Atatürk İlkeleri ve Inkılap Tarihi Enstitüsü

ABSTRACT
This article is about “importance of fashion branding at the international fashion trade” and
“differences between Zara and Turkey’s first fashion brand Vakko”. This article has two
chapters. First chapter is about success stories of Zara’s co-founder Amancio Ortega and Zara.
On the other hand, researched and analysed Zara’s current view with numbers about national and
international markets. Second chapter is about Turkey’s first fashion brand “Vakko” and success
story of Vitali Hakko (who founder of Vakko) with Vakko’s national and international trade
numbers and markets. The main purpose of this article is to analyze the need to bring Vakko to
become a strong global brand. Cause of this purpose, researching and comparative anaylsis was
performed with annual reports (Zara and Vakko) from 2009 to 2015.

Bu yazıda Osmanlı'dan Cumhuriyet'e, Batı'dan Doğu'ya, İslâm'dan önce ve sonrasında dünya kadınlarının yaşantıları, hakları, mücadeleleri ve kaybettikleri incelenmiştir. Sistematik olarak Türk ve Batılı kadınların aynı dönemlerdeki durumları paralel olarak incelenmiştir. Türk kadınının toplumdaki yeri incelenirken aslında pek çok eserde üç dönem (İslâm öncesi, Osmanlı Dönemi, Cumhuriyet Dönemi) esas alınmış olsa da, bu yazıda daha güncel ve temel dönemler ele alınmıştır. Osmanlı kadınları Tanzimat öncesi oldukça baskı altında, muhafazakâr yaşama sahipken, Tanzimat'la birlikte yeni haklar, yaşam alanları ve tarzı elde etmeye başlamışlardır. Meşrutiyet sonrası Tanzimat'la gelen hakları genişlemiştir. Cumhuriyet öncesi I. Dünya Savaşı'nda Türk kadını savaşa giden erkeklerin yerini alarak, iş ve yaşam alanlarını zaruri bir ihtiyaçla genişletmişlerdir. Cumhuriyet ile birlikte ise, kadın haklarına aykırı olan çokeşlilik, cariyelik, miras ve eğitimdeki adaletsizlikler kaldırılmış, seçme seçilme hakkı getirilmiştir. Böylece kadınlar artık daha demokrat ve adil yaşam tarzına sahip olmuşlardır. Batılı kadınların 19. yy'a kadar yaşamlarına bakıldığında ise, kilisenin yoğun baskıları altında tıpkı Osmanlı kadınları gibi pek çok yaşam alanı ve hakkından mahrum kaldıkları görülmektedir. Yaşamsal hakları normalin üstünde olan kadınlar sadece üst düzey ailelere mensup olanlardı. Bunlar; toprak sahipleri (feodaller), asilzadeler ve burjuvalardı. 1789 Fransız Devrimi ile birlikte insanlık adına Batı'da yeni gelişmeler yaşanmıştır. Ancak Devrim sonrası oluşturulan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, kadınlara "yine" verilmesi gereken hakları vermediği için, kadınlar daha sonradan Kadın Hakları Bildirgesi'ni oluşturma gereği duymuşlardır. Batı'da Osmanlı'nın aksine, özgürleşme mücadeleleri kanlı olaylara sahne olmuştur. Giyotine giden özgürlükçü kadın, Olympe de Gouges bu nedenle, Batılı kadınların özgürlük sembollerinden biri olmuştur. Amerika ise, diğer Batı ülkelerinin aksine özgürlüğünü kadın-erkek birlikte kurduğu için, kadın hakları konusunda en gelişmiş durumda olan ülkeydi. 20 ve 21. yy'lara gelindiğinde artık hem Türkiye hem de Batı'da kadın hakları ve özgürlüğü eski despot, muhafazakâr yapıdan kurtulmuş, siyasi, sosyal haklarını elde etmiştir. Despotizm dönemlerinde ayak sesleri duyulmaya başlanan feminizm akımı da, özgür yaşamla beraber kendini geliştirmiş, hem Türkiye'de hem dünyada yeni bir disiplin olarak yer edinmiştir. Çalışmanın son bölümünde, Türk ve Batı feminizminin tarihsel süreci, yazımı ve önemli unsurlarından da bahsedilmiştir.

