BOOKS by Konstantinos Serraos
This volume includes the material of the scientific workshop " Metropolitan Interventions Athens ... more This volume includes the material of the scientific workshop " Metropolitan Interventions Athens 2021: From the Idea to the Implementation. Exchange of experiences , Hamburg, Vienna, Munich, Athens " , that took place on February 12th and 13th, 2015 in the historic Athens Town Hall, and in the historic NTUA Deanery. The subject of this work regards the debate on certain significant metropolitan interventions in the broader area of Athens, which is of particular importance and weight due to the unprecedented social, economic, and urban crisis, which the country and, namely , the Athens city centre are undergoing during the last few years. Under the term " metropolitan interventions " , the workshop examines mainly two big categories: the first one regards metropolitan interventions in the centre of Athens, while the second focuses on interventions related to the city's waterfront along the Saronic Gulf. Guests from Germany and Austria were given the chance to present their experience from their own cities, Munich, Hamburg, and Vienna, whereas, in a following part, two " dialogues of experts " were organized. In this framework foreign guests and Greek scientists coming from either the academia or other entities involved in planning, policy-making, and decision-making concerning the management of space, were given the opportunity for a more intensive process of exchanging their views. The main goal was to discuss issues regarding the processes of intervening, implementing , and achieving participation, and especially the question of the acceptance of the urban interventions by the citizens.
Εισαγωγική τοποθέτηση.
Το ζήτημα της διαμόρφωσης μιας ισχυρής, αναγνωρίσιμης, ελκυστικής ταυτό... more Εισαγωγική τοποθέτηση.
Το ζήτημα της διαμόρφωσης μιας ισχυρής, αναγνωρίσιμης, ελκυστικής ταυτότητας ενός τόπου συνδέεται τόσο με τη διαδικασία ενός εύστοχου σχεδιασμού, όσο και με την ύπαρξη κατάλληλων εργαλείων χρηματοδότησης που θα πρέπει να κινητοποιηθούν, μέσα σε ένα εύλογο χρονικό ορίζοντα, για την υλοποίηση των όσων προβλέπει ο σχεδιασμός. Η παραπάνω θέση αποτελεί και τη βασική, προς διερεύνηση, υπόθεση εργασίας της παρούσας εργασίας.
Είναι κοινός τόπος ότι στη χώρα μας κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, ο σχεδιασμός του χώρου, τόσο στην κλίμακα της χωροταξίας όσο και σε αυτήν της πολεοδομίας, δεν έπαιξε τον ρόλο που θα μπορούσε και θα όφειλε να παίξει. Σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώθηκαν ελλείψεις σχεδιασμού, αλλά και εκεί που υπήρξε σχεδιασμός του χώρου, πολύ συχνά η μεγάλη καθυστέρηση της ολοκλήρωσής του, τον κατέστησε ανεπίκαιρο και αναποτελεσματικό (Σερράος 2007, Κουδούνη 2005). Τα αποτελέσματα στην διαμόρφωση καταστάσεων στο χώρο και στο περιβάλλον που δε συνάδουν με την επιδίωξη μιας ελκυστικής ταυτότητας του τόπου είναι προφανή.
Σήμερα πλέον, η διαπίστωση και η ανάλυση των παραπάνω ζητημάτων, αλλά παράλληλα και η ολοκλήρωση της σχετικής νομοθεσίας και μέσα απ' αυτήν και η καλύτερη οργάνωση των αντίστοιχων δομών και διαδικασιών, θα όφειλε να μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε, ότι ο χωρικός σχεδιασμός, και μάλιστα αυτός που θα δίνει έμφαση και στο περιβάλλον -τόσο το φυσικό, μέσα και γύρω από τις πόλεις, όσο και το αμιγώς οικιστικό- θα μπορέσει να παίξει το ρόλο του, θέτοντας και τις βάσεις για την προστασία και διαμόρφωση της ταυτότητας του τόπου τον οποίον αφορά. Η παρούσα εργασία, μετά από μια επισκόπηση των προβλημάτων που διαπιστώνονται σήμερα, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατό¬τητες και το ρόλο που μπορεί να παίξει ο σχεδιασμός του χώρου, όσον αφορά την εγκαθίδρυση μιας ισχυρής ταυτότητας του τόπου, με ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στις διάφορες κρίσιμες και επίκαιρες πτυχές του πολεοδομικού / αστικού σχεδιασμού, ως κύριου εργαλείου ρύθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Σε αυτόν τον τομέα πολύτιμη και άκρως ενδιαφέρουσα είναι η εμπειρία άλλων χωρών από τον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, ορισμένες επιλεγμένες πτυχές της οποίας πρόκειται να φωτιστούν στο πλαίσιο αυτής της εργασίας.
Εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα αποτελεί όμως και η δυνατότητα της υλοποίησης του σχεδιασμού. Και εάν στη χωροταξική κλίμακα ο σχεδιασμός έχει, από τη φύση του, κυρίως κανονιστικό χαρακτήρα, και επομένως η υλοποίησή του δε συνδέεται με σημαντικό οικονομικό κόστος, στην κλίματα της πόλης και του αστικού χώρου, ο σχεδιασμός είναι σε μεγάλο βαθμό παρεμβατικός, και άρα για την υλοποίησή του απαιτούνται σημαντικοί οικονομικοί πόροι. Η παρούσα εργασία στρέφει το ενδιαφέρον της σε εκείνη την κατηγορία των πόρων που προέρχονται από εθνικές πηγές και στοχεύουν σε παρεμβάσεις στον αστικό και περιαστικό χώρο. Ειδικότερα, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατότητες που υφίστανται, αλλά και τις παραμέτρους που τίθενται, ώστε τέτοιου είδους εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία να μπορέσουν να έχουν μία ουσιαστική συμβολή στην υλοποίηση του σχεδιασμού, με έμφαση στην αναβάθμιση του αστικού / περαστικού φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος, κυρίως στην τοπική κλίμακα, και άρα και στην ισχυροποίηση των στοιχείων εκεί¬νων που διαμορφώνουν την ιδιαίτερη κάθε φορά ταυτότητα των πόλεων, τα οποία είναι και τα άμεσα ορατά και αντιληπτά από τους πολίτες.
Στην Ελλάδα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, όλα τα παραπάνω λαμβάνουν μια ιδιαίτερη σημασία, μιας και λόγω του περιορισμού των διαθέσιμων οικονομικών πόρων, τόσο το περιθώριο αστοχίας του σχεδιασμού περιορίζεται δραστικά, όσο και η πιθανότητα της μη βέλτιστης και ορθολογικής αξιοποίησης των διαθέσιμων εθνικών πόρων πρέπει να μπορεί, αν όχι να εκμηδενιστεί, τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθεί.
Papers by Konstantinos Serraos
This chapter explores bottom-up interventions in the spatial planning process in Greece and attem... more This chapter explores bottom-up interventions in the spatial planning process in Greece and attempts to categorize, understand, and evaluate them, while drawing attention to relevant European experience and practice. It presents a selection of case studies to create a typology of bottom-up initiatives in Greece, primarily based on the actors involved and the formal or informal character of the initiatives. The chapter describes their level of integration in the mainstream planning process, their on-the-ground characteristics, and their main short- and long-term results. The basic research for this chapter uncovered interactions between civic society initiatives and responses by official authorities, especially during times of economic crisis.
Proceedings of the 17th International Conference on Environmental Science and Technology, Nov 21, 2022
Since the early 1990s, when climate change issues rose, the EU and its Member-States have introdu... more Since the early 1990s, when climate change issues rose, the EU and its Member-States have introduced ambitious objectives and policies related to climate change adaptation, which directly affected its Member-States' climate policy framework. However, many policies concerning climate change adaptation have either direct spatial reference or significant spatial effects. Therefore, the analysis between the Regional Adaptation Action Plans and other types of regional-scaled plans, such as the Regional Spatial Planning Frameworks, is regarded to be valuable. This paper examines the compatibility and complementarity of objectives, measures and tools between the Regional Adaptation Action Plan and the Regional Spatial Planning Framework of South Aegean. The analysis performed revealed linkages between the RAAP and the RSPF of the South Aegean in terms of objectives, measures and tools.
