sık sık atıf almıştır. Gerek İslam Dünyası gerekse de Avrupa içim mühim bir devlet kitabıdır. Bu önemine rağmen bu eserin asıl müellifi, lisanı ve menşei üzerine bir takım tartışmalar vardır. Bu makalede Sırru'l-Esrâr'ın müellifi olan el-Batrîk oğlu Yuhanna, aslî lisanı ve girişinde iddia edildiği gibi bir Yunan eseri olup olamayacağı tartışılacaktır. Abstract:Sırru'l-Esrâr is a pseudo-Aristotelian text that is known as Secretum Secretorum in Europe. Although it is translated into a lot of European languages, there is no modern Turkish translation of it and it is almost unknown to Turkish intellectuals. The book is writen as a guide by Aristoteles to Alexander the Great because then he was to old to participate to campaigns of Alexander. It handles not only government but also from phylosophy to herbs and stones. Astrology, physiology, and chemistry are the chief subjects of the book. According to writer/translater, Juhanna bin Batrîk, he finds the manuscript in a temple then translates from Greek to Romaic and Arabic. Nonetheless its first known copy is in Arabic. The book may come to light in the tenth century Islamic World. It was translated Latin in the twelfth century and became very popular among European intellectuals. The book includes letters from Aristoteles to Alexander the Great and consists from ten chapter. It is admitted as a book of Aristotle and is frequently referred in Europe of the middle ages. It is a crucial book of government Europe as well as Islamic World. Although it is very known, there are argument on its origins. In the presen paper it will argued on its writer Yuhanna bin al-Batriq, its original language, and if it really may originates from Greek culture.

Tarih ve diğer sosyal bilimlerde eleştiriyi ve dolayısıyla bu bilimlerin bilincini geliştirmek; bu konularda akademisyenliğe
ilk adımlar olan lisansüstü derslerde okuma ve sentezleme geleneğini oturtmak için kitap eleştirisi yegane yöntemdir.
Fakat ne bu yöntem derslerimizde düzenli bir şekilde kullanılabilmiş ne de bu yöntemin esasları, öğrencilere
ve akademisyenlere rehberlik edecek şekilde, belirlenmiştir. Örneğin; bir tarih lisansüstü dersinde akademik bir kitap
okutulup bunun tenkidinin nasıl yapılacağı, yeni akademisyenlerin yetişmesi ve ülkemizde ciddi eksikliği hissedilen
metin üretim ve inşasına, ciddi katkılarda bulunacaktır. Ayrıca tarih metodolojisinde de gelişmelere yol açacaktır. Bu
sunum özellikle lisansüstü derslerde kitap eleştirisinin nasıl yapılabileceğine dair bir rehberlik sunma niyetindedir.

Türk İmaj ÖZ Haçlı seferleri araştırmalarına kaynaklık teşkil edecek birçok kronik günümüze ulaşmıştır. Itinerarium Regis Ricardi de bunların önde gelenlerindendir. Eser bizzat şahit olunmuş olayları içermektedir. Toplam altı kısımdan oluşan, III. Haçlı Seferi'ni anlatan bu kronik sıklıkla Türkler'den ve Onlarla girilen mücadelelerden bahseder; Haçlıların zihinlerindeki Türk'ü anlamak için açık seçik deliller sunar. Bu çalışmada, mezkur haçlı seferinin en geniş kaynağı olan bu kitabın Helen J. Nicholson tercümesi üzerinden Haçlıların Türklere bakışı ve mücadeleleri incelenecektir. Önemli görülen yerler ise eserin orjinalinin 1864 senesinde William Stubbs tarafından yapılan baskısından alıntılanmış ve tercüme edilmiştir. Böylelikle haçlı seferleri ve Türklerle ilişkileri meselesinin anlaşılmasında bir adım daha öteye gidilmesi ümit edilmektedir. The Third Crusade Turk Image A B S T R A C T Many chronicles on the Crusades exist today. Itinerarium Regis Ricardi is one of them and an outstanding example. Telling about the events of the Third Crusade the book frequently mentions the Turks and the Crusaders' struggles against them. Thus it yields valuable evidence for understanding the image of the Turk in the minds of the Crusaders, it presents clear evidences. In this paper, based on the translation of Helen J. Nicholson, the Crusaders' view of the Turks will be evaluated. Prominent citations are taken from the edition of 1864 by William Stubbs and translated.

Artemidorus M.S. II. Yüzyılda yaşamış ve antik dönemin bilinen en kapsamlı rüya tabirleri kitabını yazmıştır. Bu eser Oneirokritikon veya the Oneirocritica olarak bilinir. Bu eseri oluşturmak için Artemidorus Akdeniz çevresinde geziler yapmıştır. Ayrıca kendisinden önceki, aynı konu üzerinde durmuş yazarların eserlerinden de faydalanarak bu bölgedeki rüya tabirleri müktesebâtını derlemiştir. Bu özelliği itibarı ile antik dönem Akdeniz kültürünün bir derleyicisi konumundadır. Eseri beş ciltten mürekkeptir ve birçok hikâyeciklerle doludur. Bu eserden dönemin bâtıl inançları, mitleri, dinleri ve sosyal yapısı ile ilgili ziyadesiyle bilgi edinilebilir. Bu çalışmada Artemidorus ve O’nun eseri olan Oneirokritikon hakkında önemli bilgilere değinilerek genel bir anlayış kazandırılmaya
çalışılacaktır. Günümüze olan etkisi de birkaç örnekle anlatılacaktır.

Onuncu ve on birinci yüzyılda kabile tarzı hayattan devletleşmeye geçen iki toplum iki ayrı kıtada dikkat çeker. Bunlar Avrupa’da Normanlar Asya’da ise Selçuklulardır. Normanlar İskandinav kökenli olan Vikinglerin, Selçuklular ise Türkistan’dan göçen Oğuzların arasından çıkmışlardır.
Bu iki hanedanda bulundukları kıtaya dağılarak birden fazla devlet kurmuşlardır. Bu devletler canlılıkları ve başarıları ile bilinmektedir. Bu yeni kurdukları devletler ve hanedanlarla çevrelerine etki etmiş ve etkilenmişlerdir. Bunların ikisi de genellikle disiplinli orduları ve örgütlenmedeki başarıları ile bilinirler.
Bu çalışmada bu iki toplum ve hanedan mukayeseye tabi tutulmuş ve buna binaen değerlendirmeler yapılmıştır. Karşılaştırmalar yaparken esas olan taht veraset sistemi olduğu için siyasi tarih olarak taht değişimi esnasındaki olaylara ve görüşlere odaklanılmıştır. Böylece bu toplumların ve taht veraset usullerinin zamanla ne süreçlerden geçtiği ortaya konulmuştur.

İslâmî dönem tercüme faaliyetleri (9. ve 10. asır) kapsamında Aristoteles'e atfedilen siyasete dâir ilk eser Sırru'l-Esrâr'dır. Bu eserin Ortaçağlarda Doğu'da ve Batı'da sıkça başvurulan ve bilinen bir eser olma hüviyetine sahip olmasında Aristoteles'e atfedilmesi ve İskender'e hitaben yazılması önemli bir rol oynamıştır. Ortaçağdaki yaygın kullanımına ve bilinilirliğine rağmen bu kitabın menşei üzerine sorunlar günümüze kadar gelmiştir. Her ne kadar bir sözde-Aristo metni olduğu kesinse de eserin girişindeki diğer iddialar da sorgulanmaya muhtaçtır. Söz konusu kitabın elimizdeki en eski nüshası Arapçadır ve bu nüshada tercümenin Batrîk oğlu Yuhanna tarafından yapıldığı bilgisi bulunur. Eser, Arapçadan sonra Latinceye ve birçok Avrupa lisanına tercüme edilmiş; birçok sultanın ve kralın, Doğu'nun ve Batı'nın devlet idaresi konusunda başucu kitaplarından biri olmuştur. Sırru'l-Esrâr ilgi alanı yalnızca devlet yönetimi olmayan bir siyasetnâmedir. Ele aldığı konular başta devlet yönetimi olmak üzere sırasıyla, ahlâk, devlet memurlarının tayini ve idaresi, savaş taktikleri, tıp, fizyoloji (ilm-i kıyâfet), kimya, astroloji, taşlar ve bitkiler… olmak üzere oldukça geniş bir muhtevaya sahiptir.

