el-Cezîre sınırları, tarih boyunca sürekli değişiklik göstermiştir. Suriye, Anadolu ve Irak üçgen... more el-Cezîre sınırları, tarih boyunca sürekli değişiklik göstermiştir. Suriye, Anadolu ve Irak üçgeni arasında önemli bir konuma sahip olan el-Cezîre bölgesi Bizans ve Sâsânîler arasında uzun bir süre mücadele alanı iken İslâmî fetihlerle bölgede hem İslâmiyet yayılmış hem de önemli ticaret yolu üzerinde bulunmasından dolayı uluslararası ticarette önemli rol oynamıştır. Toprakları oldukça verimli olan bölge, başta İpek Yolu olmak üzere önemli bir mevkide olup, ticari açıdan geçiş noktasında olma özelliğini her zaman korumuştur. Bölgenin çok geniş, değerli bir iklime sahip olması sebebiyle burada yaşayan halk refah içinde idi. İslâm coğrafyacılarının eserlerinden anlıyoruz ki el-Cezîre bölgesi iklimi, otlakları ve akarsuları ile değerli bir bölgedir. Ayrıca bölgede çok fazla hayvan yetiştirildiği, dolayısıyla da burada hayvansal ürünlerin imal edildiği görülmektedir. Söz konusu tarımsal üretim ve hayvan yetiştiriciliği bölgede ticaretin de yoğun olduğunu bize göstermektedir. Ayrıca bölgede çok fazla sayıda pazar ve çarşıların olduğunu, ticaret ile bağlantılı olarak endüstriyel malzemelerden özellikle ölçü tartı aletlerinin yapılmış olduğunu kaynaklardan öğrenmekteyiz. Bunlardan başka bölgenin kömür, demir, zift ve kireç taşı, cam, katran, petrol ve tuz gibi değerli maden kaynaklarına sahip olduğu bilinmektedir. X. yüzyılda zenginliği azalan el-Cezîre, hem Emevîler zamanında hem de Abbâsîlerin ilk yüzyılında devletin en çok vergi ödeyen bölgesi idi.
ULUSLARARASI EĞİTİM VE TARİH ARAŞTIRMALARI DERGİSİ (ETA JOURNAL), 2024
Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, gün... more Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, günümüzde mevcut olmayan eserlerden istifade edilerek yazılmış olması ise araştırmacılar açısından büyük öneme sahiptir. XIV. yüzyılın edebiyatçı ve tarihçi âlimlerinden biri olan Hindûşâh es-Sâhibî en-Nahcıvânî (öl. 730/1329-1330)'nin Farsça kaleme aldığı Tecâribü's-Selef der Tevârîh-i Hulefâ ve Vüzerâyı Îşân adlı eser bunun en güzel örneklerinden biridir. Ayrıca onun eserini önemli kılan bir diğer husus ise kendinden önceki pek çok âlim ve tarihçinin eserinden istifade edip alıntılar yaparak eserini tamamlamış olmasıdır. Safiyyüddin Tiktakâ'nın (öl. 709/1309'dan sonra) Kitâbü'l-Fahrî (el-Fahrî) adlı eserinin Farsçaya tercümesi olan eserde Abbâsî Halifeliği'nin sonuna kadar İslam tarihinden yani 656/1258 yılına kadar ki olaylardan bahsedilmiştir. Eserde peygamberin ve vezirlerin biyografisinden, Fâtımîler, Büveyhîler, Selçuklular devletlerinden ve son Abbâsî halifelerinden bahsedilmektedir. Ayrıca eserde kısa parçalar hâlinde hikâyeler ve şiirler bulunmaktadır. Bu çalışmada, müellifin hayatı, eserin muhtevası ve Selçuklu tarihi açısından değeri üzerinde durulacaktır.
hakkında bilgi sahibi olabilmek için Türk mutfağındaki kültür eşyası-nın tanınması gerekmektedir.... more hakkında bilgi sahibi olabilmek için Türk mutfağındaki kültür eşyası-nın tanınması gerekmektedir. Bu amaçla hazırlanmış çalışmada, eserin Besim Atalay ve Ahmet B. Ercilasun-Ziyat Akkoyunlu tarafından hazırlanan tercüme-leri kullanılmıştır. Ayrıca yer yer ihtilaflı noktalarda Kilisli Rifat Bilge tarafından hazırlanan neşir ile R. Dankoff ve J. Kelly'nin hazırladığı İngilizce tercümeye başvurulmuştur.