Journal of Sustainable Architecture and Civil Engineering, Nov 5, 2020
The article presents the contemporary condition in Greece as far as brownfield management is conc... more The article presents the contemporary condition in Greece as far as brownfield management is concerned. The analysis of the key-obstacles is illustrated through the case of Piraeus. Research includes literature review and field work. Major Piraeus' brownfield sites are classified according to international categorizations. Research findings are depicted in thematic maps, using as key-categories the former use, the current use, the system of ownership, the presense of monuments of industrial architectural heritage, the presence of archaealogical sites. This cartographic depiction functions as a necessary tool for policy making on urban regeneration. The conclusions derived from field work provide useful information for further investigation. The ultimate purpose of the article is to highlight the current challenges and potentialities, making the appropriate connections with the international experience on the field.
This paper investigates the basic parameters that affect the transformation of urban forms, focus... more This paper investigates the basic parameters that affect the transformation of urban forms, focusing on the elements that define the image of the contemporary Greek city. A first important group of such parameters is connected to the endogenous dynamic of the socio-economic content of the Greek cities. It is true that the mixture of gradually added layers, or piles, of the urban fabric, keeps a differentiation or diversity to an extent in an internal aspect, but also, compared to the typical sense of “European city image”, as well. A second group of parameters is connected to the recent trends and inflows from the European and international reality, which are considered to lead to a certain homogenization of the urban landscape. A main aim of the present work is to investigate this trend on the Greek paradigm. This paper adopts a case studies’ approach, organized in two stages: Initially the motives and effects which have shaped the Greek urban landscape during the past decades are ...
Fourth International Conference on Remote Sensing and Geoinformation of the Environment (RSCy2016), 2016
The aim of this paper is to explore the concept of “smart” cities from the perspective of inclusi... more The aim of this paper is to explore the concept of “smart” cities from the perspective of inclusive community participation and Geographical Information Systems (GIS).The concept of a smart city is critically analyzed, focusing on the power/knowledge implications of a “bottom-up” approach in planning and how GIS could encourage community participation in smart urban planning. The paper commences with a literature review of what it means for cities to be “smart”. It draws supporting definitions and critical insights into smart cities with respect to the built environment and the human factor. The second part of the paper, analyzes the “bottom-up” approach in urban planning, focusing on community participation reviewing forms and expressions through good practices from European cities. The third part of the paper includes a debate on how smart urban cities policies and community participation interact and influence each other. Finally, the paper closes with a discussion of the insights that were found and offers recommendations on how this debate could be addressed by Information and Communication Technologies and GIS in particular.
Sustainability
The debate over spatial planning highlights the need for more interdisciplinary, strategic, and c... more The debate over spatial planning highlights the need for more interdisciplinary, strategic, and collaborative methods to achieve broad policy goals such as resilience and sustainability. Risk-based planning is gaining importance due to the rising vulnerability of urban infrastructure. Incorporating disaster risk management into spatial planning requires a geographically based strategy for reducing catastrophe risk. This article outlines the role of spatial planning in the reconstruction of the Mati settlement in Attica, Greece, that was devastated by a forest fire in 2018. It presents a set of proposals that relate to the urban reorganization of the area and considers disaster risk reduction and disaster management, as well as sustainability issues relating to mobility, the management of the natural environment, and the recovery of the coastline as a public resource. The basis for this article is the contribution of the Urban Planning Research Laboratory of the National Technical Un...
