Videos by Uladzimir Koščanka
The database contains over 240,000 words. It is based on the broadest available factual material,... more The database contains over 240,000 words. It is based on the broadest available factual material, incl. academic standard dictionaries of the Belarusian language published in 1984–2016 and other key dictionaries of the recent decades, the Belarusian N Corpus and others. Such coverage has allowed building a truly representative and relevant vocabulary of the Belarusian language. A particular difference and advantage of the Grammar Database of the Belarusian language is its electronic format - previous similar projects were only in paper form - permitting further digital developments related to the Belarusian language. In addition to the disk version, the database will have its current version online at https://bnkorpus.info/grammar.html and a repository of source files at https://github.com/Belarus/GrammarDB. This is the first publication where each lexeme is accompanied by a detailed grammatical description, references to dictionaries and a list of the authors who have used it. 5 views
E-editions by Uladzimir Koščanka
Граматычная база беларускай мовы / уклад. Уладзімір Кошчанка, Алесь Булойчык. - Электронныя тэкставыя даныя і праграма (350 Мб). - Мінск: Тэхналогія, 2021. - 1 электронны аптычны дыск (CDR). Сістэмныя патрабаванні. HTML5-сумяшчальны браўзер., 2021
This publication is the most complete lexical and grammatical reference source of the present-day... more This publication is the most complete lexical and grammatical reference source of the present-day Belarusian language. Its database contains over 240,000 words. It is based on the broadest available factual material, incl. academic standard dictionaries of the Belarusian language published in 1984–2016 and other key dictionaries of the recent decades, the Belarusian N Corpus and others. Such coverage has allowed building a truly representative and relevant vocabulary of the Belarusian language. A particular difference and advantage of the Grammar Database of the Belarusian language is its electronic format - previous similar projects were only in paper form - permitting further digital developments related to the Belarusian language. In addition to the disk version, the database will have its current version online at https://bnkorpus.info/grammar.html and a repository of source files at https://github.com/Belarus/GrammarDB. This is the first publication where each lexeme is accompanied by a detailed grammatical description, references to dictionaries and a list of the authors who have used it. The database is distributed under the terms of the CC BY-SA 4.0 License.
Насовіч, І. Слоўнік беларускай мовы / Іван Насовіч. - Электронныя тэкставыя даныя і праграма (272 Мб). - Мінск : Тэхналогія, 2021. - 1 электронны дыск (CDR) - ISBN 978-985-458-312-9, 2021
Ivan Nasovič’s (Nosovich) classic work, Dictionary of the Belarusian Dialect, was published in St... more Ivan Nasovič’s (Nosovich) classic work, Dictionary of the Belarusian Dialect, was published in St Petersburg in 1870. It became the main source for dictionaries of the Belarusian language in the late 19th and the first half of the 20th centuries. This digital reproduction of the work contains the original and updated registers, the original text and appendices to it. They are supplemented with critical, biographical and bibliographic materials. The publication offers full-text and keyword search. It is intended for linguists, historians, ethnographers, folklorists and all who are interested in the Belarusian language.
***************************************
Электроннае выданне класічнай працы Івана Насовіча «Словарь белорусского наречия» (СПб., 1870) – галоўнай крыніцы слоўнікаў беларускай мовы канца ХІХ – першай паловы ХХ ст. Яно ўтрымлівае арыгінальны і асучаснены рэестр, арыгінальны тэкст і дадаткі; дапоўнена матэрыяламі крытычнага, біяграфічнага і бібліяграфічнага характару. Выданне забяспечана магчымасцю пошуку па тэксце і па ключавых словах, падабраных да аўтарскіх расейскамоўных дэфініцый. Адрасавана мовазнаўцам, гісторыкам, этнографам, фалькларыстам і ўсім, хто цікавіцца беларускім словам.
Books by Uladzimir Koščanka
Кітайска-беларускі слоўнік. Беларуска-кітайскі слоўнік = 汉白白汉词典 / Я. В. Волкава, А. В. Камінская,... more Кітайска-беларускі слоўнік. Беларуска-кітайскі слоўнік = 汉白白汉词典 / Я. В. Волкава, А. В. Камінская, І. Л. Капылоў, У. А. Кошчанка, Г. І. Кухарэнка, С. В. Ліпніцкая, Г. С. Харланава / пад. навук. рэд. І. Л. Капылова. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2021. – 870 с.
Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся: атлас, слоўнік / Нацыянальная акадэмія навук Бела... more Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся: атлас, слоўнік / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут мовы і літаратуры імя Я. Коласа і Я. Купалы. [укладальнікі: Г. Ф. Вештарт, Клімчук Ф. Д., Кошчанка У. А., Лапуцкая І. І., Лучыц-Федарэц І. І.; рэдактары: Ф. Д. Клімчук, У. А. Кошчанка, І. І. Лапуцкая] - Мінск : Права і эканоміка, 2008. - 352 с.
Выданне "Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся" складаецца з дзвюх звязаных паміж сабой раздзелаў (атласа і слоўніка), у якіх прадстаўлены некалькі груп палескай лексікі: "назвы дома і гаспадарчых збудаванняў", "земляробчая лексіка", "назвы ежы", "назвы адзення і абутку", "назвы посуду".
У слоўніку, які налічвае больш за 3500 слоўнікавых артыкулаў, прадстаўлены наступныя групы лексікі: "назвы дома і гаспадарчых збудаванняў", "земляробчая лексіка", "назвы ежы", "назвы адзення і абутку". Кожная група прадстаўлена асобным падраздзелам.
