Anadolu Selçuklu dönemi taçkapıları arasında Divriği Ulu Camii taçkapılarının ayrı bir önemi vard... more Anadolu Selçuklu dönemi taçkapıları arasında Divriği Ulu Camii taçkapılarının ayrı bir önemi vardır. Bu taçkapılar arasında da Cennet Kapı adıyla bilinen kuzey taçkapı diğerlerinden farklı biçimde yapılmış bezeme yoğunluğu ile dikkati çekmektedir. Yapı ve taçkapılar hakkında yapılan yayınlarda bezemedeki bu yoğunluğa dikkat çekilmiş, taçkapıların yapısal bazı özelliklerine araştırmalarda sınırlı yer verilirken bazı özelliklerine ise hiç değinilmemiştir. Bu bağlamda araştırmada; taçkapıda kullanılan kesme taşların örgü şekilleri üzerinde durulacak, giriş açıklığının üzerindeki düz kemerin kesme taşları ayrıntılı olarak ele alınacak ve taçkapıdaki kakma tekniğinde yapılan taşlar ve bu tekniğin taçkapı üzerinde kullanılma sebepleri ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Anadolu Selçuklu dönemi boyunca kesme taş malzemeyle yapılan bütün yapılar taşların derzlerinin alt ve üstündeki taşların yaklaşık olarak ortalarına gelecek şekilde dizilmesiyle oluşturulmuştur. Yani şaşırtmalı olarak birbiri üzerine yerleştirilen taşlar duvar yapım tekniğinin ana ilkesi olmuştur. Ancak Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısının inşasında bu tekniğin göz ardı edildiği, taşların daha çok bordürler dâhilinde birbiri üzerine yerleştirildiği tespit edilmiştir. Anadolu Selçuklu yapılarında düz kemerler ya geçmeli taşlarla ya da düşeydeki yüzeyleri pahlanan taşlarla yapılmıştır. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısında giriş açıklığının üzerindeki düz kemer ise taşların kemer taşı formatından tamamen çıktığı kendine özgü bir hal almıştır. Diğer düz kemerlerde düşeyde pahlanan taş yüzeyleri Kuzey Taçkapı düz kemerinde yatayda pahlanarak eşsiz bir tasarım elde edilmiştir. Kakma tekniği Anadolu Selçuklu yapılarında genelde renkli taşlar kullanılarak yapılmıştır. Büyük ölçekli taşların yüzeylerinin oyulması ve bu bölümlere küçük ölçekli renkli taş malzemenin kakılmasıyla oluşmaktadır. Dönem yapıları itibariyle kakma tekniği daha çok geometrik bezeme üzerinde görülmektedir ve kakılan taşla renkli taş yüzeylerinin eşit yükseltide oldukları dikkati çekmektedir. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısındaki kakma tekniğindeki taşlar ise hem renkli değildir hem de kakıldığı taştan daha yüksek yapılmıştır. Kakılan taşların büyük bölümünün de derzleri kapattığı görülmektedir. Böylelikle derzler büyük oranda takip edilememektedir ve giriş açıklığı üzerindeki düz kemerin kilit sisteminin çözülebilmesi zorlaştırılmıştır.
İstanbul’da yaşayanlar bilirler, Divanyolu’nun kenarındaki Sultan II. Mahmud Türbesi Haziresi Osm... more İstanbul’da yaşayanlar bilirler, Divanyolu’nun kenarındaki Sultan II. Mahmud Türbesi Haziresi Osmanlı payitahtının en karakteristik yeşil alanı, bir kabristanın şehirli görünüme katılmış en görkemli örneğidir. Bir selatin camisinin güney duvarı dışında oluşan hazireler yerine, sadece bir sultan türbesi çevresinde vücut bulan bu örnek, Esma Sultan’ın Kışlık Sarayı bahçesinde, şehrin en önemli arteri Divanyolu’nu da göz ardı etmeksizin şekillenmiştir. Burada Osmanlı hazirelerinin geleneksel konumları, ölüm, sonluluk-sonsuzluk vb. düşüncelerin ötesinde taşa oyulan belgeleri kuşatan etkileyici dekor öne çıkmaktadır. 1840 yılında tamamlandığı anlaşılan türbeden 14 yıl sonra alana katılan hanedan mensupları, sadrazamlar ve komutanlardan oluşan yeni kimlikler 137 adet mezarla temsil edilmektedir. Bilim dünyasına çok yönlü katkıları olacak bu çalışma yarınki kent tasarımına da ışık tutacak bir örneği anlatmaktadır. Türbe çevresindeki sessizler bahçesi İstanbul ile ilgilenen araştırmacıların gündeminde olmuş fakat mezar taşlarının okunarak güvenilir bir kataloğa dönüştürülmesi, aksonometrik çizimlerin ve plastik ayrıntıların bilimsel kurallara uygun ve en doğru biçimde ancak bu kitapta yer almış olması, sadece sanat tarihçilerin değil; tarihle ve şehirle ilgilenen herkes için olağanüstü bir kaynak oluşturmuştur. Çünkü Dr. Mustafa Bulut’un hazırladığı bu kitap, bir hazire veyahut mezaristan algısının payitaht içindeki en başarılı göstergesi olarak bize sunuluyor.
Anadolu Selçuklu yapılarında taçkapılar, beden duvarlarından dışa taşkın ve yapıyı aşan ölçüleri... more Anadolu Selçuklu yapılarında taçkapılar, beden duvarlarından dışa taşkın ve yapıyı aşan ölçüleri, geometrik ve bitkisel süslemeli bordürleriyle dikkati çekmektedir. Taçkapı yüzeyinin üç tarafını çeviren bordürler farklı genişlikte tasarlanmışlar ve üzerlerine çok çeşitli süslemeler yapılmıştır. Bu bordürlerin en büyük ve en dikkat çekeni ana bordürdür. Bordür bezemelerinde 13. yüzyıl ilk yarısına kadar geometrik süsleme kullanılmıştır. 13. yüzyıl ikinci yarısından itibaren geometrik ve bitkisel kompozisyonların birlikte kullanıldığı taçkapı ana bordürlerinde yüzyıl sonlarına doğru ise bitkisel kompozisyonların hâkim olduğu görülmektedir. Geometrik süslemeye sahip ana bordürlerin süslemelerinde çokgenlerin kenar sayılarının kronolojik olarak arttığı izlenebilmektedir. İlk yapılarda genel olarak sekiz veya on olan kenar sayıları zamanla onikiye, onaltıya çıkmıştır. Bu artış ana bordür genişliklerinin artmasını da beraberinde getirmiştir. Geometrik kompozisyonlar içerisinde kullanılan bitkisel süsleme, Anadolu Selçuklu sanatında az sayıdaki iki eksenli sonsuz karakterli bitkisel süsleme örneklerini bünyesinde barındırması nedeniyle özel bir konuma sahiptir. 13. yüzyıl sonuna doğru yapılan yapıların ana bordürlerinde ise sınırlı veya tek eksenli sonsuz karakterli bitkisel kompozisyonlar tercih edilmiştir. Anadolu Selçuklu taçkapılarının özellikle kavsara kemeri üzerindeki bölümlerinin yıkılması nedeniyle bu bölümdeki süslemelerin ne şekilde oldukları hakkındaki bilgiler sınırlı kalmaktadır. Bazı taçkapı ana bordürlerinde de görülebileceği üzere taçkapıların ana bordürlerinde her zaman düşeyde düzenlenen kompozisyonla yatayda düzenlenen kompozisyonun raport özellikleri aynı değildir. Araştırmada ana bordürlerdeki kompozisyonların çokgen ve raport özelliklerine de yer verilmiş ve üst bölümü yıkılan bu taçkapıların ne şekilde restitüsyonlarının yapılacağına dair öneriler sunulmuştur. Abstract Portals in the Anatolian Seljuk buildings attract attention with their geometrical and floral ornaments and their overflowing dimensions from the body walls. Borders, which rotate three sides of the portal's surface, are designed in different widths and are decorated with various kinds of decorations. The biggest and most remarkable of these borders is the main border. Geometric ornaments were used in border decoration until the first half of the 13th century. Since the second half of the 13th century, the geometric and floral compositions have been used together, however, towards the end of the 20th century, it is seen that herbal compositions are dominant. It can be observed that the number of edges of polygons increased chronologically in the ornaments of the main borders with geometric ornaments. In the first buildings, the numbers of edges are generally eight or ten, and then they increased to twelve and sixteen. This increase brought about the increase in the main border widths. Herbal ornament used in geometric compositions has a special position in Anatolian Seljuk art because it contains a few numbers of biaxial endless characters. In the main borders of the buildings constructed towards the end of the 13th century, limited or uniaxial herbal compositions with infinite character were preferred. Due to the destruction of the parts of the Anatolian Seljuk portals, especially on the recessed (Kavsara) Arch, information about the decorations in this section remains limited. As can be seen in some of the main borders of the portals, the report characteristic of the vertical border composition of the crown gate is not always same with the characteristic of the horizontal composition. In the research, polygon and rapport characteristics of the compositions in the main borders were also included and suggestions were made about the restitutions of these portals whose upper part was demolished.