Global NEST International Conference on Environmental Science & Technology
Since the early 1990s, when climate change issues rose, the EU and its Member-States have introdu... more Since the early 1990s, when climate change issues rose, the EU and its Member-States have introduced ambitious objectives and policies related to climate change adaptation, which directly affected its Member- States' climate policy framework. However, many policies concerning climate change adaptation have either direct spatial reference or significant spatial effects. Therefore, the analysis between the Regional Adaptation Action Plans and other types of regional-scaled plans, such as the Regional Spatial Planning Frameworks, is regarded to be valuable. This paper examines the compatibility and complementarity of objectives, measures and tools between the Regional Adaptation Action Plan and the Regional Spatial Planning Framework of South Aegean. The analysis performed revealed linkages between the RAAP and the RSPF of the South Aegean in terms of objectives, measures and tools.
Sustainability
Using the case of the Acropolis of Athens, this paper aims to broaden current knowledge on risk a... more Using the case of the Acropolis of Athens, this paper aims to broaden current knowledge on risk and emergency management in archaeological complexes of high visitation. More specifically, it focuses on the protection of visitors and staff and intends to provide guidelines towards an emergency response plan for geodynamic and meteorological hazards in the Athens Acropolis archaeological site, along with a risk reduction and preparedness strategy. To this end, the paper first analyzes the main challenges arising from the everyday use of the archaeological site and the high visitor flows, mainly during summer. Secondly, it sets out the main parameters for drawing up an emergency evacuation plan for staff and visitors. Finally, it proposes preparedness guidelines, including training and information for all involved, together with a roadmap towards reducing existing risk and the implementation of necessary infrastructure interventions against residual risk. To finish, we conclude that ch...
Η εργασία αυτή πραγματεύεται το θέμα της οργανωμένης ανάπτυξης πολεοδομικών ενοτήτων στο πλαίσιο ... more Η εργασία αυτή πραγματεύεται το θέμα της οργανωμένης ανάπτυξης πολεοδομικών ενοτήτων στο πλαίσιο των εκάστοτε διαμορφωμένων αρχών και θεωριών, με έμφαση στο ζήτημα της διάρθρωσης των χρήσεων γης, που έχουν διαμορφωθεί μετά το β' παγκόσμιο πόλεμο. Η διερεύνηση του θέματος βασίζεται στην παρουσίαση και εξέταση συγκεκριμένων περιπτώσεων στο πλαίσιο του ευρύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού για την πόλη του Αμβούργου και συγκεκριμένα των οργανωμένων κτιριακών συγκροτημάτων CityNord, Steilshoop και HafenCity. Μεταξύ άλλων θίγονται ζητήματα που αφορούν τη μετεξέλιξη των απόψεων και των στόχων για την οργανωμένη ανάπτυξη πολεοδομικών συγκροτημάτων στο εξεταζόμενο διάστημα (1950-2020), τις σχετικές βασικές πολεοδομικές επιλογές και τους μηχανισμούς που τις επέβαλαν, τα κάθε φορά επιστρατευόμενα πολεοδομικά εργαλεία, καθώς επίσης και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και οφέλη για την πόλη. Τέλος επιχειρούνται νύξεις μιας καταρχήν κριτικής αξιολόγησης των σχετικών εγχειρημάτων.
The Palgrave Handbook of Bottom-Up Urbanism, 2018
This chapter explores bottom-up interventions in the spatial planning process in Greece and attem... more This chapter explores bottom-up interventions in the spatial planning process in Greece and attempts to categorize, understand, and evaluate them, while drawing attention to relevant European experience and practice. It presents a selection of case studies to create a typology of bottom-up initiatives in Greece, primarily based on the actors involved and the formal or informal character of the initiatives. The chapter describes their level of integration in the mainstream planning process, their on-the-ground characteristics, and their main short- and long-term results. The basic research for this chapter uncovered interactions between civic society initiatives and responses by official authorities, especially during times of economic crisis.
IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 2021
In this paper the compatibility and complementarity between the Regional Adaptation Action Plans ... more In this paper the compatibility and complementarity between the Regional Adaptation Action Plans (RAAPs) and other regional-scaled plans, such as the Regional Spatial Planning Frameworks (RSPFs), are examined, using as a case study the Region of Western Macedonia. The compatibility and complementarity of objectives, measures and tools between the RAAP and the RSPF of Western Macedonia are assessed. The analysis of the RAAP and the RSPF of Western Macedonia revealed the interconnection between spatial planning policies and adaptation to climate change policies. However, severe doubts are raised about the usability of the revised RSPF of Western Macedonia since it does not assess the crucial new conditions and priorities related to the region’s future development, including the de-lignification and the Just Transition initiatives.
Heritage, 2020
The starting point of this paper is the fact that multicriteria decision-making systems have not ... more The starting point of this paper is the fact that multicriteria decision-making systems have not had the greatest impact on cultural studies, and few researchers have addressed this problem. The paper focuses on the analysis of the main object of an ongoing Doctoral thesis. More specifically, it examines the proposal of a new multicriteria evaluation based on a decision-making method. The paper intends to relate culture with multicriteria decision-making methods. This systematic review provides the direct analysis and assessment of the existing bibliographic references, and addresses a gap of knowledge in the intangible research field, identifying trends in the broader cultural heritage sector. The two basic principles of the paper are the recording and the evaluation of the cultural significance of the intangible and tangible heritage assets of a place. More specifically, the paper seeks to address a new scientific tool that initially records and—in the process—evaluates, using qua...
The case of the Smart Mature Resilience project Vasileios Latinos, Jose Sarriegi 2. Presuming a n... more The case of the Smart Mature Resilience project Vasileios Latinos, Jose Sarriegi 2. Presuming a nature in the context of resilience Antonis Chazapis, Dimitris Loukos 3. Understanding Good and Bad Resilience: The Case of Greek Cities in the Economic Crisis Era Kalliopi Sapountzaki 4. Aspects of resilience in the reconstruction of Kalamata (Greece) after the earthquake disaster of 1986 Miranda Dandulaki 5. Tackling Climate Change and Urban Resilience in the City of Athens
Sustainability, 2022
This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative... more This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution (CC BY
HISTORIC CITIES & CULTURAL-RELIGIOUS HERITAGE: PRESERVATION & REGENERATION VOL.9, N.2, , 2022
This research project sheds new light on multicriteria decision-making systems, through the propo... more This research project sheds new light on multicriteria decision-making systems, through the proposal of a new open access multicriteria evaluation based on a decision-making method. Ano Syros is a protected medieval traditional settlement in the Greek island of Syros, Cyclades, Greece. The settlement was founded in 1200 by the Venetians on a hill leading to the top of Syros where the Catholic Cathedral of Saint George is situated. The settlement has been built amphitheatrically to protect it from the enemies (Pirates), with houses built one on top of the other, forming a defensive fortress, arches and arcades, stone walls, narrow streets, wooden balconies. It is also the birthplace of Markos Vamvakaris, who was a famous composer, musician and singer of rebetiko. Due to the catholic doctrine, it is interesting to note that the religious traditions of Ano Syros played a significant role in the way the settlement is organized. Ano Syros lists nine temples-seven of them being of catholic doctrine and two of them orthodox, all of which are dispersed throughout the village. These temples have been the basic structural elements of the settlement since around them nine respective neighborhood and all the social life and actions (litanies, social behavior, families) have been developed. Τhe main body of the research project is organized into two sections: recording and evaluation. This describes a new approach towards the development of an innovative solution to the recording and evaluation of the cultural assets of a place by setting the appropriate evaluation criteria related to cultural significance. This step initially records and-in the process-evaluates, using quantitative and qualitative criteria, the specific cultural assets of Ano Syros with a step-by-step guide to the data analysis process, ensuring that the system has elements that are easy to access, and understand.
