Papers by Tunahan Yıldız
PhD Dissertation, 2024
This thesis examines the Turkish Islamist conceptions of the international. It questions in what ... more This thesis examines the Turkish Islamist conceptions of the international. It questions in what ways Islamists in Turkey interpret the international reality, and what they offer to achieve a more desirable international order. The analysis is part of an effort to bridge the gap that has existed between the Eurocentric study of international relations and its diverging conceptions and practices in different parts of the world, culminated in the literature on the non-Western conceptions of the international and the recent agenda of Global International Relations. The thesis relies on a qualitative analysis of Islamist journals, published in Turkey from the 1940s to the 2010s. It reveals that the Turkish Islamist explanations of the international have oscillated between their theories of realism, imperialism, civilization in the singular, and civilizations in the plural. It also demonstrates that the Turkish Islamist prescription of international change revolves mainly around the notion of Pan-Islamism. The central premise of the thesis is that while Turkish Islamists do not constitute a monolithic school of international thought, they propose a diverse set of power-oriented and synthetic conceptions of the international, eclectically combining the Western modernity and what can be considered as the Islamic authenticity.
Nationalities Papers, 2022
This article problematizes the study of religious nationalism, which lacks conceptual, religious,... more This article problematizes the study of religious nationalism, which lacks conceptual, religious, and nationalist “seriousness.” These problems of “seriousness” obscure the nature of religious nationalism as they overstretch and do not do justice to the concepts of religious nationalism, religion, and nationalism, respectively. Seeking for the nature of and a path to religious nationalism, it is suggested that the later writings of İsmet Özel, a well-known poet and public intellectual in Turkey, make an emblematic case for a religious type of nationalism, demonstrating not only religious seriousness with his Islamist ideology but also a central orientation to the nation through his exclusive focus on Turkishness and Turkey. In so doing, this article introduces a wide range of categories to specify the ways in which religious nationalism is operationalized and to measure the patterns of religious nationalism in an attempt to overcome the problems of “seriousness.” It identifies and examines six main patterns in Özel’s thinking and shows their interactions: religio-national identity, exceptionalism, religious territoriality, civilizational othering, sectarianism, and anti-secularism.
Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 2021
This article is an attempt to contribute to the empirical literature on the multiple identities o... more This article is an attempt to contribute to the empirical literature on the multiple identities of the Middle East through an under-studied ethnic group that has occupied the margins of the Middle Eastern politics, namely Iraqi Turkmens. It basically searches for the salience and interaction of a wide range of identity aspects. It attempts to break down and analyse the components of the identity of Iraqi Turkmens based mainly on the findings of a survey conducted among Sunni Iraqi Turkmens settled as refugees in Turkey following the ISIS attacks in Iraq starting from June 2014. Discovering ethnic, national, religious, sectarian and tribal aspects as the five main dimensions of the Iraqi Turkmen identity, the study proposes empirical evidence for how different identity aspects are simultaneously available, remain strong, and intermingle and conflict with each other.
Millennium: Journal of International Studies, 2022
This study examines Islamist understanding of change in the international system by inquiring int... more This study examines Islamist understanding of change in the international system by inquiring into the conception of the international in Turkish Islamist tradition. It relies on a discourse analysis of Islamist journals’ entire corpus in Turkey from the 1940s to the 2010s. Its founding premise is that the Islamist prescription of change in the international system revolves around the notion of Pan-Islamism. This study first builds on an examination of the five ideological grounds of Pan-Islamism: dogmatic, historical, conjunctural, pragmatic/practical, and emancipatory. It further discusses the embodiment of Pan-Islamism at its two ends: pluralist/thin and monist/thick visions of Pan-Islamism. The analysis brings forth four main findings: First, notwithstanding its persistent claims to authenticity, the Pan-Islamist proposal is a synthetic conception of the international, combining authentic concepts, e.g. the umma, with such conventional concepts as balance of power, understood primarily in terms of alliances and blocs. Second, it does not purport to a significant questioning of the ordering principles of international relations, notably sovereignty and territoriality. Third, the Pan-Islamist proposal is, for the most part, power- and hegemony-oriented, amid its overinflated normative baggage and self-proclaimed anti-imperialism. Fourth, it mainly offers a change in the international rather than a change of the international, therefore discrediting any emancipatory potential it has claimed.