GİRİŞ Demokrasi ve iktisadi faktörler arasındaki ilişki 20.yy'dan beri iktisatçılar arasında sıkça tartışılan ve incelenen konulardan biridir. Simon Kuznets'ten Mancur Olson'a pek çok iktisatçıyla bu tartışma boyut kazanmıştır. Bu çalışmanın ise birinci bölümünde demokrasi ve iktisadi gelişme hakkında görüşler ve incelemelere yer verilmiştir. Simon Kuznets'in ters-U eğrisi hipotezine ve bu hipoteze dayalı olarak demokrasi ve iktisadi gelişme ilişkisi hakkında görüş bildirmiş Kravis, Tavares, Wacziarg ve Oshima'ya yer verilmiştir. Tavares ve Wacziarg'ın ilişkinin kanallar üzerinden gerçekleştiğini iddia ettikleri çalışmayla, konuya ilişkin farklı ifadeler katılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde seçilmiş ülkelere ait 2010-2018 dönemine ait demokrasi endeksleri, GSMH rakamlarına yer verilmiştir. Seçilen ülkelerin her biri yer aldıkları demokrasi gruplarında öne çıkan ülkelerdir. Sonuncu bölümde ise bu verilerden yola çıkarak BRICS ülkelerinin demokrasi ve iktisadi gelişme analizlerine yer verilmiştir. ABSTRACT The relationship between democracy and economic factors is one of the subjects that are frequently discussed and studied among economists since the 20th century. From Simon Kuznets to Mancur Olson, this debate has gained dimension with many economists. In the first part of this study, opinions and reviews about democracy and economic development are included. Kravis, Tavares, Wacziarg and Oshima were reported on Simon Kuznets's inverse-U curve hypothesis and the relationship between democracy and economic development based on this hypothesis. Tavares and Wacziarg eler s relationship with the channel through the work they claim that the different expressions on the subject participated.

Bu makalede, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde uygulamaya konulan
ataşenavallik kurumunun gelişimini incelemek amaçlanmıştır. Uygulamanın işleyiş,
modernleşme ve istihbarat gibi yönlerinin vurgulandığı çalışmada, ataşenavallerin
çeşitli diplomatik temsilciliklerdeki faaliyetleri ele alınmıştır. Yaklaşık elli yıllık
bir süreci kapsayan ataşenavallik kurumunun Bahriye Nezareti ve sefaretlerle olan
durumu da incelenmiştir.
Ataşenaval, elçiliklerin denizcilik alanında görevli askeri memurudur. Osmanlı
Devleti de, süreç içerisinde, başta İngiltere olmak üzere dünyanın önemli denizci
devletleri nezdine ataşenavaller tayin etmiştir. Osmanlı sefaretlerinde kurumsal
anlamda diplomatik temsil vazifesini yerine getiren ataşenavaller, genel olarak,
Osmanlı bahriyesinin silah, gemi ve çeşitli araç-gereç alımlarına nezaretle deniz
istihbarat faaliyetlerinin yürütülmesi gibi görevleri yerine getirmişlerdir. Ayrıca bu
uygulamayla, personelin eğitimi ve deneyim kazanması da amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bahriye Nezareti, sefaret, şehbenderlik, ataşenaval

Türkiye’nin önemli siyasi ve ekonomik sorunlar yaşadığı bir dönemde kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası, yabancı kamuoyunda büyük bir önem ve dikkatle takip edilmiştir. Fırkanın faaliyetini yürüttüğü dönem içerisinde gerçekleşen olaylar basın organlarına yansırken fırkanın, kuruluş nedenleri ve programı yayınların en önemli konusunu oluşturur.
Yabancı basın organları, fırkanın kuruluşunda etkili olan temel nedeni 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı nedeniyle oluşan ekonomik sıkıntılar olarak göstermişlerdir. Bunun yanı sıra Mustafa Kemal Paşa ile İsmet Paşa arasındaki görüş ayrılıklarıyla birlikte çok partili siyasi hayata geçiş isteği de diğer nedenler arasında kabul edilir. Fırkanın serbest piyasa ekonomisinden yana ve batılı ülkelerle yakın ilişki kurma düşüncesine sahip olması da üzerinde durulan konulardır. Bu süreçte gerçekleşen iktidar-muhalefet ilişkileri kapsamında İzmir Hadiseleri, Belediye Seçimleri ve meclis görüşmeleri de yabancı kamuoyu tarafından takip edilen konular arasında olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Serbest Cumhuriyet Fırkası, Fethi (Okyar), yabancı basın

