ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2021
Hristiyanlıkta İsa, önemli bir şahsiyettir. Çünkü o inancı uğruna çarmıhta can vermiştir. Onun gö... more Hristiyanlıkta İsa, önemli bir şahsiyettir. Çünkü o inancı uğruna çarmıhta can vermiştir. Onun gösterdiği fedakârlık, peşinden gelenler tarafından örnek alınır. Erken dönemden başlayarak günümüze kadar birçok Hristiyan, inancı için canını vermeyi kutsal bir eylem olarak görmüştür. Hristiyanlıkta şehitlik kurumu bu açıdan önemlidir. İnancı uğruna canını verenlerden biri de Azize Agatha’dır. Üçüncü yüzyılın sembol şahsiyeti hâline gelen Agatha, bakire ve iffetli bir kadın olarak Hristiyanlar için değerlidir. Azizenin bilhassa önemi, dönemin pagan otoritesine hayır demiş olmasından gelir. Baskı ve işkenceler karşısında inancı sayesinde ayakta kalan Azize, Hristiyanlara göre İsa’nın yolunu takip etmiştir. İsa gibi Agatha’nın da payına şiddet, acı ve ölüm düşmüştür. Münzevi ve sade bir hayatı tercih etmesine rağmen güzelliğinden etkilenen bir zorba pagan yöneticinin zulmüne uğramıştır. Yirmi yıllık yaşamı acıyla noktalanmıştır. Göğüsleri kesilip ateşler içine atılsa da Agatha inancından vazgeçmemiştir. Azizenin hayat öyküsünü, sanata yansımasını ve Hristiyanlık tarihindeki yerini anlamak, bu çalışmanın temel gayesini teşkil etmiştir. Bu çerçevede hakkında çok az bilgi bulunan fakat Hristiyanlık tarihinde hatırı sayılı bir yeri olan Azize Agatha, var olan literatür çerçevesinde ele alınmıştır.
Journal of Analytic Divinity International Refereed Journal, 2021
Öz Mitler, açık veya gizli birçok kültürde varlığını sürdürür. Toplumların hem yazılı hem sözlü g... more Öz Mitler, açık veya gizli birçok kültürde varlığını sürdürür. Toplumların hem yazılı hem sözlü geleneklerinde çeşitli mitler görülebilir. Özellikle sanat eserlerinde mitlerin etkisi belirgindir. Mitler arasında kahramanlıkla ilgili olanları evrensel niteliktedir ve ön plandadır. Farklı toplumlar bu miti gündelik hayatlarında, dinsel geleneklerinde ve sanat eserlerinde ele almayı ihmal etmezler. Bu çerçevede çalışmamızda kahramanlık mitinin edebî bir eserdeki etkisine değinilmiştir. Feridüddin Attâr'ın Mantık'ut Tayr adlı eseri, çalışmada kahramanlık miti bağlamında değerlendirilmiştir. Özellikle Joseph Campbell'ın bir kahramanın sonsuz yolculuğu teması bu eserle karşılaştırılarak ele alınmıştır. Campbell ile Attâr farklı zaman dilimlerinde ve kültürlerde yaşamalarına rağmen benzer bir yol takip etmişlerdir. Campbell, çalışmalarında kahramanlık mitlerinin ortak yönlerini ortaya koymuştur. Farklı toplumların geçmişte ve bugün aynı mitleri ele adlığını ifade etmiştir. Bu tezi bir İslam klâsiği olan Mantık'ut Tayr doğrulamaktadır. Çalışmada iddiamızın haklılık payının olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken Dinler Tarihi, Mitoloji ve Edebiyat arasındaki ilişkiden faydalanılmıştır. Karşılaştırmalı bir yöntemle de kahramanlık mitinin söz konusu eser bağlamında nasıl ele alındığını tartışılmıştır.
Buddhism is a belief system that emerged as a reaction to Hinduzim. Buddha is the founder of this... more Buddhism is a belief system that emerged as a reaction to Hinduzim. Buddha is the founder of this religion. Buddhism is mostly shaped around Buddha's life and views. In particular, the Buddha's sermons are important speeches that spread this religion. In this context, the Fire Sermon has an important point among Buddhists. Identified with the symbol of fire, this sermon is a breaking threshold for Buddhism. After this sermon, hundreds of monks follow Buddha's path. The sermon, which has a generally religious and philosophical content, invites monks to salvation. Through this sermon, Buddha tells his followers about his life adventure and the results he has achieved. The Sermon of Fire, which gives comprehensive information about the faith life of Buddhism, reveals the reasons why man is wrong in this world. He talks about desire, passion, and hatred that cause suffering. The sermon, which states that the reincarnation process is wearing out, proposes Nirvana as a way of salvation for the monks. Buddha reaches Nirvana under the fig tree. Here he matures and discovers the truth. The Buddha suggests that his followers mature through this sermon. In this context, first a short history of Buddhism and then the life of Buddha was included in this study. Thus, the process and grounds of the Fire Sermon were discussed. Finally, it was revealed what and how this sermon told and what messages it gave.
Budizm, Hinduizm’e tepki olarak ortaya çıkan bir inanç sistemidir. Buda, bu dinin kurucusudur. Bu... more Budizm, Hinduizm’e tepki olarak ortaya çıkan bir inanç sistemidir. Buda, bu dinin kurucusudur. Budizm daha çok Buda’nın hayatı ve görüşleri çerçe-vesinde şekillenir. Özellikle Buda’nın vaazları bu dinin yayılmasını sağlayan önemli konuşmalardır. Bu çerçevede Ateş Vaazı Budistler arasında önemli bir yere sahiptir. Ateş simgesi ile özdeşleşen bu vaaz, Budizm için bir kırılma eşiğidir. Bu vaazdan sonra yüzlerce keşiş Buda’nın yolunu izler. Genel olarak dini ve felsefi bir içeriğe sahip olan vaaz, keşişleri kurtuluşa davet eder. Buda bu vaaz aracılığıyla kendi yaşam serüvenini ve ulaştığı sonuçları takipçilerine anlatır. Budizm’in inanç esasları hakkında derli toplu bilgiler veren Ateş Vaa-zı, insanın bu dünyada yanılma nedenlerini ortaya koyar. Arzu, tutku ve nef-retin acılara neden olduğundan söz eder. Tenasüh sürecinin insanı yıprattığını dile getiren vaaz, keşişler için kurtuluş yolu olarak Nirvana’yı önerir. Buda aydınlanma ağacının altında Nirvana’ya ulaşır. Burada pişer ve hakikati keş-feder. Buda bu vaaz aracılığıyla takipçilerinin de pişerek olgunlaşmasını öne-rir. Bu çerçevede bu çalışmada önce Budizm’in kısa bir geçmişi sonra Bu-da’nın hayatına yer verildi. Böylece Ateş Vaazı’nın ortaya çıkma süreci ve zemini ele alındı. Son olarak bu vaazın neyi, nasıl anlattığı ve ne gibi mesajlar verdiği ortaya konuldu.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2020
Akanlar, Afrika’da yaşayan bir halklar topluğudur. Akanların kapsamına
benzer etnik yapıyı, dili,... more Akanlar, Afrika’da yaşayan bir halklar topluğudur. Akanların kapsamına benzer etnik yapıyı, dili, inancı ve kültürü paylaşan birçok topluluk girer. Bu topluluklardan ön plana çıkanı Asantlardır. Etno-dinsel bir toplum olan Asantlar, monarşi yönetim biçimiyle bugün Gana ülkesinin sınırları içinde varlığını sürdürmektedir. Asantlar, Afrika’da kendine özgü bir dinsel geleneğe ve kültüre sahiptir. Bu topluluk, Nyam adı verilen yüce bir tanrıya inanır. Deus otiosus olan bu tanrı, alt tanrılar aracılığıyla Asantların yaşamına müdahale eder. Asant halkı, aracı tanrılar ve ata ruhları aracılığıyla Nyam ile iletişim kurar. İnsanlar, tanrıya çeşitli takdimeler sunarak onu memnun etmeye çalışır. Kendine özgü dini törenleri, bayramları ve pratikleri olan Asantlar, Akanların ana modeli gibidir. Asantlar için din, hayatın merkezindedir. Hayatlarının her bölümü din çerçevesinde şekillenir. Doğum, ergenlik, evlilik ve ölüm törenleri inançları çerçevesinde kutlanır. Asantlar tanrı, evren, insan ve ahiret anlayışlarını ise çeşitli sembollerle dile getirirler. Bu topluluk, Afrika’da hatırı sayılır bir kitleye sahip olmasına rağmen dünyada çok fazla bilinmemektedir. Bu çalışma, ülkemizde de pek bilinmeyen bu etnik ve dinsel topluluğu tanıtmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede Akanların bir kolu olan Asantlar, dinler tarihinde güncel kabul edilen ve çağdaş Din Antropolojisi disiplininin verilerini dikkate alan “yeni mukayesecilik” adı verilen yaklaşımla ele alınmıştır.
Öz Bu çalışma Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileri üzerine yapılmıştır. Amaç, tek ci... more Öz Bu çalışma Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileri üzerine yapılmıştır. Amaç, tek cinsiyetli eğitim modelinin ilahiyat öğrencileri tarafından nasıl gö-rüldüğüdür. Basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile fakülte öğrencileri arasından rastgele farklı sınıflardan örneklemler alınmıştır. Buna göre Siirt Üniversite-si İlahiyat Fakültesi öğrencileri çoğunlukla tek cinsiyetli eğitim modelinden yana olduklarını ifade etmişlerdir. Bu modelin fakülte öğrencileri açısından yararları olduğu gibi sınırlılıkları da tespit edilmiştir. Fakat genel görüş, karma eğitimin tek cinsiyetli eğitim modeline göre sınırlılıklarının daha fazla olduğu yönündedir. Tek cinsiyetli eğitim modelinin öğrencilerin akademik, duygusal ve kişilik gelişimine katkısı anlamlı bir veri sunmamakla birlikte öğrencilerin kendilerini bu modelde daha rahat ifade ettikleri bir gerçek olarak ortaya çık-mıştır. Tek cinsiyetli veya karma modelin öğrencilerin psiko-sosyal gelişimi ve akademik başarısına katkısını ölçme anlamında Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneğinde yapılması alanında özgün sayılabilecek bir çalışma girişimidir. Bu çalışma ile hem Siirt hem de ilahiyat fakültelerinin tek cinsiyetli modele bakış açısı bir ölçüde ortaya konulmaya çalışılmıştır.