Ortadoğu ve Dış Politika: Arap Ülkeleri ve İsrail, 2022
İsrail: Bir Ülkenin Akademik Anatomisi, 2023
Devletin Güvenliği Adına: Türkiye'de Milli Güvenlik Siyaseti, 2023
Middle Eastern Studies, 2023
This article will discuss the early discourse of Islamism on international politics in Cold War T... more This article will discuss the early discourse of Islamism on international politics in Cold War Turkey. It brings forth four main findings. First, while Islamists bandwagoned onto the discourse of the Turkish state and the Western bloc in presenting the Soviet Union as a national and global threat, they also sought to operationalize their anti-Sovietism for their broader political agenda. Second, Islamists effectively committed to the Western bloc during the period, but this commitment was replaced by anti-Westernism particularly from the mid-1960s onwards. Third, they substantially discussed decolonization with Pakistan, Palestine, and Algeria at the forefront, but their treatment of decolonization oscillated between glorification and devaluation and never paved the way for a Third-Worldist approach. Fourth, while pan-Islamism had an important place in their thinking, it came along with a commitment to the states-system as well as Turkey’s Cold War alliance, a retreat from classical Islamic concepts, and a conception of Turkish exceptionalism. In so doing, this article shows how the course of the Cold War shaped Islamism. It also demonstrates the pragmatism and eclecticism of Islamism. It is equally evident that Islamism was developed in interaction with, not in opposition to, nationalism and the discourse of national interest.This article will discuss the early discourse of Islamism on international politics in Cold War Turkey. It brings forth four main findings. First, while Islamists bandwagoned onto the discourse of the Turkish state and the Western bloc in presenting the Soviet Union as a national and global threat, they also sought to operationalize their anti-Sovietism for their broader political agenda. Second, Islamists effectively committed to the Western bloc during the period, but this commitment was replaced by anti-Westernism particularly from the mid-1960s onwards. Third, they substantially discussed decolonization with Pakistan, Palestine, and Algeria at the forefront, but their treatment of decolonization oscillated between glorification and devaluation and never paved the way for a Third-Worldist approach. Fourth, while pan-Islamism had an important place in their thinking, it came along with a commitment to the states-system as well as Turkey’s Cold War alliance, a retreat from classical Islamic concepts, and a conception of Turkish exceptionalism. In so doing, this article shows how the course of the Cold War shaped Islamism. It also demonstrates the pragmatism and eclecticism of Islamism. It is equally evident that Islamism was developed in interaction with, not in opposition to, nationalism and the discourse of national interest.
Turkish Studies, 2022
This article compares the ideas of Hüseyin Nihal Atsız and Seyyid Ahmet Arvasi, two iconic ideolo... more This article compares the ideas of Hüseyin Nihal Atsız and Seyyid Ahmet Arvasi, two iconic ideologues of ethnic and religious nationalism in Turkey, respectively, on the issues of history, identity, and national ideal. It first argues that Atsız mainly presents a history of Turkish supremacism whereas Arvasi embraces a method of Islamization to remember history. It also demonstrates that Atsız tends to equate the racial and the national while Arvasi uses Islamic legitimacy for Turkish identity and nationalism. It is also evident that while Atsız offers classical pan-nationalism, Arvasi shows third-worldist and universalistic tendencies in defining Turkish destiny.
Turkish Studies, 2023
This article compares the ideas of Hüseyin Nihal Atsız and Seyyid Ahmet Arvasi, two iconic ideolo... more This article compares the ideas of Hüseyin Nihal Atsız and Seyyid Ahmet Arvasi, two iconic ideologues of ethnic and religious nationalism in Turkey, respectively, on the issues of history, identity, and national ideal. It first argues that Atsız mainly presents a history of Turkish supremacism whereas Arvasi embraces a method of Islamization to remember history. It also demonstrates that Atsız tends to equate the racial and the national while Arvasi uses Islamic legitimacy for Turkish identity and nationalism. It is also evident that while Atsız offers classical pan-nationalism, Arvasi shows third-worldist and universalistic tendencies in defining Turkish destiny.
Birinci Dünya Savaşı’nın Kökenleri’nde William Mulligan, savaşa yol açan faktörleri yeni bir bakı... more Birinci Dünya Savaşı’nın Kökenleri’nde William Mulligan, savaşa yol açan faktörleri yeni bir bakış açısıyla ele alıyor. Konuya dair temel tarihyazım tartışmalarını ve politik açmazları, güncel veriler ışığında tekrar masaya yatırıyor. Mulligan, en temel tezlerden birine karşı çıkıyor: Savaşın yirminci yüzyılın başlarındaki uluslararası politikaların kaçınılmaz bir sonucu olduğu düşüncesini reddediyor. Bilakis, barışı sürdürmek için çabalayan güçlü aktörler olduğunu öne sürüyor. Askeri güçler, kamuoyu, ekonomi, diplomasi ve jeopolitik gibi kritik konuları ayrı birer bölüm olarak ele alan yazar, çok yönlü bir anlatı sunuyor. Büyük aktörler arasındaki ilişkileri, küçük devletlerin rolünü, dağılmakta olan imparatorlukları ve Temmuz krizini mercek altına alıyor. 1870-1914 arasında dünyada olup bitenlerin net bir fotoğrafını çekiyor.