Uluslararası Eğitim ve Tarih Araştırmaları Dergisi (ETA JOURNAL) , 2024
Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, gün... more Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, günümüzde mevcut olmayan eserlerden istifade edilerek yazılmış olması ise araştırmacılar açısından büyük öneme sahiptir. XIV. yüzyılın edebiyatçı ve tarihçi âlimlerinden biri olan Hindûşâh es-Sâhibî en-Nahcıvânî (öl. 730/1329-1330)'nin Farsça kaleme aldığı Tecâribü's-Selef der Tevârîh-i Hulefâ ve Vüzerâyı Îşân adlı eser bunun en güzel örneklerinden biridir. Ayrıca onun eserini önemli kılan bir diğer husus ise kendinden önceki pek çok âlim ve tarihçinin eserinden istifade edip alıntılar yaparak eserini tamamlamış olmasıdır. Safiyyüddin Tiktakâ'nın (öl. 709/1309'dan sonra) Kitâbü'l-Fahrî (el-Fahrî) adlı eserinin Farsçaya tercümesi olan eserde Abbâsî Halifeliği'nin sonuna kadar İslam tarihinden yani 656/1258 yılına kadar ki olaylardan bahsedilmiştir. Eserde peygamberin ve vezirlerin biyografisinden, Fâtımîler, Büveyhîler, Selçuklular devletlerinden ve son Abbâsî halifelerinden bahsedilmektedir. Ayrıca eserde kısa parçalar hâlinde hikâyeler ve şiirler bulunmaktadır. Bu çalışmada, müellifin hayatı, eserin muhtevası ve Selçuklu tarihi açısından değeri üzerinde durulacaktır.
İslâmî fetihler başladığı sırada İran coğrafyasındaki birçok bölge Sâsânî hâkimiyeti altında idi.... more İslâmî fetihler başladığı sırada İran coğrafyasındaki birçok bölge Sâsânî hâkimiyeti altında idi. Bu bölgelerdeki insanların etnik kimlikleri üzerindeki ilk değişim Arapların gelişi ile gerçekleşmiştir. Etnik nüfusu etkileyen ikinci ve en önemli hadise ise Selçuklu Oğuzlarının Horâsân'a gelişiyle cereyan etmiştir. Fakat, bazı yerel hânedanlıkların etnik kimliklerini korumuş oldukları görülmektedir. Bu hânedanlıklar, etnik bir kimlikten ziyade yaşadıkları coğrafya veya kurucularının adı ile anılmışlardır. Bunlardan biri de Cibâl bölgesinde yaşayan hânedanlıklardır. Cibâl, Kürd nüfusun yoğun olduğu ve Deylemî hânedanlıklar tarafından da idare edilen bir bölgedir. Ayrıca bölgede Arap, Acem, Hürremî, Eşgânî gibi etnik unsurlar da vardır. Tuğrul Bey'in bölgeye gelişinin öncesinde ve sonrasında burada Oğuz Türkmenlerin varlığı görülmektedir. Melikşâh devrinde başlayan Bâtınî harekâtı ile bölge, Bâtınîlerin eline geçmiş, Bâtınîler ile yaşanan mücadelelerin ardından bölgeye Türkmen akınları gerçekleşmiştir. Bu çalışmada bölgede bulunan Kürd aşiretleri ve Selçuklulara tabi olan Kâkûyî ve Annâzî hânedanlığının etnik menşei ve Selçuklular ile siyasî ilişkileri hakkında ayrıntılı bilgiler vermeye çalıştık.