International Social Sciences Studies Journal, 2019
Dinler tarihinde kutsal kavramı önemlidir. Kutsal, dünyevi olmayandır. İnsan, eşya veya nesne kut... more Dinler tarihinde kutsal kavramı önemlidir. Kutsal, dünyevi olmayandır. İnsan, eşya veya nesne kutsal kategorisine giren fenomenlerdir. Din kurucuları, azizler ve diğer dinsel hüviyetli kişiler kutsal kavramının kapsamına giren insanlardır. Bu bağlamda Sathya Sai Baba, Hindistan’da Hindular tarafından kendisine kutsallık atfedilen bir şahsiyettir. Sathya Sai Baba’nın kutsal kabul edilmesinin birçok sebebi vardır. O, sevgiyi, merhameti ve yardımlaşmayı öğretisinin temeline koyarak taraftar kazanmıştır. Gizemli deneyimlerle başlayan kutsal yolculuğu Hindistan dışına taşan bir ün kazanmıştır. Sai Baba, Hinduizm inancına dayalı ve İslam’dan etkilenerek oluşturduğu tasavvufi hareketiyle ciddi bir kitleye ulaşmıştır. Vakıflar aracılığıyla yardımlaşma ve dayanışmaya önem verdiğini göstermiştir. İnsanların maddi ve manevi ihtiyacını karşılamayı kendisine prensip edinmiştir. Bu çerçevede hem Hindistan’da hem de ülke dışında hastaneler, okullar ve dernekler kurmuştur. Bu hizmet kurumları Sai Baba hareketinin yayılmasını ve kökleşmesini sağlamıştır. Bu çalışma dinsel bir figür olarak Sathya Sai Baba’nın hayatı ve öğretisi üzerinde durmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede kutsal kavramı bağlamında hayatı ve öğretisi Sai Baba’nın ve takipçilerinin ürettiği eserler üzerinden ele alınmaya çalışılmıştır.
Karamazov Kardeşler, Rus edebiyatçı Fyodor Mihayloviç Dostoyevski’nin hayatının sonlarına doğru y... more Karamazov Kardeşler, Rus edebiyatçı Fyodor Mihayloviç Dostoyevski’nin hayatının sonlarına doğru yazdığı ustalık eseridir. Bir ailenin dramını konu alan roman, bir baba ve oğulları üzerinden kişisel, toplumsal ve dinsel sorgulamaları ele almaktadır. Bu yapıtında psikolojik çözümlemeleriyle insan ruhunun derinliklerini irdelemeye çalışan Dostoyevski, Hıristiyanlık inancını ayrıntılı biçimde sorgulamıştır. Söz (Ordet) ise Danimarkalı sinemacı Carl Theodor Dreyer’e ait 1955 yapımlı bir sinema filmidir. Bu yapıt tıpkı Karamazov kardeşlerde olduğu gibi bir baba ve oğulları üzerinden bir çiftçi ailesinin Hıristiyanlığı sorgulayışını konu edinmiştir. Biri yazınsal diğeri görsel iki farklı sanat alanına ait metinler, birçok yönden benzerdir. Her iki yapıt Hıristiyanlık inancı ile akıl arasındaki çatışma ve uzlaşmayı konu edinmektedir. Hıristiyanlık bu yapıtların kahramanları üzerinden derinlemesine işlenmektedir. Hıristiyanlık, İsa etrafına şekillenen bir inanç sistemidir. Onun öğretileri tarih boyunca sanatta ve bilimde işlenmiştir. İnsanlık tarihi kadar eski olan edebiyat ve yeni bir sanat dalı olan sinema Hıristiyanlığın tartışıldığı iki önemli alandır. Kişisel hayatlarında Hıristiyanlığın etkilerini hissseden yazarlar veya yönetmenler, bu inanç sistemini yapıtlarında işlemekten kaçınmamışlardır. Bu çerçevede çalışmada dinler tarihi bilimi perspektifinde sinema ve edebiyat sanatları bağlamında Karamazov Kardeşler romanı ve Söz sinema filmi yapıtlarında Hıristiyanlığın nasıl işlendiği ortaya konulmuştur. Disiplinler arası bir çalışma denemesi olan bu makale, dinler tarihinin yaklaşımını dikkate alarak konuyu ele almaktadır. Metinler ve karakterler çözümlenirken, dinler tarihinin fenomenolojik ve mukayeseli yaklaşımından faydalanılmıştır.
Godianism is a new religious movement that emerged in Nigeria, a country of the African continent... more Godianism is a new religious movement that emerged in Nigeria, a country of the African continent in the 20th century. This movement opposed to Western colonialism and the religious conception it brought. Godianism combined the traditional beliefs of Igbos, the indigenous people of Nigeria, with the new interpretation of Christianity. Thus, it has imposed its existence as a syncretic movement with the name first as the National Church of Nigeria and later as Godianism. Its founder K.O.K Onyioha is the religious leader of this movement. This movement has its own teaching, worships, rituals and festivals. Godianism has been a movement that defended the belief in a single god in a continent like Africa where there were many gods. The understanding of the creator and the great God has been identified by the names Godian or Chineke. This belief system has its own holy text and place of worship. Godianism inspired and adopted many worship and ritual from African traditional beliefs, the church construction and some religious practices from Christianity, and the beliefs such as karma and reincarnation from the Indian religions. Although Godianism bears nationalistic and regional motifs, it has been spreading with the claim of being a universal belief system. In this context, the aim of our study is to address this new religious movement in Africa in all aspects in the light of existing sources.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018
Tarih boyunca kurtarıcı beklentisi, her toplumda vardır. İnsanlar, zor zamanlarda birilerinin ge... more Tarih boyunca kurtarıcı beklentisi, her toplumda vardır. İnsanlar, zor zamanlarda birilerinin gelip kendisini kurtarmasını beklemiştir. Bu beklentinin birçok sebebi vardır. Her toplum kendi iç dinamiğine göre kurtarıcıya bir anlam verir. Bazı Müslüman toplumları da belli ölçüde bu beklentiye girmiştir. Bu çerçevede İslam kültüründe kurtarıcı anlayışı, mehdilik kavramıyla anlam bulmuştur. Bu anlayışın ortaya çıkmasında dinsel, psikolojik ve sosyolojik hususlar etkili olmuştur. Biz bu çalışmamızda, ilahiyat fakültesi örneğinde mehdilik algısını ele aldık. Çalışma evrenimizi Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileriyle sınırlı tuttuk. Farklı cinsiyet, yaş ve sınıf ölçütlerine göre mehdiliğin nasıl algılandığını araştırmaya çalıştık. Anketler sonucunda yapılan değerlendirmeler, ilahiyat öğrencilerinin kurtarıcı beklentisi hakkında önemli ipuçları verdi.
Initiation ceromony is a ritual that signifies when someone reach to a certain age then, an attem... more Initiation ceromony is a ritual that signifies when someone reach to a certain age then, an attempt to be a member of an assembly or a group. This initiation ceromony can be occured in any society either in a primitive or in a civilized society. Although, the implementations process of initiation cerom-ony may sometimes vary however the purpose of it remains same. This is the purpose make individuals to accustom to the collective educational, religious or mithic sense. In preliterate society these rituals are loaded with religious content. In primitive societies the initiation ceremony were also held when the young girls and boys reach their puberty age and also when they are seen as an adult of the society. The ceremony contains some difficult ordeals for the youngs and in order to become successful participant to gain admittance to the society these young people need to prove themselves through these difficult ordeals. In some primitive societies gaining admittance and becoming a member require that getting intercourse with his protective spirit. At the end of all these process, the candidate gains a name and full membership when if succesfully complete the tasks and they become adults who now have social affiliation. These rituals can also be observed in civilized society's culture. The initiation ceremony in advanced societies' religious traditions is however different and the rituals are contain more symbolic meanings. The principal of physical suffering during initiation ceremonies in primitive society is the form of spiritual readiness in civilized societies.
Deli Dumrul, on beşinci asırda yazıya geçirilmiş eski Türk destanı Dede Korkut’un içindeki on iki... more Deli Dumrul, on beşinci asırda yazıya geçirilmiş eski Türk destanı Dede Korkut’un içindeki on iki hikâyeden birisidir. Yedinci Mühür ise, İsveçli Yönetmen Ingmar Bergman tarafından 1957 yılında çekilen bir sinema filmidir. Aralarında yaklaşık beş yüzyıl zaman dilimi olmasına rağmen bu iki yapıt arasında ortak bir tema vardır. Duha Koca Oğlu Deli Dumrul ile Yedinci Mühür filminin ana karakteri Antonius Block’un Azrail’e yani ölüme karşı çıkışları ve sonunda ona yenik düşmeleridir. Deli Dumrul; güçlü ve gözü pek bir Oğuz delikanlısıdır. O, obada Azrail’in bir gencin canını almasına içerleyip ölümle kavgaya tutuşan ve sonunda onu yenemeyeceğini anlayan bir karakterdir. Yedinci Mühür filminin ana kahramanı Antonius Block; haçlı seferinden dönen, savaştan bıkmış ve vebayı gördükçe Tanrı’dan kuşku duyan bir Orta Çağ şövalyesidir. Fakat Block, ölümü yaklaşınca Deli Dumrul gibi Azrail’e kafa tutmuş ve onu satranç oynamaya devam etmiştir. Kaybedince canının alınacağını bilen şövalye, Azrail’i oyalamak için oyunu uzattıkça uzatmıştır. Ama netice Deli Dumrul öyküsünde olduğu gibi değişmemiştir. Çünkü ölümü yenmek mümkün değildir. Deli Dumrul öyküsü İslam’ın, Yedinci Mühür ise Hıristiyanlığın izlerini taşıyan yapıtlar olmasına rağmen bu ikisi arasındaki ortak nokta, insanın değişmez kaderi hakkında benzer önermeleri ortaya koymalarıdır. Dolayısıyla bu çalışmada, Deli Dumrul Destanı'ndaki Deli Dumrul ve Yedinci Mühür Filmindeki Antonius Block karakterleri üzerinden ölümle baş etme sorunu mukayeseli olarak ele alınmıştır.
