Bhâsa Madhurâ
Bhâsa Madhurâ iyâ arèya bhâsa sè èkacator bi' orèng Madhurâ. Bânnya'na panotor bhâsa Madhurâ ra-kèra bâḍâ 14 juta orèng, sè ètotorraghi è Polo Madhurâ, paddhu tèmor Jhâbâ Tèmor otabâ sè èkoca' Daerah Tapal Kuda ḍâri Pasuruwan, Probolinggo, Situbândâ, Bândâbâsa, Lomajhâng, Jember, bân Banyuwangi, Kapolowan Masalembo, kangsè Polo Kalimantan. Bhâsa Kangèyan makkè sabhungka bi' bhâsa Madhurâ tapè èyangghep bhâsa dhibi'.
È Polo Kalimantan, maghârsarè Madhurâ palèng bânnya' è Sambas, Pontianak, Bengkayang, bân Ketapang, Kalimantan Bârâ'. Dhinèng è Kalimantan Tengnga, bânnya' sè neptep è Kotawaringin Tèmor, Palangkaraya, bân Kapuas. Tapè ana' potona è lahèr è ḍissa' ella ta' bisa abhâsa Madhurâ polè.
Fonologi
[beccè' | beccè' sombher]Keccap
[beccè' | beccè' sombher]Keccap è ḍâlem bhâsa Madhurâ è antarana /a/, /ɤ/, /ə/, /ɨ/, /i/, /ɛ/, /u/, /o/, bân /ɔ/
| Cara jhilâ | Aḍâ' | Tengnga'an | Buḍi |
|---|---|---|---|
| Tèngghi | i | ɨ | u |
| Tengnga'an | ɛ | ə ɤ |
ɔ o |
| Mabâ | a |
Kasangang keccap ghellâ' anḍi' alofon antarana:
- Keccap /i/ anḍi' tello' alofon, iyâ arèya [i], [I], bân [ĩ]:
- Keccap /i/ lomrana èyoca'aghi [i];
Transkripsi nyè-monyè Bhâsa Madhurâ
[beccè' | beccè' sombher]Alfabet bhâsa Madhurâ bâḍâ ×? , iyâ rowa 7 huruf vokal (a, â, e, è, i, o bân u) bân ×? huruf konsonan (b, c, d, ḍ, f, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, ṭ/th, w, y, z) mangsan konsonan aspirat jh, gh, bh, dh, ḍh.
| Huruf[1] | Nyama | Monyè (IPA)[2][3] |
Conto[4] | Katerrangan[5] | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kapital | kèni' | Komus | IPA | Aḍâ' | Tengnga | Buḍi | ||
| A | a | a | /a/ | /a/ | apoy | para' | kasta | |
| Â | â | â | /ɤ/ | /ɤ/ | - | abâ' | bilâ | kadhâng èbâca marana [ə] |
| B | b | bâ | /bɐ/ | /b/ | bâlâ | labu | adab | Manabi bâḍâ è ahèr kata, kadhâng ètolèsaghi mènangka [p]. |
| C | c | cè | /c/ | /c/ | cakang | kaca | — | baḍâ kèya sè nolès otabâ alafalaghi mènangka /t͡ʃ/, bân polana pangaro bhâsa Bâlândhâ bân Ènggris, ampo èlafal'aghi mènangka [s], tekka' ta' bhânḍer ḍâlem pramasastra bhâsa Madhurâ. Contona ca'-oca' /AC/ ([asɛ]). |
| D | d | dè | /dɛ/ | /d/ | dâbâr | badal | abad | Manabi bâḍâ è ahèr oca', segghutta èlafal otabâ ètolès'aghi mènangka [t]. |
| Ḍ | ḍ | ḍe | /ḍə/ | /ɖ/ | ḍâèra | bâḍâ | - | Manabi bâḍâ è ahèr oca' mèla ta' ètolès namong èghentè [t]. |
| E | e | e | /ə/ | /ə/ | emma' | legghâ | - | Manabi è ahèr oca' mèla èghântè bi' "â". . |
| È | è | è | /ɛ/ | /ɛ/ | èsak | alè' | marè | ampona èlafalaghi mènangka [ɪ] akadhiâ /panèka/, bân bâḍâ kèya sè èlafal bân ètolèsaghi mènangka /i/ akadhiâ: kèni' (kènè'), ghumantong dialek bân kennengngan ḍâèrana, bân sakonè' pangangghuyân kennèng èlafal'aghi mènangka [ẽ] akadhiâ /aèng/ ([aẽŋ]). |