'yı istila etmiş ve onun ölümünün ardından devam eden Moğol istilaları yönünü batıya çevirerek Tü... more 'yı istila etmiş ve onun ölümünün ardından devam eden Moğol istilaları yönünü batıya çevirerek Türk ve İslam medeniyetine ağır darbeler vurmuştur. Anadolu'da Moğol istila tehlikesi baş gösterdiği dönemde Selçuklu tahtında I. Alâeddîn Keykubâd (1219-1237) oturmaktaydı. Tehlikeleri fark eden ve buna karşı her türlü önlemi başarı ile alan Alâeddîn Keykubâd'ın hükümdarlığından sonra yerine oğlu II. Gıyâseddîn Keyhüsrev (1237-1246) geçmiştir. Anadolu'nun deneyimli ve dirayetli hükümdara ihtiyaç duyduğu bu dönemde II. Gıyâseddîn Keyhüsrev'in devlet yönetimindeki otoritesinin zayıflığı ve bazı devlet adamlarının iktidarı ele geçirme düşünceleri devletin yıkılış sürecine girmesini hızlandırmıştır. Moğol ordusunun Selçuklular karşısında kolay bir zafer kazanmasında II. Gıyâseddîn Keyhüsrev'in tecrübesizliği kadar, savaşa iştirak eden kişilerin devletin sevk ve idaresi konusunda oynadıkları roller de etkili olmuştur. Bu araştırmadaki amaç, Türkiye Selçuklu Devleti'nin sonunu getiren sürecin başlangıcı diyebileceğimiz Kösedağ Savaşı'ndaki Selçuklu emîrlerinin hayatları, almış oldukları devlet görevleri ve savaşa etkilerini kapsayan bir biyografi çalışması yapmaktır.
el-Cezîre sınırları, tarih boyunca sürekli değişiklik göstermiştir. Suriye, Anadolu ve Irak üçgen... more el-Cezîre sınırları, tarih boyunca sürekli değişiklik göstermiştir. Suriye, Anadolu ve Irak üçgeni arasında önemli bir konuma sahip olan el-Cezîre bölgesi Bizans ve Sâsânîler arasında uzun bir süre mücadele alanı iken İslâmî fetihlerle bölgede hem İslâmiyet yayılmış hem de önemli ticaret yolu üzerinde bulunmasından dolayı uluslararası ticarette önemli rol oynamıştır. Toprakları oldukça verimli olan bölge, başta İpek Yolu olmak üzere önemli bir mevkide olup, ticari açıdan geçiş noktasında olma özelliğini her zaman korumuştur. Bölgenin çok geniş, değerli bir iklime sahip olması sebebiyle burada yaşayan halk refah içinde idi. İslâm coğrafyacılarının eserlerinden anlıyoruz ki el-Cezîre bölgesi iklimi, otlakları ve akarsuları ile değerli bir bölgedir. Ayrıca bölgede çok fazla hayvan yetiştirildiği, dolayısıyla da burada hayvansal ürünlerin imal edildiği görülmektedir. Söz konusu tarımsal üretim ve hayvan yetiştiriciliği bölgede ticaretin de yoğun olduğunu bize göstermektedir. Ayrıca bölgede çok fazla sayıda pazar ve çarşıların olduğunu, ticaret ile bağlantılı olarak endüstriyel malzemelerden özellikle ölçü tartı aletlerinin yapılmış olduğunu kaynaklardan öğrenmekteyiz. Bunlardan başka bölgenin kömür, demir, zift ve kireç taşı, cam, katran, petrol ve tuz gibi değerli maden kaynaklarına sahip olduğu bilinmektedir. X. yüzyılda zenginliği azalan el-Cezîre, hem Emevîler zamanında hem de Abbâsîlerin ilk yüzyılında devletin en çok vergi ödeyen bölgesi idi.