TÜRK İSLAM MEDENİYETİ AKADEMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, 2020
Anadolu Selçuklu sanatında süslemeler; geometrik, bitkisel, figüratif ve yazı
başlıkları altında ... more Anadolu Selçuklu sanatında süslemeler; geometrik, bitkisel, figüratif ve yazı başlıkları altında incelenmiştir. 12. yy sonlarından 13. yy ilk yarısına kadar yoğun olarak kullanılan geometrik süslemeler, Selçuklunun ilk yapılarında dahi belirli bir gelişmişlik düzeyiyle kendisini göstermiştir. 13. yy sonlarına doğru yapıları, daha çok bitkisel kompozisyonlar bezemektedir. Önceleri küçük bordürler üzerinde karşılaşılan bitkisel süslemeler zamanla taçkapının bütün yüzeyinde kullanılmaya başlanmıştır. Yüzlerce farklı forma ulaşabilen bitkisel kompozisyonların büyük bölümünü sınırlı ve tek eksenli sonsuz karakterli kompozisyonlar oluşturmaktadır. Ana bordürlerde kullanımı yaygınlaşan bitkisel kompozisyonların iki eksenli sonsuz karakterli olanlarına Anadolu Selçuklu sanatında az rastlanmaktadır. Bu durum Anadolu Selçuklu sanatında, bitkisel süslemenin gelişiminin geometrik süsleme kadar tamamlanamadığı şeklinde yorumlanabilir. Ayrıc buna bitkisel kompozisyonların yoğun olarak kullanıldığı sürenin kısa oluşunun da neden olduğu söylenebilir. Araştırmada; sayıları oldukça az olan iki eksenli sonsuz karakterli bitkisel kompozisyonların Anadolu Selçuklu yapılarında tespit edilerek özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Anahtar kelimeler
Selçuklu Çizgileri Anadolu Selçuklu Geometrik Kompozisyonları, 2020
Dr. Mustafa Bulut’un “Selçuklu Çizgileri” başlığı altında derleyip sunduğu birikim, şu ana ... more Dr. Mustafa Bulut’un “Selçuklu Çizgileri” başlığı altında derleyip sunduğu birikim, şu ana kadar bu alanda yapılan girişimler arasında zengin bir örneği teşkil ediyor. Konunun sınırlarını ve yaklaşım tarzını anlatan bir “Giriş” bölümünden sonra, taş, tuğla, ahşap, çini ve alçı gibi farklı malzeme ve teknikler üzerinden örneklenen konu, daha sonra şekillerin birleşme-bağlanma tarzlarına göre tipolojik bir sınıflandırma boyutunda inceleniyor.
Toplam 177 mimari esere ait 763 çizim eşliğindeki zengin envanter, yeterli sayıdaki kaynak ile desteklendiğinden güvenilir ve kesin sonuçlara epeyce yaklaşmış bulunuyor. Selçuklu sanatının bir kesitindeki resimsiz bir üslubun böylesine sürükleyici bir bilmece halinde ele alınması kitabın en çekici tarafıdır. Sanat Tarihçisi, sanatçı ve uygulamacılara sağlam veriler sunan araştırmanın “Sonuç” bölümünün okunmasını özellikle önermek durumundayız.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ DERGİSİ , 2019
which can be defined as making the composition-joint relation of the decoration with the same hei... more which can be defined as making the composition-joint relation of the decoration with the same height of composition height and height of stone blocks. Therefore, considering the results, it can be said that the decoration has previously been made on the constructions that we witness the composition-joint relation, and that the structure was made before for other constructions. However, comparing to the structures where the composition-joint relationship is seen, the structures in which this relationship is not seen have some errors in terms of the construction technique.
Aksaray Sultan Hanı avlu taçkapısının ana nişinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesi, kavsar... more Aksaray Sultan Hanı avlu taçkapısının ana nişinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesi, kavsara kemeri üstündeki yıkılan bölümlerin, bulunan mimari parçalar ve bordürlerdeki geometrik kompozisyonların çoğaltılma kuralları dikkate alınarak tamamlanması ve günümüzde yok olmuş haldeki renkli taş malzemenin de taçkapı üzerinde renkli şekilde gösterilerek bir restitüsyon denemesi yapılması amaçlanmıştır.
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2017
Öz Köy odaları, köye çeşitli sebeplerle uğrayan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı, köy halkı... more Öz Köy odaları, köye çeşitli sebeplerle uğrayan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı, köy halkının düğün, bayram kutlamaları, sohbetler, cenaze törenleri, asker uğurlama, eğitim ve benzeri sosyal ve kültürel amaçlarla bir araya geldiği sivil mimari örnekleridir. Köydeki varlıklı insanların yaptırdıkları bu yapılar, çok uzun bir süre köylerde sosyal ve kültürel hayatın devamında önemli bir rol üstlenmiştir. Bu makalede sanat tarihi disiplini içerisinde Sivas ili İlbeyli nahiyesi sınırlarında yer alan Koyuncu, Çallı, Söğütçük ve Gözmen köylerindeki kültürel mirasımızın bir parçasını oluşturan köy odaları ele alınmıştır. Genel olarak taş malzemeyle tek katlı olarak yapılan köy odaları, asıl oda ve yardımcı birimlerden oluşmaktadır. Evlerden genellikle bağımsız olarak inşa edilen bu yapıların yardımcı birimleri ise asıl odanın bitişiğinde şekillenmektedir. Yöresel özellikleri ilk bakışta görülebilen, ahşap, kalemişi ve alçı süslemelerin yoğun olarak kullanıldığı odalar tavan süslemeleri bakımından da oldukça zengindir. Özellikle Orta Anadolu bölgesinde sıkça karşılaştığımız köy odalarını, yöresel özellikleriyle İlbeyli nahiyesinde de görmek mümkündür. Geçmişte bu bölgede hemen her köyde birkaç köy odası bulunurken, günümüzde bu köy odalarının bir kısmı yok olmuş, bir kısmı da yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. 20. yüzyılın ilk yarısına kadar amaçları doğrultusunda kullanılan bu yapılar, gelişen teknoloji ve ulaşım imkânları nedeniyle konaklama işlevlerini büyük oranda yitirmelerine rağmen bunun dışındaki faaliyetlerine kısmen de olsa devam etmektedir.