Ayna, üzerine düşen görüntüyü olduğu gibi yansıtan bir nesnedir. O, yalan söylemez. Kendisine ne... more Ayna, üzerine düşen görüntüyü olduğu gibi yansıtan bir nesnedir. O, yalan söylemez. Kendisine ne verilmişse onu aynen iade eder. Güzeli güzel, çirkini çirkin gösterir. Süslemez, yorum yapmaz. Genellikle gündüz bakılır. Geceleri bakılmaz. Çünkü ölümle korku arasında bir bağı çağrıştırır. Böylesi birçok özelliğinden dolayı ayna gizemli ve estetik bir öge olarak sürekli insanın gündelik hayatında yer almıştır. İlkel veya uygar birçok toplumda insan beğenilme duygusunu bu araç sayesinde doyuma ulaştırmıştır. Özgüven ve heyecan veren bu fenomen, birçok toplumda güç, şans ve samimiyet aracı olarak ifade bulmuştur. O, kişinin kendisini, dostlarını ve çevresini kabullenmesine aracılık etmiştir. Belirtilen özellikler bağlamında bu çalışmada ayna ve onun etkileri üzerinde durulmuştur. Aynanın bazı toplumların mitoslarında ve inanç sistemlerinde ne anlam ifade ettiği irdelenmeye çalışılmıştır. Abstract The mirror is an object which reflects the images falls on it. The mirror does not lie. Whatever has been given to the mirror, the mirror will reflect them as it is. The mirror both reflects the beauty and the ugliness as they are. It does not adorn and comment neither. Usually it has been looked in on day time and not on the nights because the mirror's been looked in on the nights, reminds the association with death and fear. Having this kind of feauteres make the mirror as a mystery and an aesthetic object and take part of everyday life. The people in both primitive and civilized societies, satisfied their feeling of appreciation by looking in the mirror. As a phenomenon the mirror delivered self-confidence and excitement, in addition in many societies the mirror is described as a strength, fortune and an intimate object. The mirror play role of mediation to help person's acceptance of himself, his freinds and his surroundings. In this context, the study contents the features and effect of the mirror. It has been tried to examine what the mirror means in some myths and belief systems.
Mezopotamya halklarından olan Yezidilerin, artan göçlerle giderek sa-yıları azalmıştır. Anavatanl... more Mezopotamya halklarından olan Yezidilerin, artan göçlerle giderek sa-yıları azalmıştır. Anavatanlarında kalanların bir kısmı Türkiye'de yaşama-ya devam etmektedir. Yezidilerin Türkiye'de yaşadığı şehirlerden biri de Batman'dır. Bu çalışmada, Batman Beşiri örneğinden hareketle Yezidi toplu-mundaki din referanslı yapılanmalar ele alınmıştır. Göç ile beraber sayıları bir hayli azalmasına rağmen kendi inanç ve kültürlerini korumaya çalışan bura-daki Yezidilerin dini yapılarının sosyal hayata yansımalarının incelenmesi, bu dini grubun tanınması açısından önem arz etmektedir. Yezidiler, kendi içlerin-de din adamları ve müridler olarak iki temel sınıfa ayrılmıştır. Kast sistemine benzer bu yapı, Yezidilerin sosyal hayatı üzerinde önemli etkiler bırakmıştır. Örneğin, toplumsal kastlar arasında evlilik kesinlikle yasaklanmıştır. Diğer taraftan, Mürid kastında olan ve Yezidi toplumunda en geniş tabakayı oluştu-ran sıradan halk, din adamları kastına karşı ekonomik olarak sorumludur. Bu ve buna benzer konuların ele alındığı ve bir saha çalışması olan bu makale, Yezidilerdeki dini teşkilatlanmanın onların sosyal hayatına yansıması üzerin-de durmuştur. İki kısımdan oluşan bu çalışmada önce Yezidilikteki kastlar ve bunların alt teşkilatlanmaları ve daha sonra da bu kastların sosyal hayata yan-sımaları ele alınmıştır. Ekler kısmında da Yezidi köylerinde çekilen fotoğrafla-ra yer verilmiştir. Araştırma kapsamında temel olarak derinlemesine mülakat tekniği kullanılmıştır.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017
Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde bulunan Şeyh Müslüm Türbesi, hakkında sınırlı
tarihi bilgiler olmas... more Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde bulunan Şeyh Müslüm Türbesi, hakkında sınırlı tarihi bilgiler olmasına karşın yüzlerce yıldır başta yöre halkı olmak üzere birçok insanın ilgisini çekmiş bir ziyaret yeridir. Başlangıçta sadece türbeden müteşekkil olan bu yer, tarihsel süreçte bir külliye haline getirilmiştir. İnsanların çeşitli amaçlar için ziyaret ettiği bu mekân, zamanla bir fenomen haline gelmiştir. Bu çerçevede çalışmada, Şeyh Müslüm Türbesi ve bu türbenin insanlar üzerindeki psikososyal etkisi ele alınmıştır. Burada metfun olan Şeyh Müslüm hakkında ayrıntılı bilgiler olmamasına karşın tarihsel süreçte bu türbenin cazibe merkezi haline gelmesi önemlidir. Türbenin bu dikkat çekici özelliği dikkate alınarak onun insanların psikososyal hayatı üzerinde nasıl yansımaları olduğu ele alınmıştır. Çalışma, iki ay boyunca derinlemesine mülakatlar yapılarak elde edilen verilerin değerlendirilmesi neticesinde oluşturulmuştur.
ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2021
Hristiyanlıkta İsa, önemli bir şahsiyettir. Çünkü o inancı uğruna çarmıhta can vermiştir. Onun gö... more Hristiyanlıkta İsa, önemli bir şahsiyettir. Çünkü o inancı uğruna çarmıhta can vermiştir. Onun gösterdiği fedakârlık, peşinden gelenler tarafından örnek alınır. Erken dönemden başlayarak günümüze kadar birçok Hristiyan, inancı için canını vermeyi kutsal bir eylem olarak görmüştür. Hristiyanlıkta şehitlik kurumu bu açıdan önemlidir. İnancı uğruna canını verenlerden biri de Azize Agatha’dır. Üçüncü yüzyılın sembol şahsiyeti hâline gelen Agatha, bakire ve iffetli bir kadın olarak Hristiyanlar için değerlidir. Azizenin bilhassa önemi, dönemin pagan otoritesine hayır demiş olmasından gelir. Baskı ve işkenceler karşısında inancı sayesinde ayakta kalan Azize, Hristiyanlara göre İsa’nın yolunu takip etmiştir. İsa gibi Agatha’nın da payına şiddet, acı ve ölüm düşmüştür. Münzevi ve sade bir hayatı tercih etmesine rağmen güzelliğinden etkilenen bir zorba pagan yöneticinin zulmüne uğramıştır. Yirmi yıllık yaşamı acıyla noktalanmıştır. Göğüsleri kesilip ateşler içine atılsa da Agatha inancından vazgeçmemiştir. Azizenin hayat öyküsünü, sanata yansımasını ve Hristiyanlık tarihindeki yerini anlamak, bu çalışmanın temel gayesini teşkil etmiştir. Bu çerçevede hakkında çok az bilgi bulunan fakat Hristiyanlık tarihinde hatırı sayılı bir yeri olan Azize Agatha, var olan literatür çerçevesinde ele alınmıştır.
Journal of Analytic Divinity International Refereed Journal, 2021
Öz Mitler, açık veya gizli birçok kültürde varlığını sürdürür. Toplumların hem yazılı hem sözlü g... more Öz Mitler, açık veya gizli birçok kültürde varlığını sürdürür. Toplumların hem yazılı hem sözlü geleneklerinde çeşitli mitler görülebilir. Özellikle sanat eserlerinde mitlerin etkisi belirgindir. Mitler arasında kahramanlıkla ilgili olanları evrensel niteliktedir ve ön plandadır. Farklı toplumlar bu miti gündelik hayatlarında, dinsel geleneklerinde ve sanat eserlerinde ele almayı ihmal etmezler. Bu çerçevede çalışmamızda kahramanlık mitinin edebî bir eserdeki etkisine değinilmiştir. Feridüddin Attâr'ın Mantık'ut Tayr adlı eseri, çalışmada kahramanlık miti bağlamında değerlendirilmiştir. Özellikle Joseph Campbell'ın bir kahramanın sonsuz yolculuğu teması bu eserle karşılaştırılarak ele alınmıştır. Campbell ile Attâr farklı zaman dilimlerinde ve kültürlerde yaşamalarına rağmen benzer bir yol takip etmişlerdir. Campbell, çalışmalarında kahramanlık mitlerinin ortak yönlerini ortaya koymuştur. Farklı toplumların geçmişte ve bugün aynı mitleri ele adlığını ifade etmiştir. Bu tezi bir İslam klâsiği olan Mantık'ut Tayr doğrulamaktadır. Çalışmada iddiamızın haklılık payının olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken Dinler Tarihi, Mitoloji ve Edebiyat arasındaki ilişkiden faydalanılmıştır. Karşılaştırmalı bir yöntemle de kahramanlık mitinin söz konusu eser bağlamında nasıl ele alındığını tartışılmıştır.
