Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’nin (öl. 333/944) Te’vîlâtü’l-Ḳur’ân isimli eserinin mukaddime... more Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’nin (öl. 333/944) Te’vîlâtü’l-Ḳur’ân isimli eserinin mukaddimesinde tefsir ve te’vil kelimelerini tanımlarken daya-nak kabul ettiği “Kim Kur’ân’ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın” rivayetini konu edinmiştir. Mâtürîdî’nin tefsir ve te’vil kelimeleri arasında yaptığı ayrımı, teorik ve pratik yönden inceleyen çeşitli ilmî çalışmalar mevcuttur. Bununla birlikte bu kelimelerin birbirinden farkını açıklarken muhtelif lafızlarla nakledilmiş varyantlar arasından tercih ederek istidlâlde bulunduğu ve içerisinde فَسَّرَ fiilinin geçtiği rivayet, sıhhat durumu ve sonraki eserlere yansıması açısından incelenmemiştir. Bu çalışmada ilk olarak Mâtürîdî’yi tefsir-te’vil ayrımına götüren sürecin zihinsel arka planını anlayabilmek amacıyla art zamanlı bir okuma yaparak ondan önceki dönemde tefsir ve te’vil kelimelerinin sözlüklerde, hadislerde ve tefsir eserlerinde ne şekilde kullanıldığı incelenmiştir. Mâtürîdî sonrası sözlük ve tefsir eserlerinde bu kelimelere ilişkin yer alan açıklama ve rivayetler ise çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Ardından Kur’ân hakkında rey ile açıklamayı yapmayı yasaklayan ve Mâtürîdî’nin istidlâlde bulunduğu rivayetten farklı olan diğer rivayet tarîkleri ve selef ulemasının bu konuya yaklaşımı ortaya konmuştur. Son olarak Mâtürîdî’nin tefsiri; “ayetler hakkında Allah şahit tutularak yapılan tek ve kesin açıklama” te’vili ise “ayeti muhtemel yorumlarından biriyle açıklama” şeklinde tanımlamasına imkân veren “Kim Kur’ân’ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın” rivayeti; sıhhat durumu, İslamî ilimlere etkileri ve Mâtürîdî’nin bu varyantı tercih etmesinin muhtemel sebepleri bakımından değerlendirilmiştir.
I. ULUSLARARASI DİN VE İNSAN SEMPOZYUMU “DİN, DİL VE İLETİŞİM”, 2019
Kutsal metinlerin nasıl anlaşılacağı, Tanrı hakkında konuşmanın mahiyetinin nasıl olacağı
konus... more Kutsal metinlerin nasıl anlaşılacağı, Tanrı hakkında konuşmanın mahiyetinin nasıl olacağı
konusu ilk dönemlerden beri tartışılmıştır. Konunun önemi din diline ilişkin fikrin dini algılama, inanma
ve yorumlamayı biçimlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Din dili düşüncesinin etrafında şekillendiği temel konu olan Tanrı hakkında konuşma ya
olumlama ya da olumsuzlama üslubu ile olmaktadır. Müfessir Zemahşerî’nin paradigmasını belirleyen
Mutezile mezhebi bu iki yoldan İslam geleneğinde tenzîh ismi verilen olumsuzlama yöntemiyle Tanrı’yı
tanımlama düşüncesini savunmaktadırlar. Buna göre Tanrı cisim değildir, mekandan, zamandan ve
bütün insanî özelliklerden münezzehtir.
Aklî eğilimleri ile bilinen Mutezile mezhebinin bir mensubu olan müfessir, insan aklının
doğrudan kavrayamayacağı anlatımlar içeren ayetleri sembolik dil anlayışına uygun açıklamayı tercih
etmiştir. Zemahşerî’nin tefsirinde tenzihî bakış açısının sonucu olan dinî sembolizm anlayışı yalnız Tanrı
hakkında konuşma ile sınırlı kalmamış diğer metafizik konulara, mahiyeti doğrudan kavranamayan
ayetlerin tefsirine de yansımıştır. Ahiret ahvali, cansız varlıklara yüklenen insanî özellikler yine aynı
sembolik dil anlayışına uygun tevil edilmiştir.