TÜRK - İSLAM MEDENİYETİ AKADEMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, 2016
Bu sayı Esenek Eğitim Merkezi ve Anka Danışma Grubu A.Ş.' nin katkılarıyla yayınlanmıştır. . SULT... more Bu sayı Esenek Eğitim Merkezi ve Anka Danışma Grubu A.Ş.' nin katkılarıyla yayınlanmıştır. . SULTAN II. MAHMUT TÜRBESi HAZİRESi'NDEKi ULUSAL MİMARLIK DÖNEMİ MEZARtARI . Dr. Mustafa BULUT• Öz Osıruinlı Devleti'nin son dönemleri ile Cumhuriyet'irl ilk yıllaruu kapsayan illusal Mimarlık Dönemi, SelçuJ9u ve Osmanlı Klasik Dönem mimarlık up$urlarından ilham alrruş ve bu anlayışta ürünler vermiştir. Bu anlayış zamanla mezar taşlarına da yansınuş ve mezar mimarisinde özgün örnekler verilmiştir.
FSM Scholarly Studes a Journal of Humantes and Socal Scences, 2013
Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde önemli memuriyetlerin ardından, kısa bir süre sadrazamlık ya... more Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde önemli memuriyetlerin ardından, kısa bir süre sadrazamlık yapmış olan Mahmut Şevket Paşa, bu görevde iken bir suikast sonucu şehit olmuştur. 31 Mart ayaklanmasının bastırılması ve meşrutiyetin yeniden ilanı gibi olaylarda önemli roller üstlenen Mahmut Şevket Paşa'nın türbesi de yine bu olayların sonucunda yaptırılan Abide-i Hürriyet Anıtı'nın hemen yanına inşa edilmiştir. Mimar Kemalettin tarafından tasarlanan bu türbe; plan, kuruluş ve süsleme özellikleri bakımından Ulusal Mimarlık Dönemi'nin bütün özelliklerini yansıtmaktadır. Türbenin mezar odası ve çift cidarlı kubbe uygulaması ise, kendini dönemindeki diğer türbelerden ayıran önemli özellikleridir.
ORTAÇAG-TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARASTIRMALARII SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ - 18-20 EKİM 2012, 2014
07 t02l2o|4 taıih ve 2ol4l -3numarah Cumhuriyet Ünivetsitesi Yayın Komisyonu Kararı ve lglo2l2o|4... more 07 t02l2o|4 taıih ve 2ol4l -3numarah Cumhuriyet Ünivetsitesi Yayın Komisyonu Kararı ve lglo2l2o|4 t.fjıh ve 20|4tl-6numara1ı Yönetim Kurulu Kararı ile baslmı uygun görülmüştür rsBN -978-605-4561-28-5 (Tk)
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021
Certainly, the most important elements in Anatolian Seljuk structures are the portals. These port... more Certainly, the most important elements in Anatolian Seljuk structures are the portals. These portals (gates), which attract attention with the density of their decorations and ornaments and monumental dimensions, are the most striking elements of the buildings. Although the portal gates which are the products of a particular tradition are similar to each other in general terms, they considerably differ in details. These differences can be described as regional features. It can be said that, the portals that clearly show the regional characteristics among the Anatolian Seljuk portals are the portals within the province of Kayseri. It was observed that, the Anatolian Seljuk period portals in Kayseri, which are examined in detail; had corner posts and the first borders were left blank in general, in addition, the stones of the low arches above the entrance opening were created with a different understanding instead of the passages. However; It stands out that there are many similar features, such as "the inscriptions are mostly arranged between the recessed arch and the first decoration belt in the upper section, semicircular pillars and bases were used, and the ornaments and the processing of these ornaments can be thought to be products of the same school". In the study, these features were examined in detail on the basis of building, and comparisons were made by referring to a small number of other Anatolian Seljuk period portals with similar features. In addition, it was emphasized that the specified regional features, with the exception of the Kayseri buildings, exactly fit with the portal of the Nigde Melik Gazi Madrasa and the portal of this work may have been built by artists from the same school.
İbrahim Edhem Pasha,who is father of Osman Hamdi Bey, Galip Bey, and Halil Edhem Bey, was a grand... more İbrahim Edhem Pasha,who is father of Osman Hamdi Bey, Galip Bey, and Halil Edhem Bey, was a grand vizier after some important official positions in the last years of Ottoman Empire and he died in 1893. His tomb was built in the southwest of Mihrimah Sultan Mosque in Üsküdar, Istanbul. The tomb has the characteristics of national architecture period. As well as the artistic features of the period, the fact that the tomb was included in the masterpiece Üsküdar Mihrimah Sultan Mosque social complex, which is one of the remarkable works of Sinan, are important features of the tomb's design. Although there is not any consensus on the number of the buried bodies in the tomb in different publications, more certain information is obtained from excavations in 2011 which revealed that there are nine graves in the tomb.
Mahmut Şevket Pasha was the grand vizier for a short time after holding important official positi... more Mahmut Şevket Pasha was the grand vizier for a short time after holding important official positions during the Ottoman Empire. He was assassinated during this mission. The tomb of Mahmut Şevket Pasha, who played a major role in suppressing the 31 March Riot and re-declaration of the constitutional monarchy, was built next to Abide-i Hurriyet Monument which had been built in consequence of those events. The tomb was designed by Architect Kemalettin and it represents all features of National Architecture Period in terms of its plan, foundation and decoration. The burial chamber and double-wall dome of the tomb differentiate the tomb from other tombs in the same period.