Лінгвістычны мікраатлас Тураўшчыны / А. А. Крывіцкі, Г. А. Цыхун; Яшкін І. Я., Міхайлаў П. ... more Лінгвістычны мікраатлас Тураўшчыны / А. А. Крывіцкі, Г. А. Цыхун; Яшкін І. Я., Міхайлаў П. А., Трухан Т. М., Клімчук Ф. Д.; уклад.: Ф. Д. Клімчук, Кошчанка У. А., Лапуцкая І. І., Саскевіч М. А.; навук. рэд. Г. А. Цыхун. – Мінск : Беларуская навука, 2016. – 275 с (11.3 аркуша, 315 карт)
У кнізе падаецца моўны матэрыял, сабраны ў населеных пунктах культурна-гістарычнага і прыродна-геаграфічнага рэгіёна Тураўшчыны і яго праекцыя на картах мікраатласа. Цэнтральнае становішча Тураўшчыны ў межах Беларускага Палесся дазваляе прасачыць яго сувязі з іншымі дыялектнымі зонамі і адначасова сведчыць пра захаванне рэгіянальнай моўнай культуры. Кніга з’яўляецца працягам пяцітомнага «Тураўскага слоўніка» (1982-1987).
В.Л. Вярэніч “Палескі архіў”. – Мінск: Выдавец ІП Вараксін, 2009. – 692 с., 2009
Прынялі ўдзел у апрацоўцы архіва, рэдагаванні, рэцэнзаванні:
ДРАБУДЗЬКА (СІВІЦКАЯ) Наталля Вікта... more Прынялі ўдзел у апрацоўцы архіва, рэдагаванні, рэцэнзаванні:
ДРАБУДЗЬКА (СІВІЦКАЯ) Наталля Віктараўна – кандыдат філалагічных навук, малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН
Беларусі (Беларусь, Мінск).
КАМЕНДАВА Кацярына Іванаўна – бібліёграф навукова-педагагічнай бібліятэкі г. Мінска, член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
КЛІМЧУК Фёдар Данілавіч – кандыдат філалагічных навук, філолаг і гісторык, былы старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі (да
выхаду на пенсію), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь 2000 года ў галіне гуманітарных і сацыяльных навук, старшыня Праўлення Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
КОШЧАНКА Уладзімір Аляксандравіч – малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, член Грамадскага аб’яднання
«Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
ЛАБАЧЭЎСКАЯ Вольга Аляксандраўна – кандыдат мастацтвазнаўства, намеснік начальніка аддзела традыцыйнай культуры Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі
кадраў УА «Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры і мастацтваў», член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь,
Мінск).
ЛУЧЫЦ-ФЕДАРЭЦ Іван Іванавіч – кандыдат філалагічных навук, старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, старшыня Мінскага аддзялення Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-
краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
МАЦЮХ Аляксандр Аляксандравіч – студэнт Палескага дзяржаўнага універсітэта (Беларусь, Брэсцкая вобл., г. Пінск).
СМУЛКОВА Эльжбета – доктар габілітаваны, прафесар, мовазнаўца-славіст і сацыялінгвіст, беларусістка, заснавальніца Кафедры беларускай культуры ў універсітэце ў Беластоку;
працуе ў Варшаўскім універсытэце (Польшча, Варшава).
ЦЫХУН Генадзь Апанасавіч – доктар філалагічных навук, прафесар, галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі
(Беларусь, г. Мінск).
ЭНГЕЛЬКІНГ Анна – доктар гуманітарных навук, этнограф і этналінгвіст; працуе ў Інстытуце славістыкі Польскай акадэміі навук; член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Польшча, Варшава).
Беларуска-англійскі размоўнік = English-Belarusian Phrasebook / [уклад.: Кошчанка Уладзімір Алякс... more Беларуска-англійскі размоўнік = English-Belarusian Phrasebook / [уклад.: Кошчанка Уладзімір Аляксандравіч]/ [Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны - Мінск : Артыя Груп, 2010.
Papers by Uladzimir Koščanka
Беларуская лінгвістыка. – Вып. 93. – С. 143– 152, 2024
Электронная версія артыкула публікуецца ў арыгінальнай аўтарскай рэдакцыі. Гл. таксама: N-Корпус ... more Электронная версія артыкула публікуецца ў арыгінальнай аўтарскай рэдакцыі. Гл. таксама: N-Корпус Albaruthēnicum, quo vadis? // У. А. Кошчанка, В. У. Мартысюк // Беларуская лінгвістыка. – 2024. – Вып. 93. – С. 143– 152
The article examines the development of the Belarusian N-corpus in both synchronic and diachronic aspects, provides a quantitative and qualitative description of its current content and critically evaluates the possibilities for further development.
В статье рассматриваются вопросы развития Белорусского N-корпуса как в синхронном, так и в диахронном аспекте, дается количественно-качественная характеристика его актуального наполнения и критически оцениваются возможности дальнейшего развития.
Communications in Computer and Information Science, 2016
In this article the first one-million corpus for the Belarusian NooJ module is represented. The g... more In this article the first one-million corpus for the Belarusian NooJ module is represented. The given corpus has been built up of texts, patched up into sections by different subject categories. From the broad list of possible subject categories in the sections the corpus focuses on fiction, historic, medical, scientific, sociological literature, etc. Given a great number of similar subject categories, the first one-million corpus can be considered as a first subject collection of texts for the Belarusian NooJ module.
