Papers by Wojciech Ciszewski
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2020
Kontrowersje światopoglądowe w miejscu pracy -uwagi teoretycznoprawne do sprawy pracownika krakow... more Kontrowersje światopoglądowe w miejscu pracy -uwagi teoretycznoprawne do sprawy pracownika krakowskiej Ikea 2
Na pierwszy rzut oka rozpoznawanie osób niepełnosprawnych nie wydaje się zadaniem trudnym. W zdec... more Na pierwszy rzut oka rozpoznawanie osób niepełnosprawnych nie wydaje się zadaniem trudnym. W zdecydowanej większości przypadków, aby ocenić, czy dana osoba jest niepełnosprawna (niesprawna) wystarcza odwołanie się do potocznego doświadczenia oraz intuicji związanych z kategorią niepełnosprawności. Prawdopodobnie mało kto byłby skłonny twierdzić, że osoba pozbawiona kończyn albo któregoś ze zmysłów nie jest niepełnosprawna. Kwestia ta przestaje być jednak jasna, gdy przychodzi do oceny bardziej skomplikowanych przypadków. Przykładowo -czy za niepełnosprawnego można uznać sportowca, który od urodzenia nie posiada nóg, ale dzięki zaawansowanym technologicznie protezom porusza się i biega szybciej niż zdecydowana większość osób o standardowej sprawności? Albo czy niepełnosprawną jest osoba głuchoniema, która żyje w otoczeniu innych osób głuchoniemych i w związku z tym nie odczuwa swojej niesprawności jako jakiejś straty bądź szkody? Tego typu przypadki sugerują, że potoczne doświadczenie oraz intuicja językowa nie są wystarczające do tego, by określić precyzyjnie, kto jest osobą niepełnosprawną ani czym jest niepełnosprawność. Wskazują one na potrzebę wypracowania bardziej szczegółowej defi nicji i zwrócenia się w stronę specjalistycznej debaty.
American Journal of Bioethics, 2018
Lawrence Nelson (2018) criticizes conscientious objection (CO) to abortion statutes as far as the... more Lawrence Nelson (2018) criticizes conscientious objection (CO) to abortion statutes as far as they permit health care providers to escape criminal liability for what would otherwise be the legally wrongful taking of a pregnant woman’s life by refusing treatment (i.e. abortion). His key argument refers to the U.S. Supreme Court judgment (Roe v. Wade
1973) that does not treat the unborn as constitutional persons under the Fourteenth Amendment. Therefore, Nelson claims that within the U.S. legal system any vital interests of pregnant women must always take precedence over fetuses’ interests. While agreeing with the main thesis of the article, we believe that the author’s argument neither vindicates his claim, nor explains why those who believe that fetuses are equally protectable human beings do not have the right to refuse to perform an abortion in lifethreatening emergency circumstances (AE).
Forum Prawnicze, 2017
The point of departure of the paper is the Polish case of the Catholic printer from Lodz who refu... more The point of departure of the paper is the Polish case of the Catholic printer from Lodz who refused to print a roll-up for a LGBT nongovernmental organisation. As the printer explained, fulfilling the request of the organisation was -in his opinion -in contradiction 'with the Bible, morality and his own conscience'. Afterwards, the printer was found guilty by the court of unlawful discrimination on the grounds of sexual orientation. In the paper, the author considers two arguments for the permissibility of a morally motivated refusal of service in the free market. The first argument concerns the market freedom and the second one relates to the freedom of conscience. In the author's opinion, both arguments are substantially different and require separate consideration. However, the conclusion of the paper is that they both fail to provide a basis for a right to discriminate in the free market.