Buddhism is a belief system that emerged as a reaction to Hinduzim. Buddha is the founder of this... more Buddhism is a belief system that emerged as a reaction to Hinduzim. Buddha is the founder of this religion. Buddhism is mostly shaped around Buddha's life and views. In particular, the Buddha's sermons are important speeches that spread this religion. In this context, the Fire Sermon has an important point among Buddhists. Identified with the symbol of fire, this sermon is a breaking threshold for Buddhism. After this sermon, hundreds of monks follow Buddha's path. The sermon, which has a generally religious and philosophical content, invites monks to salvation. Through this sermon, Buddha tells his followers about his life adventure and the results he has achieved. The Sermon of Fire, which gives comprehensive information about the faith life of Buddhism, reveals the reasons why man is wrong in this world. He talks about desire, passion, and hatred that cause suffering. The sermon, which states that the reincarnation process is wearing out, proposes Nirvana as a way of salvation for the monks. Buddha reaches Nirvana under the fig tree. Here he matures and discovers the truth. The Buddha suggests that his followers mature through this sermon. In this context, first a short history of Buddhism and then the life of Buddha was included in this study. Thus, the process and grounds of the Fire Sermon were discussed. Finally, it was revealed what and how this sermon told and what messages it gave.
Budizm, Hinduizm’e tepki olarak ortaya çıkan bir inanç sistemidir. Buda, bu dinin kurucusudur. Bu... more Budizm, Hinduizm’e tepki olarak ortaya çıkan bir inanç sistemidir. Buda, bu dinin kurucusudur. Budizm daha çok Buda’nın hayatı ve görüşleri çerçe-vesinde şekillenir. Özellikle Buda’nın vaazları bu dinin yayılmasını sağlayan önemli konuşmalardır. Bu çerçevede Ateş Vaazı Budistler arasında önemli bir yere sahiptir. Ateş simgesi ile özdeşleşen bu vaaz, Budizm için bir kırılma eşiğidir. Bu vaazdan sonra yüzlerce keşiş Buda’nın yolunu izler. Genel olarak dini ve felsefi bir içeriğe sahip olan vaaz, keşişleri kurtuluşa davet eder. Buda bu vaaz aracılığıyla kendi yaşam serüvenini ve ulaştığı sonuçları takipçilerine anlatır. Budizm’in inanç esasları hakkında derli toplu bilgiler veren Ateş Vaa-zı, insanın bu dünyada yanılma nedenlerini ortaya koyar. Arzu, tutku ve nef-retin acılara neden olduğundan söz eder. Tenasüh sürecinin insanı yıprattığını dile getiren vaaz, keşişler için kurtuluş yolu olarak Nirvana’yı önerir. Buda aydınlanma ağacının altında Nirvana’ya ulaşır. Burada pişer ve hakikati keş-feder. Buda bu vaaz aracılığıyla takipçilerinin de pişerek olgunlaşmasını öne-rir. Bu çerçevede bu çalışmada önce Budizm’in kısa bir geçmişi sonra Bu-da’nın hayatına yer verildi. Böylece Ateş Vaazı’nın ortaya çıkma süreci ve zemini ele alındı. Son olarak bu vaazın neyi, nasıl anlattığı ve ne gibi mesajlar verdiği ortaya konuldu.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2020
Akanlar, Afrika’da yaşayan bir halklar topluğudur. Akanların kapsamına
benzer etnik yapıyı, dili,... more Akanlar, Afrika’da yaşayan bir halklar topluğudur. Akanların kapsamına benzer etnik yapıyı, dili, inancı ve kültürü paylaşan birçok topluluk girer. Bu topluluklardan ön plana çıkanı Asantlardır. Etno-dinsel bir toplum olan Asantlar, monarşi yönetim biçimiyle bugün Gana ülkesinin sınırları içinde varlığını sürdürmektedir. Asantlar, Afrika’da kendine özgü bir dinsel geleneğe ve kültüre sahiptir. Bu topluluk, Nyam adı verilen yüce bir tanrıya inanır. Deus otiosus olan bu tanrı, alt tanrılar aracılığıyla Asantların yaşamına müdahale eder. Asant halkı, aracı tanrılar ve ata ruhları aracılığıyla Nyam ile iletişim kurar. İnsanlar, tanrıya çeşitli takdimeler sunarak onu memnun etmeye çalışır. Kendine özgü dini törenleri, bayramları ve pratikleri olan Asantlar, Akanların ana modeli gibidir. Asantlar için din, hayatın merkezindedir. Hayatlarının her bölümü din çerçevesinde şekillenir. Doğum, ergenlik, evlilik ve ölüm törenleri inançları çerçevesinde kutlanır. Asantlar tanrı, evren, insan ve ahiret anlayışlarını ise çeşitli sembollerle dile getirirler. Bu topluluk, Afrika’da hatırı sayılır bir kitleye sahip olmasına rağmen dünyada çok fazla bilinmemektedir. Bu çalışma, ülkemizde de pek bilinmeyen bu etnik ve dinsel topluluğu tanıtmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede Akanların bir kolu olan Asantlar, dinler tarihinde güncel kabul edilen ve çağdaş Din Antropolojisi disiplininin verilerini dikkate alan “yeni mukayesecilik” adı verilen yaklaşımla ele alınmıştır.
Öz Bu çalışma Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileri üzerine yapılmıştır. Amaç, tek ci... more Öz Bu çalışma Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileri üzerine yapılmıştır. Amaç, tek cinsiyetli eğitim modelinin ilahiyat öğrencileri tarafından nasıl gö-rüldüğüdür. Basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile fakülte öğrencileri arasından rastgele farklı sınıflardan örneklemler alınmıştır. Buna göre Siirt Üniversite-si İlahiyat Fakültesi öğrencileri çoğunlukla tek cinsiyetli eğitim modelinden yana olduklarını ifade etmişlerdir. Bu modelin fakülte öğrencileri açısından yararları olduğu gibi sınırlılıkları da tespit edilmiştir. Fakat genel görüş, karma eğitimin tek cinsiyetli eğitim modeline göre sınırlılıklarının daha fazla olduğu yönündedir. Tek cinsiyetli eğitim modelinin öğrencilerin akademik, duygusal ve kişilik gelişimine katkısı anlamlı bir veri sunmamakla birlikte öğrencilerin kendilerini bu modelde daha rahat ifade ettikleri bir gerçek olarak ortaya çık-mıştır. Tek cinsiyetli veya karma modelin öğrencilerin psiko-sosyal gelişimi ve akademik başarısına katkısını ölçme anlamında Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneğinde yapılması alanında özgün sayılabilecek bir çalışma girişimidir. Bu çalışma ile hem Siirt hem de ilahiyat fakültelerinin tek cinsiyetli modele bakış açısı bir ölçüde ortaya konulmaya çalışılmıştır.
International Social Sciences Studies Journal, 2019
Dinler tarihinde kutsal kavramı önemlidir. Kutsal, dünyevi olmayandır. İnsan, eşya veya nesne kut... more Dinler tarihinde kutsal kavramı önemlidir. Kutsal, dünyevi olmayandır. İnsan, eşya veya nesne kutsal kategorisine giren fenomenlerdir. Din kurucuları, azizler ve diğer dinsel hüviyetli kişiler kutsal kavramının kapsamına giren insanlardır. Bu bağlamda Sathya Sai Baba, Hindistan’da Hindular tarafından kendisine kutsallık atfedilen bir şahsiyettir. Sathya Sai Baba’nın kutsal kabul edilmesinin birçok sebebi vardır. O, sevgiyi, merhameti ve yardımlaşmayı öğretisinin temeline koyarak taraftar kazanmıştır. Gizemli deneyimlerle başlayan kutsal yolculuğu Hindistan dışına taşan bir ün kazanmıştır. Sai Baba, Hinduizm inancına dayalı ve İslam’dan etkilenerek oluşturduğu tasavvufi hareketiyle ciddi bir kitleye ulaşmıştır. Vakıflar aracılığıyla yardımlaşma ve dayanışmaya önem verdiğini göstermiştir. İnsanların maddi ve manevi ihtiyacını karşılamayı kendisine prensip edinmiştir. Bu çerçevede hem Hindistan’da hem de ülke dışında hastaneler, okullar ve dernekler kurmuştur. Bu hizmet kurumları Sai Baba hareketinin yayılmasını ve kökleşmesini sağlamıştır. Bu çalışma dinsel bir figür olarak Sathya Sai Baba’nın hayatı ve öğretisi üzerinde durmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede kutsal kavramı bağlamında hayatı ve öğretisi Sai Baba’nın ve takipçilerinin ürettiği eserler üzerinden ele alınmaya çalışılmıştır.