Bu çalışma kendisinden sonra gelen sünnî müfessirleri dahi etkileyen Zemahşerî’nin din diline
ilişkin özgün görüşlerini ve bu görüşlerin tefsir geleneğine yansımalarını analiz edebilmeyi
amaçlamaktadır.
Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin (öl. 333/944) Te'vîlâtü'l-Ḳur'ân isimli eserinin mukaddime... more Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin (öl. 333/944) Te'vîlâtü'l-Ḳur'ân isimli eserinin mukaddimesinde tefsir ve te'vil kelimelerini tanımlarken dayanak kabul ettiği "Kim Kur'ân'ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın" rivayetini konu edinmiştir. Mâtürîdî'nin tefsir ve te'vil kelimeleri arasında yaptığı ayrımı, teorik ve pratik yönden inceleyen çeşitli ilmî çalışmalar mevcuttur. Bununla birlikte bu kelimelerin birbirinden farkını açıklarken muhtelif lafızlarla nakledilmiş varyantlar arasından tercih ederek istidlâlde bulunduğu ve içerisinde َ ﺮ ﱠ َﺴ ﻓ fiilinin geçtiği rivayet, sıhhat durumu ve sonraki eserlere yansıması açısından incelenmemiştir. Bu çalışmada ilk olarak Mâtürîdî'yi tefsir-te'vil ayrımına götüren sürecin zihinsel arka planını anlayabilmek amacıyla art zamanlı bir okuma yaparak ondan önceki dönemde tefsir ve te'vil kelimelerinin sözlüklerde, hadislerde ve tefsir eserlerinde ne şekilde kullanıldığı incelenmiştir. Mâtürîdî sonrası sözlük ve tefsir eserlerinde bu kelimelere ilişkin yer alan açıklama ve rivayetler ise çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Ardından Kur'ân hakkında rey ile açıklamayı yapmayı yasaklayan ve Mâtürîdî'nin istidlâlde bulunduğu rivayetten farklı olan diğer rivayet tarîkleri ve selef ulemasının bu konuya yaklaşımı ortaya konmuştur. Son olarak Mâtürîdî'nin tefsiri; "ayetler hakkında Allah şahit tutularak yapılan tek ve kesin açıklama" te'vili ise "ayeti muhtemel yorumlarından biriyle açıklama" şeklinde tanımlamasına imkân veren "Kim Kur'ân'ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın" rivayeti; sıhhat durumu, İslamî ilimlere etkileri ve Mâtürîdî'nin bu varyantı tercih etmesinin muhtemel sebepleri bakımından değerlendirilmiştir.
Asıl adı Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (ö. 538/1144) olan Zemahşerî, h. 467 y... more Asıl adı Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (ö. 538/1144) olan Zemahşerî, h. 467 yılında Türkmenistan'ın Daşavuz ilinin Köroğlu ilçesinin büyük beldesi olan Zemahşer'de dünyaya gelmiştir. 1 Uzun süre Mekke'de kaldığı gerekçesiyle "Cârullâh" ve yaşadığı bölgenin övünç kaynağı olması münasebetiyle "Fahr-i Hârizm" lakaplarıyla anılmıştır. 2 Fars veya Türk asıllı olduğu konusunda değişik rivayetler söz konusudur. Küçükken ayağı kesilen Zemahşerî bu sebeple zor günler geçirmiştir. Ayağının kesilmesi ile ilgili annesinin bedduası, diğer bir rivayette soğuğa maruz kalması, deveden düşmesi gibi farklı rivayetler nakledilmiştir. 3 İmam olarak görev yapan babası muttaki, dindar, dünya hayatına önem vermeyen, dini bütün, âlim, geceleri ibadet edip gündüzü oruç tutan biri olarak tanınmıştır. Bu da onun belirli bir eğitim seviyesi olan bir ailede yetiştiğini göstermektedir. 4 Zemahşerî h. 538 yılında Özbekistan sınırları dâhilinde bulunan Cürcâniye'de vefat etmiştir. 5 Hârizm'in ilim konusunda en parlak devrinde yaşayan Zemahşerî, öncelikle maddi durumunun yetersizliği sebebiyle terzinin yanında çırak olarak çalışmış, daha sonra ailesi tarafından ilim tahsil etmek üzere medreseye gönderilmiştir. Horasan ve Irak'a ilim seferleri düzenlemiş, Mekke'de takriben bir yıl kalmış, birçok hocadan ders almış ve bir o kadar da öğrenci yetiştirmiştir. 