RPEiS, 2018
Grupa ponad stu posłów 27 października 2017 r. złożyła do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stw... more Grupa ponad stu posłów 27 października 2017 r. złożyła do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z konstytucją przepisów dopuszczających aborcję w przypadku ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (dalej jako: wniosek) 1 . Występujący w imieniu tej grupy poseł Prawa i Sprawiedliwości Bartłomiej Wróblewski w wypowiedzi dla Katolickiej Agencji Informacji stwierdził, że ich wniosek "ma charakter ściśle prawny, nie ma w nim wątków światopoglądowych, obyczajowych czy politycznych". Na pierwszy rzut oka może dziwić, że w rozmowie z agencją katolicką konserwatywny poseł chlubi się tym, że opracowany przez niego dokument dotyczący aborcji nie zawiera żadnych wątków światopoglądowych, a więc także religijnych. Przytoczona wypowiedź Wróblewskiego sugeruje, że jego zdaniem siłą żądania wysuniętego przez grupę posłów jest to, że opiera się ono na argumentach określonego typu, jak również fakt, że pewne rodzaje argumentacji w ogóle się tam nie pojawiają. Świadomie lub nieświadomie, ale wskazuje on w ten sposób na okoliczności, które na gruncie współczesnej filozofii politycznej uznawane są za decydujące dla oceny legitymacji moralnej działań politycznych.
Przegląd Konstytucyjny, 2017
W artykule przedstawię propozycję nowego odczytania Konstytucji RP z 1997 r. 1 W doktrynie prawa ... more W artykule przedstawię propozycję nowego odczytania Konstytucji RP z 1997 r. 1 W doktrynie prawa konstytucyjnego dominował do tej pory szczególny, bliski filozofii klasycznego liberalizmu sposób interpretowania głównych zasad konstytucyjnych, który choć w pełni dopuszczalnyjest zaledwie jednym z możliwych tego rodzaju odczytań. W niniejszym artykule postaram się przedstawić podejście konkurencyjne i rozważyć kluczowe postanowienia polskiej ustawy zasadniczej z perspektywy republikańskiej filozofii politycznej.
Państwo i Prawo nr 6/2014, Jun 2014
Wyłączenia (dostosowania) światopoglądowe należą do szerszej kategorii regulacji prawnych stanowi... more Wyłączenia (dostosowania) światopoglądowe należą do szerszej kategorii regulacji prawnych stanowiących wyjątki od ogólnych rozwiązań legislacyjnych obowiązujących w danej dziedzinie. Na tle innych unormowań o charakterze lex specialis wyłączenia światopoglądowe wyróżnia to, że w ich przypadku możliwość odejścia od generalnego obowiązku jest związana z przekonaniami światopoglądowymi osób, których ten obowiązek dotyczy. J. Levy określa tego rodzaju regulacje jako: wolności przysługujące członkom określonej religijnej albo kulturowej grupy, dla których przestrzeganie danej generalnej i neutralnej normy prawnej jawi się jako szczególnie uciążliwe ze względu na konflikt z wyznawaną przez tę grupę normą światopoglądową 3. Dostosowania światopoglądowe pozwalają uniknąć stawiania obywateli w sytuacji konfliktu między realizacją zobowiązania do przestrzegania prawa a zachowaniem przez nich integralności moralnej. Najbardziej znanymi przykładami dostosowań światopoglądowych w powyższym sensie są: tzw. klauzule sumienia lekarzy, pielęgniarek, farmaceutów, dziennikarzy, prawników, dopuszczalność odbywania zastępczej służby wojskowej, zwolnienie z obowiązku jazdy motocyklem w kasku, możliwość dokonywania uboju rytualnego, przywileje podatkowe organizacji społecznych i związków wyznaniowych, dopuszczalność nierównego traktowania w zatrudnieniu pracowników związków religijnych, zwolnienia z obowiązku szczepień ochronnych, dostosowania w zakresie szkolnych programów nauczania.
Avant 1/2018, 2018
Przedmiotem artykułu jest krytyka koncepcji demokracji większościowej. W drugiej części tekstu au... more Przedmiotem artykułu jest krytyka koncepcji demokracji większościowej. W drugiej części tekstu autor wprowadza definicję demokracji większościowej opartą na teorii demokracji minimalnej Josepha Schumpetera. Zgodnie z tą definicją demokracja oznacza rządy większości wyłonionej w cyklicznych wyborach powszechnych. W trzeciej i czwartej części tekstu autor polemizuje z tą koncepcją. Teza artykułu stanowi, że wyłanianie rządzącej większości w drodze wyborów powszechnych nie jest ani koniecznym, ani wystarczającym warunkiem uznania danego ustroju politycznego za demokratyczny. Pojęcie demokracji jest bowiem szersze -obejmuje ono również katalog wartości demokratycznych związanych z kategorią obywatelstwa, szczególnymi warunkami działania politycznego, a także z ograniczeniami władzy w systemie demokratycznym. Słowa kluczowe: demokracja; demokracja większościowa; prawa; wolność; Schumpeter.