(Tanıtım Bülteninden)
Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2019
Irak’ta kimlik meselesi çoğunlukla yapaylık varsayımı üzerinden tartışılmaktadır. Bu ana akım yap... more Irak’ta kimlik meselesi çoğunlukla yapaylık varsayımı üzerinden tartışılmaktadır. Bu ana akım yapaylık tezi, devlet-altı ve devlet-üstü kimlikleri önceleyerek devlet kimliğinin yokluğunu veya güçsüzlüğünü ispatlamaktan ziyade bu kimliğin üstünü örtmektedir. Bu makale, Irak’ta devlet kimliğinin mevcudiyetini, nüfuzunu ve kapsamını tarihsel ve güncel yansımaları üzerinden araştırmaktadır. Makale, Iraklılığın diğer aidiyet boyutlarının yanında bir alternatif teşkil edip etmediğini, bu kimliğin hangi yollarla kurgulandığını ve siyasî ve toplumsal olarak nasıl bir karşılığa sahip olduğunu araştırmaktadır. Bu anlamda, Irak siyasetini ve toplumunu tarihsel olarak okumanın ana paradigması olan yapaylık tezine karşılık Iraklılık kimliği üzerinde konumlandırılan bir bakışın Irak’ta kimliğin tarihini alternatif bir yoldan okuma imkânı verdiği ve alternatif bir kimlik tarihi ortaya çıkardığı savunulmaktadır. Bu okuma neticesinde bu kimlik tarihine dair birbiriyle alakalı dört farklı sonuca ulaşılmaktadır: İlk olarak, incelenen tarih içerisinde Iraklılığın önemli bir ideolojik/kültürel etken olarak hazır bulunduğu görülmektedir. İkinci olarak, Iraklılığın Irak’taki diğer aidiyet boyutlarıyla çoğu zaman bir etkileşim içerisinde olduğu gözlemlenmektedir. Üçüncü olarak, dönemlere ve aktörlere bağlı biçimde Iraklılığın kurgulanışında önemli farklılaşmalar tespit edilmektedir. Dördüncü olarak, Iraklılığın devletin ve seçkinlerin politikalarının ötesinde toplumsal yayılımı gözetilmektedir.
Avrasya Etüdleri, 2018
Irak, Kürtler ya da Türkmenler üzerine oluşturulmuş literatürde Kürtler ve Türkmenler arasındaki ... more Irak, Kürtler ya da Türkmenler üzerine oluşturulmuş literatürde Kürtler ve Türkmenler arasındaki ilişkileri bütüncül ve tarihsel anlamda merkeze alan bilimsel bir çalışma yapılmamıştır. Tarihsel olarak yoğun bir etkileşim içerisinde bulunmaları, Araplardan sonra Irak'taki en büyük iki etnik grubu teşkil etmeleri ve 'ihtilaflı bölgeler' olarak tanımlanan yerleşim alanlarındaki nüfusları açısından bu ilişkilerin incelenmesi önem taşımaktadır. Bahsedilen literatürdeki eksiklikten ve konunun taşıdığı önemden hareket eden bu makale, iki etnik grup arasındaki ilişkilerin nasıl bir doğaya sahip olduğunu ve hangi değişkenler tarafından belirlendiğini sorgulamaktadır. Buna göre, iki etnik grup arasındaki ilişkilerin sıklıkla çatışmacı bir doğaya sahip olduğu, ancak bu çatışmacı seyrin ne zamansal ne de mekânsal olarak homojen bir yayılım gösterdiği iddia edilecektir. Bu çatışmacı etkileşimin ve çatışmadaki heterojenliğin birbirlerini karşılıklı olarak da etkileyen dört temel parametre tarafından belirlendiği savunulacaktır: güç rekabeti, vatan iddiaları, yerel farklılaşmalar ve dış aktör etkileri. Çalışma, bu dört değişken çerçevesinde 1920'li yıllardan bugüne Kürt-Türkmen ilişkilerinin tarihsel ve güncel seyrini ortaya koyacaktır ve sonuç bölümünde bu ilişkilerin geleceğine yönelik kısa bir tartışma yapacaktır.
Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2017
Bu çalışma, özellikle 2003 işgalinden beri Irak’la alakalı en çok tartışılan konulardan birisi ol... more Bu çalışma, özellikle 2003 işgalinden beri Irak’la alakalı en çok tartışılan konulardan birisi olan mezhep çatışmasına ve Irak toplumuna yönelik en başat sınıflandırmalardan olan mezhepsel gruplara yönelik Irak Türkmenlerinin ortaya çıkarabileceği potansiyelden hareket etmiştir. 2003 sonrası mezhep çatışmasının parametrelerinin ve etkilerinin neler olduğu sorusundan hareketle, Irak Türkmenleri arasında yoğun kitlesel gerilimlerin yaşandığı bir kent olarak öne çıkan Telafer vakasını inceleyen bu çalışmada ilk olarak, mezhepçiliğe nasıl bir kuramsal çerçeve çizilebileceği ilkçi, araçsalcı ve inşacı olmak üzere üç temel yaklaşımın ışığında sorgulanacaktır. Buna göre mevcut kuramsal yaklaşımların mezhepçiliğin analizinde çok az işlendiği ancak inşacı bir yaklaşımın özellikle Telafer’i anlamada yardımcı olacağı iddia edilecektir. İkinci olarak, Telafer’de neden ve nasıl bir çatışma yaşandığı tartışılacaktır. Bu bölümde, Telafer’deki mezhepçiliğin ana yürütücüleri olarak güvenlik güçlerinin, direnişçi grupların ve aşiretlerin öne çıktığı, ABD’nin yerel uygulamalarının bunların işlemlerini kolaylaştırdığı ve ülkedeki siyasi atmosferin ürettiği mezhepçi imgelerin, oluşan güvensizlik ortamının ve bölgedeki aşiret düzeninin mezhepçiliği sürdürülebilir kıldığı savunulacaktır. Üçüncü olarak, DAEŞ işgalleri sebebiyle Telafer’den Türkiye’ye sığınmış Irak Türkmenleri arasında Ankara’da yazar tarafından yapılan saha araştırmasında kullanılan ve mezhepçiliğin hangi boyutlarda olduğunu anlamaya yönelik anketin sonuçları sunulacaktır. Bulgular, mezhepçiliğin geniş bir toplumsal tabandan mahrum olduğuna ancak önemli bir inşa gücüne ve zorlayıcılığa sahip olduğuna işaret edecektir.