Karamazov Kardeşler, Rus edebiyatçı Fyodor Mihayloviç Dostoyevski’nin hayatının sonlarına doğru y... more Karamazov Kardeşler, Rus edebiyatçı Fyodor Mihayloviç Dostoyevski’nin hayatının sonlarına doğru yazdığı ustalık eseridir. Bir ailenin dramını konu alan roman, bir baba ve oğulları üzerinden kişisel, toplumsal ve dinsel sorgulamaları ele almaktadır. Bu yapıtında psikolojik çözümlemeleriyle insan ruhunun derinliklerini irdelemeye çalışan Dostoyevski, Hıristiyanlık inancını ayrıntılı biçimde sorgulamıştır. Söz (Ordet) ise Danimarkalı sinemacı Carl Theodor Dreyer’e ait 1955 yapımlı bir sinema filmidir. Bu yapıt tıpkı Karamazov kardeşlerde olduğu gibi bir baba ve oğulları üzerinden bir çiftçi ailesinin Hıristiyanlığı sorgulayışını konu edinmiştir. Biri yazınsal diğeri görsel iki farklı sanat alanına ait metinler, birçok yönden benzerdir. Her iki yapıt Hıristiyanlık inancı ile akıl arasındaki çatışma ve uzlaşmayı konu edinmektedir. Hıristiyanlık bu yapıtların kahramanları üzerinden derinlemesine işlenmektedir. Hıristiyanlık, İsa etrafına şekillenen bir inanç sistemidir. Onun öğretileri tarih boyunca sanatta ve bilimde işlenmiştir. İnsanlık tarihi kadar eski olan edebiyat ve yeni bir sanat dalı olan sinema Hıristiyanlığın tartışıldığı iki önemli alandır. Kişisel hayatlarında Hıristiyanlığın etkilerini hissseden yazarlar veya yönetmenler, bu inanç sistemini yapıtlarında işlemekten kaçınmamışlardır. Bu çerçevede çalışmada dinler tarihi bilimi perspektifinde sinema ve edebiyat sanatları bağlamında Karamazov Kardeşler romanı ve Söz sinema filmi yapıtlarında Hıristiyanlığın nasıl işlendiği ortaya konulmuştur. Disiplinler arası bir çalışma denemesi olan bu makale, dinler tarihinin yaklaşımını dikkate alarak konuyu ele almaktadır. Metinler ve karakterler çözümlenirken, dinler tarihinin fenomenolojik ve mukayeseli yaklaşımından faydalanılmıştır.
Godianism is a new religious movement that emerged in Nigeria, a country of the African continent... more Godianism is a new religious movement that emerged in Nigeria, a country of the African continent in the 20th century. This movement opposed to Western colonialism and the religious conception it brought. Godianism combined the traditional beliefs of Igbos, the indigenous people of Nigeria, with the new interpretation of Christianity. Thus, it has imposed its existence as a syncretic movement with the name first as the National Church of Nigeria and later as Godianism. Its founder K.O.K Onyioha is the religious leader of this movement. This movement has its own teaching, worships, rituals and festivals. Godianism has been a movement that defended the belief in a single god in a continent like Africa where there were many gods. The understanding of the creator and the great God has been identified by the names Godian or Chineke. This belief system has its own holy text and place of worship. Godianism inspired and adopted many worship and ritual from African traditional beliefs, the church construction and some religious practices from Christianity, and the beliefs such as karma and reincarnation from the Indian religions. Although Godianism bears nationalistic and regional motifs, it has been spreading with the claim of being a universal belief system. In this context, the aim of our study is to address this new religious movement in Africa in all aspects in the light of existing sources.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018
Tarih boyunca kurtarıcı beklentisi, her toplumda vardır. İnsanlar, zor zamanlarda birilerinin ge... more Tarih boyunca kurtarıcı beklentisi, her toplumda vardır. İnsanlar, zor zamanlarda birilerinin gelip kendisini kurtarmasını beklemiştir. Bu beklentinin birçok sebebi vardır. Her toplum kendi iç dinamiğine göre kurtarıcıya bir anlam verir. Bazı Müslüman toplumları da belli ölçüde bu beklentiye girmiştir. Bu çerçevede İslam kültüründe kurtarıcı anlayışı, mehdilik kavramıyla anlam bulmuştur. Bu anlayışın ortaya çıkmasında dinsel, psikolojik ve sosyolojik hususlar etkili olmuştur. Biz bu çalışmamızda, ilahiyat fakültesi örneğinde mehdilik algısını ele aldık. Çalışma evrenimizi Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencileriyle sınırlı tuttuk. Farklı cinsiyet, yaş ve sınıf ölçütlerine göre mehdiliğin nasıl algılandığını araştırmaya çalıştık. Anketler sonucunda yapılan değerlendirmeler, ilahiyat öğrencilerinin kurtarıcı beklentisi hakkında önemli ipuçları verdi.
Initiation ceromony is a ritual that signifies when someone reach to a certain age then, an attem... more Initiation ceromony is a ritual that signifies when someone reach to a certain age then, an attempt to be a member of an assembly or a group. This initiation ceromony can be occured in any society either in a primitive or in a civilized society. Although, the implementations process of initiation cerom-ony may sometimes vary however the purpose of it remains same. This is the purpose make individuals to accustom to the collective educational, religious or mithic sense. In preliterate society these rituals are loaded with religious content. In primitive societies the initiation ceremony were also held when the young girls and boys reach their puberty age and also when they are seen as an adult of the society. The ceremony contains some difficult ordeals for the youngs and in order to become successful participant to gain admittance to the society these young people need to prove themselves through these difficult ordeals. In some primitive societies gaining admittance and becoming a member require that getting intercourse with his protective spirit. At the end of all these process, the candidate gains a name and full membership when if succesfully complete the tasks and they become adults who now have social affiliation. These rituals can also be observed in civilized society's culture. The initiation ceremony in advanced societies' religious traditions is however different and the rituals are contain more symbolic meanings. The principal of physical suffering during initiation ceremonies in primitive society is the form of spiritual readiness in civilized societies.
Deli Dumrul, on beşinci asırda yazıya geçirilmiş eski Türk destanı Dede Korkut’un içindeki on iki... more Deli Dumrul, on beşinci asırda yazıya geçirilmiş eski Türk destanı Dede Korkut’un içindeki on iki hikâyeden birisidir. Yedinci Mühür ise, İsveçli Yönetmen Ingmar Bergman tarafından 1957 yılında çekilen bir sinema filmidir. Aralarında yaklaşık beş yüzyıl zaman dilimi olmasına rağmen bu iki yapıt arasında ortak bir tema vardır. Duha Koca Oğlu Deli Dumrul ile Yedinci Mühür filminin ana karakteri Antonius Block’un Azrail’e yani ölüme karşı çıkışları ve sonunda ona yenik düşmeleridir. Deli Dumrul; güçlü ve gözü pek bir Oğuz delikanlısıdır. O, obada Azrail’in bir gencin canını almasına içerleyip ölümle kavgaya tutuşan ve sonunda onu yenemeyeceğini anlayan bir karakterdir. Yedinci Mühür filminin ana kahramanı Antonius Block; haçlı seferinden dönen, savaştan bıkmış ve vebayı gördükçe Tanrı’dan kuşku duyan bir Orta Çağ şövalyesidir. Fakat Block, ölümü yaklaşınca Deli Dumrul gibi Azrail’e kafa tutmuş ve onu satranç oynamaya devam etmiştir. Kaybedince canının alınacağını bilen şövalye, Azrail’i oyalamak için oyunu uzattıkça uzatmıştır. Ama netice Deli Dumrul öyküsünde olduğu gibi değişmemiştir. Çünkü ölümü yenmek mümkün değildir. Deli Dumrul öyküsü İslam’ın, Yedinci Mühür ise Hıristiyanlığın izlerini taşıyan yapıtlar olmasına rağmen bu ikisi arasındaki ortak nokta, insanın değişmez kaderi hakkında benzer önermeleri ortaya koymalarıdır. Dolayısıyla bu çalışmada, Deli Dumrul Destanı'ndaki Deli Dumrul ve Yedinci Mühür Filmindeki Antonius Block karakterleri üzerinden ölümle baş etme sorunu mukayeseli olarak ele alınmıştır.
Ayna, üzerine düşen görüntüyü olduğu gibi yansıtan bir nesnedir. O, yalan söylemez. Kendisine ne... more Ayna, üzerine düşen görüntüyü olduğu gibi yansıtan bir nesnedir. O, yalan söylemez. Kendisine ne verilmişse onu aynen iade eder. Güzeli güzel, çirkini çirkin gösterir. Süslemez, yorum yapmaz. Genellikle gündüz bakılır. Geceleri bakılmaz. Çünkü ölümle korku arasında bir bağı çağrıştırır. Böylesi birçok özelliğinden dolayı ayna gizemli ve estetik bir öge olarak sürekli insanın gündelik hayatında yer almıştır. İlkel veya uygar birçok toplumda insan beğenilme duygusunu bu araç sayesinde doyuma ulaştırmıştır. Özgüven ve heyecan veren bu fenomen, birçok toplumda güç, şans ve samimiyet aracı olarak ifade bulmuştur. O, kişinin kendisini, dostlarını ve çevresini kabullenmesine aracılık etmiştir. Belirtilen özellikler bağlamında bu çalışmada ayna ve onun etkileri üzerinde durulmuştur. Aynanın bazı toplumların mitoslarında ve inanç sistemlerinde ne anlam ifade ettiği irdelenmeye çalışılmıştır. Abstract The mirror is an object which reflects the images falls on it. The mirror does not lie. Whatever has been given to the mirror, the mirror will reflect them as it is. The mirror both reflects the beauty and the ugliness as they are. It does not adorn and comment neither. Usually it has been looked in on day time and not on the nights because the mirror's been looked in on the nights, reminds the association with death and fear. Having this kind of feauteres make the mirror as a mystery and an aesthetic object and take part of everyday life. The people in both primitive and civilized societies, satisfied their feeling of appreciation by looking in the mirror. As a phenomenon the mirror delivered self-confidence and excitement, in addition in many societies the mirror is described as a strength, fortune and an intimate object. The mirror play role of mediation to help person's acceptance of himself, his freinds and his surroundings. In this context, the study contents the features and effect of the mirror. It has been tried to examine what the mirror means in some myths and belief systems.