The paper considers an important problem set against the backcloth of John Rawls's political libe... more The paper considers an important problem set against the backcloth of John Rawls's political liberalism, namely the issue of the distinctiveness of public reasons. According to Rawls public reasons are types of proper arguments and considerations that may be invoked in democratic political life. They are the reasons that fulfil the requirement of the liberal legitimacy. In different writings, Rawls describes them in terms of common acceptability, universality, accessibility, shareability, transparency, and intelligibility. In the paper the author aims at answering the doubt raised by Ronald Dworkin with regard to the distinctive character of public reasons. The response will be given by developing an adequate definition of public reasons in six steps.
Constitutional review of legislation is the power to examine statutes for their conformity with t... more Constitutional review of legislation is the power to examine statutes for their conformity with the constitution. This competence is performed by the judiciary. The origins of this institution date back to XIX century and since that time constitutional review of legislation has became an important institution in most democratic states. In the paper, the author answers the most important charge raised against constitutional review -that it lacks democratic legitimacy. According to Jeremy Waldron, there is always a loss to democracy when a majoritian decision is overruled by a politically unaccountable court. As an answer to Waldron's objection, the author introduces three arguments for the democratic status of constitutional review. These arguments point to three different sources of legitimacy for constitutional review: democratic will of the people, the principle of respect for the democratic reason, and substantial democratic values. 1 Niniejszy artykuł został opracowany w ramach projektu badawczego pt. Rozum publiczny między faktami a zasadami. Krytyka wizji sprawiedliwości Johna Rawlsa finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (konkurs PRELUDIUM V) na podstawie umowy UMO-2013/09/N/HS5/00669. 2 Poza Waldronem zarzut antydemokratycznego charakteru sądowej kontroli konstytucyjności wysuwali między innymi Alexander M. Bickel oraz Mark A. Tushnet. Por. Alexander M. Bickel, The Least
Czy koncepcja neutralności światopoglądowej stoi w sprzeczności z ideą stabilności oraz uspołeczn... more Czy koncepcja neutralności światopoglądowej stoi w sprzeczności z ideą stabilności oraz uspołecznienia prawa? W artykule opublikowanym na łamach "Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego" doktor Michał Dudek odpowiada twierdząco na to pytanie 1 . Jego zdaniem powyższa niezgodność jest głównym argumentem na rzecz odrzucenia zasady neutralności światopoglądowej. W przywołanej pracy zauważa on jednak również, że nie jest to jedyna słabość, jaką dotknięta jest ta zasada, zarzuca bowiem koncepcji neutralności, że jest ona ideałem "fasadowym" oraz "wysoce problematycznym", a jej kluczowe twierdzenia są "niezrozumiałe" z punktu widzenia dokonań socjologii prawa.
