Papers by Zeynəb Quliyeva
Archaeology, 2021
The different opinions have been put forward about the neolithization of the Azerbaijan. Some res... more The different opinions have been put forward about the neolithization of the Azerbaijan. Some researchers note that the South Caucasus’ Neolithic culture is related to Mesopotamia by origin; some note that this culture developed based on local traditions. New researches conducted in the territory of Nakhchivan are essential for solving these problems. New excavations conducted in Kultepe I, located near the city of Nakhchivan, led to the discovery of new facts related to the peopling history of this site and the peculiarities of the Kultepe culture. Studies show that there were various centers of Neolithic cultures’ formation in the VII—VI millennia BC in Azerbaijan. Moreover, the Kultepe is the oldest ceramic Neolithic site in the South Caucasus. Outputs of these studies indicate that Azerbaijan’s Neolithic cultures have no sources in the Middle East’s monuments.
In article, functional and technological features of Neolithic ceramics of Nakhchivan have been a... more In article, functional and technological features of Neolithic ceramics of Nakhchivan have been analyzed. Purpose of the study is to trace the way of life of local tribes, the developing process of the craft and skill to find out the local features of Neolithic culture of Nakhchivan. İt is identified that the most part of ceramics is made with chaff tempered clay and are burned in different shades of red color. On a cutof pottery sometimes are traced the unfired black and gray layers. Ceramic wares are similar to the materials found from the settlements of the South Caucasus, including Azerbaijan. The known close parallels are from Shomutepe, MollaNagitepesi, Geytepe, Haji Firuz and other sites. This feature also can be seen in the ornamentation of the Neolithic ceramics of Nakhchivan. Ornaments have been presented, with banded reliefs, round molds, circle holes, elongated hollows and the imbedded patterns. Some of them coincide with ornaments of synchronous monuments of East Anatol...
The purpose of the study is to reveal the factors that determine the features of the Neolithic-Ch... more The purpose of the study is to reveal the factors that determine the features of the Neolithic-Chalcolithic transition in the South Caucasus and the spread of the Dalmatepe culture in the region during this period. The novelty of this study lies in the confirmation of the Neolithic traditions of Azerbaijan in the Nakhchivantepe layer of the Dalmatepe period, as well as the identification of the boundaries and distinctive features of the northern periphery of the Dalmatepe culture. The results of the study indicate that Nakhchivantepe was the main center of Dalmatepe culture in the South Caucasus. Pottery samples found in the nearby settlements of Uchan Agyl, Uzunoba, Bülovgaya, as well as in the settlement of Godedzor on the territory of Zangazur, make it possible to include the Nakhchivanchay river valley and the Zangazur ridge in the northern periphery of the Dalmatepe culture. The settlement of Nakhchivantepe is the main center of this periphery and demonstrates a transition from the Neolithic to the Chalcolithic culture in its stratigraphy. The pottery found in the settlement is divided into four main categories: simple chaff-tempered pottery, surface-manipulated pottery, red-slipped pottery, and painted pottery. Simple chaff-tempered pottery (Group I) reflects the characteristics of the Kültepe culture (6372-5200), which appeared in the Neolithic period in the Nakhchivanchay valley. Neolithic traditions are also traced in the typology of simple ceramic vessels. Other groups of ceramics (II-IV) are similar to the materials typical for the Dalmatepe culture sites. However, in contrast to the south, ceramics with surface-manipulated ornaments are even more ancient on the northern periphery of the Dalmatepe culture. Some of the specimens are similar to the surface-manipulated ceramics of the Late Neolithic sites of Mil-Karabakh. The findings of this study confirmed the influence of the Azerbaijani Neolithic cultures on the Dalmatepe culture and identified the factors responsible for its spread.