Vocabulum et vocabularium: сб. материалов Междунар. науч. конф. «Современные проблемы лексикографии» (Минск, 23–24 ноября 2017 г.). Вып. 15 / Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культ., языка и лит-ры, Ин-т языкознания им. Якуба Коласа – Минск, Четыре четверти, 2017
The articles describes the free dictionary creation software SloŭnikPlus which allows compiling d... more The articles describes the free dictionary creation software SloŭnikPlus which allows compiling dictionaries of different types on the new basis. SloŭnikPlus is based on modern technologies and significantly improves dictionary creation process. It makes work faster, comfortable, and more effective.
Беларускі біблійны корпус Беларускі Біблійны корпус (http://biblija.bnkorpus.info) створаны ў сек... more Беларускі біблійны корпус Беларускі Біблійны корпус (http://biblija.bnkorpus.info) створаны ў сектары камп'ютарнай лінгвістыкі Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі.
Беларускі Біблійны корпус / Булойчык Аляксандр, Кошчанка Уладзімір // Беларуская мова ў сакральнай сферы: гісторыя і сучаснасць: матэрыялы Міжнар. навук. канф. (Мінск, 21 лютага 2018 г.) / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа; рэдкал.: С.Л. Гаранін (адк. рэд.), І.У. Будзько, Т.В. Пятрова. – Мінск: Беларуская навука, 2019. – C. 76-79
Кошчанка, У.А. Нацыянальны корпус беларускай мовы ў кантэксце корпуснай лінгвістыкі славянскіх кр... more Кошчанка, У.А. Нацыянальны корпус беларускай мовы ў кантэксце корпуснай лінгвістыкі славянскіх краін. /У.А. Кошчанка // Мовазнаўства. Літаратуразнаўства. Фалькларыстыка : XVI Міжнар. з’езд славістаў (Бялград, 19–27 жніўня 2018 г.): дакл. беларус. дэлегацыі / Нац. акад. навук Беларусі, Беларускі камітэт славістаў. – Мінск : Беларуская навука, 2018. – С. 60-79. (копія не з друкаванай версіі !!!)
У дакладзе раскрываецца гісторыя стварэння Беларускага N-корпусу, прататыпа Нацыянальнага корпусу беларускай мовы, у кантэксце корпуснай лінгвістыкі славянскіх краін, апісваюцца этапы яго ўкладання: выяўленне нацыянальнай спецыфікі вызначэння моўнай рэпрэзентатыўнасці, распрацоўка прынцыпаў пабудовы корпуса, укладанне лексіка-граматычнай базы беларускай мовы для граматычнай разметкі, стварэнне праграмнага забеспячэння.
The report reveals the history of the Belarusian N-korpus, the prototype of the National Corpus of the Belarusian Language, creation in the context of Slavic countries corpus linguistics. It describes the stages of its development: the national specificity of language representativeness determination, the Corpus building principles development, the Lexical and Grammatical Database of the Belarusian Language creation, specific software development.
Корпусная лінгвістыка як перспектыўны напрамак развіцця беларуска-польскіх моўных сувязей/ І.Л. Капылоў, Р. Калета, У.А. Кошчанка // Acta Albaruthenica / Katedra Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego. — Warszawa, 2020. ― Т. 20. ― С. 185-198, 2020
The article provides information on the development of corpus linguistics in Belarus and Poland. ... more The article provides information on the development of corpus linguistics in Belarus and Poland. The importance of creating parallel Belarusian-Polish and Polish-Belarusian parallel corpora is noted, the possible algorithm for building the corpora is given.
Artykuł zawiera informacje na temat rozwoju językoznawstwa korpusowego na Białorusi i w Polsce. Zaakcentowano znaczenie tworzenia korpusów równoległych białorusko-polskich i polsko-białoruskich i podano możliwy algorytm do budowy takich korpusów.
Артыкул змяшчае інфармацыю аб развіцці корпуснай лінгвістыкі ў Беларусі і Польшчы. Падкрэсліваецца важнасць стварэння паралельных беларуска-польскага і польска-беларускага корпусаў, пададзены магчымы алгарытм укладання такіх корпусаў.
Гісторыя, стан і асноўныя напрамкі лічбавых даследаванняў у Інстытуце мовазнаўства Нацыянальнай А... more Гісторыя, стан і асноўныя напрамкі лічбавых даследаванняў у Інстытуце мовазнаўства Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі / Н. Сянкевіч, У. Кошчанка, Я. Волкава, Г. Цыхун // Z zagadnień informacji naukowej, terminoznawstwa i językoznawstwa. – Prace Slawistyczne. Slavica, 144. – Warszawa: SOW, 2018. – C. 287-303.
У канцы 70-х гадоў ХХ стaгоддзя, у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа Акадэміі навук БССР было ініцыявана стварэнне групы па аўтаматызацыі лінгвістычных даследаванняў беларускай мовы. Было пачата стварэнне канкардансаў беларускай мовы ХІХ стагоддзя і мовы беларускіх пісьменнікаў. Праца над Канкардансам беларускай мовы ХІХ стагоддзя была завершана ў 1985 годзе. У 2009 годзе праца была ўзноўлена. Корпус тэкстаў павялічыўся з 283 да 497 адзінак. У 2015 годзе канкарданс быў выдадзены на CD. Праца над канкардансам мовы Кандрата Крапівы скончылася ў 1996 годзе, апублікаваны на CD у 2011 годзе. На аснове ўжо існуючых канкардансаў вядуцца даследаванні мовы і складаюцца
новыя слоўнікі.