ULUSLARARASI EĞİTİM VE TARİH ARAŞTIRMALARI DERGİSİ (ETA JOURNAL), 2024
Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, gün... more Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, günümüzde mevcut olmayan eserlerden istifade edilerek yazılmış olması ise araştırmacılar açısından büyük öneme sahiptir. XIV. yüzyılın edebiyatçı ve tarihçi âlimlerinden biri olan Hindûşâh es-Sâhibî en-Nahcıvânî (öl. 730/1329-1330)'nin Farsça kaleme aldığı Tecâribü's-Selef der Tevârîh-i Hulefâ ve Vüzerâyı Îşân adlı eser bunun en güzel örneklerinden biridir. Ayrıca onun eserini önemli kılan bir diğer husus ise kendinden önceki pek çok âlim ve tarihçinin eserinden istifade edip alıntılar yaparak eserini tamamlamış olmasıdır. Safiyyüddin Tiktakâ'nın (öl. 709/1309'dan sonra) Kitâbü'l-Fahrî (el-Fahrî) adlı eserinin Farsçaya tercümesi olan eserde Abbâsî Halifeliği'nin sonuna kadar İslam tarihinden yani 656/1258 yılına kadar ki olaylardan bahsedilmiştir. Eserde peygamberin ve vezirlerin biyografisinden, Fâtımîler, Büveyhîler, Selçuklular devletlerinden ve son Abbâsî halifelerinden bahsedilmektedir. Ayrıca eserde kısa parçalar hâlinde hikâyeler ve şiirler bulunmaktadır. Bu çalışmada, müellifin hayatı, eserin muhtevası ve Selçuklu tarihi açısından değeri üzerinde durulacaktır.
hakkında bilgi sahibi olabilmek için Türk mutfağındaki kültür eşyası-nın tanınması gerekmektedir.... more hakkında bilgi sahibi olabilmek için Türk mutfağındaki kültür eşyası-nın tanınması gerekmektedir. Bu amaçla hazırlanmış çalışmada, eserin Besim Atalay ve Ahmet B. Ercilasun-Ziyat Akkoyunlu tarafından hazırlanan tercüme-leri kullanılmıştır. Ayrıca yer yer ihtilaflı noktalarda Kilisli Rifat Bilge tarafından hazırlanan neşir ile R. Dankoff ve J. Kelly'nin hazırladığı İngilizce tercümeye başvurulmuştur.
Uluslararası Eğitim ve Tarih Araştırmaları Dergisi (ETA JOURNAL) , 2024
Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, gün... more Ortaçağ'da yazılmış pek çok eser maalesef günümüze ulaşmamıştır. Fakat bazı kaynak eserlerin, günümüzde mevcut olmayan eserlerden istifade edilerek yazılmış olması ise araştırmacılar açısından büyük öneme sahiptir. XIV. yüzyılın edebiyatçı ve tarihçi âlimlerinden biri olan Hindûşâh es-Sâhibî en-Nahcıvânî (öl. 730/1329-1330)'nin Farsça kaleme aldığı Tecâribü's-Selef der Tevârîh-i Hulefâ ve Vüzerâyı Îşân adlı eser bunun en güzel örneklerinden biridir. Ayrıca onun eserini önemli kılan bir diğer husus ise kendinden önceki pek çok âlim ve tarihçinin eserinden istifade edip alıntılar yaparak eserini tamamlamış olmasıdır. Safiyyüddin Tiktakâ'nın (öl. 709/1309'dan sonra) Kitâbü'l-Fahrî (el-Fahrî) adlı eserinin Farsçaya tercümesi olan eserde Abbâsî Halifeliği'nin sonuna kadar İslam tarihinden yani 656/1258 yılına kadar ki olaylardan bahsedilmiştir. Eserde peygamberin ve vezirlerin biyografisinden, Fâtımîler, Büveyhîler, Selçuklular devletlerinden ve son Abbâsî halifelerinden bahsedilmektedir. Ayrıca eserde kısa parçalar hâlinde hikâyeler ve şiirler bulunmaktadır. Bu çalışmada, müellifin hayatı, eserin muhtevası ve Selçuklu tarihi açısından değeri üzerinde durulacaktır.