Anadolu Selçuklu dönemi taçkapıları arasında Divriği Ulu Camii taçkapılarının ayrı bir önemi vard... more Anadolu Selçuklu dönemi taçkapıları arasında Divriği Ulu Camii taçkapılarının ayrı bir önemi vardır. Bu taçkapılar arasında da Cennet Kapı adıyla bilinen kuzey taçkapı diğerlerinden farklı biçimde yapılmış bezeme yoğunluğu ile dikkati çekmektedir. Yapı ve taçkapılar hakkında yapılan yayınlarda bezemedeki bu yoğunluğa dikkat çekilmiş, taçkapıların yapısal bazı özelliklerine araştırmalarda sınırlı yer verilirken bazı özelliklerine ise hiç değinilmemiştir. Bu bağlamda araştırmada; taçkapıda kullanılan kesme taşların örgü şekilleri üzerinde durulacak, giriş açıklığının üzerindeki düz kemerin kesme taşları ayrıntılı olarak ele alınacak ve taçkapıdaki kakma tekniğinde yapılan taşlar ve bu tekniğin taçkapı üzerinde kullanılma sebepleri ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Anadolu Selçuklu dönemi boyunca kesme taş malzemeyle yapılan bütün yapılar taşların derzlerinin alt ve üstündeki taşların yaklaşık olarak ortalarına gelecek şekilde dizilmesiyle oluşturulmuştur. Yani şaşırtmalı olarak birbiri üzerine yerleştirilen taşlar duvar yapım tekniğinin ana ilkesi olmuştur. Ancak Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısının inşasında bu tekniğin göz ardı edildiği, taşların daha çok bordürler dâhilinde birbiri üzerine yerleştirildiği tespit edilmiştir. Anadolu Selçuklu yapılarında düz kemerler ya geçmeli taşlarla ya da düşeydeki yüzeyleri pahlanan taşlarla yapılmıştır. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısında giriş açıklığının üzerindeki düz kemer ise taşların kemer taşı formatından tamamen çıktığı kendine özgü bir hal almıştır. Diğer düz kemerlerde düşeyde pahlanan taş yüzeyleri Kuzey Taçkapı düz kemerinde yatayda pahlanarak eşsiz bir tasarım elde edilmiştir. Kakma tekniği Anadolu Selçuklu yapılarında genelde renkli taşlar kullanılarak yapılmıştır. Büyük ölçekli taşların yüzeylerinin oyulması ve bu bölümlere küçük ölçekli renkli taş malzemenin kakılmasıyla oluşmaktadır. Dönem yapıları itibariyle kakma tekniği daha çok geometrik bezeme üzerinde görülmektedir ve kakılan taşla renkli taş yüzeylerinin eşit yükseltide oldukları dikkati çekmektedir. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısındaki kakma tekniğindeki taşlar ise hem renkli değildir hem de kakıldığı taştan daha yüksek yapılmıştır. Kakılan taşların büyük bölümünün de derzleri kapattığı görülmektedir. Böylelikle derzler büyük oranda takip edilememektedir ve giriş açıklığı üzerindeki düz kemerin kilit sisteminin çözülebilmesi zorlaştırılmıştır.
İstanbul’da yaşayanlar bilirler, Divanyolu’nun kenarındaki Sultan II. Mahmud Türbesi Haziresi Osm... more İstanbul’da yaşayanlar bilirler, Divanyolu’nun kenarındaki Sultan II. Mahmud Türbesi Haziresi Osmanlı payitahtının en karakteristik yeşil alanı, bir kabristanın şehirli görünüme katılmış en görkemli örneğidir. Bir selatin camisinin güney duvarı dışında oluşan hazireler yerine, sadece bir sultan türbesi çevresinde vücut bulan bu örnek, Esma Sultan’ın Kışlık Sarayı bahçesinde, şehrin en önemli arteri Divanyolu’nu da göz ardı etmeksizin şekillenmiştir. Burada Osmanlı hazirelerinin geleneksel konumları, ölüm, sonluluk-sonsuzluk vb. düşüncelerin ötesinde taşa oyulan belgeleri kuşatan etkileyici dekor öne çıkmaktadır. 1840 yılında tamamlandığı anlaşılan türbeden 14 yıl sonra alana katılan hanedan mensupları, sadrazamlar ve komutanlardan oluşan yeni kimlikler 137 adet mezarla temsil edilmektedir. Bilim dünyasına çok yönlü katkıları olacak bu çalışma yarınki kent tasarımına da ışık tutacak bir örneği anlatmaktadır. Türbe çevresindeki sessizler bahçesi İstanbul ile ilgilenen araştırmacıların gündeminde olmuş fakat mezar taşlarının okunarak güvenilir bir kataloğa dönüştürülmesi, aksonometrik çizimlerin ve plastik ayrıntıların bilimsel kurallara uygun ve en doğru biçimde ancak bu kitapta yer almış olması, sadece sanat tarihçilerin değil; tarihle ve şehirle ilgilenen herkes için olağanüstü bir kaynak oluşturmuştur. Çünkü Dr. Mustafa Bulut’un hazırladığı bu kitap, bir hazire veyahut mezaristan algısının payitaht içindeki en başarılı göstergesi olarak bize sunuluyor.
Anadolu Selçuklu yapılarında taçkapılar, beden duvarlarından dışa taşkın ve yapıyı aşan ölçüleri... more Anadolu Selçuklu yapılarında taçkapılar, beden duvarlarından dışa taşkın ve yapıyı aşan ölçüleri, geometrik ve bitkisel süslemeli bordürleriyle dikkati çekmektedir. Taçkapı yüzeyinin üç tarafını çeviren bordürler farklı genişlikte tasarlanmışlar ve üzerlerine çok çeşitli süslemeler yapılmıştır. Bu bordürlerin en büyük ve en dikkat çekeni ana bordürdür. Bordür bezemelerinde 13. yüzyıl ilk yarısına kadar geometrik süsleme kullanılmıştır. 13. yüzyıl ikinci yarısından itibaren geometrik ve bitkisel kompozisyonların birlikte kullanıldığı taçkapı ana bordürlerinde yüzyıl sonlarına doğru ise bitkisel kompozisyonların hâkim olduğu görülmektedir. Geometrik süslemeye sahip ana bordürlerin süslemelerinde çokgenlerin kenar sayılarının kronolojik olarak arttığı izlenebilmektedir. İlk yapılarda genel olarak sekiz veya on olan kenar sayıları zamanla onikiye, onaltıya çıkmıştır. Bu artış ana bordür genişliklerinin artmasını da beraberinde getirmiştir. Geometrik kompozisyonlar içerisinde kullanılan bitkisel süsleme, Anadolu Selçuklu sanatında az sayıdaki iki eksenli sonsuz karakterli bitkisel süsleme örneklerini bünyesinde barındırması nedeniyle özel bir konuma sahiptir. 13. yüzyıl sonuna doğru yapılan yapıların ana bordürlerinde ise sınırlı veya tek eksenli sonsuz karakterli bitkisel kompozisyonlar tercih edilmiştir. Anadolu Selçuklu taçkapılarının özellikle kavsara kemeri üzerindeki bölümlerinin yıkılması nedeniyle bu bölümdeki süslemelerin ne şekilde oldukları hakkındaki bilgiler sınırlı kalmaktadır. Bazı taçkapı ana bordürlerinde de görülebileceği üzere taçkapıların ana bordürlerinde her zaman düşeyde düzenlenen kompozisyonla yatayda düzenlenen kompozisyonun raport özellikleri aynı değildir. Araştırmada ana bordürlerdeki kompozisyonların çokgen ve raport özelliklerine de yer verilmiş ve üst bölümü yıkılan bu taçkapıların ne şekilde restitüsyonlarının yapılacağına dair öneriler sunulmuştur. Abstract Portals in the Anatolian Seljuk buildings attract attention with their geometrical and floral ornaments and their overflowing dimensions from the body walls. Borders, which rotate three sides of the portal's surface, are designed in different widths and are decorated with various kinds of decorations. The biggest and most remarkable of these borders is the main border. Geometric ornaments were used in border decoration until the first half of the 13th century. Since the second half of the 13th century, the geometric and floral compositions have been used together, however, towards the end of the 20th century, it is seen that herbal compositions are dominant. It can be observed that the number of edges of polygons increased chronologically in the ornaments of the main borders with geometric ornaments. In the first buildings, the numbers of edges are generally eight or ten, and then they increased to twelve and sixteen. This increase brought about the increase in the main border widths. Herbal ornament used in geometric compositions has a special position in Anatolian Seljuk art because it contains a few numbers of biaxial endless characters. In the main borders of the buildings constructed towards the end of the 13th century, limited or uniaxial herbal compositions with infinite character were preferred. Due to the destruction of the parts of the Anatolian Seljuk portals, especially on the recessed (Kavsara) Arch, information about the decorations in this section remains limited. As can be seen in some of the main borders of the portals, the report characteristic of the vertical border composition of the crown gate is not always same with the characteristic of the horizontal composition. In the research, polygon and rapport characteristics of the compositions in the main borders were also included and suggestions were made about the restitutions of these portals whose upper part was demolished.