Mezopotamya halklarından olan Yezidilerin, artan göçlerle giderek sa-yıları azalmıştır. Anavatanl... more Mezopotamya halklarından olan Yezidilerin, artan göçlerle giderek sa-yıları azalmıştır. Anavatanlarında kalanların bir kısmı Türkiye'de yaşama-ya devam etmektedir. Yezidilerin Türkiye'de yaşadığı şehirlerden biri de Batman'dır. Bu çalışmada, Batman Beşiri örneğinden hareketle Yezidi toplu-mundaki din referanslı yapılanmalar ele alınmıştır. Göç ile beraber sayıları bir hayli azalmasına rağmen kendi inanç ve kültürlerini korumaya çalışan bura-daki Yezidilerin dini yapılarının sosyal hayata yansımalarının incelenmesi, bu dini grubun tanınması açısından önem arz etmektedir. Yezidiler, kendi içlerin-de din adamları ve müridler olarak iki temel sınıfa ayrılmıştır. Kast sistemine benzer bu yapı, Yezidilerin sosyal hayatı üzerinde önemli etkiler bırakmıştır. Örneğin, toplumsal kastlar arasında evlilik kesinlikle yasaklanmıştır. Diğer taraftan, Mürid kastında olan ve Yezidi toplumunda en geniş tabakayı oluştu-ran sıradan halk, din adamları kastına karşı ekonomik olarak sorumludur. Bu ve buna benzer konuların ele alındığı ve bir saha çalışması olan bu makale, Yezidilerdeki dini teşkilatlanmanın onların sosyal hayatına yansıması üzerin-de durmuştur. İki kısımdan oluşan bu çalışmada önce Yezidilikteki kastlar ve bunların alt teşkilatlanmaları ve daha sonra da bu kastların sosyal hayata yan-sımaları ele alınmıştır. Ekler kısmında da Yezidi köylerinde çekilen fotoğrafla-ra yer verilmiştir. Araştırma kapsamında temel olarak derinlemesine mülakat tekniği kullanılmıştır.
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017
Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde bulunan Şeyh Müslüm Türbesi, hakkında sınırlı
tarihi bilgiler olmas... more Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde bulunan Şeyh Müslüm Türbesi, hakkında sınırlı tarihi bilgiler olmasına karşın yüzlerce yıldır başta yöre halkı olmak üzere birçok insanın ilgisini çekmiş bir ziyaret yeridir. Başlangıçta sadece türbeden müteşekkil olan bu yer, tarihsel süreçte bir külliye haline getirilmiştir. İnsanların çeşitli amaçlar için ziyaret ettiği bu mekân, zamanla bir fenomen haline gelmiştir. Bu çerçevede çalışmada, Şeyh Müslüm Türbesi ve bu türbenin insanlar üzerindeki psikososyal etkisi ele alınmıştır. Burada metfun olan Şeyh Müslüm hakkında ayrıntılı bilgiler olmamasına karşın tarihsel süreçte bu türbenin cazibe merkezi haline gelmesi önemlidir. Türbenin bu dikkat çekici özelliği dikkate alınarak onun insanların psikososyal hayatı üzerinde nasıl yansımaları olduğu ele alınmıştır. Çalışma, iki ay boyunca derinlemesine mülakatlar yapılarak elde edilen verilerin değerlendirilmesi neticesinde oluşturulmuştur.
Hakikat, aranınca bulunur. Peşinden koşulunca kendini açığa çıkarır. Ona ulaşmak için çaba sarf e... more Hakikat, aranınca bulunur. Peşinden koşulunca kendini açığa çıkarır. Ona ulaşmak için çaba sarf etmek gerekir. Din kurucuları, hakikatin ardından en çok gidenlerdir. Dinler tarihine bakıldığında din kurucularının kitlelerden uzaklaşıp inzivaya çekildiği görülür. Vahiy alana veya aydınlanana kadar din kurucuları yalnızlığı bir sığınak olarak görür. Onlar, doğanın içinde tefekküre dalarak kendilerini, toplumlarını ve yaratıcılarını anlamaya çalışırlar. Burada tinsel ve tensel bir arınmaya girerler. Onlar çektikleri acıların ve gösterdikleri çabaların karşılığını zamanla görürler. Yaratıcıdan mesaj alan din kurucuları, tekrar toplumlarına geri dönerler. Onlar aldıkları mesajla toplumu değiştirmeye ve dönüştürmeye çalışırlar.
Sinema, şiirsel bir sanattır. Onun temel öznesi, sinemasal bir varlık olan insandır. Beyaz perde,... more Sinema, şiirsel bir sanattır. Onun temel öznesi, sinemasal bir varlık olan insandır. Beyaz perde, adeta iyi ve kötülerin bütün yönleriyle ortaya konduğu bir ayna gibidir. Buraya insana dair her türlü imkân ya da imkânsızlık yansır. Bu kitap, Doğu ve Batı sinemasından önemli yönetmenlerin ön plana çıkan filmleri çerçevesinde insanı çeşitli boyutlardan ele alma uğraşındadır. Eserde Kim Ki-Duk, Wong-Kar Wai, Theodoros Angelopulos, Abbas Kiyarüstemi, Nuri Bilge Ceylan, Sean Penn ve Jim Jarmusch gibi yönetmenlerin gözünden insanın kadim yolculuğu dile getirilir. Böylece sinemasal insan, sözü edilen yönetmenlerin kamerası aracılığıyla felsefe, sanat, edebiyat, inanç, mitoloji, sosyoloji ve psikoloji bağlamında irdelenir.
Sinema, hayatın farklı yönlerini izleyiciye aktaran büyülü bir sanat dalıdır. İnanç ise sinemanın... more Sinema, hayatın farklı yönlerini izleyiciye aktaran büyülü bir sanat dalıdır. İnanç ise sinemanın vazgeçilmez temasıdır. O, her dönemde kristal bir yalnızlık olarak beyaz perdeye yansır. Bu doğrultuda kitapta karşılaştırmalı bir yaklaşımla inancın edebiyat, sosyoloji, psikoloji ve dinler tarihi çerçevesinde sinemadaki izdüşümü ele alınmaktadır. Dostoyevski, Dede Korkut, Bergman, Dreyer ve Lynch yapıtlarıyla çalışmaya konu olan önemli kişilerdir. Onların yazınsal ve görsel sanat dallarındaki yapıtlarında, inancın bireyde metcezir gibi sancılı gidiş gelişi vardır. İnanç, bu yapıtlar aracılığıyla beyaz perdede bazen şiirsel bir imge bazen de çarmıha gerilen bir sembol olarak ifade bulur. Farklı disiplinler çerçevesinde sinemada inanca bakış, modern dünyanın kalbi yorgun insanı için yeni bir soluklanma olabilir. Dolayısıyla bu metin, kristal yalnızlığı yalın dinginliğe dönüştürme umudunu taşıyanlar için kaleme alınmıştır.
İnsanlık tarihi boyunca her toplumda başvurulan bir ölüm biçimi olan intihar, çok boyutlu psikos... more İnsanlık tarihi boyunca her toplumda başvurulan bir ölüm biçimi olan intihar, çok boyutlu psikososyal bir olgudur. Yabancılaşma, melankoli, dinsel korkular, zihinsel hastalık, aşağılanma, engellenme, aşk, keder, onur ve kendini ifade etme öne çıkan belli başlı intihar sebepleridir. Her toplumda insanlar bu tür nedenlerle çeşitli şekillerde hayatına son verebilmiştir. Fakat intiharda asıl önemli olan nokta, kişinin kendini öldürme duygusuna kaptırmasıdır.
Mehdilik düşüncesi yerlilerde veya medeni toplumların mitoslarında çaresizlik
bağlamında sıkça iş... more Mehdilik düşüncesi yerlilerde veya medeni toplumların mitoslarında çaresizlik bağlamında sıkça işlenen bir temadır. İnsanlar, yaşamları boyunca birtakım güçlüklerle yüz yüze gelir. Bunlar, sınanmak içindir. Bazı insanlar güçlüklerle yüzleşip onun üstesinden gelirken bazıları da hiçbir çaba sarf etmeden ona yenilir. Toplumların psikolojisi de böyledir. Bazı toplumlar felaketler karşısında dirayetlidir. Her türlü zorluğa direnir ve ayakta kalırlar. Bazı toplumlar ise çaresizlik psikolojisindedir, hemen yenilirler. Böyle toplumların aklına gelen ilk şey, biri bizi kurtarsın düşüncesidir. Bu düşünceyi geliştirmek ve haklılıklarını ispatlamak için kendinden öncekilerin yaptıklarına veya kutsal metinlerdeki bazı ifadelere sarılırlar. Savunma psikolojisi denilebilecek bu durum toplumun tembelliğinden, ataletinden ve çaresizliğinden kaynaklanır. Bu çerçevede çalışmada bir kurtuluş biçimi olarak mehdi düşüncesinin ilkel kabilelerde ve mitoslarda nasıl işlendiği ele alınmıştır. Anahtar Kavramlar: Mehdilik, Kurtarıcı, İlkel Kabile, Toplum, Mitos
Her inanç sisteminin kendine özgü sembolleri vardır. Dinler, bu semboller üzerinden
kendini ifade... more Her inanç sisteminin kendine özgü sembolleri vardır. Dinler, bu semboller üzerinden kendini ifade eder. Çünkü semboller, müntesiplerin dinlerine olan aidiyet duygularını güçlendirir. Dindarlar bu semboller, koruyarak ve önemseyerek dinlerine olan bağlılıklarını ifade etmiş olurlar. Bu çerçevede 11 ve 13. yüzyılları arasında üç dinin kutsal saydığı üç ayrı sembol vardır. Bunlar, Yahudilerin Ağlama Duvarı, Hıristiyanların Kutsal Kabir Kilisesi ve Müslümanların Kubbetüs Sahra’sıdır. Bu üç farklı sembol, hem dinlerin kendine özgülüğünü hem de birbiri üzerindeki etkisini ortaya koyar. Çünkü söz konusu her üç sembol, kendi dinlerine ait özel çizgileri ifade ederken aynı zamanda birlikte yaşamaktan kaynaklı etkilenmeleri de dışa vurmaktadır. Bir arada yaşayan üç din, insanların yaşam tarzına etki ettiği gibi mimarisine etki etmektedir. Dolayısıyla üç dinin inananları arasında dinsel, sosyal ve kültürel etkileşimler ortaya çıkmaktadır. Bu etkileşimin en net hissedildiği zaman dilimi Selahaddin Eyyubi dönemidir. Tarihinde farklı kültürlere ev sahipliği yapan Kudüs, Selahaddin Eyyubi döneminde hoşgörülü bir ortam yakalamıştır. Kudüs, bu dönemde birlikteliğin ve beraber yaşama kültürünün önemli bir örneğini sergilemiştir. Selahaddin Eyyubi, Yahudilerin Ağlama Duvarı’nda, Hıristiyanların Kutsal Kabir Kilisesi’nde ve Müslümanların da Kubbetüs Sahra’da istediği gibi ibadet etmelerini sağlamıştır. Her dinin müntesibi bu dönemde istediği zaman bu kutsal mekânları ziyaret edebilmiş ve orada kendilerine ait ritüelleri gerçekleştirebilmiştir. Kudüs’teki bu farklı dinsel mekânlar, Selahaddin yönetiminde silikleşmemiş hatta hoşgörünün sembolü olarak hem o dönemde hem de sonraki zamanlarda bir arada yaşama kültürünün sembolleri olarak anılagelmiştir.