Праца над стварэннем корпусу беларускай мовы пачалася ў 2015 годзе. На цяперашнім этапе распрацоўкі ён мае назву Беларускі N-корпус.У Беларускім N-корпусе кадзіруецца марфалагічная інфармацыя: пачатковыя формы слоў і граматычныя характарыстыкі. Корпус складаецца з некалькіх частак: Асноўны корпус (змяшчае вычытаныя тэксты, якія маюць метаразметку), Неразабраныя тэксты (не вычытаныя і не размечаныя тэксты), Біблійны корпус (змяшчае 16 перакладаўБібліі на беларускую мову). Пасля вырашэння асобных пытанняў пашпартызацыі і збалансаванасці тэкстаў, Беларускі N-корпус мае ўсе шансы стаць Нацыянальным корпусам беларускай мовы.
Супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства з 1993 г. бяруць удзел у міжнародным праекце Бібліяграфія славістычнага мовазнаўства, які каардынуецца Цэнтрам навуковай славістычнай інфармацыі Інстытута славістыкі Польскай акадэміі навук. Апрача бібліяграфічнай інфармацыі, беларускі «сегмент» базы папаўняецца ключавымі словамі на беларускай мове, распрацоўваюцца метадычныя рэкамендацыі па стварэнні пошукавых запытаў са складаным сінтаксісам.
Corpus Albaruthenicum як частка міжнароднага праекта “BalticGrid-II” // Наука и инновации. 2010. № 10 (92). С. 30–31., 2010
У 2005 г. пачаўся міжнародны пра-
ект «balticGrid» (www.baltiсgrid.org),
мэтай якога была расп... more У 2005 г. пачаўся міжнародны пра-
ект «balticGrid» (www.baltiсgrid.org),
мэтай якога была распрацоўка грыд-
сеткі для краін Балтыі і ўсталяванне
ўстойлівай е-інфраструктуры з мэтай
выкарыстання ў розных навуковых
даследаваннях Еўропы і далучэння
яе да агульнаеўрапейскай е-інфра-
структуры. з 2008 г. у межах 7-й Рам-
кавай праграмы Еўрапейскага саюзу
ажыццяўлялася другая фаза гэтага
праекта. яго мэтай было пашырэн-
не і развіццё існай інфраструктуры і
пераўтварэнне яе ў штодзённы інс-
трумент працы для вучоных рэгіёна
і па-за яго межамі. Пры гэтым поў-
намаштабная рэалізацыя праекта
прадугледжвала пашырэнне інфра-
структуры «balticGrid» на Беларусь
з улікам патрэб новадалучаных бе-
ларускіх навуковых супольнасцей,
якія займаюцца нанатэхналогіямі,
машынабудаваннем і г.д.
Адным з кірункаў у праекце
«ВаlticGrid-ii» была распрацоўка лін-
гвістычных рэсурсаў для краін Бал-
тыі і Беларусі. У прыватнасці, Літва
(Вільнюскі універсітэт) і Беларусь
(Беларускі нацыянальны тэхнічны
універсітэт пры ўдзеле спецыялістаў
з Інстытута мовы і літаратуры імя
якуба Коласа і янкі Купалы НАН
Беларусі) распрацоўвалі тэкставыя
корпусы навуковай мовы, адпаведна
літоўскай і беларускай.
В МИРЕ НАУКИ
Наци
Максім Багдановіч у інтэрнэце / Уладзімір Кошчанка // Роднае слова : штомесячны навуковы і метадычны часопіс. — 2011. ― № 8. ― С. 13―16, 2011
Постаць Максіма Багдановіча заўсёды выклікае пільную ўвагу з боку як літаратуразнаўцаў, так і пр... more Постаць Максіма Багдановіча заўсёды выклікае пільную ўвагу з боку як літаратуразнаўцаў, так і простых чытачоў. Творчасць паэта шырока прадстаўлена ў школьнай праграме, у навуковай літаратуры, на старонках газет і часопісаў, але зусім не даследаваным застаецца адзін надзвычай важны сёння сегмент чалавечай дзейнасці – інтэрнэт (або сеціва). Інтэрнэт – гэта сучасна, інтэрнэт – гэта адлюстраванне стану таго ці іншага грамадства, інтэрнэт дазваляе вызначыць ступень актуальнасці той ці іншай праблематыкі. У нашым выпадку мы паспрабуем праз прызму інтэрнэту высветліць, наколькі цікавая творчасць М. Багдановіча і яго асоба для сучаснага беларускага грамадства.
Кошчанка У.А., Капылоў І.Л., Крот М.М., Азароўскі А.І. “Тэза” – комплексны электронны слоўнік беларускай мовы // Слово и словарь = Vocabulum et vocabularium: сб. науч. тр. / ГрГУ им. Я.Купалы; отв. ред. Л.В. Рычкова, И.А. Усаченко. – Гродно: ГрГУ, 2009. – С. 42—44. , 2009
The purpose of the project «The integrated electronic dictionary- of the Belarusian language Teza... more The purpose of the project «The integrated electronic dictionary- of the Belarusian language Teza is to create a computer lexicographic reference resource, which will become not only a data retrieval system, but also the basis for further linguistic projects and researches in the field of lexicology, lexicography, grammar and word-formation. The dictionary is created on the basis of existing Belarusian language dictionaries (explanatory, terminological, dialect etc.), the Electronic Lexical and Grammatical Database of the Belarusian Language, text corpus etc. The main objective of the project is to create a constantly updatable lexicographical database, reflecting not only the contemporary state of the Belarusian language but also its historical development.