Conference Presentations by Tunahan Yıldız
VII. Mülkiye Uluslararası İlişkiler Kongresi, 2023
Bu çalışma Irak dış politikasında Türkiye’nin rolünü incelemektedir. Çalışma; genel itibariyle Ir... more Bu çalışma Irak dış politikasında Türkiye’nin rolünü incelemektedir. Çalışma; genel itibariyle Irak devletinin zafiyetlerini telafi ve tazmin etme siyaseti olarak işleyen Irak dış politikasında Türkiye’nin rolünün, Irak devletinin zorlayıcı, ideolojik ve mali zafiyetlerine ve kapasitesine bağlı olarak şekillendiğini savunmaktadır. Bu kapsamda, Irak dış politikasında Türkiye’nin rolü, Irak’ta düzen ve egemenliğe, Irak’ın kimliğine ve ideolojisine ve Irak’ın petro-siyasetine yönelik olarak tehdit ve güvenlik unsurlarını bir arada taşımaktadır. Dolayısıyla Türkiye, Irak dış politikasında istikrarsız bir konuma sahip olmuş ve ikili ilişkiler inişli-çıkışlı bir seyir izlemiştir. Çalışma, bu genel çerçeve içerisinde Irak dış politikasında Türkiye’nin rolünü her biri kendi içerisinde de çelişkiler ve sıçramalar barındıran üç döneme ayırarak inceleyecektir. İlki, 1930-1958 arasındaki dönemi kapsayan, Irak’ın bağımsızlığından Abdülkerim Kasım’ın milliyetçi darbesine uzanan aralıktır. Musul meselesinin mirasıyla gerilim üzerine başlayan bu dönemi karakterize eden olgular, iki ülkeyi çok taraflı bir ilişkiler ağı içerisinde bir araya getiren Sadabat Paktı ve Bağdat Paktı olmuştur. İkincisi, Soğuk Savaş koşulları içerisinde iki ülkenin uluslararası kamplarını ayıran 1958 darbesinden 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Irak’ı işgal etmesine uzanan dönemi kapsayan uzun aralıktır. Bu dönemde, bir taraftan küresel Soğuk Savaş’ın Orta Doğu’ya bölgesel yansımaları ve Arap siyasetinin iç gerilimleri, diğer taraftan ise Irak’ın Saddam Hüseyin liderliği altında saldırgan dış politika davranışları ve söylemleri, Irak dış politikasında Türkiye’nin rolünün sınırlarını biçimlendirmiştir. Üçüncüsü, ABD’nin Irak’ı işgalinden günümüze uzanan aralığı kapsamaktadır. Bu dönemde Türkiye’nin Irak dış politikasındaki rolü, Irak’ta devletin yeniden-inşası sürecine bağımlı olmuştur. Bu kapsamda Türkiye, bir yandan Irak’taki devlet-altı grupların Irak’ta merkezi hükümetle ilişkileri üzerinden filtrelenmiş, öte yandan Irak devletinin denge politikasında ve işgal sonrası yeniden-inşa sürecinin getirdiği maddi yetersizlikleri telafi etme politikasında yer bulmuştur.