6 Onun yetişmesinde dönemin alimi Ebû Mudar Mahmûd b. Cerîr ed-Dabbî'nin (ö. 507/1113) büyük bir rolü vardır. 7 Kelam ilmini Rüknüddîn İbnü'l-Melâhimî'den (ö. 536/1141) tahsil eden Zemahşerî, Mekke'de Ebû Talha el-Ya'bûrî'den Sîbeveyhi'nin kitabını okumuştur. 8 Ebu Ali Hasan b. Muzaffer'den edebiyat ilimlerini almıştır. 9 Ebü'l-Hattâb İbnü'l-Batir 10 ve Ebû Mansûr Nasr el-Hârisî'den hadis, Ebû Abdullah ed-Dâmegânî'den de hadis ve fıkıh dersleri almıştır. 11 Keza Mekke'de Keşşâf isimli tefsirini vesilesiyle hazırladığı Ebu'l Hasen Ali b. İsa b. Hamza b. Vehhâs b. Ebî Tayyib'den de istifade etmiştir. 12
06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun... more 06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır.Bir giriş ve üç bölümden oluşan çalışma, Mukâtil b. Süleyman'ın tefsirinden hareketle Kur'ân'ı Kur'ân'la tefsir yöntemini örnekler üzerinden tasnîf ve tebyîn etmektedir. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, önemi ve yöntemi belirtilerek konu hakkında genel bir bilgi verildi. Tezin birinci bölümünde tefsirindeki yansımalarının daha iyi anlaşılması için Mukâtil'in hayatına, ilmi kişiliğine, hocalarına, öğrencilerine ve eserlerine yer verildi. Kur'ân'ın baştan sona açıklayan tefsirlerin ilki olan Mukâtil b. Süleyman Tefsiri'nin kendine has yönleri ve öne çıkan özellikleri ele alındı. Tezin ikinci bölümünde Mukâtil&#...
Bu makalede erken donem nesih algisi, Kur’ân’i bastan sona tefsir etmis ilk mufessir olma ozellig... more Bu makalede erken donem nesih algisi, Kur’ân’i bastan sona tefsir etmis ilk mufessir olma ozelligini tasiyan ve bu ozelligi ile tefsir geleneginin onemli isimle— rinden sayilan Mukâtil b. Suleyman’in tefsiri baglaminda tasvir ve tahlil edilmeye calisilmistir. Nesih kavraminin teorik olarak ele alinmasinin sonraki zamanlara rastlamasi dolayisiyla, Mukâtil’in bu konudaki gorusleri tefsirinden nesih pratikle— ri incelenerek ortaya konmustur. Calismanin sistematik olmasi ve amacina hizmet edebilmesi icin ilk donemlerde kapsamli bir anlama sahip olan nesih kavraminin, Islâmi ilimlerin tesekkulu ile gecirdigi anlam daralmasina kisaca deginilmis, ele alinan nesih uygulamalari bu daralma sonucu ortaya cikan yeni kavramlar temel alinarak tasnif edilmistir. Boylelikle erken donem mufessirlerinden Mukâtil ozelinde mutakaddimun ulemasinin bu cercevede ortaya attiklari nesih iddialarinin anlasilmasi amaclanmistir
Gunumuzde toplumsal duzen, birlik ve dayanismada degisen siyasi ve ekonomik parametre ve sartlar ... more Gunumuzde toplumsal duzen, birlik ve dayanismada degisen siyasi ve ekonomik parametre ve sartlar sebebiyle gorece olumlu ve olumsuz durumlar tezahur etmektedir. Bu noktada sosyal iliskilerin ve iktisadi eylemlerin odak noktalarindan biri olan esnaf ve sanatkârlarin, kultur ve medeniyetimizde koklu bir gecmise sahip olan ve kardeslik kulturu olarak bilinen esnaf ve sanatkârlik kurumunun ilk hali olan Ahilikle baglantisinin bugun nasil anlasilip yansitildigi onem kazanmaktadir. Ahilik, bireyin tum yonlerini olumlu yonde gelistirmeyi hedefleyen bir ahlak, meslek, inanc, hukuk ve egitim sistemi olarak gorulebilir. Bu cercevede Ahilik, sosyal hayatin dinamik aktorleri olan esnafin bireysel ve toplumsal kisiliginin butunluk saglamasini ve dengeli bir yapiya burunmesini oncelemektedir. Tam da bu nedenle Ahilik kulturunun incelenmesi ve Eskisehir orneginde gunumuz ticaret, esnaflik ve sanatkârlik anlayisi ve pratigine ne gibi guncel yansimalarinin oldugunun arastirilmasi onem arz etmektedir...
Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Bu makale özel bir yazılımla taranmış ve intihal tespit edilmemiştir. This article has been scann... more Bu makale özel bir yazılımla taranmış ve intihal tespit edilmemiştir. This article has been scanned by a special software and no plagiarism detected.
Bu çalışma, daha önce yine İz Yayıncılık tarafından yayımlanan Kadın Olmak: İslâm, Gelenek, Moder... more Bu çalışma, daha önce yine İz Yayıncılık tarafından yayımlanan Kadın Olmak: İslâm, Gelenek, Modernlik ve Ötesi isimli kitabın tamamlayıcı parçasıdır. Kimi çevreler tarafından geleneğin gelişme önünde engel olarak görüldüğü, değer yargılarının baştan aşağıya yozlaşmaya maruz kaldığı ve kimlik siyasetinin toplumlara empoze ve dikte edildiği günümüzde değerlerimizi; kültürel, biyolojik ve sosyolojik sınırlarımızı ve kavramlarımızı tanımak ve anlamak ehemmiyet kazanmıştır. Ülkemize Batı tarafından nakledilmeye çalışılan (ve Batı’yı da zehirleyen) “Woke” kültürü kendisini erkek-kadın tanımlamalarında, konumlandırmalarında ve değerlendirmelerinde de hissetmiştir. Erkek Olmak: İslâm, Sâbiteler ve Değişen Roller kitabı, gelenek ve İslâm çerçevesinden bu zehre entelektüel ve ahlaki bir panzehir üretme çabasında, değişen dünyada hem gelişme hem de özgün kalmanın yollarını sunma gayesindedir.
Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’nin (öl. 333/944) Te’vîlâtü’l-Ḳur’ân isimli eserinin mukaddime... more Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’nin (öl. 333/944) Te’vîlâtü’l-Ḳur’ân isimli eserinin mukaddimesinde tefsir ve te’vil kelimelerini tanımlarken daya-nak kabul ettiği “Kim Kur’ân’ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın” rivayetini konu edinmiştir. Mâtürîdî’nin tefsir ve te’vil kelimeleri arasında yaptığı ayrımı, teorik ve pratik yönden inceleyen çeşitli ilmî çalışmalar mevcuttur. Bununla birlikte bu kelimelerin birbirinden farkını açıklarken muhtelif lafızlarla nakledilmiş varyantlar arasından tercih ederek istidlâlde bulunduğu ve içerisinde فَسَّرَ fiilinin geçtiği rivayet, sıhhat durumu ve sonraki eserlere yansıması açısından incelenmemiştir. Bu çalışmada ilk olarak Mâtürîdî’yi tefsir-te’vil ayrımına götüren sürecin zihinsel arka planını anlayabilmek amacıyla art zamanlı bir okuma yaparak ondan önceki dönemde tefsir ve te’vil kelimelerinin sözlüklerde, hadislerde ve tefsir eserlerinde ne şekilde kullanıldığı incelenmiştir. Mâtürîdî sonrası sözlük ve tefsir eserlerinde bu kelimelere ilişkin yer alan açıklama ve rivayetler ise çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Ardından Kur’ân hakkında rey ile açıklamayı yapmayı yasaklayan ve Mâtürîdî’nin istidlâlde bulunduğu rivayetten farklı olan diğer rivayet tarîkleri ve selef ulemasının bu konuya yaklaşımı ortaya konmuştur. Son olarak Mâtürîdî’nin tefsiri; “ayetler hakkında Allah şahit tutularak yapılan tek ve kesin açıklama” te’vili ise “ayeti muhtemel yorumlarından biriyle açıklama” şeklinde tanımlamasına imkân veren “Kim Kur’ân’ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın” rivayeti; sıhhat durumu, İslamî ilimlere etkileri ve Mâtürîdî’nin bu varyantı tercih etmesinin muhtemel sebepleri bakımından değerlendirilmiştir.