On dokuzuncu yüzyılın sonundan yirminci yüzyılın ortalarına kadar birçok farklı alandaki birikimi... more On dokuzuncu yüzyılın sonundan yirminci yüzyılın ortalarına kadar birçok farklı alandaki birikimiyle çeşitli eserler ortaya koyan bir âlim olan Kâmil b. Hüseyin b. Mustafa Pâlî el-Halebî el-Ğazzî, “Nehrü’z -zeheb fî tarîhi’l-Haleb” adlı çalışmasıyla tarihe ve tarihçilere önemli bir kaynak sağlamıştır. Aynı zamanda bir şair ve gezgin olan el-Ğazzî, söz konusu eserinde Urfa livasının fiziki, idari, siyasi ve beşeri özelliklerini; yerel desen ve motiflerini, şehrin dinsel simgelerini detaylı olarak dile getirmiştir. Bu eserde el-Ğazzî, Urfa/Ruha’yı anlatırken sistematik bir metot kullanmıştır. Urfa livasının tarihini, bu şehrin sınırlarını ve konumunu, isminin nereden geldiğini bir kronolojiye bağlı kalarak anlatmıştır. Bu tarihi perspektifin yanında el-Ğazzî, fenomenolojik bir yaklaşımla şehrin fenomen ve simgelerini ele almıştır. Özellikle peygamberlerin ve diğer dinsel şahsiyetlerin bu şehirde nasıl iz bıraktığını ve buradaki kutsal yapıların şehrin dokusunu nasıl etkilediğini dikkat çekici ve merak uyandırıcı bir üslupla dile getirmiştir. Bugün yapılan arkeolojik kazılar nasıl ki Urfa’nın tarihin en eski şehri olduğu gerçeğini ortaya koyuyorsa el-Ğazzî’nin “Nehrü’z-zeheb fî tarîhi’l-Haleb” adlı eseri de bu şehrin geçmişten getirdiği tarihsel bilinçaltıyla her dönemde önemini koruduğunu ifade etmektedir. Bu çerçevede bu eser, el-Ğazzî’nin yaşadığı dönemin gözüyle Urfa’nın ilgi çekici bir tasvirini ortaya koymaktadır.
Çevrenin korunması konusunda semavi dinlerin birçok emri vardır. Bu dinlerden biri de Yahudilikti... more Çevrenin korunması konusunda semavi dinlerin birçok emri vardır. Bu dinlerden biri de Yahudiliktir. Bu inanç sisteminin kutsal metni Tanah'ta çevre duyarlılığıyla ilgili birçok pasaj bulmak mümkündür. Bu metinde Tanrı'nın dünyayı nasıl özenli bir şekilde yarattığı vurgulanır. Başlangıçta Tanrı'nın gökleri ve yeri yarattığını belirten pasajlar, insanları yaratılış ve hayatın kıymetini bilmeleri konusunda uyarır. Gökyüzüne, dağlara, ırmaklara ve toprağa dikkat çeken Tanah, insanların çevre konusunda duyarlı olmasını ister. Tanah gibi Talmud da çevre bilinci konusunda Yahudilere öğütler verir. Yahudi din bilginleri, ekolojinin önemli bir konu olduğunu belirterek çevreyi koruma ve kirliliği önleme hususunda Yahudilere birtakım önerilerde bulunur. Talmud'ta kötü kokuların rüzgârla batıdan şehre ulaşmaması için tabakhanelerin şehir sınırlarının 30 metre uzaklığında ve yalnızca şehrin doğusunda kurulması gerektiği belirtilir. Yine burada harman dövme alanlarının rüzgârla taşınan samanlardan ötürü kirlenmemesi için şehrin uzağında olması gerektiği ifade edilir. Talmud, çevre konusunda Yahudileri hassas olmaya davet ederek meyve ağaçlarının kesilmemesi konusunda onlara uyarıda bulunur. Bu anlayış doğrultusunda Yahudiler, bahçeleri ve yeşilliği olmayan bir şehirde yaşamayı doğru bulmazlar. Doğal kaynakları korumak, ağaçlar için şükretmek, çevreyi kirletmemek ve geri dönüşüme dikkat etmek Yahudilerin çevre ahlakı konusunda üzerinde titizlikle durduğu konulardır. Bu çerçevede tebliğde Yahudiliğin bu bakış açısı ele alınmaya çalışılacaktır Abstract Monotheistic religions impose numerous commandments with relation to environmental protection. One of the aforementioned religions is Judaism. It is possible to find many excerpts related to environmental awareness in the scripture of this belief system, the Tanakh. The scripture emphasizes how God delicately created the world. The passages stating that God first created the sky and the land, warn people to be grateful for the creation and the life itself. In drawing attention to the sky, mountains, rivers and the land, the Tanakh demands people to be environmentally conscious. As the Old Testament, Talmud also advises Jews on the environmental awareness. Jewish religious scholars give some recommendations to Jews in terms of environmental protection and pollution prevention while attaching importance to ecology. In Talmud, it is stated that tanneries should be established at a distance of 30-m from the city borders and only in the east of the city so as to avoid bad odors to reach the city carried by wind from the west. Similarly, the text also points out that threshing floors should be situated far from the city in order to prevent pollution caused by straws transported by wind. Talmud exhorts Jews to not to cut down fruit trees by urging them to be environmentally aware. In parallel with this understanding, Jews do not find it right to live in a city that does not possess gardens and lush appearance of flourishing vegetation. Among the issues on which Jews lay great emphasis regarding environmental ethics are to protect natural sources, to be grateful for trees, to keep the environment clean and to give importance to recycling. Within this framework, this perspective of Jews will be analyzed in this study.
Uploads
Papers by Necati Sümer
Hristiyanlıkta şehitlik kurumu bu açıdan önemlidir. İnancı uğruna canını verenlerden biri de Azize Agatha’dır. Üçüncü yüzyılın sembol şahsiyeti hâline gelen Agatha, bakire ve iffetli bir kadın olarak Hristiyanlar için değerlidir. Azizenin bilhassa önemi, dönemin pagan otoritesine hayır demiş olmasından gelir. Baskı ve işkenceler karşısında inancı sayesinde ayakta kalan Azize, Hristiyanlara göre İsa’nın yolunu takip etmiştir. İsa gibi Agatha’nın da payına şiddet, acı ve ölüm düşmüştür. Münzevi ve
sade bir hayatı tercih etmesine rağmen güzelliğinden etkilenen bir zorba pagan yöneticinin zulmüne uğramıştır. Yirmi yıllık yaşamı acıyla noktalanmıştır. Göğüsleri kesilip ateşler içine atılsa da Agatha inancından vazgeçmemiştir. Azizenin hayat öyküsünü, sanata yansımasını ve Hristiyanlık tarihindeki yerini anlamak, bu çalışmanın temel gayesini teşkil etmiştir. Bu çerçevede hakkında çok az bilgi
bulunan fakat Hristiyanlık tarihinde hatırı sayılı bir yeri olan Azize Agatha, var olan literatür çerçevesinde ele alınmıştır.
benzer etnik yapıyı, dili, inancı ve kültürü paylaşan birçok topluluk girer.
Bu topluluklardan ön plana çıkanı Asantlardır. Etno-dinsel bir toplum olan
Asantlar, monarşi yönetim biçimiyle bugün Gana ülkesinin sınırları içinde
varlığını sürdürmektedir. Asantlar, Afrika’da kendine özgü bir dinsel geleneğe ve kültüre sahiptir. Bu topluluk, Nyam adı verilen yüce bir tanrıya inanır. Deus otiosus olan bu tanrı, alt tanrılar aracılığıyla Asantların yaşamına
müdahale eder. Asant halkı, aracı tanrılar ve ata ruhları aracılığıyla Nyam
ile iletişim kurar. İnsanlar, tanrıya çeşitli takdimeler sunarak onu memnun
etmeye çalışır. Kendine özgü dini törenleri, bayramları ve pratikleri olan
Asantlar, Akanların ana modeli gibidir. Asantlar için din, hayatın merkezindedir. Hayatlarının her bölümü din çerçevesinde şekillenir. Doğum, ergenlik, evlilik ve ölüm törenleri inançları çerçevesinde kutlanır. Asantlar tanrı,
evren, insan ve ahiret anlayışlarını ise çeşitli sembollerle dile getirirler. Bu
topluluk, Afrika’da hatırı sayılır bir kitleye sahip olmasına rağmen dünyada
çok fazla bilinmemektedir. Bu çalışma, ülkemizde de pek bilinmeyen bu
etnik ve dinsel topluluğu tanıtmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede Akanların
bir kolu olan Asantlar, dinler tarihinde güncel kabul edilen ve çağdaş Din
Antropolojisi disiplininin verilerini dikkate alan “yeni mukayesecilik” adı
verilen yaklaşımla ele alınmıştır.
tarihi bilgiler olmasına karşın yüzlerce yıldır başta yöre halkı olmak
üzere birçok insanın ilgisini çekmiş bir ziyaret yeridir. Başlangıçta sadece
türbeden müteşekkil olan bu yer, tarihsel süreçte bir külliye haline getirilmiştir.