Цяжкасці шматмоўя ў Еўропе// Роднае слова. – 2004. – №8 – С. 37-41 (копія не з друкаванай версіі!!!), 2004
Лінгвістычная мапа Еўропы прадстаўляе сабой вялікую разнастайнасць (па дадзеных ЮНЕСКА – каля 70 ... more Лінгвістычная мапа Еўропы прадстаўляе сабой вялікую разнастайнасць (па дадзеных ЮНЕСКА – каля 70 моў і мікрамоў. Калі да нядаўняга часу бытавала меркаванне, што Еўропа рухаецца ў кірунку стварэння нацыянальных дзяржаў, то зараз многія эксперты выказваюць думку, што Еўропа пачала аддаваць перавагу рэгіянальнаму развіццю.
Uploads
Videos by Uladzimir Koščanka
E-editions by Uladzimir Koščanka
***************************************
Электроннае выданне класічнай працы Івана Насовіча «Словарь белорусского наречия» (СПб., 1870) – галоўнай крыніцы слоўнікаў беларускай мовы канца ХІХ – першай паловы ХХ ст. Яно ўтрымлівае арыгінальны і асучаснены рэестр, арыгінальны тэкст і дадаткі; дапоўнена матэрыяламі крытычнага, біяграфічнага і бібліяграфічнага характару. Выданне забяспечана магчымасцю пошуку па тэксце і па ключавых словах, падабраных да аўтарскіх расейскамоўных дэфініцый. Адрасавана мовазнаўцам, гісторыкам, этнографам, фалькларыстам і ўсім, хто цікавіцца беларускім словам.
Books by Uladzimir Koščanka
Выданне "Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся" складаецца з дзвюх звязаных паміж сабой раздзелаў (атласа і слоўніка), у якіх прадстаўлены некалькі груп палескай лексікі: "назвы дома і гаспадарчых збудаванняў", "земляробчая лексіка", "назвы ежы", "назвы адзення і абутку", "назвы посуду".
У слоўніку, які налічвае больш за 3500 слоўнікавых артыкулаў, прадстаўлены наступныя групы лексікі: "назвы дома і гаспадарчых збудаванняў", "земляробчая лексіка", "назвы ежы", "назвы адзення і абутку". Кожная група прадстаўлена асобным падраздзелам.
У кнізе падаецца моўны матэрыял, сабраны ў населеных пунктах культурна-гістарычнага і прыродна-геаграфічнага рэгіёна Тураўшчыны і яго праекцыя на картах мікраатласа. Цэнтральнае становішча Тураўшчыны ў межах Беларускага Палесся дазваляе прасачыць яго сувязі з іншымі дыялектнымі зонамі і адначасова сведчыць пра захаванне рэгіянальнай моўнай культуры. Кніга з’яўляецца працягам пяцітомнага «Тураўскага слоўніка» (1982-1987).
ДРАБУДЗЬКА (СІВІЦКАЯ) Наталля Віктараўна – кандыдат філалагічных навук, малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН
Беларусі (Беларусь, Мінск).
КАМЕНДАВА Кацярына Іванаўна – бібліёграф навукова-педагагічнай бібліятэкі г. Мінска, член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
КЛІМЧУК Фёдар Данілавіч – кандыдат філалагічных навук, філолаг і гісторык, былы старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі (да
выхаду на пенсію), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь 2000 года ў галіне гуманітарных і сацыяльных навук, старшыня Праўлення Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
КОШЧАНКА Уладзімір Аляксандравіч – малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, член Грамадскага аб’яднання
«Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
ЛАБАЧЭЎСКАЯ Вольга Аляксандраўна – кандыдат мастацтвазнаўства, намеснік начальніка аддзела традыцыйнай культуры Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі
кадраў УА «Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры і мастацтваў», член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь,
Мінск).
ЛУЧЫЦ-ФЕДАРЭЦ Іван Іванавіч – кандыдат філалагічных навук, старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, старшыня Мінскага аддзялення Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-
краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
МАЦЮХ Аляксандр Аляксандравіч – студэнт Палескага дзяржаўнага універсітэта (Беларусь, Брэсцкая вобл., г. Пінск).
СМУЛКОВА Эльжбета – доктар габілітаваны, прафесар, мовазнаўца-славіст і сацыялінгвіст, беларусістка, заснавальніца Кафедры беларускай культуры ў універсітэце ў Беластоку;
працуе ў Варшаўскім універсытэце (Польшча, Варшава).
ЦЫХУН Генадзь Апанасавіч – доктар філалагічных навук, прафесар, галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі
(Беларусь, г. Мінск).
ЭНГЕЛЬКІНГ Анна – доктар гуманітарных навук, этнограф і этналінгвіст; працуе ў Інстытуце славістыкі Польскай акадэміі навук; член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Польшча, Варшава).
Papers by Uladzimir Koščanka
The article examines the development of the Belarusian N-corpus in both synchronic and diachronic aspects, provides a quantitative and qualitative description of its current content and critically evaluates the possibilities for further development.
В статье рассматриваются вопросы развития Белорусского N-корпуса как в синхронном, так и в диахронном аспекте, дается количественно-качественная характеристика его актуального наполнения и критически оцениваются возможности дальнейшего развития.