VI. Mülkiye Uluslararası İlişkiler Kongresi, 2022
Bu çalışma, Soğuk Savaş döneminde Türkiye İslamcılığının NATO’ya yaklaşımını incelemektedir. Çalı... more Bu çalışma, Soğuk Savaş döneminde Türkiye İslamcılığının NATO’ya yaklaşımını incelemektedir. Çalışma, Soğuk Savaş döneminde çıkarılan İslamcı dergilerin içerik analizine dayanmaktadır. Bu kapsamda, İslamcı metinlerde NATO’nun temsil biçimlerine odaklanmaktadır. Popüler anlatılarda ve akademik metinlerde Türkiye İslamcılığının NATO’ya yönelik pozisyonunu tanım ya da ima yoluyla ifade eden argümanları kısaca şöyle özetlemek mümkündür: İddialar spektrumunun bir ucunda, Türkiye İslamcılığı Batı karşıtlığı üzerinden tanımlanarak İslamcılığın NATO’ya dair söylemi bu süreklilik içerisine yerleştirilir. Bir diğer uçta, Türkiye İslamcılığı bir “NATO projesi” olarak tasvir edilir. Bu iddianın biraz daha seyreltilmiş versiyonlarında ise Türkiye İslamcılığı “NATO’nun kadim ve sadık bir dostu” olarak sunulur. Çoğunlukla bu iddialara karşı savunma olarak geliştirilen anlatılarda, bir yandan, Türkiye İslamcılığının NATO’ya yönelik müttefik tutumu İslamcılığın temel teorik “kestirme”lerinden biri olan “zaruret prensibi”yle açıklanır. Diğer yandan, İslamcılığın biyografisinin anti-emperyalizmle şekillendiği iddia edilir ve bu anti-emperyalist söylemde NATO’yla İslamcılığın müttefikliği gözlerden kaçırılır. Bu iddialar, Türkiye İslamcılığının NATO’ya yönelik tutumuna dair karikatürize edilmiş resimler sunmaktadır. Dolayısıyla, Türkiye İslamcılığı içerisindeki tarihsel çeşitliliği ve dönüşümleri görmemizi engellemektedir. Ayrıca, bu tasvirler üzerinden değerlendirildiğinde İslamcı metinlerde NATO’nun temsil biçimlerine dair oluşturulan yoğun içerik gözden kaybolmaktadır. Soğuk Savaş döneminde Türkiye İslamcılığının NATO’ya dair söylemi, şu hatları takip etmiştir: 1950’lerde ve 1960’larda din, medeniyet ve devlet olmak üzere üç ana başlık altında NATO’yu yücelten Türkiye İslamcılığı, 1960’ların ikinci yarısından itibaren NATO’yu ya araçsalcı bir söyleme indirgemiş ya da anti-emperyalist bir söylem çerçevesi içerisinde NATO’ya karşı cephe almıştır; fakat Nurcular gibi kimi önemli İslamcı hareketlerin NATO’ya ideolojik bağlılığının sürmesinin yanı sıra Necmettin Erbakan’la özdeşleşen “İslam NATO’su” mottosunda olduğu gibi bir model olarak NATO içselleştirilmiştir. Bahsedilen ilk dönem olan 1950’ler ile 1960’ların ilk yarısında Türkiye İslamcılığının NATO’ya yönelik tutumu, güncel popüler tartışmalardan devşirilerek “NATOcu İslamcılık” olarak tanımlanabilir. NATO’yu neredeyse hiç sorunsallaştırmayan bu İslamcı okumada üç temel temsil biçimi bulmak mümkündür. İlki, dinî temsillerdir. Buna göre, NATO “dinlerin dinsizlere/dinsizliğe karşı” bir ittifakıdır. Bu dönemde İslamcılar, bu dinler ittifakını dinî bir terim olan ehl-i kitab kavramından hareketle yorumlayıp NATO’ya dinî bir meşruiyet kazandırma gayreti içerisinde olmuşlardır. İkinci olarak, NATO’da yer almak İslamcılar için bir “medeniyet göstergesi” olmuştur. “Medeni milletler”, “hür dünya”, “demokrasi cephesi” gibi Batı’dan tercüme edilen söylemler, İslamcı metinlerde NATO’nun popular temsil biçimleri olmuştur. Bu kapsamda, anti-komünizm de bir medeniyet standardı sayılmıştır. Bu dönemde Türkiye İslamcılığının NATO temsillerinin son uğrağı ise devletçilik olmuştur. 1940’larda yeniden doğuşundan itibaren yüksek dozajda milliyetçi temayı bünyesinde barındıran İslamcılık, özellikle devletin dış politika önceliklerini takip etmede özenli davranmıştır. Bu kapsamda İslamcılara göre NATO’da yer almak, devletin Sovyetler Birliği’ne yönelik politikası ve anti-komünist öncelikleri çerçevesinde hikmet-i hükümetin bir tezahürüdür. Kısacası, özellikle 1960’ların ortalarına kadar Türkiye İslamcılığının NATO söylemi, bu üç ana temanın etrafında dönmüştür. 