Hukuk düzeninin kişiye bahşettiği haklar, iktisadi değer taşıması yönünden “malvarlığı hakkı” ve ... more Hukuk düzeninin kişiye bahşettiği haklar, iktisadi değer taşıması yönünden “malvarlığı hakkı” ve “şahıs varlığı hakkı” şeklinde esaslı bir ayrıma tabi tutularak incelenmektedir. İktisadi değer taşıyor olması yönüyle şahıs varlığı haklarından farklılaşan malvarlığı hakları, herkese karşı ileri sürülebiliyor olması durumunda “mutlak”, yalnızca borçlu namındaki yükümlüye karşı ileri sürülebiliyor olması halinde ise “nisbî” şeklinde nitelenir. Mutlak mamelek hakları somut bir kütleye sahip olan (cismanî) bir konu üzerine kuruluysa aynî hak adını alır. Aynî haklar, nisbî özellik taşıyan ve dolayısıyla belirli bir şahsın edimi sayesinde ve ancak onun aracılığıyla kullanılan alacak haklarıyla birlikte malvarlığının iki önemli bileşenini oluşturur. Tarihsel süreçte bu iki hak türünü birbirine yaklaştırmaya yönelik çeşitli teşebbüslerde bulunulmuşsa da bu haklar gerek mahiyet gerek hüküm itibariyle farklı kabul edilmeye devam etmiştir. Söz konusu farklılık, hakkın konusu üzerindeki hakimiyet...
e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR)
إن الاستدلال بالنصوص الشرعية أصبحت منهجا في العلوم الإسلامية منذ الفترات الأولى. ومسألة وضع اللغة... more إن الاستدلال بالنصوص الشرعية أصبحت منهجا في العلوم الإسلامية منذ الفترات الأولى. ومسألة وضع اللغة أيضا نوقشت بهذه الطريقة. وعندما لم يكن هناك أي دليل نقلي يتعلق بهذه المسألة مباشرة، حاول البعض أن يستدل بأدلة غير مباشرة في الموضوع. فذكر المفكر المعتزلي القاضي عبد الجبار أولا، أنه لا يوجد أيّ دليل نقلي يمكن أن يبنَى عليه وضع اللغة، وحاول أن يبنيَه على نهج كلامي هو يتبناه. فتناول القاضي عبد الجبار المسألة في إطار المفاهيم التي لها مكانة مهمة في فكر المعتزلة، وهي التكليف، والتوحيد، والعدل، والحُسن والقبح. فبناء عليه أشارنا إلى أن القاضي عبد الجبار ذكر أساس التوحيد، حيث صرّح بأن ابتداء وضع اللغة لابد أن يكون بالإشارة التي يقتضي العلمَ الضروريَّ وأن الإشارة لا يجوز على الله. وكذلك ذكرنا استدلال القاضي عبد الجبار بالمفاهيم المذكورة التي كانت لها أهمية عند المعتزلة على أن ابتداء وضع اللغة لابد أن يكون بالمواضعة ولا يجوز أن يكون بالتوقيف. وأخيرا تم فحص مسألة النقل في اللغة ووضع الأسماء الشرعية التي نوقشت حول وضع اللغة. ففي هذه الدراسة التحليلية تم إثبات أن القاضي عبد الجبار بنَى رأيه في مسأل...
Abstract: The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western l... more Abstract: The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western legal culture and is considered as the basis of the classification of law. When we study whether such a distinction exists in Islamic law, we discover that it particularly resembles the distinction of the rights (claims) of God and the rights of man in Hanafi legal doctrine. The rights of man encapsulate some benefits which are under his exclusive authority. They are related to civil law (muʿamalāt) and some aspects of penal law, such as the right of retaliation (qisās). On the other hand, the rights of God, which resemble public law, are the rights not related exclusively to any one person but to the benefit of all humanity. By means of this distinction between the rights of man and rights of God, Islamic law is divided into two separate areas similar to the division between (Western) Public and Private law. Yet these two branches of law differ from one another in certain aspects. We obs...