TÜRK İSLAM MEDENİYETİ AKADEMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, 2020
Anadolu Selçuklu sanatında süslemeler; geometrik, bitkisel, figüratif ve yazı
başlıkları altında ... more Anadolu Selçuklu sanatında süslemeler; geometrik, bitkisel, figüratif ve yazı başlıkları altında incelenmiştir. 12. yy sonlarından 13. yy ilk yarısına kadar yoğun olarak kullanılan geometrik süslemeler, Selçuklunun ilk yapılarında dahi belirli bir gelişmişlik düzeyiyle kendisini göstermiştir. 13. yy sonlarına doğru yapıları, daha çok bitkisel kompozisyonlar bezemektedir. Önceleri küçük bordürler üzerinde karşılaşılan bitkisel süslemeler zamanla taçkapının bütün yüzeyinde kullanılmaya başlanmıştır. Yüzlerce farklı forma ulaşabilen bitkisel kompozisyonların büyük bölümünü sınırlı ve tek eksenli sonsuz karakterli kompozisyonlar oluşturmaktadır. Ana bordürlerde kullanımı yaygınlaşan bitkisel kompozisyonların iki eksenli sonsuz karakterli olanlarına Anadolu Selçuklu sanatında az rastlanmaktadır. Bu durum Anadolu Selçuklu sanatında, bitkisel süslemenin gelişiminin geometrik süsleme kadar tamamlanamadığı şeklinde yorumlanabilir. Ayrıc buna bitkisel kompozisyonların yoğun olarak kullanıldığı sürenin kısa oluşunun da neden olduğu söylenebilir. Araştırmada; sayıları oldukça az olan iki eksenli sonsuz karakterli bitkisel kompozisyonların Anadolu Selçuklu yapılarında tespit edilerek özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Anahtar kelimeler
Selçuklu Çizgileri Anadolu Selçuklu Geometrik Kompozisyonları, 2020
Dr. Mustafa Bulut’un “Selçuklu Çizgileri” başlığı altında derleyip sunduğu birikim, şu ana ... more Dr. Mustafa Bulut’un “Selçuklu Çizgileri” başlığı altında derleyip sunduğu birikim, şu ana kadar bu alanda yapılan girişimler arasında zengin bir örneği teşkil ediyor. Konunun sınırlarını ve yaklaşım tarzını anlatan bir “Giriş” bölümünden sonra, taş, tuğla, ahşap, çini ve alçı gibi farklı malzeme ve teknikler üzerinden örneklenen konu, daha sonra şekillerin birleşme-bağlanma tarzlarına göre tipolojik bir sınıflandırma boyutunda inceleniyor.
Toplam 177 mimari esere ait 763 çizim eşliğindeki zengin envanter, yeterli sayıdaki kaynak ile desteklendiğinden güvenilir ve kesin sonuçlara epeyce yaklaşmış bulunuyor. Selçuklu sanatının bir kesitindeki resimsiz bir üslubun böylesine sürükleyici bir bilmece halinde ele alınması kitabın en çekici tarafıdır. Sanat Tarihçisi, sanatçı ve uygulamacılara sağlam veriler sunan araştırmanın “Sonuç” bölümünün okunmasını özellikle önermek durumundayız.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ DERGİSİ , 2019
which can be defined as making the composition-joint relation of the decoration with the same hei... more which can be defined as making the composition-joint relation of the decoration with the same height of composition height and height of stone blocks. Therefore, considering the results, it can be said that the decoration has previously been made on the constructions that we witness the composition-joint relation, and that the structure was made before for other constructions. However, comparing to the structures where the composition-joint relationship is seen, the structures in which this relationship is not seen have some errors in terms of the construction technique.
Aksaray Sultan Hanı avlu taçkapısının ana nişinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesi, kavsar... more Aksaray Sultan Hanı avlu taçkapısının ana nişinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesi, kavsara kemeri üstündeki yıkılan bölümlerin, bulunan mimari parçalar ve bordürlerdeki geometrik kompozisyonların çoğaltılma kuralları dikkate alınarak tamamlanması ve günümüzde yok olmuş haldeki renkli taş malzemenin de taçkapı üzerinde renkli şekilde gösterilerek bir restitüsyon denemesi yapılması amaçlanmıştır.
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2017
Öz Köy odaları, köye çeşitli sebeplerle uğrayan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı, köy halkı... more Öz Köy odaları, köye çeşitli sebeplerle uğrayan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı, köy halkının düğün, bayram kutlamaları, sohbetler, cenaze törenleri, asker uğurlama, eğitim ve benzeri sosyal ve kültürel amaçlarla bir araya geldiği sivil mimari örnekleridir. Köydeki varlıklı insanların yaptırdıkları bu yapılar, çok uzun bir süre köylerde sosyal ve kültürel hayatın devamında önemli bir rol üstlenmiştir. Bu makalede sanat tarihi disiplini içerisinde Sivas ili İlbeyli nahiyesi sınırlarında yer alan Koyuncu, Çallı, Söğütçük ve Gözmen köylerindeki kültürel mirasımızın bir parçasını oluşturan köy odaları ele alınmıştır. Genel olarak taş malzemeyle tek katlı olarak yapılan köy odaları, asıl oda ve yardımcı birimlerden oluşmaktadır. Evlerden genellikle bağımsız olarak inşa edilen bu yapıların yardımcı birimleri ise asıl odanın bitişiğinde şekillenmektedir. Yöresel özellikleri ilk bakışta görülebilen, ahşap, kalemişi ve alçı süslemelerin yoğun olarak kullanıldığı odalar tavan süslemeleri bakımından da oldukça zengindir. Özellikle Orta Anadolu bölgesinde sıkça karşılaştığımız köy odalarını, yöresel özellikleriyle İlbeyli nahiyesinde de görmek mümkündür. Geçmişte bu bölgede hemen her köyde birkaç köy odası bulunurken, günümüzde bu köy odalarının bir kısmı yok olmuş, bir kısmı da yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. 20. yüzyılın ilk yarısına kadar amaçları doğrultusunda kullanılan bu yapılar, gelişen teknoloji ve ulaşım imkânları nedeniyle konaklama işlevlerini büyük oranda yitirmelerine rağmen bunun dışındaki faaliyetlerine kısmen de olsa devam etmektedir.
TÜRK - İSLAM MEDENİYETİ AKADEMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, 2016
Bu sayı Esenek Eğitim Merkezi ve Anka Danışma Grubu A.Ş.' nin katkılarıyla yayınlanmıştır. . SULT... more Bu sayı Esenek Eğitim Merkezi ve Anka Danışma Grubu A.Ş.' nin katkılarıyla yayınlanmıştır. . SULTAN II. MAHMUT TÜRBESi HAZİRESi'NDEKi ULUSAL MİMARLIK DÖNEMİ MEZARtARI . Dr. Mustafa BULUT• Öz Osıruinlı Devleti'nin son dönemleri ile Cumhuriyet'irl ilk yıllaruu kapsayan illusal Mimarlık Dönemi, SelçuJ9u ve Osmanlı Klasik Dönem mimarlık up$urlarından ilham alrruş ve bu anlayışta ürünler vermiştir. Bu anlayış zamanla mezar taşlarına da yansınuş ve mezar mimarisinde özgün örnekler verilmiştir.
FSM Scholarly Studes a Journal of Humantes and Socal Scences, 2013
Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde önemli memuriyetlerin ardından, kısa bir süre sadrazamlık ya... more Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde önemli memuriyetlerin ardından, kısa bir süre sadrazamlık yapmış olan Mahmut Şevket Paşa, bu görevde iken bir suikast sonucu şehit olmuştur. 31 Mart ayaklanmasının bastırılması ve meşrutiyetin yeniden ilanı gibi olaylarda önemli roller üstlenen Mahmut Şevket Paşa'nın türbesi de yine bu olayların sonucunda yaptırılan Abide-i Hürriyet Anıtı'nın hemen yanına inşa edilmiştir. Mimar Kemalettin tarafından tasarlanan bu türbe; plan, kuruluş ve süsleme özellikleri bakımından Ulusal Mimarlık Dönemi'nin bütün özelliklerini yansıtmaktadır. Türbenin mezar odası ve çift cidarlı kubbe uygulaması ise, kendini dönemindeki diğer türbelerden ayıran önemli özellikleridir.
ORTAÇAG-TÜRK DÖNEMİ KAZILARI VE SANAT TARİHİ ARASTIRMALARII SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ - 18-20 EKİM 2012, 2014
07 t02l2o|4 taıih ve 2ol4l -3numarah Cumhuriyet Ünivetsitesi Yayın Komisyonu Kararı ve lglo2l2o|4... more 07 t02l2o|4 taıih ve 2ol4l -3numarah Cumhuriyet Ünivetsitesi Yayın Komisyonu Kararı ve lglo2l2o|4 t.fjıh ve 20|4tl-6numara1ı Yönetim Kurulu Kararı ile baslmı uygun görülmüştür rsBN -978-605-4561-28-5 (Tk)
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021
Certainly, the most important elements in Anatolian Seljuk structures are the portals. These port... more Certainly, the most important elements in Anatolian Seljuk structures are the portals. These portals (gates), which attract attention with the density of their decorations and ornaments and monumental dimensions, are the most striking elements of the buildings. Although the portal gates which are the products of a particular tradition are similar to each other in general terms, they considerably differ in details. These differences can be described as regional features. It can be said that, the portals that clearly show the regional characteristics among the Anatolian Seljuk portals are the portals within the province of Kayseri. It was observed that, the Anatolian Seljuk period portals in Kayseri, which are examined in detail; had corner posts and the first borders were left blank in general, in addition, the stones of the low arches above the entrance opening were created with a different understanding instead of the passages. However; It stands out that there are many similar features, such as "the inscriptions are mostly arranged between the recessed arch and the first decoration belt in the upper section, semicircular pillars and bases were used, and the ornaments and the processing of these ornaments can be thought to be products of the same school". In the study, these features were examined in detail on the basis of building, and comparisons were made by referring to a small number of other Anatolian Seljuk period portals with similar features. In addition, it was emphasized that the specified regional features, with the exception of the Kayseri buildings, exactly fit with the portal of the Nigde Melik Gazi Madrasa and the portal of this work may have been built by artists from the same school.
İbrahim Edhem Pasha,who is father of Osman Hamdi Bey, Galip Bey, and Halil Edhem Bey, was a grand... more İbrahim Edhem Pasha,who is father of Osman Hamdi Bey, Galip Bey, and Halil Edhem Bey, was a grand vizier after some important official positions in the last years of Ottoman Empire and he died in 1893. His tomb was built in the southwest of Mihrimah Sultan Mosque in Üsküdar, Istanbul. The tomb has the characteristics of national architecture period. As well as the artistic features of the period, the fact that the tomb was included in the masterpiece Üsküdar Mihrimah Sultan Mosque social complex, which is one of the remarkable works of Sinan, are important features of the tomb's design. Although there is not any consensus on the number of the buried bodies in the tomb in different publications, more certain information is obtained from excavations in 2011 which revealed that there are nine graves in the tomb.
Mahmut Şevket Pasha was the grand vizier for a short time after holding important official positi... more Mahmut Şevket Pasha was the grand vizier for a short time after holding important official positions during the Ottoman Empire. He was assassinated during this mission. The tomb of Mahmut Şevket Pasha, who played a major role in suppressing the 31 March Riot and re-declaration of the constitutional monarchy, was built next to Abide-i Hurriyet Monument which had been built in consequence of those events. The tomb was designed by Architect Kemalettin and it represents all features of National Architecture Period in terms of its plan, foundation and decoration. The burial chamber and double-wall dome of the tomb differentiate the tomb from other tombs in the same period.
Wood materials have been used widely in architectural structures due to both durability and its c... more Wood materials have been used widely in architectural structures due to both durability and its convenience in processing. Many door and window leaves, minbar and preaching platforms from the Anatolian Seljuk and Ottoman periods have reached the present day. Although the use of marble material in the minbar was observed in the Ottomans since the classical period, wood materials have always been preferred in the leaves of the doors and windows. The use of pentagonal-decagonal composition; which is seen in the leaves of the doors of the Anatolian Seljuks Konya Beyhekim Mosque (The last quarter of the 13th century) and in stone decorations of some structures, became widespread in the Principalities period, and using these composition became common with the enrichment of the shapes of wooden pieces in the classical period of the Ottoman Empire and in most of the leaves, this composition was preferred. In the study, we will focus on the reasons and origin of the preference of pentagonal-...
Anadolu Selçuklu yapıları oluşturulurken; yapı tamamlanıp süslemenin sonradan yapıldığı veya önce... more Anadolu Selçuklu yapıları oluşturulurken; yapı tamamlanıp süslemenin sonradan yapıldığı veya öncelikli olarak süslemenin yapılıp taşların sonradan yerine konulduğu şeklinde farklı görüşler mevcuttur. Bu görüşleri desteklemek adına verilen örneklerin de genel olarak tek taraflı bakış açısıyla yapılmalarından kaynaklı eksikliklerinin olduğu söylenebilir. Bu nedenle konuya çok yönlü bir bakış açısıyla yaklaşarak yapım tekniği temelinde değerlendirme yapmak daha doğru sonuçlara ulaşılmasını sağlayacaktır. Anadolu Selçuklu yapılarında süslemenin en fazla yapıldığı bölümlerin taç kapılar olduğu bilinmektedir. Bu nedenle de konuya öncelikli olarak taç kapılar bağlamında yaklaşılması önemlidir. Yapı tekniği olarak ifade edilebilecek bu görüşlerin ikisinin de uygulanabilirliği açıktır. Bu duruma karar verenin mimarın kendisinin olduğu söylenebilir. Daha kolay ve seri üretim açısından daha hızlı sonuçlara ulaşılabilecek tekniğin önce süslemenin yapılıp taşların sonradan yapıya monte edilmesi şeklinde olacağı bir gerçektir. Ancak bunun için de süslemenin kompozisyon-derz ilişkisi dediğimiz kompozisyon yüksekliğiyle taş blokların yüksekliğinin aynı olması şeklinde tanımlanabilecek tekniğin uygulanması gerekmektedir. Dolayısıyla kompozisyon-derz ilişkisini izleyebildiğimiz yapılarda süslemenin önce yapıldığı, bunun dışındaki yapılarda ise yapının önce yapılıp ardından süslemenin yapıldığı sonuçları çıkarılabilir. Bununla birlikte kompozisyon-derz ilişkisinin görüldüğü yapıların bu ilişkinin görülmediği yapılara göre inşa tekniği açısından bazı hataları beraberinde getirdikleri söylenebilir.