Беларускі Біблійны корпус / Булойчык Аляксандр, Кошчанка Уладзімір // Беларуская мова ў сакральнай сферы: гісторыя і сучаснасць: матэрыялы Міжнар. навук. канф. (Мінск, 21 лютага 2018 г.) / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа; рэдкал.: С.Л. Гаранін (адк. рэд.), І.У. Будзько, Т.В. Пятрова. – Мінск: Беларуская навука, 2019. – C. 76-79
У дакладзе раскрываецца гісторыя стварэння Беларускага N-корпусу, прататыпа Нацыянальнага корпусу беларускай мовы, у кантэксце корпуснай лінгвістыкі славянскіх краін, апісваюцца этапы яго ўкладання: выяўленне нацыянальнай спецыфікі вызначэння моўнай рэпрэзентатыўнасці, распрацоўка прынцыпаў пабудовы корпуса, укладанне лексіка-граматычнай базы беларускай мовы для граматычнай разметкі, стварэнне праграмнага забеспячэння.
The report reveals the history of the Belarusian N-korpus, the prototype of the National Corpus of the Belarusian Language, creation in the context of Slavic countries corpus linguistics. It describes the stages of its development: the national specificity of language representativeness determination, the Corpus building principles development, the Lexical and Grammatical Database of the Belarusian Language creation, specific software development.
Artykuł zawiera informacje na temat rozwoju językoznawstwa korpusowego na Białorusi i w Polsce. Zaakcentowano znaczenie tworzenia korpusów równoległych białorusko-polskich i polsko-białoruskich i podano możliwy algorytm do budowy takich korpusów.
Артыкул змяшчае інфармацыю аб развіцці корпуснай лінгвістыкі ў Беларусі і Польшчы. Падкрэсліваецца важнасць стварэння паралельных беларуска-польскага і польска-беларускага корпусаў, пададзены магчымы алгарытм укладання такіх корпусаў.
У канцы 70-х гадоў ХХ стaгоддзя, у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа Акадэміі навук БССР было ініцыявана стварэнне групы па аўтаматызацыі лінгвістычных даследаванняў беларускай мовы. Было пачата стварэнне канкардансаў беларускай мовы ХІХ стагоддзя і мовы беларускіх пісьменнікаў. Праца над Канкардансам беларускай мовы ХІХ стагоддзя была завершана ў 1985 годзе. У 2009 годзе праца была ўзноўлена. Корпус тэкстаў павялічыўся з 283 да 497 адзінак. У 2015 годзе канкарданс быў выдадзены на CD. Праца над канкардансам мовы Кандрата Крапівы скончылася ў 1996 годзе, апублікаваны на CD у 2011 годзе. На аснове ўжо існуючых канкардансаў вядуцца даследаванні мовы і складаюцца
новыя слоўнікі.
Праца над стварэннем корпусу беларускай мовы пачалася ў 2015 годзе. На цяперашнім этапе распрацоўкі ён мае назву Беларускі N-корпус.У Беларускім N-корпусе кадзіруецца марфалагічная інфармацыя: пачатковыя формы слоў і граматычныя характарыстыкі. Корпус складаецца з некалькіх частак: Асноўны корпус (змяшчае вычытаныя тэксты, якія маюць метаразметку), Неразабраныя тэксты (не вычытаныя і не размечаныя тэксты), Біблійны корпус (змяшчае 16 перакладаўБібліі на беларускую мову). Пасля вырашэння асобных пытанняў пашпартызацыі і збалансаванасці тэкстаў, Беларускі N-корпус мае ўсе шансы стаць Нацыянальным корпусам беларускай мовы.
Супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства з 1993 г. бяруць удзел у міжнародным праекце Бібліяграфія славістычнага мовазнаўства, які каардынуецца Цэнтрам навуковай славістычнай інфармацыі Інстытута славістыкі Польскай акадэміі навук. Апрача бібліяграфічнай інфармацыі, беларускі «сегмент» базы папаўняецца ключавымі словамі на беларускай мове, распрацоўваюцца метадычныя рэкамендацыі па стварэнні пошукавых запытаў са складаным сінтаксісам.
ект «balticGrid» (www.baltiсgrid.org),
мэтай якога была распрацоўка грыд-
сеткі для краін Балтыі і ўсталяванне
ўстойлівай е-інфраструктуры з мэтай
выкарыстання ў розных навуковых
даследаваннях Еўропы і далучэння
яе да агульнаеўрапейскай е-інфра-
структуры. з 2008 г. у межах 7-й Рам-
кавай праграмы Еўрапейскага саюзу
ажыццяўлялася другая фаза гэтага
праекта. яго мэтай было пашырэн-
не і развіццё існай інфраструктуры і
пераўтварэнне яе ў штодзённы інс-
трумент працы для вучоных рэгіёна
і па-за яго межамі. Пры гэтым поў-
намаштабная рэалізацыя праекта
прадугледжвала пашырэнне інфра-
структуры «balticGrid» на Беларусь
з улікам патрэб новадалучаных бе-
ларускіх навуковых супольнасцей,
якія займаюцца нанатэхналогіямі,
машынабудаваннем і г.д.
Адным з кірункаў у праекце
«ВаlticGrid-ii» была распрацоўка лін-
гвістычных рэсурсаў для краін Бал-
тыі і Беларусі. У прыватнасці, Літва
(Вільнюскі універсітэт) і Беларусь
(Беларускі нацыянальны тэхнічны
універсітэт пры ўдзеле спецыялістаў
з Інстытута мовы і літаратуры імя
якуба Коласа і янкі Купалы НАН
Беларусі) распрацоўвалі тэкставыя
корпусы навуковай мовы, адпаведна
літоўскай і беларускай.
В МИРЕ НАУКИ
Наци
***************************************
Электроннае выданне класічнай працы Івана Насовіча «Словарь белорусского наречия» (СПб., 1870) – галоўнай крыніцы слоўнікаў беларускай мовы канца ХІХ – першай паловы ХХ ст. Яно ўтрымлівае арыгінальны і асучаснены рэестр, арыгінальны тэкст і дадаткі; дапоўнена матэрыяламі крытычнага, біяграфічнага і бібліяграфічнага характару. Выданне забяспечана магчымасцю пошуку па тэксце і па ключавых словах, падабраных да аўтарскіх расейскамоўных дэфініцый. Адрасавана мовазнаўцам, гісторыкам, этнографам, фалькларыстам і ўсім, хто цікавіцца беларускім словам.
Выданне "Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся" складаецца з дзвюх звязаных паміж сабой раздзелаў (атласа і слоўніка), у якіх прадстаўлены некалькі груп палескай лексікі: "назвы дома і гаспадарчых збудаванняў", "земляробчая лексіка", "назвы ежы", "назвы адзення і абутку", "назвы посуду".
У слоўніку, які налічвае больш за 3500 слоўнікавых артыкулаў, прадстаўлены наступныя групы лексікі: "назвы дома і гаспадарчых збудаванняў", "земляробчая лексіка", "назвы ежы", "назвы адзення і абутку". Кожная група прадстаўлена асобным падраздзелам.
У кнізе падаецца моўны матэрыял, сабраны ў населеных пунктах культурна-гістарычнага і прыродна-геаграфічнага рэгіёна Тураўшчыны і яго праекцыя на картах мікраатласа. Цэнтральнае становішча Тураўшчыны ў межах Беларускага Палесся дазваляе прасачыць яго сувязі з іншымі дыялектнымі зонамі і адначасова сведчыць пра захаванне рэгіянальнай моўнай культуры. Кніга з’яўляецца працягам пяцітомнага «Тураўскага слоўніка» (1982-1987).
ДРАБУДЗЬКА (СІВІЦКАЯ) Наталля Віктараўна – кандыдат філалагічных навук, малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН
Беларусі (Беларусь, Мінск).
КАМЕНДАВА Кацярына Іванаўна – бібліёграф навукова-педагагічнай бібліятэкі г. Мінска, член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
КЛІМЧУК Фёдар Данілавіч – кандыдат філалагічных навук, філолаг і гісторык, былы старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі (да
выхаду на пенсію), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь 2000 года ў галіне гуманітарных і сацыяльных навук, старшыня Праўлення Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
КОШЧАНКА Уладзімір Аляксандравіч – малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, член Грамадскага аб’яднання
«Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
ЛАБАЧЭЎСКАЯ Вольга Аляксандраўна – кандыдат мастацтвазнаўства, намеснік начальніка аддзела традыцыйнай культуры Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі
кадраў УА «Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры і мастацтваў», член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь,
Мінск).
ЛУЧЫЦ-ФЕДАРЭЦ Іван Іванавіч – кандыдат філалагічных навук, старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі, старшыня Мінскага аддзялення Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-
краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Беларусь, Мінск).
МАЦЮХ Аляксандр Аляксандравіч – студэнт Палескага дзяржаўнага універсітэта (Беларусь, Брэсцкая вобл., г. Пінск).
СМУЛКОВА Эльжбета – доктар габілітаваны, прафесар, мовазнаўца-славіст і сацыялінгвіст, беларусістка, заснавальніца Кафедры беларускай культуры ў універсітэце ў Беластоку;
працуе ў Варшаўскім універсытэце (Польшча, Варшава).
ЦЫХУН Генадзь Апанасавіч – доктар філалагічных навук, прафесар, галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі
(Беларусь, г. Мінск).
ЭНГЕЛЬКІНГ Анна – доктар гуманітарных навук, этнограф і этналінгвіст; працуе ў Інстытуце славістыкі Польскай акадэміі навук; член Грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства «Загароддзе» (Польшча, Варшава).
The article examines the development of the Belarusian N-corpus in both synchronic and diachronic aspects, provides a quantitative and qualitative description of its current content and critically evaluates the possibilities for further development.
В статье рассматриваются вопросы развития Белорусского N-корпуса как в синхронном, так и в диахронном аспекте, дается количественно-качественная характеристика его актуального наполнения и критически оцениваются возможности дальнейшего развития.
Беларускі Біблійны корпус / Булойчык Аляксандр, Кошчанка Уладзімір // Беларуская мова ў сакральнай сферы: гісторыя і сучаснасць: матэрыялы Міжнар. навук. канф. (Мінск, 21 лютага 2018 г.) / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа; рэдкал.: С.Л. Гаранін (адк. рэд.), І.У. Будзько, Т.В. Пятрова. – Мінск: Беларуская навука, 2019. – C. 76-79
У дакладзе раскрываецца гісторыя стварэння Беларускага N-корпусу, прататыпа Нацыянальнага корпусу беларускай мовы, у кантэксце корпуснай лінгвістыкі славянскіх краін, апісваюцца этапы яго ўкладання: выяўленне нацыянальнай спецыфікі вызначэння моўнай рэпрэзентатыўнасці, распрацоўка прынцыпаў пабудовы корпуса, укладанне лексіка-граматычнай базы беларускай мовы для граматычнай разметкі, стварэнне праграмнага забеспячэння.
The report reveals the history of the Belarusian N-korpus, the prototype of the National Corpus of the Belarusian Language, creation in the context of Slavic countries corpus linguistics. It describes the stages of its development: the national specificity of language representativeness determination, the Corpus building principles development, the Lexical and Grammatical Database of the Belarusian Language creation, specific software development.