![Research paper thumbnail of Jaka neutralność? [odpowiedź na polemikę W. Brzozowskiego]](https://attachments.academia-assets.com/50532799/thumbnails/1.jpg)
Jaka neutralność?* 1 Draft 1. Wstęp. W polemice opublikowanej na łamach "Państwa i Prawa" dr Wojc... more Jaka neutralność?* 1 Draft 1. Wstęp. W polemice opublikowanej na łamach "Państwa i Prawa" dr Wojciech Brzozowski odniósł się krytycznie do zaproponowanej przeze mnie interpretacji konstytucyjnej zasady neutralności światopoglądowej (art. 25 ust. 2 Konstytucji), którą określiłem mianem "miękkiej" neutralności 2 . Jednocześnie bronił on przed moimi zarzutami własnego odczytania tej zasady 3 . Publikacja W. Brzozowskiego jest interesująca i warta uwagi między innymi dlatego, że przenosi ona rozważania o neutralności światopoglądowej na nowy poziom. Większość dotychczasowych publikacji poświęconych temu zagadnieniu koncentrowała się raczej na pytaniu: "czy neutralność?", a zatem na sporze obrońców powyższej zasady z jej przeciwnikami. Spór między mną a W. Brzozowskim ma odmienny charakterdotyczy bowiem odpowiedzi na pytanie: "jaka neutralność?", a więc tego, które odczytanie rozważanej zasady powinniśmy uznać za najbardziej przekonujące, adekwatne oraz uzasadnione. W mojej odpowiedzi chciałbym odnieść się do kilku kwestii, które uważam za kluczowe dla naszej dyskusji.
Rozważania zawarte w niniejszym artykule dotyczą kwestii dyskutowanej na gruncie współczesnej fil... more Rozważania zawarte w niniejszym artykule dotyczą kwestii dyskutowanej na gruncie współczesnej filozofii politycznej, to jest relacji między współczesnym republikanizmem a zasadą neutralności światopoglądowej. Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy republikańska neutralność stanowi spójny i możliwy do zrealizowanie ideał polityczny. Znaczna część wywodu jest poświęcona polemice z zarzutem sformułowanym przez Richarda Daggera, stanowiącym, że republikańska neutralność jest niemożliwa do uzgodnienia z zasadą moralnej autonomii, która jest wartością jednomyślnie przyjmowaną przez współczesnych republikanów. Według Daggera państwo, które promuje autonomię moralną, nie jest neutralne względem różnych koncepcji dobrego życia. W niniejszym artykule Autor odpowiada na ten zarzut, wskazując, w jaki sposób możliwe jest uzgodnienie idei moralnej autonomii z neutralnym republikanizmem.
Diametros 37 (wrzesien 2013)
Problematyka politycznej niezgody (political disagreement) stanowi istotny punkt wyjścia dla kons... more Problematyka politycznej niezgody (political disagreement) stanowi istotny punkt wyjścia dla konstruowania współczesnych teorii politycznych. Zarazem wartość każdej teorii politycznej może być oceniona pod kątem skuteczności radzenia sobie z każdym rodzajem niezgody (sporu) politycznego. W artykule zostaje przeanalizowanych kilka filozoficznych hipotez dotyczących źródeł politycznej niezgody (teoria błędu, pluralizm wartości, idea pojęć z istoty spornych W.B. Galliego oraz kognitywistyczna teoria metafor językowych). W dalszej kolejności autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, czy teoria liberalizmu politycznego (J. Rawlsa i jego kontynuatorów) stanowi dobre remedium dla faktu politycznej niezgody, w świetle przedstawionych jego wyjaśnień. Przedstawiona taktyka argumentacji prowadzi do umiarkowanie entuzjastycznych wniosków, ukazując słabe strony teorii liberalizmu politycznego.
Powiedzieć, że współczesna teoria i filozofia prawa czerpią w znacznej mierze z osiągnięć filozof... more Powiedzieć, że współczesna teoria i filozofia prawa czerpią w znacznej mierze z osiągnięć filozofii analitycznej, to wygłosić pewien komunał. Bez wątpienia zresztą tak zwana " ana-lityczna filozofia prawa " 2 stanowi wyróżniający się nurt jurysprudencji. Przyczyn takiego stanu rzeczy można wskazać co najmniej kilka. Po pierwsze, prawo stanowi złożone ontologicznie zjawisko (Lang, Wróblewski, Za-wadzki, 1986, s. 32 i n.), które można rozważać na płaszczyźnie językowo-logicznej, so-cjologicznej, psychologicznej i aksjologicznej. Twierdzenie to wydaje się rozwinięciem intuicji, które nawet nie-prawnicy i nie-filozofowie łączą z prawem. Historycznie to wła-śnie perspektywa językowo-logiczna pozostawała szczególnie bliska podejściu analitycz-nemu...
artykuły popularnonaukowe by Wojciech Ciszewski
Filozofuj, nr 3(21)/ 2018
Doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Teorii Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje ... more Doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Teorii Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w filozofii politycznej i filozofii prawa.