1960’ların ortalarından itibaren ise bu temsil biçimlerinin büyük oranda terk edildiği görülür. Bu dönüşümün temelinde biri dış politikayla alakalı ve diğeri İslamcılığın entelektüel gündemiyle ilgili olmak üzere iki önemli gelişme bulunmaktadır. İlki, 1964’teki Johnson Mektubu’dur. Kıbrıs konusunda Türkiye’nin doğrudan karşısında yer alan ABD politikası, İslamcılarda derin bir hayal kırıklığına yol açmıştır. Johnson Mektubu’na kadar ABD’yi ve genel anlamda Batı ittifakını olumlayan İslamcılar, yaşadıkları hayal kırıklığının ardından ABD’yi ve Batı ittifakını sorgulamaya başlamışlardır. İkinci gelişme, Türkiye İslamcılığının yoğunlaşan entelektüel alıntılarıdır. Bu alıntılarda en büyük paya sahip olan gelişme, 1960’larda bir dalga haline gelmeye başlayan tercüme faaliyetidir. Arap dünyasından ve Hint alt-kıtasından getirilen ve yoğun bir çabayla Türkçeye tercüme edilen İslamcı metinler, Türkiye İslamcılığını yeni bir ideolojik formasyona tabi tutmuştur. Bu yeni ideolojik formasyonun bir yansıması olarak, bir taraftan, milliyetçilikten ve devletçilikten uzaklaşma eğilimleri ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan, İslam’ı bütünlüklü bir siyasal proje olarak sunan ve anti-kolonyal/post-kolonyal bir gündem içerisinde şekillenmiş olan bu yabancı metinler, Türkiye İslamcılığının uluslararası siyaset kurgusunu da benzer hatlar üzerinden şekillendirmiştir. Böylece bu metinler İslam’ın uluslararası siyasetteki “üçüncü yol” olarak kurgulanmasında kurucu etki yapmıştır. Tercüme faaliyetlerinin yanında Türkiye İslamcılığının NATO’ya ve uluslararası siyasete dair söylemlerinin şekillenmesinde etkili olan bir başka alıntı kaynağı ise hemen hemen aynı dönemde Türkiye’de yükselen sol hareket olmuştur. İlki gibi doğrudan alıntılarla takibi mümkün olmasa da, solun antiemperyalist söyleminin, Türkiye İslamcılığı için bir beslenme kaynağı olarak kaldığı söylenebilir. Netice itibariyle, bu dönüşümlerin ve etkilerin bir yansıması olarak 1960’ların ortalarından Soğuk Savaş’ın sonuna kadar Türkiye İslamcılığının NATO’ya yaklaşımına iki ana tema hâkim olmuştur: araçsalcılık ve anti-emperyalizm. NATO’da yer almak, bir taraftan, büyük oranda mecburi olduğu iddia edilen bir araçsalcılıkla açıklanmıştır. Buna göre, Sovyetler Birliği’nin daim kıldığı beka tehdidini savuşturmanın geçici bir yöntemi olarak sunulan NATO, geçmiş dönemdeki ideolojik temsillerden arındırılmıştır. Diğer taraftan, NATO anti-emperyalist bir söylem üzerinden reddedilmiş, içeriği tanımlanmasa da bir sömürü projesi olarak görülmüştür. Bu noktada, bahsedilen gelişmeler ve temsiller üzerinden gerçekleşen dönüşüm sürecinin, Türkiye İslamcılığının NATO’yu algılayış biçiminde bazı devamlılıkları da içerdiği vurgulanmalıdır. Bu devamlılığın en önemli örneği, özellikle Nurcuların NATO’ya yaklaşımında ehl-i kitab söyleminin sürdürülmesidir. Her halükarda, İslam’ın “üçüncü yol” olarak kurgulanmasının eriştiği yer, Milli Görüş Hareketi’nin sloganlaştırdığı ve Türkiye İslamcılığı içerisinde genişçe yer bulduğunu söyleyebileceğimiz “İslam NATO’su” söylemi olmuştur. Bu söylem, alternatif bir uluslararası siyaset yaratma gayesiyle sunulan “İslam Birleşmiş Milletleri”, “İslam dinarı” ve “İslam Ortak Pazarı” gibi önerilerin bir başka ayağıdır. Buna göre, “İslam dünyası” Batı ya da Doğu blokları içerisinde yer alarak menfaatlerini takip edemeyecektir, aksine bu blokların sömürüsüne maruz kalacaktır; dolayısıyla “İslam dünyası” kendi alternatifini ortaya koymak zorundadır. Gelgelelim, sunulan alternatiflerin Batı’daki modelleri içselleştirmesi gibi, NATO’ya alternatif olarak sunulan öneri de NATO’yu tersinden içselleştirmiştir. Bir başka ifadeyle, İslamcılık NATO’yu reddederken bile onu düşünsel anlamda aşmaya çalışmamıştır, aksine tekrar/kopya etmeye çalışmıştır.