Artykuł zawiera informacje na temat rozwoju językoznawstwa korpusowego na Białorusi i w Polsce. Zaakcentowano znaczenie tworzenia korpusów równoległych białorusko-polskich i polsko-białoruskich i podano możliwy algorytm do budowy takich korpusów.
Артыкул змяшчае інфармацыю аб развіцці корпуснай лінгвістыкі ў Беларусі і Польшчы. Падкрэсліваецца важнасць стварэння паралельных беларуска-польскага і польска-беларускага корпусаў, пададзены магчымы алгарытм укладання такіх корпусаў.
У канцы 70-х гадоў ХХ стaгоддзя, у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа Акадэміі навук БССР было ініцыявана стварэнне групы па аўтаматызацыі лінгвістычных даследаванняў беларускай мовы. Было пачата стварэнне канкардансаў беларускай мовы ХІХ стагоддзя і мовы беларускіх пісьменнікаў. Праца над Канкардансам беларускай мовы ХІХ стагоддзя была завершана ў 1985 годзе. У 2009 годзе праца была ўзноўлена. Корпус тэкстаў павялічыўся з 283 да 497 адзінак. У 2015 годзе канкарданс быў выдадзены на CD. Праца над канкардансам мовы Кандрата Крапівы скончылася ў 1996 годзе, апублікаваны на CD у 2011 годзе. На аснове ўжо існуючых канкардансаў вядуцца даследаванні мовы і складаюцца
новыя слоўнікі.
Праца над стварэннем корпусу беларускай мовы пачалася ў 2015 годзе. На цяперашнім этапе распрацоўкі ён мае назву Беларускі N-корпус.У Беларускім N-корпусе кадзіруецца марфалагічная інфармацыя: пачатковыя формы слоў і граматычныя характарыстыкі. Корпус складаецца з некалькіх частак: Асноўны корпус (змяшчае вычытаныя тэксты, якія маюць метаразметку), Неразабраныя тэксты (не вычытаныя і не размечаныя тэксты), Біблійны корпус (змяшчае 16 перакладаўБібліі на беларускую мову). Пасля вырашэння асобных пытанняў пашпартызацыі і збалансаванасці тэкстаў, Беларускі N-корпус мае ўсе шансы стаць Нацыянальным корпусам беларускай мовы.
Супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства з 1993 г. бяруць удзел у міжнародным праекце Бібліяграфія славістычнага мовазнаўства, які каардынуецца Цэнтрам навуковай славістычнай інфармацыі Інстытута славістыкі Польскай акадэміі навук. Апрача бібліяграфічнай інфармацыі, беларускі «сегмент» базы папаўняецца ключавымі словамі на беларускай мове, распрацоўваюцца метадычныя рэкамендацыі па стварэнні пошукавых запытаў са складаным сінтаксісам.
ект «balticGrid» (www.baltiсgrid.org),
мэтай якога была распрацоўка грыд-
сеткі для краін Балтыі і ўсталяванне
ўстойлівай е-інфраструктуры з мэтай
выкарыстання ў розных навуковых
даследаваннях Еўропы і далучэння
яе да агульнаеўрапейскай е-інфра-
структуры. з 2008 г. у межах 7-й Рам-
кавай праграмы Еўрапейскага саюзу
ажыццяўлялася другая фаза гэтага
праекта. яго мэтай было пашырэн-
не і развіццё існай інфраструктуры і
пераўтварэнне яе ў штодзённы інс-
трумент працы для вучоных рэгіёна
і па-за яго межамі. Пры гэтым поў-
намаштабная рэалізацыя праекта
прадугледжвала пашырэнне інфра-
структуры «balticGrid» на Беларусь
з улікам патрэб новадалучаных бе-
ларускіх навуковых супольнасцей,
якія займаюцца нанатэхналогіямі,
машынабудаваннем і г.д.
Адным з кірункаў у праекце
«ВаlticGrid-ii» была распрацоўка лін-
гвістычных рэсурсаў для краін Бал-
тыі і Беларусі. У прыватнасці, Літва
(Вільнюскі універсітэт) і Беларусь
(Беларускі нацыянальны тэхнічны
універсітэт пры ўдзеле спецыялістаў
з Інстытута мовы і літаратуры імя
якуба Коласа і янкі Купалы НАН
Беларусі) распрацоўвалі тэкставыя
корпусы навуковай мовы, адпаведна
літоўскай і беларускай.
В МИРЕ НАУКИ
Наци
беларускага слоўніка” і “Беларуска-кітайскага слоўніка”, апісваюцца
магчымасці праграмы SloŭnikPlus і яе эфектыўнасць у параўнанні з
традыцыйнымі спосабамі.
In this article the first one-million corpus for the Belarusian NooJ module is represented. The given corpus has been built up of texts, patched up into sections by different subject categories. From the broad list of possible subject categories in the sections the corpus focuses on fiction, historic, medical, scientific, sociological literature, etc. Given a great number of similar subject categories, the first one-million corpus can be considered as a first subject collection of texts for the Belarusian NooJ module.
The text corpus is expected to be suitable for research in the following aspects: word polysemy processing of various texts, polysemic punctuation marks processing, and a new lexical items search.
The first one-million corpus for the Belarusian NooJ module can be fully applicable in many fields of linguistic research.
The article discusses the problem of the Belarusian lexical-semantical database
(wordnet) creation.