Kur'an, Sünnet ve İslâm hukuk düşüncesinde esas alõnan mülkiyetin mahiyetinin ne olduğu ve özel m... more Kur'an, Sünnet ve İslâm hukuk düşüncesinde esas alõnan mülkiyetin mahiyetinin ne olduğu ve özel mülkiyet ile kolektif mülkiyet arasõnda ne gibi bir denge kurulduğu konusu ile ilgili tartõşmalar günümüze kadar devam etmiştir. Bu çalõşmada temel dinî metinlerin ve İslâm hukuk düşüncesinin benimsemiş olduğu/esas aldõğõ mülkiyet anlayõşõnõn mahiyeti incelenmektedir. Bunu yapabilmek için öncelikle temel şer'î kaynaklarda özel mülkiyeti benimseyen delillerle, Allah'õn evrenin mutlak hâkim ve mâliki olduğunu bildiren deliller birlikte değerlendirilmiş, bunun sonucunda kolektif mülkiyetin toplum hayatõ için tehlikeli bulunarak özel mülkiyetin esas alõndõğõ tespit edilmiştir. Ayrõca özel mülkiyetin, usûl-i fõkõh, fõkõh ve iktisat açõlarõndan nasõl temellendirildiği konularõnda geliştirilen klasik yaklaşõmlar analiz edilerek fõkõhta benimsenen mülkiyet anlayõşõnõn ferdiyetçi ya da sosyal karakterde olduğunu savunan çağdaş teoriler değerlendirilmiştir.
Marmara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, 2006
Sigorta konusu, modern dönemde İslâm dünyasında üzerinde en fazla tartışma yapılmış fıkıh problem... more Sigorta konusu, modern dönemde İslâm dünyasında üzerinde en fazla tartışma yapılmış fıkıh problemlerinin başında yer almasına rağmen konu tatminkâr bir çözüme ulaştırılabilmiş değildir. Bu makale, sigortanın mahiyetini ve hükmünü tespit gayesiyle inceleme yapan İslâm hukukçularının problem çözme ve fıkhın klasik teorilerinden istifade etme yöntemlerini değerlendirerek sigorta akdi ve sisteminin fıkhî açıdan analizini yapmayı hedeflemiştir.
The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western legal cultu... more The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western legal culture and is considered as the basis of the classification of law. When we study whether such a distinction exists in Islamic law, we discover that it particularly resembles the distinction of the rights (claims) of God and the rights of man in Hanafi legal doctrine. The rights of man encapsulate some benefits which are under his exclusive authority. They are related to civil law (muʿamalāt) and some aspects of penal law, such as the right of retaliation (qisās). On the other hand, the rights of God, which resemble public law, are the rights not related exclusively to any one person but to the benefit of all humanity. By means of this distinction between the rights of man and rights of God, Islamic law is divided into two separate areas similar to the division between (Western) Public and Private law. Yet these two branches of law differ from one another in certain aspects. We observe that the area of rights of man (private law) is shaped around the concept of " milk " which is the most significant term indicating exclusivity on a property. The rights in marriage and retaliation (qisās) are also explained under the light of this term. Moreover, we can say that fiqh gives a more extensive place and time to private law, and that the main theories of fiqh are always developed in the field of private law. Öz: Batı hukuk kültüründe kendisine yaygın olarak atıf yapılan Kamu Hukuku ve Özel Hukuk ayrımı, hukuku iki farklı alana ayırmaktadır. Özellikle Hanefi doktrini tarafından geliştirilen Kul hakkı-Allah hakkı ayırımının İslam hukukunda benzer bir fonksiyonu olduğunu ve bu ayrıma paralel görülebileceğini söyleyebiliriz. Kul hakkı belirli fertlerin inhisar ve ihtisasları altındaki hak-ları, temel olarak da medeni hukuk terimiyle paralel olan " muamelat " alanındaki yetkileri ve kısas gibi bazı ceza konularını kapsar. Allah hakkı ise belirli kişilerin inhisarı ve ihtisası altında olmayıp kamunun tamamını ilgilendiren, onların yararını içeren haklardır. Özellikle had cezaları ve diğer kamusal hususlar ise Allah hakkı alanına girmektedir. İslam hukukçuları fıkhın bu iki alanını bazı temel kriterler bakımından birbirinden ayırmışlardır. Kul hakkı/Özel hukuk alanının, kulların in-hisar ve ihtisasını belirten en önemli terim olan, " milk " kavramı etrafında şekillendiğini ve nikah ve kısastaki hakların da bu terim etrafında açıklandığını görürüz. Ayrıca fıkhın özel hukuka çok daha geniş bir yer ve zaman ayırdığını, fıkhın ana teorilerini hep özel hukuk alanında geliştirdiğini söyleyebiliriz.
2 4 Jherign'e göre objektif hukukun amacı bu menfaati güvence altına almaktır. Jhering hukukun am... more 2 4 Jherign'e göre objektif hukukun amacı bu menfaati güvence altına almaktır. Jhering hukukun amacının onun içerigini belirlediginin altını çizer ki bu içerik de menfaat tir . Bkz., GOriz, "Hak Kavrami', HFSA, s. 137.