I. ULUSLARARASI DİN VE İNSAN SEMPOZYUMU “DİN, DİL VE İLETİŞİM”, 2019
Kutsal metinlerin nasıl anlaşılacağı, Tanrı hakkında konuşmanın mahiyetinin nasıl olacağı
konus... more Kutsal metinlerin nasıl anlaşılacağı, Tanrı hakkında konuşmanın mahiyetinin nasıl olacağı
konusu ilk dönemlerden beri tartışılmıştır. Konunun önemi din diline ilişkin fikrin dini algılama, inanma
ve yorumlamayı biçimlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Din dili düşüncesinin etrafında şekillendiği temel konu olan Tanrı hakkında konuşma ya
olumlama ya da olumsuzlama üslubu ile olmaktadır. Müfessir Zemahşerî’nin paradigmasını belirleyen
Mutezile mezhebi bu iki yoldan İslam geleneğinde tenzîh ismi verilen olumsuzlama yöntemiyle Tanrı’yı
tanımlama düşüncesini savunmaktadırlar. Buna göre Tanrı cisim değildir, mekandan, zamandan ve
bütün insanî özelliklerden münezzehtir.
Aklî eğilimleri ile bilinen Mutezile mezhebinin bir mensubu olan müfessir, insan aklının
doğrudan kavrayamayacağı anlatımlar içeren ayetleri sembolik dil anlayışına uygun açıklamayı tercih
etmiştir. Zemahşerî’nin tefsirinde tenzihî bakış açısının sonucu olan dinî sembolizm anlayışı yalnız Tanrı
hakkında konuşma ile sınırlı kalmamış diğer metafizik konulara, mahiyeti doğrudan kavranamayan
ayetlerin tefsirine de yansımıştır. Ahiret ahvali, cansız varlıklara yüklenen insanî özellikler yine aynı
sembolik dil anlayışına uygun tevil edilmiştir.
Bu çalışma kendisinden sonra gelen sünnî müfessirleri dahi etkileyen Zemahşerî’nin din diline
ilişkin özgün görüşlerini ve bu görüşlerin tefsir geleneğine yansımalarını analiz edebilmeyi
amaçlamaktadır.
Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin (öl. 333/944) Te'vîlâtü'l-Ḳur'ân isimli eserinin mukaddime... more Bu çalışma, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin (öl. 333/944) Te'vîlâtü'l-Ḳur'ân isimli eserinin mukaddimesinde tefsir ve te'vil kelimelerini tanımlarken dayanak kabul ettiği "Kim Kur'ân'ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın" rivayetini konu edinmiştir. Mâtürîdî'nin tefsir ve te'vil kelimeleri arasında yaptığı ayrımı, teorik ve pratik yönden inceleyen çeşitli ilmî çalışmalar mevcuttur. Bununla birlikte bu kelimelerin birbirinden farkını açıklarken muhtelif lafızlarla nakledilmiş varyantlar arasından tercih ederek istidlâlde bulunduğu ve içerisinde َ ﺮ ﱠ َﺴ ﻓ fiilinin geçtiği rivayet, sıhhat durumu ve sonraki eserlere yansıması açısından incelenmemiştir. Bu çalışmada ilk olarak Mâtürîdî'yi tefsir-te'vil ayrımına götüren sürecin zihinsel arka planını anlayabilmek amacıyla art zamanlı bir okuma yaparak ondan önceki dönemde tefsir ve te'vil kelimelerinin sözlüklerde, hadislerde ve tefsir eserlerinde ne şekilde kullanıldığı incelenmiştir. Mâtürîdî sonrası sözlük ve tefsir eserlerinde bu kelimelere ilişkin yer alan açıklama ve rivayetler ise çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Ardından Kur'ân hakkında rey ile açıklamayı yapmayı yasaklayan ve Mâtürîdî'nin istidlâlde bulunduğu rivayetten farklı olan diğer rivayet tarîkleri ve selef ulemasının bu konuya yaklaşımı ortaya konmuştur. Son olarak Mâtürîdî'nin tefsiri; "ayetler hakkında Allah şahit tutularak yapılan tek ve kesin açıklama" te'vili ise "ayeti muhtemel yorumlarından biriyle açıklama" şeklinde tanımlamasına imkân veren "Kim Kur'ân'ı kendi görüşüyle tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın" rivayeti; sıhhat durumu, İslamî ilimlere etkileri ve Mâtürîdî'nin bu varyantı tercih etmesinin muhtemel sebepleri bakımından değerlendirilmiştir.
Asıl adı Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (ö. 538/1144) olan Zemahşerî, h. 467 y... more Asıl adı Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî (ö. 538/1144) olan Zemahşerî, h. 467 yılında Türkmenistan'ın Daşavuz ilinin Köroğlu ilçesinin büyük beldesi olan Zemahşer'de dünyaya gelmiştir. 1 Uzun süre Mekke'de kaldığı gerekçesiyle "Cârullâh" ve yaşadığı bölgenin övünç kaynağı olması münasebetiyle "Fahr-i Hârizm" lakaplarıyla anılmıştır. 2 Fars veya Türk asıllı olduğu konusunda değişik rivayetler söz konusudur. Küçükken ayağı kesilen Zemahşerî bu sebeple zor günler geçirmiştir. Ayağının kesilmesi ile ilgili annesinin bedduası, diğer bir rivayette soğuğa maruz kalması, deveden düşmesi gibi farklı rivayetler nakledilmiştir. 3 İmam olarak görev yapan babası muttaki, dindar, dünya hayatına önem vermeyen, dini bütün, âlim, geceleri ibadet edip gündüzü oruç tutan biri olarak tanınmıştır. Bu da onun belirli bir eğitim seviyesi olan bir ailede yetiştiğini göstermektedir. 4 Zemahşerî h. 538 yılında Özbekistan sınırları dâhilinde bulunan Cürcâniye'de vefat etmiştir. 5 Hârizm'in ilim konusunda en parlak devrinde yaşayan Zemahşerî, öncelikle maddi durumunun yetersizliği sebebiyle terzinin yanında çırak olarak çalışmış, daha sonra ailesi tarafından ilim tahsil etmek üzere medreseye gönderilmiştir. Horasan ve Irak'a ilim seferleri düzenlemiş, Mekke'de takriben bir yıl kalmış, birçok hocadan ders almış ve bir o kadar da öğrenci yetiştirmiştir. 6 Onun yetişmesinde dönemin alimi Ebû Mudar Mahmûd b. Cerîr ed-Dabbî'nin (ö. 507/1113) büyük bir rolü vardır. 7 Kelam ilmini Rüknüddîn İbnü'l-Melâhimî'den (ö. 536/1141) tahsil eden Zemahşerî, Mekke'de Ebû Talha el-Ya'bûrî'den Sîbeveyhi'nin kitabını okumuştur. 8 Ebu Ali Hasan b. Muzaffer'den edebiyat ilimlerini almıştır. 9 Ebü'l-Hattâb İbnü'l-Batir 10 ve Ebû Mansûr Nasr el-Hârisî'den hadis, Ebû Abdullah ed-Dâmegânî'den de hadis ve fıkıh dersleri almıştır. 11 Keza Mekke'de Keşşâf isimli tefsirini vesilesiyle hazırladığı Ebu'l Hasen Ali b. İsa b. Hamza b. Vehhâs b. Ebî Tayyib'den de istifade etmiştir. 12
06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun... more 06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır.Bir giriş ve üç bölümden oluşan çalışma, Mukâtil b. Süleyman'ın tefsirinden hareketle Kur'ân'ı Kur'ân'la tefsir yöntemini örnekler üzerinden tasnîf ve tebyîn etmektedir. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, önemi ve yöntemi belirtilerek konu hakkında genel bir bilgi verildi. Tezin birinci bölümünde tefsirindeki yansımalarının daha iyi anlaşılması için Mukâtil'in hayatına, ilmi kişiliğine, hocalarına, öğrencilerine ve eserlerine yer verildi. Kur'ân'ın baştan sona açıklayan tefsirlerin ilki olan Mukâtil b. Süleyman Tefsiri'nin kendine has yönleri ve öne çıkan özellikleri ele alındı. Tezin ikinci bölümünde Mukâtil&#...