Η παρούσα εργασία διερευνά τις βασικές παραμέτρους που επιδρούν στο μετασχηματισμό των αστικών μο... more Η παρούσα εργασία διερευνά τις βασικές παραμέτρους που επιδρούν στο μετασχηματισμό των αστικών μορφών, εστιάζοντας στα στοιχεία εκείνα που καθορίζουν το χαρακτήρα της ελληνικής πόλης. Μια πρώτη σημαντική ομάδα τέτοιων παραμέτρων συνδέεται με την ενδογενή κοινωνικο-οικονομική δυναμική των πόλεων. Οι σταδιακά προστιθέμενες επάλληλες στρώσεις (layers), του αστικού ιστού, αποτελούν βασικό, παράγοντα διαφοροποίησης ή ποικιλομορφίας, που οδηγεί σε αστικά τοπία, που κατά κανόνα αποκλίνουν από το "ευρωπαϊκό παράδειγμα". Ένα δεύτερο σύνολο παραμέτρων συνδέεται με τις νέες τάσεις και εισροές από την Ευρωπαϊκή και διεθνή πραγματικότητα, οι οποίες θεωρείται ότι συνιστούν στοιχεία ομοιογένειας της εικόνας του αστικού τοπίου. Η εργασία επιχειρεί να διερευνήσει αυτή την υπόθεση στην περίπτωση της ελληνικής πόλης. Τα συμπεράσματα από συγκεκριμένες μελέτες περίπτωσης συνοψίζονται και παρουσιάζονται σε δυο στάδια: αρχικά περιγράφονται οι αιτίες και οι συνθήκες που διαμόρφωσαν το ελληνικό ασ...
Uploads
BOOKS by Konstantinos Serraos
Το ζήτημα της διαμόρφωσης μιας ισχυρής, αναγνωρίσιμης, ελκυστικής ταυτότητας ενός τόπου συνδέεται τόσο με τη διαδικασία ενός εύστοχου σχεδιασμού, όσο και με την ύπαρξη κατάλληλων εργαλείων χρηματοδότησης που θα πρέπει να κινητοποιηθούν, μέσα σε ένα εύλογο χρονικό ορίζοντα, για την υλοποίηση των όσων προβλέπει ο σχεδιασμός. Η παραπάνω θέση αποτελεί και τη βασική, προς διερεύνηση, υπόθεση εργασίας της παρούσας εργασίας.
Είναι κοινός τόπος ότι στη χώρα μας κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, ο σχεδιασμός του χώρου, τόσο στην κλίμακα της χωροταξίας όσο και σε αυτήν της πολεοδομίας, δεν έπαιξε τον ρόλο που θα μπορούσε και θα όφειλε να παίξει. Σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώθηκαν ελλείψεις σχεδιασμού, αλλά και εκεί που υπήρξε σχεδιασμός του χώρου, πολύ συχνά η μεγάλη καθυστέρηση της ολοκλήρωσής του, τον κατέστησε ανεπίκαιρο και αναποτελεσματικό (Σερράος 2007, Κουδούνη 2005). Τα αποτελέσματα στην διαμόρφωση καταστάσεων στο χώρο και στο περιβάλλον που δε συνάδουν με την επιδίωξη μιας ελκυστικής ταυτότητας του τόπου είναι προφανή.
Σήμερα πλέον, η διαπίστωση και η ανάλυση των παραπάνω ζητημάτων, αλλά παράλληλα και η ολοκλήρωση της σχετικής νομοθεσίας και μέσα απ' αυτήν και η καλύτερη οργάνωση των αντίστοιχων δομών και διαδικασιών, θα όφειλε να μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε, ότι ο χωρικός σχεδιασμός, και μάλιστα αυτός που θα δίνει έμφαση και στο περιβάλλον -τόσο το φυσικό, μέσα και γύρω από τις πόλεις, όσο και το αμιγώς οικιστικό- θα μπορέσει να παίξει το ρόλο του, θέτοντας και τις βάσεις για την προστασία και διαμόρφωση της ταυτότητας του τόπου τον οποίον αφορά. Η παρούσα εργασία, μετά από μια επισκόπηση των προβλημάτων που διαπιστώνονται σήμερα, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατό¬τητες και το ρόλο που μπορεί να παίξει ο σχεδιασμός του χώρου, όσον αφορά την εγκαθίδρυση μιας ισχυρής ταυτότητας του τόπου, με ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στις διάφορες κρίσιμες και επίκαιρες πτυχές του πολεοδομικού / αστικού σχεδιασμού, ως κύριου εργαλείου ρύθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Σε αυτόν τον τομέα πολύτιμη και άκρως ενδιαφέρουσα είναι η εμπειρία άλλων χωρών από τον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, ορισμένες επιλεγμένες πτυχές της οποίας πρόκειται να φωτιστούν στο πλαίσιο αυτής της εργασίας.
Εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα αποτελεί όμως και η δυνατότητα της υλοποίησης του σχεδιασμού. Και εάν στη χωροταξική κλίμακα ο σχεδιασμός έχει, από τη φύση του, κυρίως κανονιστικό χαρακτήρα, και επομένως η υλοποίησή του δε συνδέεται με σημαντικό οικονομικό κόστος, στην κλίματα της πόλης και του αστικού χώρου, ο σχεδιασμός είναι σε μεγάλο βαθμό παρεμβατικός, και άρα για την υλοποίησή του απαιτούνται σημαντικοί οικονομικοί πόροι. Η παρούσα εργασία στρέφει το ενδιαφέρον της σε εκείνη την κατηγορία των πόρων που προέρχονται από εθνικές πηγές και στοχεύουν σε παρεμβάσεις στον αστικό και περιαστικό χώρο. Ειδικότερα, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατότητες που υφίστανται, αλλά και τις παραμέτρους που τίθενται, ώστε τέτοιου είδους εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία να μπορέσουν να έχουν μία ουσιαστική συμβολή στην υλοποίηση του σχεδιασμού, με έμφαση στην αναβάθμιση του αστικού / περαστικού φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος, κυρίως στην τοπική κλίμακα, και άρα και στην ισχυροποίηση των στοιχείων εκεί¬νων που διαμορφώνουν την ιδιαίτερη κάθε φορά ταυτότητα των πόλεων, τα οποία είναι και τα άμεσα ορατά και αντιληπτά από τους πολίτες.
Στην Ελλάδα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, όλα τα παραπάνω λαμβάνουν μια ιδιαίτερη σημασία, μιας και λόγω του περιορισμού των διαθέσιμων οικονομικών πόρων, τόσο το περιθώριο αστοχίας του σχεδιασμού περιορίζεται δραστικά, όσο και η πιθανότητα της μη βέλτιστης και ορθολογικής αξιοποίησης των διαθέσιμων εθνικών πόρων πρέπει να μπορεί, αν όχι να εκμηδενιστεί, τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθεί.
Papers by Konstantinos Serraos
Το ζήτημα της διαμόρφωσης μιας ισχυρής, αναγνωρίσιμης, ελκυστικής ταυτότητας ενός τόπου συνδέεται τόσο με τη διαδικασία ενός εύστοχου σχεδιασμού, όσο και με την ύπαρξη κατάλληλων εργαλείων χρηματοδότησης που θα πρέπει να κινητοποιηθούν, μέσα σε ένα εύλογο χρονικό ορίζοντα, για την υλοποίηση των όσων προβλέπει ο σχεδιασμός. Η παραπάνω θέση αποτελεί και τη βασική, προς διερεύνηση, υπόθεση εργασίας της παρούσας εργασίας.
Είναι κοινός τόπος ότι στη χώρα μας κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, ο σχεδιασμός του χώρου, τόσο στην κλίμακα της χωροταξίας όσο και σε αυτήν της πολεοδομίας, δεν έπαιξε τον ρόλο που θα μπορούσε και θα όφειλε να παίξει. Σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώθηκαν ελλείψεις σχεδιασμού, αλλά και εκεί που υπήρξε σχεδιασμός του χώρου, πολύ συχνά η μεγάλη καθυστέρηση της ολοκλήρωσής του, τον κατέστησε ανεπίκαιρο και αναποτελεσματικό (Σερράος 2007, Κουδούνη 2005). Τα αποτελέσματα στην διαμόρφωση καταστάσεων στο χώρο και στο περιβάλλον που δε συνάδουν με την επιδίωξη μιας ελκυστικής ταυτότητας του τόπου είναι προφανή.