Sadreddin Konevî’nin hem üvey babası hem de hocası olan Muhyiddin
ibn Arabî Tedbîrâtu’l-İlâhiyye fî Islâhı’l-Memleketi’l-İnsâniyye adlı eserini
bir sözde-Aristoteles eseri olan Sırru’l-Esrâr’dan ilham alarak yazmıştır. İbn
Arabî’nin bizzat kendi eserindeki anlatımına göre, Şeyh Ebû Muhammed
el-Mûrûrî’yi ziyareti esnasında bu Şeyh O’na Sırru’l-Esrâr’ı göstererek “Bu
müellif dünyevî memleketin idaresini göz önünde bulundurmuştur. Ben
senden, kendisinde bizim saadetimiz bulunan ve bu dünyevî memlekete
tekabül eden insânî memleketin siyâsetini yazmanı isterim” demiştir. İbn
Arabî’de bu eseri örnek alarak Tedbîrâtu’l-İlâhiyye isimli eserini kaleme
almıştır. Sırru’l-Esrâr (Sırların Sırrı) büyük filozof Aristoteles’e atfedilen
ve İskender’e hitaben yazılmış çok yönlü bir siyasetnâmedir. İçerisinde bir
siyâsetnâme olmanın ötesinde mistik ve felsefi unsurlar da dâhil olmak
üzere farklı unsurlar barındırır. Bu eser Ortaçağ Avrupa’sında da çokça
rağbet görmüş ve Secretum Secretorum olarak tanınmıştır. Muhyiddin ibn
Arabî’yi bu denli etkilemiş bir eserin Onun aracılığı ile Sadreddin Konevî’yi
de etkilemesi kuvvetle muhtemeldir. Bu tebliğde günümüz Türkçesine ilk
defa tarafımdan tercüme edilmiş olan Sırru’l-Esrâr isimli eser ve muhtevâsı
hakkında bilgiler verilecek ve bundan sonraki Sadreddin Konevî çalışmaları
için muhtemel bir kaynak tanıtılmış olacaktır.

Öz Dünya coğrafyasında İskandinavya olarak bilinen ülkeler olan Danimarka, Norveç ve İsveç ortaçağlarda nevi şahsına münhasır bir toplum tipine ev sahipliği yapmıştır. Bu topluma mensup insanlara o dönemde Kuzeyliler, Danimarkalılar, Ruslar gibi çeşitli isimler verilmesine rağmen bugün artık Vikingler adı bu insanları tanımlamak için ortak bir kabul görmüştür. Ortaçağ İslam dünyasında ise Ruslar olarak tanınmışlardır. Vikingler kendi vatanlarında tarım, hayvancılık ve avcılıkla uğraşan insanlardı. Daha sonra büyük çaplı ve uzun mesafeli ticaret de bunlara eklendi. Fakat dünyaya ve özellikle Avrupa'ya Viking adı yağma, talan ve gözyaşı ile yayıldı. Avrupa kronikleri 8. yüzyıldan başlayarak sık sık acımasız Viking yağmalarından, cinayetlerinden ve bozgunculuğundan bahsederler. Öyle ki bu dönem Avrupa için özel bir dönem olarak kabul edildi ve özel bir isimle anıldı. Ortaçağın en önemli dönemlerinden biri olan bu dönem Viking olarak tanınan İskandinavyalıların özellikle Avrupa ülkelerini yağmaladıkları ve dünya çapında ticaret yaptıkları 8.-11. Yüzyıllar arasıdır. Bu döneme Avrupa'da 'Viking Çağı' adı verilir. Bu dönemde daha önce varlıkları pek fark edilmeyen İskandinavyalılar, Vikingler olarak dünya coğrafyasında ama özellikle Avrupa coğrafyasında çok etkili olmuşlardır. Ticaret ve yağma ile toplumları etkilemelerinin yanında devletlerarası güç dengelerini dahi etkilemişlerdir. Hatta Normanlar ismi ile anılan bir hanedan ve devlet bile kurmuşlardır. Bu makalenin amacı Vikingler denen İskandinavyalıların o dönemdeki coğrafyasını ve sosyo-ekonomik yapısını irdelemektir.