Hukuk düzeninin kişiye bahşettiği haklar, iktisadi değer taşıması yönünden “malvarlığı hakkı” ve ... more Hukuk düzeninin kişiye bahşettiği haklar, iktisadi değer taşıması yönünden “malvarlığı hakkı” ve “şahıs varlığı hakkı” şeklinde esaslı bir ayrıma tabi tutularak incelenmektedir. İktisadi değer taşıyor olması yönüyle şahıs varlığı haklarından farklılaşan malvarlığı hakları, herkese karşı ileri sürülebiliyor olması durumunda “mutlak”, yalnızca borçlu namındaki yükümlüye karşı ileri sürülebiliyor olması halinde ise “nisbî” şeklinde nitelenir. Mutlak mamelek hakları somut bir kütleye sahip olan (cismanî) bir konu üzerine kuruluysa aynî hak adını alır. Aynî haklar, nisbî özellik taşıyan ve dolayısıyla belirli bir şahsın edimi sayesinde ve ancak onun aracılığıyla kullanılan alacak haklarıyla birlikte malvarlığının iki önemli bileşenini oluşturur. Tarihsel süreçte bu iki hak türünü birbirine yaklaştırmaya yönelik çeşitli teşebbüslerde bulunulmuşsa da bu haklar gerek mahiyet gerek hüküm itibariyle farklı kabul edilmeye devam etmiştir. Söz konusu farklılık, hakkın konusu üzerindeki hakimiyet...
e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR)
إن الاستدلال بالنصوص الشرعية أصبحت منهجا في العلوم الإسلامية منذ الفترات الأولى. ومسألة وضع اللغة... more إن الاستدلال بالنصوص الشرعية أصبحت منهجا في العلوم الإسلامية منذ الفترات الأولى. ومسألة وضع اللغة أيضا نوقشت بهذه الطريقة. وعندما لم يكن هناك أي دليل نقلي يتعلق بهذه المسألة مباشرة، حاول البعض أن يستدل بأدلة غير مباشرة في الموضوع. فذكر المفكر المعتزلي القاضي عبد الجبار أولا، أنه لا يوجد أيّ دليل نقلي يمكن أن يبنَى عليه وضع اللغة، وحاول أن يبنيَه على نهج كلامي هو يتبناه. فتناول القاضي عبد الجبار المسألة في إطار المفاهيم التي لها مكانة مهمة في فكر المعتزلة، وهي التكليف، والتوحيد، والعدل، والحُسن والقبح. فبناء عليه أشارنا إلى أن القاضي عبد الجبار ذكر أساس التوحيد، حيث صرّح بأن ابتداء وضع اللغة لابد أن يكون بالإشارة التي يقتضي العلمَ الضروريَّ وأن الإشارة لا يجوز على الله. وكذلك ذكرنا استدلال القاضي عبد الجبار بالمفاهيم المذكورة التي كانت لها أهمية عند المعتزلة على أن ابتداء وضع اللغة لابد أن يكون بالمواضعة ولا يجوز أن يكون بالتوقيف. وأخيرا تم فحص مسألة النقل في اللغة ووضع الأسماء الشرعية التي نوقشت حول وضع اللغة. ففي هذه الدراسة التحليلية تم إثبات أن القاضي عبد الجبار بنَى رأيه في مسأل...
Abstract: The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western l... more Abstract: The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western legal culture and is considered as the basis of the classification of law. When we study whether such a distinction exists in Islamic law, we discover that it particularly resembles the distinction of the rights (claims) of God and the rights of man in Hanafi legal doctrine. The rights of man encapsulate some benefits which are under his exclusive authority. They are related to civil law (muʿamalāt) and some aspects of penal law, such as the right of retaliation (qisās). On the other hand, the rights of God, which resemble public law, are the rights not related exclusively to any one person but to the benefit of all humanity. By means of this distinction between the rights of man and rights of God, Islamic law is divided into two separate areas similar to the division between (Western) Public and Private law. Yet these two branches of law differ from one another in certain aspects. We obs...