Σήμερα πλέον, η διαπίστωση και η ανάλυση των παραπάνω ζητημάτων, αλλά παράλληλα και η ολοκλήρωση της σχετικής νομοθεσίας και μέσα απ' αυτήν και η καλύτερη οργάνωση των αντίστοιχων δομών και διαδικασιών, θα όφειλε να μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε, ότι ο χωρικός σχεδιασμός, και μάλιστα αυτός που θα δίνει έμφαση και στο περιβάλλον -τόσο το φυσικό, μέσα και γύρω από τις πόλεις, όσο και το αμιγώς οικιστικό- θα μπορέσει να παίξει το ρόλο του, θέτοντας και τις βάσεις για την προστασία και διαμόρφωση της ταυτότητας του τόπου τον οποίον αφορά. Η παρούσα εργασία, μετά από μια επισκόπηση των προβλημάτων που διαπιστώνονται σήμερα, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατό¬τητες και το ρόλο που μπορεί να παίξει ο σχεδιασμός του χώρου, όσον αφορά την εγκαθίδρυση μιας ισχυρής ταυτότητας του τόπου, με ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στις διάφορες κρίσιμες και επίκαιρες πτυχές του πολεοδομικού / αστικού σχεδιασμού, ως κύριου εργαλείου ρύθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Σε αυτόν τον τομέα πολύτιμη και άκρως ενδιαφέρουσα είναι η εμπειρία άλλων χωρών από τον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, ορισμένες επιλεγμένες πτυχές της οποίας πρόκειται να φωτιστούν στο πλαίσιο αυτής της εργασίας.
Εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα αποτελεί όμως και η δυνατότητα της υλοποίησης του σχεδιασμού. Και εάν στη χωροταξική κλίμακα ο σχεδιασμός έχει, από τη φύση του, κυρίως κανονιστικό χαρακτήρα, και επομένως η υλοποίησή του δε συνδέεται με σημαντικό οικονομικό κόστος, στην κλίματα της πόλης και του αστικού χώρου, ο σχεδιασμός είναι σε μεγάλο βαθμό παρεμβατικός, και άρα για την υλοποίησή του απαιτούνται σημαντικοί οικονομικοί πόροι. Η παρούσα εργασία στρέφει το ενδιαφέρον της σε εκείνη την κατηγορία των πόρων που προέρχονται από εθνικές πηγές και στοχεύουν σε παρεμβάσεις στον αστικό και περιαστικό χώρο. Ειδικότερα, επιχειρεί να διερευνήσει τις δυνατότητες που υφίστανται, αλλά και τις παραμέτρους που τίθενται, ώστε τέτοιου είδους εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία να μπορέσουν να έχουν μία ουσιαστική συμβολή στην υλοποίηση του σχεδιασμού, με έμφαση στην αναβάθμιση του αστικού / περαστικού φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος, κυρίως στην τοπική κλίμακα, και άρα και στην ισχυροποίηση των στοιχείων εκεί¬νων που διαμορφώνουν την ιδιαίτερη κάθε φορά ταυτότητα των πόλεων, τα οποία είναι και τα άμεσα ορατά και αντιληπτά από τους πολίτες.
Στην Ελλάδα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, όλα τα παραπάνω λαμβάνουν μια ιδιαίτερη σημασία, μιας και λόγω του περιορισμού των διαθέσιμων οικονομικών πόρων, τόσο το περιθώριο αστοχίας του σχεδιασμού περιορίζεται δραστικά, όσο και η πιθανότητα της μη βέλτιστης και ορθολογικής αξιοποίησης των διαθέσιμων εθνικών πόρων πρέπει να μπορεί, αν όχι να εκμηδενιστεί, τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθεί.