Book Reviews by Alpaslan Fener
Drafts by Alpaslan Fener
Papers by Alpaslan Fener
Darülmülk Konya: Kadı Sirâceddin Urmevî Özel Sayısı,, 2024
XIII. yüzyılın ünlü İslam âlimlerinden Sirâceddîn Mahmûd b. Ebî Bekr Urmevî (ö. 682/1283), sadece... more XIII. yüzyılın ünlü İslam âlimlerinden Sirâceddîn Mahmûd b. Ebî Bekr Urmevî (ö. 682/1283), sadece kendi döneminin ve sonraki asırların İslam entelektüel simalarından birisi olarak değil, aynı zamanda Batı dünyasında özellikle siyasî açıdan önemli roller üstlenmesiyle de hatırlanmaktadır. Öncelikle İslam felsefesi ve hukuku gibi muhtelif alanlarda kaleme aldığı çalışmalarıyla tanınan Urmevî’nin diplomat, idareci ve stratejik danışman olarak verdiği hizmetler, salt entelektüel çabaları aşan çok yönlü bir kariyeri yansıtmaktadır. Bu çalışmada, Urmevî’nin yaşam öyküsünün diplomatik görevler, idari roller ve askerî faaliyetler gibi yönlerine değinilecek, bu tür önemli pozisyonlar için seçilmesinin ardındaki nedenler irdelenecektir.
Doğu Araştırmaları, 2023
Sultân-Hüseyin Baykara’nın Şiî yahut teşeyyu‘ya (Şiîleşmeye) temayülü olduğu yönündeki iddialar, ... more Sultân-Hüseyin Baykara’nın Şiî yahut teşeyyu‘ya (Şiîleşmeye) temayülü olduğu yönündeki iddialar, muhtelif araştırmacıların eserlerinde birçok kere zikredildiğinden şüyu bulmuş ve doğruluğu neredeyse sorgulanmadan tekrar edilegelmiştir. Çok sayıda araştırma eserinde, bazı ana kaynaklara dayanılarak ileri sürülen bu savlara göre Sultân-Hüseyin Baykara tahta çıktığı ilk yıllarda, Şiîliğe meylettiği için hutbe ve sikkelerde On İki İmam’ın adlarının anılması yönünde bir emir vermiştir. Fakat Sünnî yöneticiler ve âlimlerin müdahalesi neticesinde bu meylinden vazgeçmiştir. Bazı ana kaynaklarda geçtiği tespit edilen bu bilgiler, araştırmacılara göre Baykara’nın aslında Şiî olduğunun, dahası bu mezhebi devletin resmi inancı yapmak istediğinin kanıtıdır. Ancak konuya dair bütün birincil kaynaklar dikkatle incelendiğinde, bu iddiaların ve yorumların yanlış olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada, araştırmacıların sıklıkla öne sürdüğü bu iddialar ve yorumlar, tarihe yardımcı disiplinlerden de faydalanılarak, birincil kaynaklar üzerinden yapılacak karşılaştırmalı bir analiz ile çürütülecektir.
Conference Presentations by Alpaslan Fener
The garden-building activities of Timurids were part of a longstanding landscape tradition in Ira... more The garden-building activities of Timurids were part of a longstanding landscape tradition in Iran that dates back to the Achaemenid period. In ancient Iranian culture, gardens not only fulfilled practical needs but also represented an abstract ideal. This abstract ideal of gardens persisted during the post-Islamic period, particularly the Timurid era. The Timurid emphasis on garden construction can indeed be attributed to practical factors such as climatic and environmental considerations, similar to other political entities in Iran throughout history. However, beyond these tangible reasons, there was a significant philosophical dimension. This philosophical underpinning is evident in the concept of the Circle of Justice and illuminated circular "fihrists" of Islamic manuscripts, which first appeared in the 14th century and became more prevalent during the Timurid period. This study will employ visual analysis to substantiate the claim that the illuminated circular "fihrists" in Timurid manuscripts embody abstract-philosophical meanings associated with gardens and earthly paradise.
The period of Sultān-Husayn Bayqara, often highlighted as the pinnacle of the Timurid era that ru... more The period of Sultān-Husayn Bayqara, often highlighted as the pinnacle of the Timurid era that ruled over the eastern territories of the Islamic world, witnessed a deep crisis, as reflected in the primary sources of the time. This crisis originated in a struggle between two prominent Islamic orders. One of them, the Naqshbandiyya order, represented a well-established group in the region with significant organization in Herat, the Timurid capital, in addition to its origins in Transoxiana. The second one, the Nurbakhshiyya order, which traces its chain of discipleship back to Sayyid Ali Hamadani, who was one of the sheikhs of the Kubrawiyya order, was seeking a lasting sphere of influence and a place for itself in the Timurid court. This study highlights the religio-political struggle between two order mentioned above was a part of the multifaceted and long-term crisis that characterised the Timurid period.
Kitap medeniyeti olarak da nitelenen İslam dünyasında kitapların, önemi ve cazibesi nedeniyle çeş... more Kitap medeniyeti olarak da nitelenen İslam dünyasında kitapların, önemi ve cazibesi nedeniyle çeşitli nedenlerden ötürü zaman zaman taklit ve tahrif edildiği bilinmektedir. Bu çerçevede muhtelif amaçlar gözetilerek baştan sona bir eser yazılabilmekte ya da kitabın sonunda bir ithaf uydurulabilmektedir. Burada amaç ise kitabın ekonomik değerini arttırmak yahut otantikliğini kanıtlamak olabilir. Bu çalışmada, bahsedilen bağlamda, ünlü Timurlu tarihçisi Mîrhând’ın Ravzatu’s-Safâ adlı eserinin Nuruosmaniye Kütüphanesi’nde 3173 demirbaş numarasıyla kayıtlı nüshasında yer alan sahte temellük kaydı üzerinde durulacaktır. Nüsha bu kayda göre Sultân-Hüseyin Baykara’ya ait gibi gösterilmek istenmiştir. Fakat Sultân-Hüseyin Baykara nüshanın yazılmaya başlandığı tarihten 19 yıl önce vefat etmiştir. Bu çerçevede evvela eser tanıtılacak ve Baykara ile ilgisi kurulacaktır. Böylece nüshanın neden Baykara’ya ait gibi gösterildiği daha iyi anlaşılacaktır. Ardından adı geçen nüsha hakkında bilgi verilecek ve temellük kaydının sahteliği tartışılacaktır. Nihayet bu sahte kayıt vasıtasıyla neyin amaçlandığına, dahası İslam toplumlarında himâye üzerinden sağlanan kültürel iktidarın ve prestijin, algıları şekillendirerek kültürel belleği ve kolektif hafızayı nasıl etkilediğine, insanların sahte olduğunu bildikleri ya da bunu kolayca tespit edebilecekleri halde sırf ünlü bir kültür ve sanat hâmisine atfedilen bu kaydı kabul etmelerindeki bilişsel önyargılara ve sosyal etkiye değinilecektir.
Dissertation by Alpaslan Fener
Son dönem Timurlu tarihinin önde gelen kaynaklarından ve Farsça tarih yazımı geleneğinin kilometr... more Son dönem Timurlu tarihinin önde gelen kaynaklarından ve Farsça tarih yazımı geleneğinin kilometre taşlarından biri olan Ravzatu’s-Safâ birçok modern araştırmada çeşitli yönlerden ele alınmıştır. Lakin bu çalışmalarda aktarılan bilgiler bazı noktalar açısından oldukça dar kapsamlı olmuştur. Dolayısıyla Siyaset, Himaye ve Tarih Yazımı: Timurlu Âlîm-Bürokrat Ali Şir Nevâyi'nin Tarih Yazımı Projesi ve Ravzatu’s-Safâ başlıklı bu çalışmada Ravzatu’s-Safâ’nın Timurlularda himaye sistemi, Timurlu tarih yazıcılığı ve İslam tarihçiliği içerisindeki yeri gibi diğer çalışmalarda eksik kaldığı düşünülen hususiyetleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Özellikle Timurlularda himaye sistemi üzerinden eserin sebeb-i telifi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda eserin, aynı zamanda bir tarih-şinas olan Timurlu alim-bürokratı Ali Şîr Nevâyi’nin, yazarı Mîrhând’a sipariş edildiği tespit edilmiştir. Bu ise Nevâyi’nin son dönem Timurlu dinî-politik sistemine karşı tehdit olarak algıladığı tasavvuf menşeli militan Mehdîci hareketlere yönelik entelektüel argümanlar üretilmesi adına girişimlerinden ileri gelmiştir. Çalışmada izlenen yöntem “içerik analizi”, “anlatı analizi” ve “söylem analizi” tekniklerinin bileşiminden oluşan sentez bir yöntemdir. Bu üç tekniğin sentezi üzerinden elde edilen yöntem ile çalışmada ele alınan metnin yazarı Mîrhând’ın ve hamisi Nevâyi’nin, özellikle sebeb-i telif bağlamında, dinî-politik ajandası ortaya konulmak istenmiştir. Neticede bu çalışmanın, özellikle Ortaçağ İran ve Orta Asya Türk Tarihi ile İslam Tarihi’nin diğer bütün alanlarında çalışan araştırmacılara, sıklıkla kullandıkları Ravzatu’s-Safâ’nın içeriğine ve onu oluşturan müellifi ile hamisinin zihin dünyasına yapacakları yolculukta kılavuzluk görevi ifa etmesi amaçlanmıştır.
Uploads
Book Reviews by Alpaslan Fener
Drafts by Alpaslan Fener
Papers by Alpaslan Fener
Conference Presentations by Alpaslan Fener
Dissertation by Alpaslan Fener