Siyasi İlimler Türk Derneği II. Ulusal Siyaset Bilimi Kongresi, 2023
Bu çalışma, Türk İslamcılığının milli güvenlik söylemini incelemektedir. Çalışmanın hareket nokta... more Bu çalışma, Türk İslamcılığının milli güvenlik söylemini incelemektedir. Çalışmanın hareket noktası, AKP’nin özellikle 2015 sonrası söylemleri ve pratikleriyle özdeşleştirilen milli güvenlik siyasetinin, bir iktidar ve meşruiyet stratejisi olmasına ek olarak ve bunun ötesinde İslamcı ideolojide tarihsel olarak dikkate değer bir yere sahip olmasıdır. Milli güvenlik siyaseti, 2015 sonrasında İslamcı ideolojiye göre “icat edilmekten” ziyade, İslamcı ideolojinin içerisinden “çağırılmıştır.” Dolayısıyla bu çalışma, 2015 sonrasının milli güvenlik söyleminin 2015 öncesine ait ideolojik arka planına odaklanmaktadır. Bahsedilen ideolojik zemin, cumhuriyet sonrası İslamcı siyasal söylemin kuruluş yılları olan 1940’lardan AKP’nin milli güvenlik siyasetiyle şekillenen 2010’lara uzanan dönemde yayımlanan İslamcı dergilerin söylem analiziyle tartışılmaktadır. Çalışmada, İslamcı ideolojinin milli güvenlik söylemi, “güvenlikten içeri uluslararası” olarak adlandırılan yaklaşım üzerinden açıklanmaktadır. Bu yaklaşıma göre, çeşitli düzeylerdeki eşitsizliklerin ve farklılıkların şekillendirdiği dünyada faillerin güven(siz)lik söylemleri, uluslararası boyuta dair anlayışlarına gömülüdür. Bir başka ifadeyle, bu yaklaşım, ana akım güvenlik kavramlarını ve iç dinamikleri merkeze alan anlatıları eleştirerek faillerin güven(siz)lik söylemleri ile uluslararası boyuta dair anlayışları arasındaki etkileşimi incelemeyi önermektedir. Bahsedilen yaklaşım çerçevesinde, bu çalışma, Türkiye İslamcılığının milli güvenlik söylemini uluslararası boyuta dair anlayışı üzerinden okumaktadır. Buna göre, İslamcılığın uluslararası alana dair “kuram”ını oluşturan boyutlardan özellikle beş ana ideolojik unsurun, İslamcılığın milli güvenlik söyleminin temelini oluşturduğunu iddia etmektedir. Birincisi, uluslararası boyutun hiyerarşik olarak kavranması ve bilhassa Batı merkezli bir emperyalist tahakküme yapılan vurgudur. Buna göre, uluslararası alan, kadir-i mutlak yukarıdakiler ile aciz-i mutlak aşağıdakilerden oluşmaktadır. Bu, İslamcı ideolojinin milli güvenlik söyleminde şedit bir güç istencine ve buna dair aciliyet hissine götürmektedir. İkincisi, İslamcı uluslararası anlayışta iç-dış ayrımının sorunsallaştırılmasıdır. İslamcı ideoloji, uluslararası boyutu yalnızca devletlerin sınırları dışında ve bir ara-alanda gerçekleşen bir olgu olarak değil, aynı zamanda ve çoğunlukla devletlerin içerisinde eyleyen bir ilişkiler ağı olarak kavramaktadır. Üçüncüsü, bu hiyerarşik uluslararası sistemin, medeniyet-temelli büyük kütlelerden oluşmasıdır. Tespit edilen uluslararası düzen, sadece bir eşitsizlik ve geçirgenlik düzeni değildir, aynı zamanda bir makro-kimlikler düzenidir. Dördüncüsü, ahlak/değer/norm siyasetine dair varsayımlardır. Bu, bir taraftan, uluslararası sistemde algıladıkları, kabul edilemez ve fakat muğlak tanımlı bir gayri ahlakiliğin aslî konumudur. Diğer taraftan da uluslararası toplumun değer standartlarının dayatılmasına dair bir sendromdur. İslamcı ideolojinin kendisine atfettiği ahlaki üstünlük, milli güvenliği bir ahlak meselesi olarak tanımlamaktadır. Beşincisi, uluslararası boyutun karakterini değiştirmeye yönelik Üçüncü-Dünyacı, bloklaşmacı ve medeniyet-getirici bir değişim talebidir ve bu talebin gerçekleştirilmesi için yaslanılan Türkiye istisnaiciliğidir. İslamcı milli güvenlik anlayışı, bu çerçevede Türkiye’nin hususi karakterine, rolüne ve sorumluluklarına dair bir faillik ortaya koyma çabasının sonucu olarak “dava” biçiminde vücut bulmaktadır.
Siyasi İlimler Türk Derneği I. Ulusal Siyaset Bilimi Kongresi, 2022
Bu çalışma, Kadir Mısıroğlu’nun düşüncesinde millet-ümmet ilişkisini incelemektedir. Araştırma, M... more Bu çalışma, Kadir Mısıroğlu’nun düşüncesinde millet-ümmet ilişkisini incelemektedir. Araştırma, Mısıroğlu’nun fikirlerinin iki önemli platformu olan Sebil dergisindeki ve yazılarının ve 2000’lerdeki video kayıtlarının içerik analizine dayanmaktadır. Buna göre Kadir Mısıroğlu’nun düşüncesinin millet ile ümmet arasında -her zaman mükemmelen olmasa bile- bir denge kurma çabasında olduğu iddia edilecektir. Mısıroğlu’nun bu çabası aynı zamanda milliyetçilik ile İslamcılığı uzlaştırma/barıştırma girişimidir; bu anlamda, içerisinden geldiği mukaddesatçı geleneğin önemli bir aktarıcısı ve yaygınlaştırıcısıdır. Mısıroğlu, bir yandan, “sosyolojik bir gerçeklik” olarak milletin ret ve inkâr edilemeyeceğini savunurken; diğer yandan, bir “zaruret” olarak ittihad-ı İslam’a yaslanır. Mısıroğlu’nun millete yaklaşımı sadece milletin ampirik kaçınılmazlığıyla sınırlanmaz, aynı zamanda ümmetin maslahatı için Türkiye’ye/Türklere biçtiği istisnai rol ve kimliğe dayanır. Her halükarda millet ile ümmet arasındaki arasındaki “müspet” etkileşimi, birbiriyle alakalı üç şablon üzerinden kurar: neo-Osmanlıcılık, hilafetçilik, mezhepçilik. Mısıroğlu’na göre, İslam dünyası olarak tabir edilen bölgeye bakmak, Osmanlı tarihinden tevarüs edilmiş bir liderlik vasfı ve sorumluluğuyla bakmaktır. Bu liderlik, İstanbul’u merkez kılacak ve saltanatla idare olunacak bir hilafeti de gerektirir. Öte yandan, Mısıroğlu’nun ümmetçiliği, Sünni olmayan Müslüman toplulukları dışarıda bırakır ve bu dışlamayı hem neo-Osmanlıcı hem tarihsel/teolojik gerekçelere dayandırır. Netice itibariyle Mısıroğlu, uzlaştırma yoluyla millet ile ümmet arasındaki gerilimi aşmaya çalışır.