Trablusgarp Savaşı, 1911-1912 yıllarında Osmanlı Devleti ile İtalya
arasında gerçekleşmişti. Bu savaşta Osmanlı Devleti, doğrudan yardım
gönderememesi sebebiyle bölgedeki birliklerin, gönüllü olarak gelen
subayların ve yerel ahalinin katılımıyla mücadeleyi sürdürmüştü. Yaklaşık
bir yıl devam eden savaş Uşi Antlaşması ile son bulmuştu. Adı geçen
antlaşma uyarınca teşkil edilen Trablusgarp ve Bingazi Naibü‘s-Sultanlığı
bir müessese şeklinde teşkilatlandırılmıştı. Bölgedeki Osmanlı menfaatlerinin
muhafazasına memur edilen Naibü‘s-Sultanlık’a, önemli bir Hariciye
personeli olan Şemseddin [Paşa] Bey tayin edilmişti. 1912 yılının Aralık
ayında fiilen göreve başlayan Şemseddin Paşa, İtalyan yönetimi altına giren bir coğrafyada faaliyet göstermişti. Bununla beraber ülkenin çeşitli yerlerinde İtalyan işgaline karşı direniş hareketleri de mevcuttu. Şemseddin Paşa’nın görev kapsamı ve faaliyet alanı; siyasi, idari, sosyal ve ekonomik konularla ilgiliydi. Üstelik İtalyan yönetiminin engelleyici girişimleri de eksik olmamıştı. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Naibü‘s-Sultanlığın faaliyetlerini yerine getirmesi giderek zorlaşmıştı. 1915 yılında Birinci Dünya Savaşı’na giren İtalya, Osmanlı Devleti’ne savaş açmıştı. Böylece iki devlet arasındaki diplomatik ilişkiler kesilmiş ve Naibü’s-Sultanlık kurumu ortadan kaldırılmıştı. Bundan sonra Osmanlı Devleti, bölgenin doğrudan doğruya kendisine bağlılığı yolunda bir politika izlemeye başlamış; Şeyh Ahmed eş-Şerif es-Senusi’ye, 1916 yılı Haziran ayında, Trablusgarp ve Bingazi Havalisi Naibü‘s-Sultanlığı unvanı tevcih edilmişti. Kurumu müstakil olarak ilk defa inceleyen bu çalışmada, Türkiye, Libya ve İtalya tarihlerinin kesiştiği önemli bir sürecin ele alınması amaçlanmıştır. Çalışma Osmanlı arşiv belgeleri temelinde hazırlanmış olup dönemin süreli yayınları ile telif eserlerden de faydalanılmıştır.

Zekai (Apaydın) Bey, Osmanlı Devleti’nde çeşitli mülki vazifelerde bulunmuş bir devlet görevlisidir. Millî Mücadele döneminde Adana Mebusu olarak I. TBMM’de yer almış, Londra ve Lozan konferanslarına katılan Türk heyetlerinde bulunmuştu. İkinci dönem seçimlerinde Aydın’dan mebus seçilen Zekai Bey, Cumhuriyet’in ilanından sonra Ziraat Vekili ve Londra Büyükelçisi olarak görev yapmıştı. 1925 yılında ise Moskova’ya büyükelçi unvanıyla tayin edilmişti. Zekai Bey’in yaklaşık iki buçuk yıl devam eden Moskova Büyükelçiliği, önemli iç ve dış olayların yaşandığı bir dönemde gerçekleşmişti. Hiç şüphesiz bu gelişmelerin en önemlisi, Türkiye ile Sovyet Rusya arasında Paris’te imzalanan antlaşmadır. Uzun yıllar devamlılığını koruyan ve iki devlet ilişkilerinin temelini oluşturan bu antlaşmanın yanı sıra ticaret ve seyrisefain gibi çeşitli alanlarda da müzakereler cereyan etmişti. Bahsedilen dönemlerde büyükelçilik vazifesini yürüten Zekai Bey, iki devlet arasındaki ilişkilerin yanı sıra Türkiye’nin diğer devletlerle olan münasebetlerinde de görevler almıştı. 1927 yılında yeniden mebus seçilmesiyle Zekai Bey’in Moskova’daki ilk büyükelçilik dönemi sona ermişti. Çalışmanın amacı, Türk-Sovyet ilişkilerinin önemli bir sürecinde Moskova’da Türkiye’yi temsil eden bir büyükelçinin faaliyetlerini açıklayıp bu dönemde meydana gelen gelişmeleri belirlemeye çalışmaktır. Konunun ilk defa müstakil ve kapsamlı olarak ele alınmasını amaçlayan bu çalışmada arşiv belgeleri, süreli yayınlar ve telif eserlerden faydalanılacaktır.

