Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 1, 2004
Tam olarak nerede ortaya çıktığı bilinmeyen dokumacılık sanatı, insanlık tarihi ile birlikte uzun... more Tam olarak nerede ortaya çıktığı bilinmeyen dokumacılık sanatı, insanlık tarihi ile birlikte uzun bir süreç geçirmiştir. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin egemen olduğu, 11. yy.'dan itibaren de Türklere vatan olan Anadolu, dokumacılık sanatının yaşatıldığı önemli merkezlerdendir. Yurdumuzdaki dokumacılığın yapıldığı yöreler araştırıldığında, her bölgenin kendine özgü karakteristik özellikleri az veya çok taşıdığı görülür. Sarız (Kayseri) yöresi de Anadolu'nun önemli dokumacılık merkezlerinden birisidir. Hayvancılık, yöre halkının temel geçim kaynakları arasında yer almaktadır. Koyunlarının yünleri yöre halkı tarafından kırkılıp, eğirilerek iplik elde edilmiş ve dokumalarda kullanılmıştır. Yörede yetişen, boyar madde içeren bitkiler dokumada kullanılacak iplerin boyanmasında kullanılmıştır. Sarız yöresine ait dokumalar arasında havlı dokuma olarak bilinen halı tekniğindeki dokumaların bölgede hiç kullanım alanı olmadığı görülmüştür. Düz dokuma yaygılar ise genellikle ilikli, iliksiz kilim ve cicim tekniklerinde dokunmuştur. Zili ve sumak tekniğinde dokuma sayısı azdır. Kilim tekniği daha çok yer ve duvar yaygılarında, sedir/kanepe örtülerinde tercih edilmiştir. Yük perdesi, çuval, heybe , iğlik, oklavalık, yastık türündeki dokumalarda ise cicim tekniği, cicim ve kilim tekniği veya cicim, zili, kilim, sumak teknikleri bir arada kullanılmıştır. Sarız yöresi düz dokumalarının kullanım alanları; duvar yaygısı, yük perdesi, yüklük örtüsü, ahretlik dokumalar, sedir/kanepe örtüleri, yastık, çuval, heybe, ita, iğlik, oklavalık vb. şeklindedir. Duvar ve yer yaygıları, genellikle iki şak (kanat) olarak ayrı ayrı dokunmuş ve daha sonra dikilerek birleştirilmiştir. Dokumalar sarma tezgâhta dokunduğundan boyları uzundur.
Hacilar, Kayseri’nin guneyinde, Erciyes Dagi’nin etegindedir. 61,3 km²’lik alana sahip olan ilced... more Hacilar, Kayseri’nin guneyinde, Erciyes Dagi’nin etegindedir. 61,3 km²’lik alana sahip olan ilcedir. Engebeli bir arazi uzerindedir ve karasal iklime sahiptir. Hacilar sanayinin ilk adimi 1945’li yillara dayanmaktadir. Ilcede kurulan dokuma kooperatifleri ile el dokuma tezgahlarinin, Hacilar’da yayginlasmasi sonucu kaputbezi, savan, dimi diye tabir edilen kumaslarin dokunmasiyla sanayinin ilk temelleri atilmis oldu. Hacilar ilcesinde 2. Dunya savasi yillarinda 2500 dokuma tezgahinda en kaliteli kaput bezleri dokunmaktaydi. 1950’li yillarindan once, Hacilar yoresinde kumas dokumaciligi on planda idi. O yillarda faaliyette bulunan Sumer bez fabrikasindan alinan pamuk ipliklerle, el tezgahlarinda kumaslar genellikle erkekler tarafindan dokunurdu. Kadin ve cocuklar ise masura sarma isleminde calisarak dokuma yapan kisinin daha fazla kumas dokumasini saglarlardi. Yorede beyaz dokunan kumaslara “kabut veya kaput bezi” denilmektedir. Kareli “Car” adi verilen kumaslar yorede dokunur ve unlu...
Havlı, düz, çözgü yüzlü dokumaların pek çok çeşidinin uygulandığı Yahyalı (Kayseri) yöresi, el do... more Havlı, düz, çözgü yüzlü dokumaların pek çok çeşidinin uygulandığı Yahyalı (Kayseri) yöresi, el dokumaları bakımından oldukça zengin bir yöredir. Yahyalı ilçe merkezinde ve köylerinde dokunan halılar, geleneksel özellikleriyle öne çıkmaktadır. Yahyalı’da; halı dokumacılığı uzun yıllar süregelmiş ve varlığını günümüze kadar sürdürebilmiştir. Yörede yetişen hayvanların yün ve kıllarından elde edilen iplikler, yöre halkı tarafından çevrelerinde buldukları bitki ve çamurla boyanmıştır. Önceleri sarma tip tezgahla, 1950 yılından sonra ise esnafın müdahalesiyle germe tip tezgâhta halılar dokunmuştur. Yahyalı yöresinde dokunan halıların kullanım alanları; yere, sedire (somyaya) sermek; yastık ve minder dokumalar, otururken kullanmak; seccadeler ibadet etmek; heybe ve çanta dokumalar ise eşya taşımak vb. içindir. Bu makalenin konusu, Yahyalı’da, halı tekniğinde dokunan minder ve yastıkların tasarım özellikleri açısından incelenmesi ve bu dokumaların, Yahyalı halk kültüründeki yeridir. Yahyal...