Aksaray Sultan Hanı avlu taçkapısının ana nişinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesi, kavsar... more Aksaray Sultan Hanı avlu taçkapısının ana nişinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesi, kavsara kemeri üstündeki yıkılan bölümlerin, bulunan mimari parçalar ve bordürlerdeki geometrik kompozisyonların çoğaltılma kuralları dikkate alınarak tamamlanması ve günümüzde yok olmuş haldeki renkli taş malzemenin de taçkapı üzerinde renkli şekilde gösterilerek bir restitüsyon denemesi yapılması amaçlanmıştır.
Çizgi sistemlerinin çeşitli kurallar dâhilinde bir arada kullanılmasıyla oluşan kompozisyonlar, g... more Çizgi sistemlerinin çeşitli kurallar dâhilinde bir arada kullanılmasıyla oluşan kompozisyonlar, geometrik süsleme olarak tanımlanabilir. Anadolu Selçuklu sanatında sıkça karşılaştığımız geometrik kompozisyonların zamanla çok sayıda çağdaş tasarımları da yapılmış, güncel kullanımları oldukça yaygınlaşmıştır. Bu durum yerli-yabancı birçok araştırmacının ilgisini çekmiş ve yapılan araştırmalarda geometrik kompozisyonların tipolojik tasnifi, tanımlanması ve çözümlenmesine dair çeşitli öneriler sunulmuştur. Geometrik kompozisyonda temel unsurun çizgiler olduğu araştırmacılar tarafından belirtilmiş ve yapılan tipolojilerde genel olarak çizgi sistemlerine göre hareket edilmiştir. Bazı tipoloji çalışmaları ise çizgi sistemlerinin kırılmalarıyla zeminde ortaya çıkan şekiller üzerinden yapılmıştır. Araştırmaların büyük bölümünde geometrik kompozisyonların tanımlamaları da, yine çizgi sistemlerinin kırılmasıyla zeminde oluşan yıldızlar ve çokgenlerle yapılmaya çalışılmıştır. Bunun yanında geometrik şekillerin tanımlamalarında, terminolojik bütünlüğün sağlanamadığı bazı ifadelerin kullanımı ve doğadaki benzer nesnelerin isimlerinin kullanılmasıyla somutlaştırmaya çalışılarak ifade edilmesi de sıkça karşılaştığımız bir durumdur. Tamamen geometri biliminin kurallarıyla açıklayabildiğimiz şekilleri, sadece bu türden ifadelerle anlatmaya çalışmak kompozisyonları anlamsızlaştırması yanında, doğru sonuçlara ulaşmayı da engellemiştir. Araştırmada, Anadolu Selçuklu geometrik süslemesinin, yapıldığı yüzey ve malzemeye göre değişen özelliklerinin belirlenebilmesi, daha kolay, anlaşılır çözümleme ve tanımlamaların yapılabilmesi için geometrik süslemenin asıl unsuru olan çizgilerden hareketle kapsamlı bir tipolojik tasnifin önerilmesi amaçlanmıştır.
Wood materials have been used widely in architectural structures due to both durability and its c... more Wood materials have been used widely in architectural structures due to both durability and its convenience to processing. Many door and window leaves, minbar and preaching platforms from the Anatolian Seljuk and Ottoman periods have reached the present day. Although the use of marble material in the minbar was observed in the Ottomans since the classical period, wood materials have always been preferred in the leaves of the doors and windows. The use of pentagonal-decagonal composition; which seen in the leaves of the doors of the Anatolian Seljuks Konya Beyhekim Mosque (The last quarter of the 13th century) and in stone decorations of some structures, has become widespread in the Principalities period and using these composition has become common with the enrichment of the shapes of wood pieces in the classical period of the Ottoman Empire and in the most of the leaves, this composition is preferred. In the study, we will focus on the reasons and origin of preference of pentagonal-decagonal compositions in the middle panels of the leaves of the doors and windows of Ottoman period and on the development line extending to the Anatolian Seljuk period. Similarly, the use of these compositions in the lower panels of the leaves and in some preaching rostrum has been studied. It was observed that these compositions were given within a rectangle arranged on 72º axis on the door and window leaves, and rectangles on the 36º axis were preferred in preaching rostrum. Triangles with these two angles are referred to as golden triangles.
Uploads
Books by mustafa bulut
Anadolu Selçuklu dönemi boyunca kesme taş malzemeyle yapılan bütün yapılar taşların derzlerinin alt ve üstündeki taşların yaklaşık olarak ortalarına gelecek şekilde dizilmesiyle oluşturulmuştur. Yani şaşırtmalı olarak birbiri üzerine yerleştirilen taşlar duvar yapım tekniğinin ana ilkesi olmuştur. Ancak Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısının inşasında bu tekniğin göz ardı edildiği, taşların daha çok bordürler dâhilinde birbiri üzerine yerleştirildiği tespit edilmiştir.
Anadolu Selçuklu yapılarında düz kemerler ya geçmeli taşlarla ya da düşeydeki yüzeyleri pahlanan taşlarla yapılmıştır. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısında giriş açıklığının üzerindeki düz kemer ise taşların kemer taşı formatından tamamen çıktığı kendine özgü bir hal almıştır. Diğer düz kemerlerde düşeyde pahlanan taş yüzeyleri Kuzey Taçkapı düz kemerinde yatayda pahlanarak eşsiz bir tasarım elde edilmiştir.
Kakma tekniği Anadolu Selçuklu yapılarında genelde renkli taşlar kullanılarak yapılmıştır. Büyük ölçekli taşların yüzeylerinin oyulması ve bu bölümlere küçük ölçekli renkli taş malzemenin kakılmasıyla oluşmaktadır. Dönem yapıları itibariyle kakma tekniği daha çok geometrik bezeme üzerinde görülmektedir ve kakılan taşla renkli taş yüzeylerinin eşit yükseltide oldukları dikkati çekmektedir. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısındaki kakma tekniğindeki taşlar ise hem renkli değildir hem de kakıldığı taştan daha yüksek yapılmıştır. Kakılan taşların büyük bölümünün de derzleri kapattığı görülmektedir. Böylelikle derzler büyük oranda takip edilememektedir ve giriş açıklığı üzerindeki düz kemerin kilit sisteminin çözülebilmesi zorlaştırılmıştır.
1840 yılında tamamlandığı anlaşılan türbeden 14 yıl sonra alana katılan hanedan mensupları, sadrazamlar ve komutanlardan oluşan yeni kimlikler 137 adet mezarla temsil edilmektedir.