Although founding dreams are a worldwide tradition in the chronicles of the Middle Ages, they have not taken attention enough. This article shows that, as a founding dream, the dream of William the Conqueror's mother is fi rstly crated by William of Malmesbury infl uenced by Classics and the dream interpretation tradition coming through Greeks. Later, Wace and Benoit, by preserving its frame, rewrite the dream in a way of which is more understandable to the twelfth century European common man. This article will uncover evidences through dream interpretation sources, mainly Artemidorus, and medieval European cultural fi gures, mainly Tree of Jesse. This is a possible scenario for how the dream of Herleva was created and developed.

Selçuklular, Dandanakan Savaşı ile noktalanan aşağı yukarı kırk yıllık bir süreç içerisinde küçük bir gruptan büyük bir devlete dönüştüler. Bu dönüşümde kendi aralarındaki liderlik dengeleri, genel meşrûiyet zemini, devletlerin çatışmaları ve çevreden gelen Türklerin yoğun katılımı çokça etkili olmuştur. Böylelikle Selçuk Beyin Müslüman olup kâfirlere vergi vermeyi reddedişinden başlayıp 1040 senesinde Gaznelilerin mağlup edilip Selçuklu devletinin kuruluşuna kadar bir hânedanın meşrûiyeti yavaş yavaş inşa edilmiştir. Bu meşrûiyet hem askerî, hem kültürel hem de siyasî alanlarda adım adım gelen bir meşrûiyettir. Bu makale de bu sürecin ilerleyişi hakkında bazı değerlendirmeler yapılacaktır.

Selanik şehri limanı, coğrafi konumu, uluslararası ticaret pazarıyla olan bağlantıları ve hinterlandı ile Balkanların önemli şehirlerinden biri haline gelmiştir. Şehrin bu durumunda, fetihten sonraki süreçte Osmanlılar tarafından inşa ettirilen ekonomik ve ticari müesseselerin de rolü bulunmaktadır. Osmanlılar, şehri bedesten, han, kervansaray, çarşı ve pazarlarla donatarak canlı bir merkez haline getirmiştir. Bedesten etrafında gelişen ticari merkezde, hanlar da önemli bir rol oynamış, vakıf ve mülk olarak birçok han inşa ettirilmiştir. II. Murad döneminde başlayan bu süreç XX. yüzyılın başlarına kadar devam etmiştir. Yolcu ve ticaret hanları olarak karşımıza çıkan bu yapılar, kimi zaman içinde bulundurduğu esnafın ismiyle anılır olmuş, kimi zaman da ismini etnik yapıdan, büyüklüğünden, bulunduğu konumdan, inşa malzemesinden veya sahibinden almıştır. Hanlar, şehre çeşitli nedenlerle gelen yolcu, gezgin, asker ve esirlere barınma imkânı sağlamıştır. Ayrıca ticari işletmelere ev sahipliği yapmış, büro, dükkân ve mağazaları içinde barındırarak şehrin ticari hayatına katkıda bulunmuştur. XIX. yüzyılda ileri gelen ailelerin inşa ettirdikleri hanlar da şehrin ticari çehresini değiştirmiştir. Selanik hanlarının birçoğu zamanla ortadan kalkmış, kalanların bir kısmı ise şehrin Yunanistan'a geçmesinden sonra yıktırılarak yerini otel veya başka yapılara bırakmıştır. Bu çalışmada Selanik'te inşa ettirilen vakıf hanlar, vakfiyeler, arşiv belgeleri ve basılı kaynaklar kullanılmak suretiyle tespit edilmeye çalışılacaktır.