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 1, 2004
Tam olarak nerede ortaya çıktığı bilinmeyen dokumacılık sanatı, insanlık tarihi ile birlikte uzun... more Tam olarak nerede ortaya çıktığı bilinmeyen dokumacılık sanatı, insanlık tarihi ile birlikte uzun bir süreç geçirmiştir. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin egemen olduğu, 11. yy.'dan itibaren de Türklere vatan olan Anadolu, dokumacılık sanatının yaşatıldığı önemli merkezlerdendir. Yurdumuzdaki dokumacılığın yapıldığı yöreler araştırıldığında, her bölgenin kendine özgü karakteristik özellikleri az veya çok taşıdığı görülür. Sarız (Kayseri) yöresi de Anadolu'nun önemli dokumacılık merkezlerinden birisidir. Hayvancılık, yöre halkının temel geçim kaynakları arasında yer almaktadır. Koyunlarının yünleri yöre halkı tarafından kırkılıp, eğirilerek iplik elde edilmiş ve dokumalarda kullanılmıştır. Yörede yetişen, boyar madde içeren bitkiler dokumada kullanılacak iplerin boyanmasında kullanılmıştır. Sarız yöresine ait dokumalar arasında havlı dokuma olarak bilinen halı tekniğindeki dokumaların bölgede hiç kullanım alanı olmadığı görülmüştür. Düz dokuma yaygılar ise genellikle ilikli, iliksiz kilim ve cicim tekniklerinde dokunmuştur. Zili ve sumak tekniğinde dokuma sayısı azdır. Kilim tekniği daha çok yer ve duvar yaygılarında, sedir/kanepe örtülerinde tercih edilmiştir. Yük perdesi, çuval, heybe , iğlik, oklavalık, yastık türündeki dokumalarda ise cicim tekniği, cicim ve kilim tekniği veya cicim, zili, kilim, sumak teknikleri bir arada kullanılmıştır. Sarız yöresi düz dokumalarının kullanım alanları; duvar yaygısı, yük perdesi, yüklük örtüsü, ahretlik dokumalar, sedir/kanepe örtüleri, yastık, çuval, heybe, ita, iğlik, oklavalık vb. şeklindedir. Duvar ve yer yaygıları, genellikle iki şak (kanat) olarak ayrı ayrı dokunmuş ve daha sonra dikilerek birleştirilmiştir. Dokumalar sarma tezgâhta dokunduğundan boyları uzundur.
Hacilar, Kayseri’nin guneyinde, Erciyes Dagi’nin etegindedir. 61,3 km²’lik alana sahip olan ilced... more Hacilar, Kayseri’nin guneyinde, Erciyes Dagi’nin etegindedir. 61,3 km²’lik alana sahip olan ilcedir. Engebeli bir arazi uzerindedir ve karasal iklime sahiptir. Hacilar sanayinin ilk adimi 1945’li yillara dayanmaktadir. Ilcede kurulan dokuma kooperatifleri ile el dokuma tezgahlarinin, Hacilar’da yayginlasmasi sonucu kaputbezi, savan, dimi diye tabir edilen kumaslarin dokunmasiyla sanayinin ilk temelleri atilmis oldu. Hacilar ilcesinde 2. Dunya savasi yillarinda 2500 dokuma tezgahinda en kaliteli kaput bezleri dokunmaktaydi. 1950’li yillarindan once, Hacilar yoresinde kumas dokumaciligi on planda idi. O yillarda faaliyette bulunan Sumer bez fabrikasindan alinan pamuk ipliklerle, el tezgahlarinda kumaslar genellikle erkekler tarafindan dokunurdu. Kadin ve cocuklar ise masura sarma isleminde calisarak dokuma yapan kisinin daha fazla kumas dokumasini saglarlardi. Yorede beyaz dokunan kumaslara “kabut veya kaput bezi” denilmektedir. Kareli “Car” adi verilen kumaslar yorede dokunur ve unlu...
Havlı, düz, çözgü yüzlü dokumaların pek çok çeşidinin uygulandığı Yahyalı (Kayseri) yöresi, el do... more Havlı, düz, çözgü yüzlü dokumaların pek çok çeşidinin uygulandığı Yahyalı (Kayseri) yöresi, el dokumaları bakımından oldukça zengin bir yöredir. Yahyalı ilçe merkezinde ve köylerinde dokunan halılar, geleneksel özellikleriyle öne çıkmaktadır. Yahyalı’da; halı dokumacılığı uzun yıllar süregelmiş ve varlığını günümüze kadar sürdürebilmiştir. Yörede yetişen hayvanların yün ve kıllarından elde edilen iplikler, yöre halkı tarafından çevrelerinde buldukları bitki ve çamurla boyanmıştır. Önceleri sarma tip tezgahla, 1950 yılından sonra ise esnafın müdahalesiyle germe tip tezgâhta halılar dokunmuştur. Yahyalı yöresinde dokunan halıların kullanım alanları; yere, sedire (somyaya) sermek; yastık ve minder dokumalar, otururken kullanmak; seccadeler ibadet etmek; heybe ve çanta dokumalar ise eşya taşımak vb. içindir. Bu makalenin konusu, Yahyalı’da, halı tekniğinde dokunan minder ve yastıkların tasarım özellikleri açısından incelenmesi ve bu dokumaların, Yahyalı halk kültüründeki yeridir. Yahyal...
Uploads
Papers by Zahide şahin