The article draws attention to the features of the burial that existed in the Neolithic era in th... more The article draws attention to the features of the burial that existed in the Neolithic era in the South Caucasus. This issue was analyzed on the basis of the archaeological materials of the Kultepe I settlement located in the Nakhchivan region of the Republic of Azerbaijan. The graves and grave equipment discovered in the middle of the 20th century and the beginning of the 21st century from the place of residence were summarized and included in the research and periodized. Grave equipment stored in the Archaeological Fund of the National Museum of History of Azerbaijan was selected as the main research object of the study. They were discovered during the archaeological excavations in Kultepe I in 1951-1964 and handed over to the museum. According to the mutual analysis of the archaeological excavation report and the records in the museum's inventory book, first of all, the grave equipment was grouped according to the graves they belonged to, then it was determined that 9 of these graves belong to layer 1a, and the rest belong to layer 1b. These layers were attributed to the Chalcolithic period. However, in the second decade of the 21st century, the coal analyzes taken during the archaeological excavations carried out again by the Azerbaijani-French archaeological expedition, which included the author, showed that the settlement here began in the third quarter of the 7th century BC. This date makes it possible to attribute the burials discovered from layer 1a of Kultepe I, as well as the grave goods, to the early phase of the Ceramic Neolithic. Graves belonging to this phase are notable for their densely packed burials, the abundance of straw-covered intact vessels, and the fact that they are all found in only one excavation site (V site). Probably, during the early phase of the ceramic Neolithic (I phase), burials were carried out in a separate place. Graves discovered from layer 1b, unlike I phase, were also found in other excavation sites, with little or no equipment. The dead were buried wrapped under the floor of the houses. In terms of the structure of the graves, their different directions, and the fact that the skeletons inside are buried on the right or left side, they are analogous to the Neolithic graves of Chalagantepe, Masis-blur, Haji Firuz, Chatal Hoyuk, Hajilar. This fact shows that in the last phase of the Neolithic period, there was a burial custom with common features for Nakhchivan, Anatolia and Urmia basin.
Археологія, 2021, № 1.НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ НАУК УКРАЇНИ • ІНСТИТУТ АРХЕОЛОГІЇ НАН УКРАЇНИ , 2021
The different opinions have been put forward about the
neolithization of the Azerbaijan. Some res... more The different opinions have been put forward about the
neolithization of the Azerbaijan. Some researchers note that the
South Caucasus’ Neolithic culture is related to Mesopotamia
by origin; some note that this culture developed based on
local traditions. New researches conducted in the territory of
Nakhchivan are essential for solving these problems.
New excavations conducted in Kultepe I, located near the
city of Nakhchivan, led to the discovery of new facts related
to the peopling history of this site and the peculiarities of the
Kultepe culture. Studies show that there were various centers
of Neolithic cultures’ formation in the VII—VI millennia BC
in Azerbaijan. Moreover, the Kultepe is the oldest ceramic
Neolithic site in the South Caucasus. Outputs of these studies
indicate that Azerbaijan’s Neolithic cultures have no sources
in the Middle East’s monuments.
Sədri yanında Bilik Fondu tərəfindən nəşr olunur. Elmi redaktor: V.Baxşəliyev AMEA-nın müxbir üzv... more Sədri yanında Bilik Fondu tərəfindən nəşr olunur. Elmi redaktor: V.Baxşəliyev AMEA-nın müxbir üzvü, professor Rəyçilər: Q.İsmayılzadə Tarix elmlər doktoru, professor B.İbrahimli Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Monoqrafiyada ilk dəfə
Naxçıvanın Eneolit dövrü abidələri. Naxçıvan: "Əcəmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi, 2020, 184 s., 2020
AMEA Naxç van Bölm si R yas t Hey tinin 08 yanvar 2020-ci tarixli 01/05 nömr li q rar na sas n (p... more AMEA Naxç van Bölm si R yas t Hey tinin 08 yanvar 2020-ci tarixli 01/05 nömr li q rar na sas n (protokol 1) n r olunur Elmi redaktor: V.Bax liyev AMEA-n n müxbir üzvü, professor R yçil r: Q. smay lzad Tarix elml r doktoru, professor B. brahimli Tarix üzr f ls f doktoru, dosent