Mabeyn Orkestrası, Birinci Dünya Savaşı'nın son dönemlerinde Bulgaristan, Almanya ve Avusturya-Macaristan Salib-i Ahmer [Kızılhaç] cemiyetleri yararına konserler vermek üzere 25 Aralık 1917 günü başlayan bir seyahat gerçekleştirmişti. Bu seyahat, daha önce Osmanlı topraklarına gelip Hilal-i Ahmer [Kızılay] Cemiyeti menfaatine konserler veren müttefik müzik topluluklarının etkinliklerine olumlu bir karşılık vermek amacına yönelikti. Fakat asıl amaç tanıtım ve propaganda faaliyetlerinde bulunmaktı. İlk defa yurt dışında konserler verecek olan Mabeyn Orkestrası'nın başlangıç durağı Bulgaristan'ın başkenti Sofya olmuştu. Daha sonra Almanya' da Berlin, Dresden ve Münih; Avusturya-Macaristan' da ise Viyana ve Peşte gibi şehirlerde konserler verilmişti. Bir aydan fazla süren konser programı hakkında bazı eleştiriler yapılmakla beraber, genel olarak başarılı bir kültürel diplomasi örneği sergilenmişti. Orkestra hem Osmanlı Devleti hem de Müttefik devletler nezdinde olumlu bir izlenim bırakmıştı. Seyahat ile konser programlarını müstakil ve ayrıntılı olarak incelemeyi amaçlayan bu çalışmada, yapılan hazırlıklar ve seyahatin gerçekleştirilmesi gibi gelişmeler görüşler, izlenimler ve sonuçlar çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışmada arşiv belgeleri, süreli yayınlar, hatırat ve telif eserlerden faydalanılmıştır.

Ekim 1919‘da kurulan Aksaray Fukaraperver Cemiyeti, Mütareke dönemi İstanbul’unda faaliyet gösteren bir hayır kurumudur. Kuruluşunun temel amacı ihtiyaç sahiplerine yardım etmek olarak açıklanabilir. Başlangıçta daha çok Aksaray ve çevresinde etkinlik gösteren cemiyet, ileriki dönemde faaliyet alanını genişleterek şehrin muhtelif yerlerindeki ihtiyaç sahiplerine yardım etmeye başlamıştır. Bu bakımdan Kasım 1920’de isim değişikliğine giderek İstanbul Fukaraperver Cemiyet-i Hayriyesi unvanını almıştır.
Cemiyet ele alınan dönemde yoksulluk, muhaceret ve yangın gibi sebeplerle yardıma muhtaç durumda olan kişilere giyecek ve yiyecek yardımı yapma, iş imkânı sağlama, eğitim-öğretim faaliyetlerine destek olma, sağlık muayenesi ve ilaç temininde bulunma gibi çalışmalar yürütmüştür. Basın organlarına ilanlar vererek faaliyetleri hakkında bilgilendirmede bulunmuştur. Faaliyet süreci içerisinde çeşitli kurum ve kuruluşlarla ilişkiler tesis eden cemiyetin doğrudan yardımda bulunmanın yanı sıra üretici olma yönünde bazı çalışmalar yaptığını da belirtmek gerekir. Adı geçen cemiyeti ilk defa müstakil ve ayrıntılı olarak ele almayı amaçlayan bu çalışmada arşiv belgeleri, süreli yayınlar, hatırat ve telif eserlerden faydalanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İstanbul, Aksaray, fukaraperver cemiyeti, Sakıb Bey.

Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Nobel Yayın Grubu, 1984 yılından itibaren ulusal ve 2011 yılından itibaren ise uluslararası düzeyde düzenli olarak faaliyet yürütmekte ve yayınladığı kitaplar, ulusal ve uluslararası düzeydeki yükseköğretim kurumları kataloglarında yer almaktadır.

Bu çalışmanın esası, vakıfların idaresinin nezaret kimliğinden ve kabine teşkilatı içerisinden çıkarılması düşüncesinin Cumhuriyet devri öncesinde de bulunduğunu yaşanan gelişmeler çerçevesinde ele almaktır. Konunun ilk defa gündeme gelmesi daha önce olmakla birlikte somut bir hale bürünmesi Birinci Dünya Savaşı sonrasında gerçekleştiği için, çalışmanın başlangıç kısmı Mütareke Dönemi şeklinde belirlenmiştir. Gerçekten de Osmanlı Devleti'nin son yıllarında tartışmaya açılan ve savunulan konulardan bir tanesi, II. Mahmud döneminde bir bakanlık olarak kurulan Evkâf Nezâreti'nin statüsünün değiştirilmesi olmuştur. Ancak Osmanlı bürokrasisi ve kamuoyunun gündemini uzun süre meşgul ettiği, görüşmeler yapıldığı ve kanun layihaları hazırlandığı halde dönüşüm konusu kesin bir sonuca ulaşmamıştır. TBMM hükümeti döneminde de gündeme gelen bu mesele 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen kanunla resmiyet kazanmış ve yaklaşık yüz yıldır kabine üyesi olan kurum bir umum müdürlük haline getirilmiştir. Konuyu ilk defa müstakil ve kapsamlı bir biçimde ele alan bu çalışmada başta arşiv belgeleri olmak üzere süreli yayınlar ve telif eserlerden faydalanılmıştır.