16th Pan-European Conference on International Relations, 2023
This paper examines the international thought of Islamism in the case of the Turkish Islamist app... more This paper examines the international thought of Islamism in the case of the Turkish Islamist approach to Third Worldism during the Cold War. Although Islamism is usually seen as a Third Worldist movement with particular reference to its anti-Westernism, anti-imperialism and developmentalism, the study of Islamism does not do justice to the concept of Third Worldism considering Third Worldism’s constitutive norm of internationalism. Resting on an analysis of Turkish Islamists journals published in Turkey from the mid-1940s to the early 1990s, this research offers an account of Islamist internationalism beyond and along the oft-cited themes of Pan-Islamism and anti-Westernism. The study argues that the worldview of Turkish Islamist intellectuals disapproved the Third Worldist solidarity, notwithstanding their common anti-imperialist discourse. The writings of Turkish Islamists neglected the decolonization of the Third World, and almost solely glorified the independence of the Muslim world. As the Third World emerged as an alternative bloc and its Third Worldism appealed to several anti-imperialist intellectuals throughout the world, Turkish Islamists devalued its currency and agency. They aligned with the West especially until the 1960s, and saw Third Worldism as either too socialist or too naïve and hopeless in the face of the perceived Soviet threat. Having considerably interacted with the Islamist thinking of the Arab world and Indian sub-continent and frustrated by the Western treatment of the Muslim world, Turkish Islamists later stood for a third bloc in their quest for security and equality in the international system. However, their project of an alternative bloc excluded the rest of the Third World, albeit their self-proclaimed emancipatory ideals.
Book Reviews by Tunahan Yıldız
İnsan ve Toplum, 2022
İsmail Kara, çağdaş Türk düşüncesi ve çağdaş İslam düşüncesi üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanın... more İsmail Kara, çağdaş Türk düşüncesi ve çağdaş İslam düşüncesi üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınmaktadır. İslamcılığı ele alan makaleleri, kitapları ve antoloji ciltleri, İslamcılık çalışmalarında önemli başvuru kaynakları haline gelmiştir. Çok kısa ifadesiyle İslamcılığı "Müslüman kalarak modernleşmek/Avrupalılaşmak" şeklinde tanımladığı tezinin sunduğu geniş ve ıslah edici açılımların yanı sıra İslamcılığın içerdiği ya da İslamcılığı tanımlayan modern unsurların tespitine dair yaptığı katkılar, İslamcılık çalışmaları içerisinde dikkate değer bir yere sahiptir. İslamcıların siyasi görüşleri, Kara'nın bu çalışmaları kapsamında ayrı bir araştırma projesi teşkil etmektedir. Bu araştırma programının ilk cildi, yazarın İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi Anabilim Dalı'nda 1993 yılında "İslâmcılara Göre Meşrutiyet İdaresi 1908-1914" başlığıyla tamamladığı doktora tezinden türetilmiş ve İslâmcıların Siyasi Görüşleri başlıklı bir kitap olarak 1994 yılında okuyucuyla buluşup bugüne kadar dört baskı yapmıştır. Bu cildin 2001 yılında yayımlanan ikinci baskısında kitabına İslâmcıların Siyasi Görüşleri I: Hilafet ve Meşruiyet adını verdikten sonra geçen uzun aranın ardından İslâmcıların Siyasî Görüşleri II: Hürriyet, Müsavat, Uhuvvet isimli çalışma, Kara'nın üç cilt halinde ortaya koymayı planladığı bu araştırma programının ikinci parçası olarak raflardaki yerini almıştır. İttihad-ı İslâm, cihad ve milliyetçilik kavramlarına odaklanmayı vaat eden üçüncü cilt ise henüz kuvveden fiile çıkarılamamıştır. Bu
Uploads
Papers by Tunahan Yıldız
(Tanıtım Bülteninden)
Conference Presentations by Tunahan Yıldız
Book Reviews by Tunahan Yıldız
(Tanıtım Bülteninden)