Açar sözlər: Naxçıvan, neolit mədəniyyəti, keramika, funksional xüsusiyyət, ornament Neolit dövrü... more Açar sözlər: Naxçıvan, neolit mədəniyyəti, keramika, funksional xüsusiyyət, ornament Neolit dövrü problemlərinin tədqiqi qlobal miqyasda tədqiqatçıları düşündürməkdədir. Bəziləri onun erkən əkinçiliklə bağlı olduğunu və Neolit mədəniyyətinin də məhz Ön Asiyadan başlayan miqrasiyalar nəticəsində ya-yıldığını qeyd edirlər [13,193]. Bu məsələnin araşdırılmasında qədim köç yol-larının qovşağında yerləşən ərazilər, o cümlədən Ön Asiyanı Cənubi Qafqazla birləşdirən Azərbaycan və xüsusən Naxçıvan ərazisində yerləşən abidələr mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Naxçıvanda bu dövrə aid ilk tapıntılar hələ ötən əsrin 50-ci illərində qeydə alınmışdır [14, 24]. Lakin, bu materiallar digər dövrlərlə müqayisədə azlıq təşkil etdiyindən Neolit mədəniyyətinin for-malaşması, inkişafı, həmçinin Eneolit dövrü ilə bağlılığına dair problemlərin aydınlaşdırılmasında yetərli olmamışdır. Bu məsələlərin araşdırılması məq-sədi ilə 2013-2016-cı illərdə I Kültəpə və ətrafında yeni tədqiqatların baş-lanması Naxçıvanda Neolit mədəniyyətinin xüsusiyyətlərinin müəyyənləş-dirilməsi baxımından əhəmiyyət kəsb edən yeni materialların üzə çıxarılması ilə nəticələnmişdir 1. Onların içərisində keramika məmulatı xüsusi yer tutur. Keramika arxeoloji mədəniyyətlərin xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilmə-sində mühüm atributlardan biri olmaqla, onların mənşəyinin, həmçinin qarşılıqlı inteqrasiyasının ortaya çıxarılmasında da əsas meyarlardan sayılır. Naxçıvanın Son Neolit keramikası əsasən saman qarışıq gildən hazır-lanmış tünd qırmızı, qəhvəyi, narıncı və sarı-çəhrayı rəng çalarlarına malikd-ir. Onlar lentşəkilli təbəqələrin bir-birinə birləşdirilməsi yolu ilə əldə hazır-lanmış və üzəri cilalanmışdır. Gil təbəqələrinin birləşdirilməsi prosesində, yaxud qabların hamarlanmasında istifadə edilməsi ehtimal olunan alətin timsalında bu fikri özünü doğruldur (Şəkil 1). 2016-cı ildə Kültəpə yaşayış yerindən tapılan alətin hər iki üzü hamar olub, kənarlarında işlənmə izləri var. Diametri 4,5x5,5 sm-dir (KT-16, №J064). 1 2013-2016-cı illərdə I Kültəpə və ətrafındakı araşdırmalar AMEA Naxçıvan Bölməsinin bir qrup əməkdaşı, həmçinin bu sətirlərin müəllifinin də daxil olduğu ekspedisiyanın Fransa Milli Araşdırmalar Mərkəzinin nümayəndələri (C.Marro, R.Berton) ilə birgə layihəsi üzrə AMEA-nın müxbir üzvü V.Baxşəliyevin rəhbərliyi ilə aparılmışdır.
Elm və təhsil" Bakı -2014 2 AMEA Naxçıvan Bölməsi Rəyasət Heyətinin 11 sentyabr 2014-cü il tarixl... more Elm və təhsil" Bakı -2014 2 AMEA Naxçıvan Bölməsi Rəyasət Heyətinin 11 sentyabr 2014-cü il tarixli10/11 nömrəli qərarına (protokol №10) əsasən nəşr olunur Elmi redaktor və ön sözün müəllifi: V.Baxşəliyev AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru Rəyçilər: V.Əliyev AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor H.Qədirzadə AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru Varlığına hər zaman ehtiyac duyulan əziz valideyinlərimizin unudulmaz xatirəsinə ithaf edirəm. Kitabın çap olunmasına göstərdiyi maliyyə dəstəyinə görə qardaşım Hacı Yusif Kərim oğlu Quliyevə minnətdaram. Zeynəb Quliyeva. Arpaçay vadisinin Tunc dövrü arxeoloji abidələri. Bakı: Elm və təhsil, 2014, 192 səh.
Uploads
Papers by Zeynəb Quliyeva
neolithization of the Azerbaijan. Some researchers note that the
South Caucasus’ Neolithic culture is related to Mesopotamia
by origin; some note that this culture developed based on
local traditions. New researches conducted in the territory of
Nakhchivan are essential for solving these problems.
New excavations conducted in Kultepe I, located near the
city of Nakhchivan, led to the discovery of new facts related
to the peopling history of this site and the peculiarities of the
Kultepe culture. Studies show that there were various centers
of Neolithic cultures’ formation in the VII—VI millennia BC
in Azerbaijan. Moreover, the Kultepe is the oldest ceramic
Neolithic site in the South Caucasus. Outputs of these studies
indicate that Azerbaijan’s Neolithic cultures have no sources
in the Middle East’s monuments.
neolithization of the Azerbaijan. Some researchers note that the
South Caucasus’ Neolithic culture is related to Mesopotamia
by origin; some note that this culture developed based on
local traditions. New researches conducted in the territory of
Nakhchivan are essential for solving these problems.
New excavations conducted in Kultepe I, located near the
city of Nakhchivan, led to the discovery of new facts related
to the peopling history of this site and the peculiarities of the
Kultepe culture. Studies show that there were various centers
of Neolithic cultures’ formation in the VII—VI millennia BC
in Azerbaijan. Moreover, the Kultepe is the oldest ceramic
Neolithic site in the South Caucasus. Outputs of these studies
indicate that Azerbaijan’s Neolithic cultures have no sources
in the Middle East’s monuments.