| F | f | èf | /ɛf/ | /f/ | fakèr | kafan | maaf | ghi' èangghuy nangèng ampo ètolès otabâ èbâca teddhi [p] akadhi /sifat/ pas èbâca: sèpat. |
| G | g | gé | /gɛ/ | /ɡ/ | gâgâ' | ragây | mag | Manabi bâḍâ è buḍi oca', ampona èlafalaghi mènangka [k]. |
| H | h | ha | /ha/ | /h/ | hasèl | saham | almah | Manabi bâḍâ ahèr oca' bân arobâ oca'an sè ènaturalisasi mèla ampo ta' ètolès, bân ḍâlem pa-snapa kasus, manabi bâḍâ è ḍâ'-aḍâ oca', ampona ta' ètolès, akadhi: hasèl > asèl, otabâna èghântè [k] akadhi: (hèwan) bâḍâ kèya sè nolès teddhi: (kèbân) |
| I | i | i | /i/ | /i/ | iyâ | birâng | paḍi | Ampo èlafal'aghi mènangka [ɪ], sè èangghâp mènangka alofon. |
| J | j | jè | /ɟ/ | /ɟ/ | jârèya | bâjâ | mè'raj | ngara bâḍâ oca' sè kennèng èbekkèlè bi' simbol d͡ʒ. manabi bâḍâ è ahèr, ampo èghântè tolèsan /t/ otabâ èkeccap mènangka: [t] |
| K | k | ka | /ka/ | /k/ | kala' | paksa | politik | Huruf k sè bâḍâ è ahèr suku kata ampo ètolès otabâ èlafal'aghi mènangka monyè hamzah ([ʔ]), sè ampona arobâ alofon, ghumantong ḍâèrana. |
| L | l | èl | /ɛl/ | /l/ | lèghis | alas | akal | |
| M | m | èm | /ɛm/ | /m/ | moktè | ambâ' | merrem | |
| N | n | èn | /ɛn/ | /n/ | nara | tana | ḍâun | |
| O | o | o | /ɔ/ | /ɔ/ | ollè | koṭṭa | radio | ampo èlafal'aghi mènangka [o] otabâna èlafal'aghi mènangka [ʊ] sè èangghâp mènangka alofon. akadhiâ /toron/, bân ampona èbâca kèya mènangka [u] akadhiâ /bungo/ sè èbâca paḍâna /bungu/, ghumantong dialèk ḍâèrana, bân kalabân tabâtas kennèng èlafal'aghi mènangka [õ] akadhiâ /owa'/ [õwaʔ]. |
| P | p | pè | /pɛ/ | /p/ | pobu | napa | èjâp | |
| R | r | èr | /ɛr/ | /r/ | raghâ | mara | mandhâr | |
| S | s | ès | /ɛs/ | /s/ | sokkla | asè | prèkas | |
| T | t | tè | /tɛ/ | /t/ | tarat | mata | mangkat | |
| Ṭ | ṭ | ṭe | /ʈə/ | /ʈ/ | ṭaḍâ' | cèṭak | - | Manabi bâḍâ è buḍi oca' èghântè bi' /t/ sè biyasa. katon bâḍâ pabidhâ'ân panemmon èantara bhântèk otabâ bhâlântèk bhâsa sè ka'ḍimma /ṭ/ ètolès teddhi /th/ akadhi: (koṭṭa) ètolès (kottha) |
| U | u | u | /u/ | /u/ | ubâng | bhumè | ambu | Ampo èlafalaghi mènangka [ʊ], sè èangghâp mènangka alofon. |
| W | w | wè | /wɛ/ | /w/ | wâjib | towa | takraw | ampo èghântè kalabân [b], polana adhât otabâ aghâmpangan èlafalaghi. |
| /s/ (adâ') | xenon | — | — | |||||
| Y | y | yɛ | /jɛ/ | /j/ | yuswâ | mayang | angghuy | |
| Z | z | zèt | /zɛt/ | /z/ | zaitun | azal | juz | saparoan pamèsel mmalafal otabâ nolèsaghi rowa mènangka [s] otabâ [d͡ʒ], ghumantong adhât ḍâèra bân kennengngan huruffa ḍâlem sabuwâ oca'. |
Dwihuruf
[beccè' | beccè' sombher]Salaèn arowa, bâḍâ kèya jhijhirân dwihuruf sè kadhâng ta' èangghâp mènangka alfabèt sè tapèyal.