Bu makalede erken donem nesih algisi, Kur’ân’i bastan sona tefsir etmis ilk mufessir olma ozellig... more Bu makalede erken donem nesih algisi, Kur’ân’i bastan sona tefsir etmis ilk mufessir olma ozelligini tasiyan ve bu ozelligi ile tefsir geleneginin onemli isimle— rinden sayilan Mukâtil b. Suleyman’in tefsiri baglaminda tasvir ve tahlil edilmeye calisilmistir. Nesih kavraminin teorik olarak ele alinmasinin sonraki zamanlara rastlamasi dolayisiyla, Mukâtil’in bu konudaki gorusleri tefsirinden nesih pratikle— ri incelenerek ortaya konmustur. Calismanin sistematik olmasi ve amacina hizmet edebilmesi icin ilk donemlerde kapsamli bir anlama sahip olan nesih kavraminin, Islâmi ilimlerin tesekkulu ile gecirdigi anlam daralmasina kisaca deginilmis, ele alinan nesih uygulamalari bu daralma sonucu ortaya cikan yeni kavramlar temel alinarak tasnif edilmistir. Boylelikle erken donem mufessirlerinden Mukâtil ozelinde mutakaddimun ulemasinin bu cercevede ortaya attiklari nesih iddialarinin anlasilmasi amaclanmistir
Gunumuzde toplumsal duzen, birlik ve dayanismada degisen siyasi ve ekonomik parametre ve sartlar ... more Gunumuzde toplumsal duzen, birlik ve dayanismada degisen siyasi ve ekonomik parametre ve sartlar sebebiyle gorece olumlu ve olumsuz durumlar tezahur etmektedir. Bu noktada sosyal iliskilerin ve iktisadi eylemlerin odak noktalarindan biri olan esnaf ve sanatkârlarin, kultur ve medeniyetimizde koklu bir gecmise sahip olan ve kardeslik kulturu olarak bilinen esnaf ve sanatkârlik kurumunun ilk hali olan Ahilikle baglantisinin bugun nasil anlasilip yansitildigi onem kazanmaktadir. Ahilik, bireyin tum yonlerini olumlu yonde gelistirmeyi hedefleyen bir ahlak, meslek, inanc, hukuk ve egitim sistemi olarak gorulebilir. Bu cercevede Ahilik, sosyal hayatin dinamik aktorleri olan esnafin bireysel ve toplumsal kisiliginin butunluk saglamasini ve dengeli bir yapiya burunmesini oncelemektedir. Tam da bu nedenle Ahilik kulturunun incelenmesi ve Eskisehir orneginde gunumuz ticaret, esnaflik ve sanatkârlik anlayisi ve pratigine ne gibi guncel yansimalarinin oldugunun arastirilmasi onem arz etmektedir...
Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Bu makale özel bir yazılımla taranmış ve intihal tespit edilmemiştir. This article has been scann... more Bu makale özel bir yazılımla taranmış ve intihal tespit edilmemiştir. This article has been scanned by a special software and no plagiarism detected.
Bu çalışma, daha önce yine İz Yayıncılık tarafından yayımlanan Kadın Olmak: İslâm, Gelenek, Moder... more Bu çalışma, daha önce yine İz Yayıncılık tarafından yayımlanan Kadın Olmak: İslâm, Gelenek, Modernlik ve Ötesi isimli kitabın tamamlayıcı parçasıdır. Kimi çevreler tarafından geleneğin gelişme önünde engel olarak görüldüğü, değer yargılarının baştan aşağıya yozlaşmaya maruz kaldığı ve kimlik siyasetinin toplumlara empoze ve dikte edildiği günümüzde değerlerimizi; kültürel, biyolojik ve sosyolojik sınırlarımızı ve kavramlarımızı tanımak ve anlamak ehemmiyet kazanmıştır. Ülkemize Batı tarafından nakledilmeye çalışılan (ve Batı’yı da zehirleyen) “Woke” kültürü kendisini erkek-kadın tanımlamalarında, konumlandırmalarında ve değerlendirmelerinde de hissetmiştir. Erkek Olmak: İslâm, Sâbiteler ve Değişen Roller kitabı, gelenek ve İslâm çerçevesinden bu zehre entelektüel ve ahlaki bir panzehir üretme çabasında, değişen dünyada hem gelişme hem de özgün kalmanın yollarını sunma gayesindedir.