İnsanların çeşitli amaçlar için ziyaret ettiği bu mekân, zamanla bir
fenomen haline gelmiştir. Bu çerçevede çalışmada, Şeyh Müslüm Türbesi
ve bu türbenin insanlar üzerindeki psikososyal etkisi ele alınmıştır. Burada
metfun olan Şeyh Müslüm hakkında ayrıntılı bilgiler olmamasına karşın
tarihsel süreçte bu türbenin cazibe merkezi haline gelmesi önemlidir. Türbenin
bu dikkat çekici özelliği dikkate alınarak onun insanların psikososyal
hayatı üzerinde nasıl yansımaları olduğu ele alınmıştır. Çalışma, iki ay boyunca
derinlemesine mülakatlar yapılarak elde edilen verilerin değerlendirilmesi
neticesinde oluşturulmuştur.
Hristiyanlıkta şehitlik kurumu bu açıdan önemlidir. İnancı uğruna canını verenlerden biri de Azize Agatha’dır. Üçüncü yüzyılın sembol şahsiyeti hâline gelen Agatha, bakire ve iffetli bir kadın olarak Hristiyanlar için değerlidir. Azizenin bilhassa önemi, dönemin pagan otoritesine hayır demiş olmasından gelir. Baskı ve işkenceler karşısında inancı sayesinde ayakta kalan Azize, Hristiyanlara göre İsa’nın yolunu takip etmiştir. İsa gibi Agatha’nın da payına şiddet, acı ve ölüm düşmüştür. Münzevi ve
sade bir hayatı tercih etmesine rağmen güzelliğinden etkilenen bir zorba pagan yöneticinin zulmüne uğramıştır. Yirmi yıllık yaşamı acıyla noktalanmıştır. Göğüsleri kesilip ateşler içine atılsa da Agatha inancından vazgeçmemiştir. Azizenin hayat öyküsünü, sanata yansımasını ve Hristiyanlık tarihindeki yerini anlamak, bu çalışmanın temel gayesini teşkil etmiştir. Bu çerçevede hakkında çok az bilgi
bulunan fakat Hristiyanlık tarihinde hatırı sayılı bir yeri olan Azize Agatha, var olan literatür çerçevesinde ele alınmıştır.
benzer etnik yapıyı, dili, inancı ve kültürü paylaşan birçok topluluk girer.
Bu topluluklardan ön plana çıkanı Asantlardır. Etno-dinsel bir toplum olan
Asantlar, monarşi yönetim biçimiyle bugün Gana ülkesinin sınırları içinde
varlığını sürdürmektedir. Asantlar, Afrika’da kendine özgü bir dinsel geleneğe ve kültüre sahiptir. Bu topluluk, Nyam adı verilen yüce bir tanrıya inanır. Deus otiosus olan bu tanrı, alt tanrılar aracılığıyla Asantların yaşamına
müdahale eder. Asant halkı, aracı tanrılar ve ata ruhları aracılığıyla Nyam
ile iletişim kurar. İnsanlar, tanrıya çeşitli takdimeler sunarak onu memnun
etmeye çalışır. Kendine özgü dini törenleri, bayramları ve pratikleri olan
Asantlar, Akanların ana modeli gibidir. Asantlar için din, hayatın merkezindedir. Hayatlarının her bölümü din çerçevesinde şekillenir. Doğum, ergenlik, evlilik ve ölüm törenleri inançları çerçevesinde kutlanır. Asantlar tanrı,
evren, insan ve ahiret anlayışlarını ise çeşitli sembollerle dile getirirler. Bu
topluluk, Afrika’da hatırı sayılır bir kitleye sahip olmasına rağmen dünyada
çok fazla bilinmemektedir. Bu çalışma, ülkemizde de pek bilinmeyen bu
etnik ve dinsel topluluğu tanıtmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede Akanların
bir kolu olan Asantlar, dinler tarihinde güncel kabul edilen ve çağdaş Din
Antropolojisi disiplininin verilerini dikkate alan “yeni mukayesecilik” adı
verilen yaklaşımla ele alınmıştır.
tarihi bilgiler olmasına karşın yüzlerce yıldır başta yöre halkı olmak
üzere birçok insanın ilgisini çekmiş bir ziyaret yeridir. Başlangıçta sadece
türbeden müteşekkil olan bu yer, tarihsel süreçte bir külliye haline getirilmiştir.
İnsanların çeşitli amaçlar için ziyaret ettiği bu mekân, zamanla bir
fenomen haline gelmiştir. Bu çerçevede çalışmada, Şeyh Müslüm Türbesi
ve bu türbenin insanlar üzerindeki psikososyal etkisi ele alınmıştır. Burada
metfun olan Şeyh Müslüm hakkında ayrıntılı bilgiler olmamasına karşın
tarihsel süreçte bu türbenin cazibe merkezi haline gelmesi önemlidir. Türbenin
bu dikkat çekici özelliği dikkate alınarak onun insanların psikososyal
hayatı üzerinde nasıl yansımaları olduğu ele alınmıştır. Çalışma, iki ay boyunca
derinlemesine mülakatlar yapılarak elde edilen verilerin değerlendirilmesi
neticesinde oluşturulmuştur.
Dostoyevski, Dede Korkut, Bergman, Dreyer ve Lynch yapıtlarıyla çalışmaya konu olan önemli kişilerdir. Onların yazınsal ve görsel sanat dallarındaki yapıtlarında, inancın bireyde metcezir gibi sancılı gidiş gelişi vardır. İnanç, bu yapıtlar aracılığıyla beyaz perdede bazen şiirsel bir imge bazen de çarmıha gerilen bir sembol olarak ifade bulur. Farklı disiplinler çerçevesinde sinemada inanca bakış, modern dünyanın kalbi yorgun insanı için yeni bir soluklanma olabilir. Dolayısıyla bu metin, kristal yalnızlığı yalın dinginliğe dönüştürme umudunu taşıyanlar için kaleme alınmıştır.
bağlamında sıkça işlenen bir temadır. İnsanlar, yaşamları boyunca birtakım
güçlüklerle yüz yüze gelir. Bunlar, sınanmak içindir. Bazı insanlar güçlüklerle
yüzleşip onun üstesinden gelirken bazıları da hiçbir çaba sarf etmeden
ona yenilir. Toplumların psikolojisi de böyledir. Bazı toplumlar felaketler
karşısında dirayetlidir. Her türlü zorluğa direnir ve ayakta kalırlar. Bazı toplumlar
ise çaresizlik psikolojisindedir, hemen yenilirler. Böyle toplumların aklına
gelen ilk şey, biri bizi kurtarsın düşüncesidir. Bu düşünceyi geliştirmek
ve haklılıklarını ispatlamak için kendinden öncekilerin yaptıklarına veya kutsal
metinlerdeki bazı ifadelere sarılırlar. Savunma psikolojisi denilebilecek bu
durum toplumun tembelliğinden, ataletinden ve çaresizliğinden kaynaklanır.
Bu çerçevede çalışmada bir kurtuluş biçimi olarak mehdi düşüncesinin ilkel
kabilelerde ve mitoslarda nasıl işlendiği ele alınmıştır.
Anahtar Kavramlar: Mehdilik, Kurtarıcı, İlkel Kabile, Toplum, Mitos
kendini ifade eder. Çünkü semboller, müntesiplerin dinlerine olan aidiyet duygularını
güçlendirir. Dindarlar bu semboller, koruyarak ve önemseyerek dinlerine olan bağlılıklarını ifade etmiş olurlar. Bu çerçevede 11 ve 13. yüzyılları arasında üç dinin
kutsal saydığı üç ayrı sembol vardır. Bunlar, Yahudilerin Ağlama Duvarı, Hıristiyanların
Kutsal Kabir Kilisesi ve Müslümanların Kubbetüs Sahra’sıdır.
Bu üç farklı sembol, hem dinlerin kendine özgülüğünü hem de birbiri üzerindeki
etkisini ortaya koyar. Çünkü söz konusu her üç sembol, kendi dinlerine ait özel çizgileri
ifade ederken aynı zamanda birlikte yaşamaktan kaynaklı etkilenmeleri de dışa
vurmaktadır. Bir arada yaşayan üç din, insanların yaşam tarzına etki ettiği gibi mimarisine
etki etmektedir. Dolayısıyla üç dinin inananları arasında dinsel, sosyal ve kültürel
etkileşimler ortaya çıkmaktadır. Bu etkileşimin en net hissedildiği zaman dilimi
Selahaddin Eyyubi dönemidir.
Tarihinde farklı kültürlere ev sahipliği yapan Kudüs, Selahaddin Eyyubi döneminde
hoşgörülü bir ortam yakalamıştır. Kudüs, bu dönemde birlikteliğin ve beraber yaşama
kültürünün önemli bir örneğini sergilemiştir. Selahaddin Eyyubi, Yahudilerin Ağlama
Duvarı’nda, Hıristiyanların Kutsal Kabir Kilisesi’nde ve Müslümanların da Kubbetüs
Sahra’da istediği gibi ibadet etmelerini sağlamıştır. Her dinin müntesibi bu dönemde
istediği zaman bu kutsal mekânları ziyaret edebilmiş ve orada kendilerine ait ritüelleri
gerçekleştirebilmiştir. Kudüs’teki bu farklı dinsel mekânlar, Selahaddin yönetiminde
silikleşmemiş hatta hoşgörünün sembolü olarak hem o dönemde hem de sonraki zamanlarda
bir arada yaşama kültürünün sembolleri olarak anılagelmiştir.