| Dwihuruf | Lafal IPA | Contoh | Katerrangan | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Aḍâ' | Tengnga'an | Buḍi | |||
| Konsonan aspirat | |||||
| bh | /pʰ/ | bhâsa | èbbhâ' | - | Manabi bâḍâ è ahèr kata mèla ta' ètolès namong èghântè bi' huruf "b" otabâ "p", ḍâlem sabuwâ parkara tetanto ngara bhâkal è bâca marana [bʰ] |
| dh | /tʰ/ | dhina | baddhâ | - | Manabi bâḍâ è ahèr kata mèla ta' ètolès namong èghântè bi' huruf "d" otabâ "t", ḍâlem sabuwâ parkara tetanto ngara bhâkal è bâca marana [dʰ] |
| ḍh | /ʈʰ/ | ḍhangka | ghunḍhâ | - | Manabi bâḍâ è ahèr kata mèla ta' ètolès namong èghântè bi' huruf "d" otabâ "t", ḍâlem sabuwâ parkara tetanto ngara bhâkal è bâca marana [ɖʰ] |
| gh | /kʰ/ | ghambhâr | bâgghâ | - | Manabi bâḍâ è ahèr kata mèla ta' ètolès namong èghântè bi' huruf "g" otabâ "k", gʰ |
| jh | /cʰ/ | jhintrè' | ghâjhir | - | Manabi bâḍâ è ahèr kata mèla ta' ètolès namong èghântè bi' huruf "j" otabâ "t", ḍâlem sabuwâ parkara tetanto ngara bhâkal è bâca marana [d͡ʒʰ] |
| Konsonan rampè | |||||
| ng | /ŋ/ | ngara | bhungo | areng | |
| ny | /ɲ/ | nyman | bhânyak | — | ampona èangghuy è akhir oca' mènangka ghâjâ'ân nangèng ta' kaèstrèn (rosmè). |
| Diftong | |||||
| ai | /ai̯/ | - | zaitun | tapai | Kènnèng èlafal'aghi mènangka [aɪ̯] otabâ [ay̯] manabi èoca' kalabân santa' |
| aw | /au̯/ | audit | traauma | - | Ampona è tolès teddhi [aw], Kennèng èlafal'aghi mènangka [aʊ̯] |
| èi | /ɛi̯/ | - | - | lèi | ampona ètolès mènangka [ɛy̯] otabâ [ɛy] nalèka èoca'aghi kalabân santa' |
| oi | /oi̯/ | - | boikot | koboi | bâttrana ètolès teddhi [oy] akadhi /loyloy/, /soroy/, bân kennèng èlafal'aghi mènangka [oʊ̯] nalèka èoca'aghi kalabân santa'</small |
| âi | /ɐi̯/ | âib | jhâiil | bâlâi | bâttrana ètolès teddhi [ây], ampona kennèng èlafal'aghi mènangka [ɐɪ̯] otabâ [ɐy̯] mon èoca'aghi kalabân santa'. |
Panolèsan sè ghi' teddhi solajâna otabâ ta' èangghânè sareng pa-snapa kalangan bhlânṭek otabâ bhântèk bhâsa Madhurâ, iyâ rowa:
| kh | /x/ | khosos | akhèr | tarikh | Bâttrana èlafal'aghi mènangka [c], [h], otabâ [ch], ghumantong kabiyasa'an ḍâèrana bân kennengan ḍâlem oca'na. Lafal /x/ asegghudhân èbâca sareng ulama bân bhântèk bhâsa Arab. Nangèng ḍâlem pa-snapa kamus ta' èangghuy bân èghântè dhâddhi huruf "h" otabâ "k". | |||