Uploads
Papers by Şeyma Altay
konusu ilk dönemlerden beri tartışılmıştır. Konunun önemi din diline ilişkin fikrin dini algılama, inanma
ve yorumlamayı biçimlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Din dili düşüncesinin etrafında şekillendiği temel konu olan Tanrı hakkında konuşma ya
olumlama ya da olumsuzlama üslubu ile olmaktadır. Müfessir Zemahşerî’nin paradigmasını belirleyen
Mutezile mezhebi bu iki yoldan İslam geleneğinde tenzîh ismi verilen olumsuzlama yöntemiyle Tanrı’yı
tanımlama düşüncesini savunmaktadırlar. Buna göre Tanrı cisim değildir, mekandan, zamandan ve
bütün insanî özelliklerden münezzehtir.
Aklî eğilimleri ile bilinen Mutezile mezhebinin bir mensubu olan müfessir, insan aklının
doğrudan kavrayamayacağı anlatımlar içeren ayetleri sembolik dil anlayışına uygun açıklamayı tercih
etmiştir. Zemahşerî’nin tefsirinde tenzihî bakış açısının sonucu olan dinî sembolizm anlayışı yalnız Tanrı
hakkında konuşma ile sınırlı kalmamış diğer metafizik konulara, mahiyeti doğrudan kavranamayan
ayetlerin tefsirine de yansımıştır. Ahiret ahvali, cansız varlıklara yüklenen insanî özellikler yine aynı
sembolik dil anlayışına uygun tevil edilmiştir.
Bu çalışma kendisinden sonra gelen sünnî müfessirleri dahi etkileyen Zemahşerî’nin din diline
ilişkin özgün görüşlerini ve bu görüşlerin tefsir geleneğine yansımalarını analiz edebilmeyi
amaçlamaktadır.
Books by Şeyma Altay
konusu ilk dönemlerden beri tartışılmıştır. Konunun önemi din diline ilişkin fikrin dini algılama, inanma
ve yorumlamayı biçimlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Din dili düşüncesinin etrafında şekillendiği temel konu olan Tanrı hakkında konuşma ya
olumlama ya da olumsuzlama üslubu ile olmaktadır. Müfessir Zemahşerî’nin paradigmasını belirleyen
Mutezile mezhebi bu iki yoldan İslam geleneğinde tenzîh ismi verilen olumsuzlama yöntemiyle Tanrı’yı
tanımlama düşüncesini savunmaktadırlar. Buna göre Tanrı cisim değildir, mekandan, zamandan ve
bütün insanî özelliklerden münezzehtir.
Aklî eğilimleri ile bilinen Mutezile mezhebinin bir mensubu olan müfessir, insan aklının
doğrudan kavrayamayacağı anlatımlar içeren ayetleri sembolik dil anlayışına uygun açıklamayı tercih
etmiştir. Zemahşerî’nin tefsirinde tenzihî bakış açısının sonucu olan dinî sembolizm anlayışı yalnız Tanrı
hakkında konuşma ile sınırlı kalmamış diğer metafizik konulara, mahiyeti doğrudan kavranamayan
ayetlerin tefsirine de yansımıştır. Ahiret ahvali, cansız varlıklara yüklenen insanî özellikler yine aynı
sembolik dil anlayışına uygun tevil edilmiştir.
Bu çalışma kendisinden sonra gelen sünnî müfessirleri dahi etkileyen Zemahşerî’nin din diline
ilişkin özgün görüşlerini ve bu görüşlerin tefsir geleneğine yansımalarını analiz edebilmeyi
amaçlamaktadır.