Jaki jest cel zakazu dyskryminacji na rynku usług? W ostatnim czasie wiele kontrowersji w debacie... more Jaki jest cel zakazu dyskryminacji na rynku usług? W ostatnim czasie wiele kontrowersji w debacie publicznej wywołała decyzja Ministra Sprawiedliwości o złożeniu wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania konstytycyjności art. 138 Kodeksu wykroczeń. Wniosek ten jest bezpośrednim następstwem głośnej sprawy Adama J., drukarza z Łodzi, który został skazany za odmowę wykonania rollupu zamówionego przez Fundację LGBT Business Forum. Jak sam twierdzi, podejmując decyzję o odrzuceniu zlecenia kierował się "Biblią, moralnością oraz swoim sumieniem". Przedstawiciele Fundacji uznali taką postawę za formę niedopuszczalnej dyskryminacji ze względu orientację seksualną, a sprawa w niedługim czasie trafiła na wokandę sądową. W wyniku postępowania łódzki drukarz został skazany za naruszenie przepisu Kodeksu wykroczeń, który, zgodnie z interpretacją przedstawioną przez sąd, zakazuje przedsiębiorcom selekcjonowania klientów w oparciu o dyskryminacyjne kryteria, takie jak orientacja seksualna (sąd w wyroku odstąpił jednak od wymierzenia kary). Minister sprawiedliwości uznał, że taka wykładnia powyższego przepisu "łamie wolność sumienia pracownika". W niniejszym wpisie skupię się na jednym z kluczowych wątków tej dyskusji, a mianowicie na pytaniu o cel regulacji zakazujących dyskryminacji na rynku usług. Warto zauważyć, że dopuszczalność motywowanej moralnie odmowy realizacji świadczenia bardzo często uzasadnia się tym, że taka odmowa nie wiąże się z żadnymi poważnymi konsekwencjami dla osoby dyskryminowanej. Jedynym kłopotliwym następstwem takiego zdarzenia miałaby być bowiem konieczność znalezienia innego przedsiębiorcy, który zgodzi się wykonać problematyczne zamówienie. Ponieważ jednak wolny rynek gwarantuje dostatecznie szeroki wybór usługodawców, sytuacja ta nie jest szczególnie uciążliwa. Zgodnie z tym argumentem, wartością, którą zabezpieczają regulacje antydyskryminacyjne jest wygoda osób dyskryminowanych. Jego orędownicy konkludują, że tego rodzaju niedogodność nie powinna być przeszkodą w realizowaniu wolności sumienia przez inne
Zasada suwerenności ludu w demokratycznym państwie W toczących się w ostatnim czasie dyskusjach p... more Zasada suwerenności ludu w demokratycznym państwie W toczących się w ostatnim czasie dyskusjach politycznych możemy zauważyć liczne nawiązania do zasady suwerenności ludu (narodu) 1 . Jak
Uploads
Papers by Wojciech Ciszewski
1973) that does not treat the unborn as constitutional persons under the Fourteenth Amendment. Therefore, Nelson claims that within the U.S. legal system any vital interests of pregnant women must always take precedence over fetuses’ interests. While agreeing with the main thesis of the article, we believe that the author’s argument neither vindicates his claim, nor explains why those who believe that fetuses are equally protectable human beings do not have the right to refuse to perform an abortion in lifethreatening emergency circumstances (AE).
artykuły popularnonaukowe by Wojciech Ciszewski
1973) that does not treat the unborn as constitutional persons under the Fourteenth Amendment. Therefore, Nelson claims that within the U.S. legal system any vital interests of pregnant women must always take precedence over fetuses’ interests. While agreeing with the main thesis of the article, we believe that the author’s argument neither vindicates his claim, nor explains why those who believe that fetuses are equally protectable human beings do not have the right to refuse to perform an abortion in lifethreatening emergency circumstances (AE).