Bilim dünyasına çok yönlü katkıları olacak bu çalışma yarınki kent tasarımına da ışık tutacak bir örneği anlatmaktadır. Türbe çevresindeki sessizler bahçesi İstanbul ile ilgilenen araştırmacıların gündeminde olmuş fakat mezar taşlarının okunarak güvenilir bir kataloğa dönüştürülmesi, aksonometrik çizimlerin ve plastik ayrıntıların bilimsel kurallara uygun ve en doğru biçimde ancak bu kitapta yer almış olması, sadece sanat tarihçilerin değil; tarihle ve şehirle ilgilenen herkes için olağanüstü bir kaynak oluşturmuştur. Çünkü Dr. Mustafa Bulut’un hazırladığı bu kitap, bir hazire veyahut mezaristan algısının payitaht içindeki en başarılı göstergesi olarak bize sunuluyor.
başlıkları altında incelenmiştir. 12. yy sonlarından 13. yy ilk yarısına kadar
yoğun olarak kullanılan geometrik süslemeler, Selçuklunun ilk yapılarında dahi
belirli bir gelişmişlik düzeyiyle kendisini göstermiştir. 13. yy sonlarına doğru
yapıları, daha çok bitkisel kompozisyonlar bezemektedir. Önceleri küçük
bordürler üzerinde karşılaşılan bitkisel süslemeler zamanla taçkapının bütün
yüzeyinde kullanılmaya başlanmıştır. Yüzlerce farklı forma ulaşabilen bitkisel
kompozisyonların büyük bölümünü sınırlı ve tek eksenli sonsuz karakterli
kompozisyonlar oluşturmaktadır. Ana bordürlerde kullanımı yaygınlaşan
bitkisel kompozisyonların iki eksenli sonsuz karakterli olanlarına Anadolu
Selçuklu sanatında az rastlanmaktadır. Bu durum Anadolu Selçuklu sanatında,
bitkisel süslemenin gelişiminin geometrik süsleme kadar tamamlanamadığı
şeklinde yorumlanabilir. Ayrıc buna bitkisel kompozisyonların yoğun olarak
kullanıldığı sürenin kısa oluşunun da neden olduğu söylenebilir. Araştırmada;
sayıları oldukça az olan iki eksenli sonsuz karakterli bitkisel kompozisyonların
Anadolu Selçuklu yapılarında tespit edilerek özelliklerinin incelenmesi
amaçlanmıştır.
Anahtar kelimeler
Toplam 177 mimari esere ait 763 çizim eşliğindeki zengin envanter, yeterli sayıdaki kaynak ile desteklendiğinden güvenilir ve kesin sonuçlara epeyce yaklaşmış bulunuyor. Selçuklu sanatının bir kesitindeki resimsiz bir üslubun böylesine sürükleyici bir bilmece halinde ele alınması kitabın en çekici tarafıdır. Sanat Tarihçisi, sanatçı ve uygulamacılara sağlam veriler sunan araştırmanın “Sonuç” bölümünün okunmasını özellikle önermek durumundayız.
Selçuk Mülayim
Papers by mustafa bulut
Anadolu Selçuklu dönemi boyunca kesme taş malzemeyle yapılan bütün yapılar taşların derzlerinin alt ve üstündeki taşların yaklaşık olarak ortalarına gelecek şekilde dizilmesiyle oluşturulmuştur. Yani şaşırtmalı olarak birbiri üzerine yerleştirilen taşlar duvar yapım tekniğinin ana ilkesi olmuştur. Ancak Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısının inşasında bu tekniğin göz ardı edildiği, taşların daha çok bordürler dâhilinde birbiri üzerine yerleştirildiği tespit edilmiştir.
Anadolu Selçuklu yapılarında düz kemerler ya geçmeli taşlarla ya da düşeydeki yüzeyleri pahlanan taşlarla yapılmıştır. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısında giriş açıklığının üzerindeki düz kemer ise taşların kemer taşı formatından tamamen çıktığı kendine özgü bir hal almıştır. Diğer düz kemerlerde düşeyde pahlanan taş yüzeyleri Kuzey Taçkapı düz kemerinde yatayda pahlanarak eşsiz bir tasarım elde edilmiştir.
Kakma tekniği Anadolu Selçuklu yapılarında genelde renkli taşlar kullanılarak yapılmıştır. Büyük ölçekli taşların yüzeylerinin oyulması ve bu bölümlere küçük ölçekli renkli taş malzemenin kakılmasıyla oluşmaktadır. Dönem yapıları itibariyle kakma tekniği daha çok geometrik bezeme üzerinde görülmektedir ve kakılan taşla renkli taş yüzeylerinin eşit yükseltide oldukları dikkati çekmektedir. Divriği Ulu Camii Kuzey taçkapısındaki kakma tekniğindeki taşlar ise hem renkli değildir hem de kakıldığı taştan daha yüksek yapılmıştır. Kakılan taşların büyük bölümünün de derzleri kapattığı görülmektedir. Böylelikle derzler büyük oranda takip edilememektedir ve giriş açıklığı üzerindeki düz kemerin kilit sisteminin çözülebilmesi zorlaştırılmıştır.
1840 yılında tamamlandığı anlaşılan türbeden 14 yıl sonra alana katılan hanedan mensupları, sadrazamlar ve komutanlardan oluşan yeni kimlikler 137 adet mezarla temsil edilmektedir.
Bilim dünyasına çok yönlü katkıları olacak bu çalışma yarınki kent tasarımına da ışık tutacak bir örneği anlatmaktadır. Türbe çevresindeki sessizler bahçesi İstanbul ile ilgilenen araştırmacıların gündeminde olmuş fakat mezar taşlarının okunarak güvenilir bir kataloğa dönüştürülmesi, aksonometrik çizimlerin ve plastik ayrıntıların bilimsel kurallara uygun ve en doğru biçimde ancak bu kitapta yer almış olması, sadece sanat tarihçilerin değil; tarihle ve şehirle ilgilenen herkes için olağanüstü bir kaynak oluşturmuştur. Çünkü Dr. Mustafa Bulut’un hazırladığı bu kitap, bir hazire veyahut mezaristan algısının payitaht içindeki en başarılı göstergesi olarak bize sunuluyor.
başlıkları altında incelenmiştir. 12. yy sonlarından 13. yy ilk yarısına kadar
yoğun olarak kullanılan geometrik süslemeler, Selçuklunun ilk yapılarında dahi
belirli bir gelişmişlik düzeyiyle kendisini göstermiştir. 13. yy sonlarına doğru
yapıları, daha çok bitkisel kompozisyonlar bezemektedir. Önceleri küçük
bordürler üzerinde karşılaşılan bitkisel süslemeler zamanla taçkapının bütün
yüzeyinde kullanılmaya başlanmıştır. Yüzlerce farklı forma ulaşabilen bitkisel
kompozisyonların büyük bölümünü sınırlı ve tek eksenli sonsuz karakterli
kompozisyonlar oluşturmaktadır. Ana bordürlerde kullanımı yaygınlaşan
bitkisel kompozisyonların iki eksenli sonsuz karakterli olanlarına Anadolu
Selçuklu sanatında az rastlanmaktadır. Bu durum Anadolu Selçuklu sanatında,
bitkisel süslemenin gelişiminin geometrik süsleme kadar tamamlanamadığı
şeklinde yorumlanabilir. Ayrıc buna bitkisel kompozisyonların yoğun olarak
kullanıldığı sürenin kısa oluşunun da neden olduğu söylenebilir. Araştırmada;
sayıları oldukça az olan iki eksenli sonsuz karakterli bitkisel kompozisyonların
Anadolu Selçuklu yapılarında tespit edilerek özelliklerinin incelenmesi
amaçlanmıştır.
Anahtar kelimeler
Toplam 177 mimari esere ait 763 çizim eşliğindeki zengin envanter, yeterli sayıdaki kaynak ile desteklendiğinden güvenilir ve kesin sonuçlara epeyce yaklaşmış bulunuyor. Selçuklu sanatının bir kesitindeki resimsiz bir üslubun böylesine sürükleyici bir bilmece halinde ele alınması kitabın en çekici tarafıdır. Sanat Tarihçisi, sanatçı ve uygulamacılara sağlam veriler sunan araştırmanın “Sonuç” bölümünün okunmasını özellikle önermek durumundayız.
Selçuk Mülayim