| sy | /ʃ/ | syarat | musyawarah | arasy | Kadhâng èlafal'aghi mènangka [sj] sabâgiyân panyaca maca rowa mènangka [s], aghumantong bhâsa ḍâèrana akenneng. | |||
| Q | q | qi | /qi/ | /q/ | qori'ah | maqom | haq | huruf q katon ta' ètarèma sareng pa-snapa panolèsan è kamus, ampona ètolès otabâ èbâca akadhi /k/,
tekka'na bâḍâ, huruf q rangrang èghuna'aghi è bhâsa Madhurâ, amarghâ ampona èpondhut ḍâri bhâsa Arab manabi aghânḍhu' khusus ka'angghuy sè ama'na nyama abâ' bân kabhutoan è bidang (lonèng) tetanto. |
| V | v | vè | /fɛ/ | /f/ | variasi | lava | molotov | panotor ampona mmalafal huruf v ta'pa bhidhâna kalabân /f/, nangèng pa-snapa pangandhika otabâ pamèsel malafalaghi mènangka /v/ polana pangaro bhâsa Inggris. Saparo pamèsel kèya malafal otabâ nolèsaghi rowa mènangka [p] otabâ [b] polana adhât otabâ aghâmpangan èlafal'aghi. |
| X | x | èks | /èks/ | /ks/ | — | marxisme | Max | Huruf x rangrang èpaghuna Bhâsa Madhurâ. Huruf x èpondhut ḍâri oca' bhâsa asing ampona èpondhut ka ḍâlem bhâsa Madhurâ teddhi campoan huruf ks. Pagghun èpondhut manabi ka'angghuy nyama abâ' bân kabhutoan lonèng tetanto, otabâ nalèka huruffa akennengngan è kabidhân oca'.
Manabi èangghuy, huruf x sè akennengan è kabidhân oca' èbâca mènangka /s/. |
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Sofyan, Akhmad (2010). "Fonologi Bahasa Madura". Humaniora. 22 (2): 207–218. doi:10.22146/jh.1337. Retrieved 2025-02-24.Abjad PEUMYD 2011-2012.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Missing or empty|title=(help)CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ Soderberg, Craig D.; Olson, Kenneth S. "Illustration of the IPA" (PDF). SIL International. International Phonetic Association.
- ↑ Misnadin; Kirby, James (2020). "Madurese". Journal of the International Phonetic Association. 50 (1). Cambridge University Press: 109–126. doi:10.1017/S0025100318000257. Retrieved 2025-02-27.
- ↑ Pawitra, Adrian (2009). Kamus Standard Bahasa Madura-Indonesia. Jakarta: Dian Rakyat. ISBN 978-979-523-999-4 – via Google Books.
{{cite book}}:|archive-date=requires|archive-url=(help); Check date values in:|archive-date=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help); Unknown parameter|google-books-id=ignored (help)CS1 maint: url-status (link) - ↑ Sofyan, Akhmad (2010). "Fonologi Bahasa Madura". Humaniora. 22 (2): 207–218. doi:10.22146/jh.1337. Retrieved 2025-02-24.