İslâmî fetihler başladığı sırada İran coğrafyasındaki birçok bölge Sâsânî hâkimiyeti altında idi.... more İslâmî fetihler başladığı sırada İran coğrafyasındaki birçok bölge Sâsânî hâkimiyeti altında idi. Bu bölgelerdeki insanların etnik kimlikleri üzerindeki ilk değişim Arapların gelişi ile gerçekleşmiştir. Etnik nüfusu etkileyen ikinci ve en önemli hadise ise Selçuklu Oğuzlarının Horâsân'a gelişiyle cereyan etmiştir. Fakat, bazı yerel hânedanlıkların etnik kimliklerini korumuş oldukları görülmektedir. Bu hânedanlıklar, etnik bir kimlikten ziyade yaşadıkları coğrafya veya kurucularının adı ile anılmışlardır. Bunlardan biri de Cibâl bölgesinde yaşayan hânedanlıklardır. Cibâl, Kürd nüfusun yoğun olduğu ve Deylemî hânedanlıklar tarafından da idare edilen bir bölgedir. Ayrıca bölgede Arap, Acem, Hürremî, Eşgânî gibi etnik unsurlar da vardır. Tuğrul Bey'in bölgeye gelişinin öncesinde ve sonrasında burada Oğuz Türkmenlerin varlığı görülmektedir. Melikşâh devrinde başlayan Bâtınî harekâtı ile bölge, Bâtınîlerin eline geçmiş, Bâtınîler ile yaşanan mücadelelerin ardından bölgeye Türkmen akınları gerçekleşmiştir. Bu çalışmada bölgede bulunan Kürd aşiretleri ve Selçuklulara tabi olan Kâkûyî ve Annâzî hânedanlığının etnik menşei ve Selçuklular ile siyasî ilişkileri hakkında ayrıntılı bilgiler vermeye çalıştık.
'yı istila etmiş ve onun ölümünün ardından devam eden Moğol istilaları yönünü batıya çevirerek Tü... more 'yı istila etmiş ve onun ölümünün ardından devam eden Moğol istilaları yönünü batıya çevirerek Türk ve İslam medeniyetine ağır darbeler vurmuştur. Anadolu'da Moğol istila tehlikesi baş gösterdiği dönemde Selçuklu tahtında I. Alâeddîn Keykubâd (1219-1237) oturmaktaydı. Tehlikeleri fark eden ve buna karşı her türlü önlemi başarı ile alan Alâeddîn Keykubâd'ın hükümdarlığından sonra yerine oğlu II. Gıyâseddîn Keyhüsrev (1237-1246) geçmiştir. Anadolu'nun deneyimli ve dirayetli hükümdara ihtiyaç duyduğu bu dönemde II. Gıyâseddîn Keyhüsrev'in devlet yönetimindeki otoritesinin zayıflığı ve bazı devlet adamlarının iktidarı ele geçirme düşünceleri devletin yıkılış sürecine girmesini hızlandırmıştır. Moğol ordusunun Selçuklular karşısında kolay bir zafer kazanmasında II. Gıyâseddîn Keyhüsrev'in tecrübesizliği kadar, savaşa iştirak eden kişilerin devletin sevk ve idaresi konusunda oynadıkları roller de etkili olmuştur. Bu araştırmadaki amaç, Türkiye Selçuklu Devleti'nin sonunu getiren sürecin başlangıcı diyebileceğimiz Kösedağ Savaşı'ndaki Selçuklu emîrlerinin hayatları, almış oldukları devlet görevleri ve savaşa etkilerini kapsayan bir biyografi çalışması yapmaktır.
Uploads
Papers by SEDA MURATOĞLU