Bir liman ve ticaret şehri olan Selanik Türkler, Rumlar, Yahudiler, Bulgarlar, yabancı asıllı Levantenler gibi çok çeşitli etnik toplulukların yaşadığı kozmopolit bir yapıya sahipti. Ticari faaliyetlerin ve zanaatların geliştirilmesi için özel bir gayret gösteren Osmanlılar bedesten, han, kervansaray, çarşı ve dükkânlar inşa ettirerek şehirde ticari bir merkez oluşturmuştur. Bu merkezin önemli unsurlarından biri olan hanlar, yolcu hanları ve ticaret hanları olarak şehrin sosyo-ekonomik hayatında önemli bir rol oynamıştır. Yolcu hanlarında yolcular, resmi görevliler, gezginler, askerler, esirler ve göçmenler konaklamış, ticari nitelik taşıyan hanlarda ise esnaf, zanaatkâr, tüccar ve diğer meslek erbabı faaliyet göstermiştir. Osmanlı'nın son döneminde ise konaklama ve ticaretin dışında bazı hanlar eşkıyanın toplandığı ve bombalama olaylarına hedef olan mekânlar olarak kendinden söz ettirmiştir. Zaman zaman hijyen ve konfor açısından yabancı gezginlerin eleştirisine maruz kalsa da hanlar sakinlerinin ihtiyaçlarını asgari şartlarda karşılamaya devam etmiştir. XIX. yüzyılda ise geleneksel hanlardan farklı olarak şehirde çoğu rıhtım üzerinde olmak üzere Avrupa standartlarında yeni oteller açılmıştır. Modern binalı, temiz ve konforlu olan bu oteller yolcular tarafından tercih edilmiştir. Şehri etkileyen yangınlardan hanlar da nasibini almış, birçoğu ortadan kalkmıştır. Özellikle 1917 yılında çıkan büyük yangın sırasında otellerin ve büyük hanların çoğu yanmıştır. Bir kısım hanlar ise zamanın tahribatına dayanamayarak yıkılmış, yerlerini otel veya başka yapılara bırakmıştır.

Being the chamberlain of the Vizier Kara Ahmed Pasha and Mehmet Pasha Sokolovic and one of the Ottoman statesmen in the 16th century, Hüsrev Ketkhuda was an administrative attendant who was prominent with the waqfs on a vast geography. The waqfs that were established by him in Anatolia and Rumelia, particularly in Istanbul, had an important place in meeting the societal needs. It was observed that both the endowment of Hüsrev Ketkhuda prepared in 1573 and his addendum endowment dated to 1582 placed a premium on the water, which had a significant place in societal needs. Establishing and dedicating to the people numerous lots of facilities such as hamams (Turkish Bath), fountains, public fountains, shadirvans and snow holders in many Ottoman cities, Hüsrev Ketkhuda endowed hundreds of real properties, appointed officials, and allocated funds for maintenance and repairing in order to continue their existence. In this research study, endowment and endowment addendum of Hüsrev Ketkhuda will be introduced, which is composed of 74 leaves in the archives of General Directorate of Land Registry and Cadastre, and additionally the historical artifacts of the waqf will be listed emphasizing their sources of income. Moreover, referring to particularly the double hamam (the New Hamam or Hüsrev Ketkhuda Hamam) in Thessaloniki, caravansaray, khan, shop, serhâne other properties, this research study will mention about the changes in these historical artifacts through the course of history. Particularly the function of the double hamam, which has been used until before the century, in the city will be handled, and its place in the cultural fabric of the city will be touched upon.

Pazar ve Panayır Hakkında Osmanlı döneminde pazar kelimesi hem alışverişi hem de alışveriş yapılan mekânı ifade etmektedir. Farsça "çarşı"; Arapça "sûk" sözcükleri de pazar yerine kullanılmıştır. Ancak XVI. yüzyıldan sonra pazar kelimesi, kırsal kesimlerde mevsimlik oluşturulan alışveriş mekânları ile köy, kasaba ve şehirlerde haftanın belli günlerinde kurulan açık alışveriş yerlerini ifade eder hale gelmiş; çarşı ise, yerleşik esnafın faaliyet gösterdiği yerler ve kapalı alışveriş mekânları için kullanılmıştır. Yılda bir veya birkaç defa kurulan büyük pazarlar ise panayır olarak adlandırılmıştır. 1 Bununla birlikte Osmanlı belgelerinde pazar ve panayırı birbirinden ayırt etmek genellikle zordur. Zira pazar kelimesi her ikisi için de kullanılmıştır. Nitekim çalışmaya konu olan panayır, Osmanlı arşiv belgelerinde "İslimye'de kain panayır tabir olunur eyyâm-ı bazar" 2 ya da kısaca "İslimye bazarı" 3 olarak tarif edilmiştir. Genellikle kırsal kesimin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kır iskân merkezleri civarında kurulan pazar ve panayırlar arasındaki temel farklılık ise kurulma sıklığıdır. Pazarlar genellikle haftada bir kurulup birkaç saat ya da en fazla bir gün içinde sona ermesine rağmen panayırlar yılda bir, iki veya üç kez kurulmakta 4 , süresi ise bir gün ila 1,5 ay arasında değişmektedir. 5 Genellikle Nisan-Eylül ayları arasındaki dönemde kurulan