Kur'an, Sünnet ve İslâm hukuk düşüncesinde esas alõnan mülkiyetin mahiyetinin ne olduğu ve özel m... more Kur'an, Sünnet ve İslâm hukuk düşüncesinde esas alõnan mülkiyetin mahiyetinin ne olduğu ve özel mülkiyet ile kolektif mülkiyet arasõnda ne gibi bir denge kurulduğu konusu ile ilgili tartõşmalar günümüze kadar devam etmiştir. Bu çalõşmada temel dinî metinlerin ve İslâm hukuk düşüncesinin benimsemiş olduğu/esas aldõğõ mülkiyet anlayõşõnõn mahiyeti incelenmektedir. Bunu yapabilmek için öncelikle temel şer'î kaynaklarda özel mülkiyeti benimseyen delillerle, Allah'õn evrenin mutlak hâkim ve mâliki olduğunu bildiren deliller birlikte değerlendirilmiş, bunun sonucunda kolektif mülkiyetin toplum hayatõ için tehlikeli bulunarak özel mülkiyetin esas alõndõğõ tespit edilmiştir. Ayrõca özel mülkiyetin, usûl-i fõkõh, fõkõh ve iktisat açõlarõndan nasõl temellendirildiği konularõnda geliştirilen klasik yaklaşõmlar analiz edilerek fõkõhta benimsenen mülkiyet anlayõşõnõn ferdiyetçi ya da sosyal karakterde olduğunu savunan çağdaş teoriler değerlendirilmiştir.
Marmara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, 2006
Sigorta konusu, modern dönemde İslâm dünyasında üzerinde en fazla tartışma yapılmış fıkıh problem... more Sigorta konusu, modern dönemde İslâm dünyasında üzerinde en fazla tartışma yapılmış fıkıh problemlerinin başında yer almasına rağmen konu tatminkâr bir çözüme ulaştırılabilmiş değildir. Bu makale, sigortanın mahiyetini ve hükmünü tespit gayesiyle inceleme yapan İslâm hukukçularının problem çözme ve fıkhın klasik teorilerinden istifade etme yöntemlerini değerlendirerek sigorta akdi ve sisteminin fıkhî açıdan analizini yapmayı hedeflemiştir.
The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western legal cultu... more The distinction between public law and private law is commonly referred to in Western legal culture and is considered as the basis of the classification of law. When we study whether such a distinction exists in Islamic law, we discover that it particularly resembles the distinction of the rights (claims) of God and the rights of man in Hanafi legal doctrine. The rights of man encapsulate some benefits which are under his exclusive authority. They are related to civil law (muʿamalāt) and some aspects of penal law, such as the right of retaliation (qisās). On the other hand, the rights of God, which resemble public law, are the rights not related exclusively to any one person but to the benefit of all humanity. By means of this distinction between the rights of man and rights of God, Islamic law is divided into two separate areas similar to the division between (Western) Public and Private law. Yet these two branches of law differ from one another in certain aspects. We observe that the area of rights of man (private law) is shaped around the concept of " milk " which is the most significant term indicating exclusivity on a property. The rights in marriage and retaliation (qisās) are also explained under the light of this term. Moreover, we can say that fiqh gives a more extensive place and time to private law, and that the main theories of fiqh are always developed in the field of private law. Öz: Batı hukuk kültüründe kendisine yaygın olarak atıf yapılan Kamu Hukuku ve Özel Hukuk ayrımı, hukuku iki farklı alana ayırmaktadır. Özellikle Hanefi doktrini tarafından geliştirilen Kul hakkı-Allah hakkı ayırımının İslam hukukunda benzer bir fonksiyonu olduğunu ve bu ayrıma paralel görülebileceğini söyleyebiliriz. Kul hakkı belirli fertlerin inhisar ve ihtisasları altındaki hak-ları, temel olarak da medeni hukuk terimiyle paralel olan " muamelat " alanındaki yetkileri ve kısas gibi bazı ceza konularını kapsar. Allah hakkı ise belirli kişilerin inhisarı ve ihtisası altında olmayıp kamunun tamamını ilgilendiren, onların yararını içeren haklardır. Özellikle had cezaları ve diğer kamusal hususlar ise Allah hakkı alanına girmektedir. İslam hukukçuları fıkhın bu iki alanını bazı temel kriterler bakımından birbirinden ayırmışlardır. Kul hakkı/Özel hukuk alanının, kulların in-hisar ve ihtisasını belirten en önemli terim olan, " milk " kavramı etrafında şekillendiğini ve nikah ve kısastaki hakların da bu terim etrafında açıklandığını görürüz. Ayrıca fıkhın özel hukuka çok daha geniş bir yer ve zaman ayırdığını, fıkhın ana teorilerini hep özel hukuk alanında geliştirdiğini söyleyebiliriz.
2 4 Jherign'e göre objektif hukukun amacı bu menfaati güvence altına almaktır. Jhering hukukun am... more 2 4 Jherign'e göre objektif hukukun amacı bu menfaati güvence altına almaktır. Jhering hukukun amacının onun içerigini belirlediginin altını çizer ki bu içerik de menfaat tir . Bkz., GOriz, "Hak Kavrami', HFSA, s. 137.
Uploads
Papers by hasan hacak
Drafts by hasan hacak