Books by Witold Bagieński
Nr 13. 1946 kwiecień 3, bm -Odpis doniesienia źródła ps. "Bij" dotyczący grup opozycyjnych wobec ... more Nr 13. 1946 kwiecień 3, bm -Odpis doniesienia źródła ps. "Bij" dotyczący grup opozycyjnych wobec Stanisława Mikołajczyka we władzach PSL.
PASZPORTY WCZORAJ I DZIŚ PASZPORTY WCZORAJ I DZIŚ 25 LAT WYDAWANIA PASZPORTÓW PRZEZ WOJEWODÓW 10 ... more PASZPORTY WCZORAJ I DZIŚ PASZPORTY WCZORAJ I DZIŚ 25 LAT WYDAWANIA PASZPORTÓW PRZEZ WOJEWODÓW 10 LAT WYDAWANIA PASZPORTÓW BIOMETRYCZNYCH 2 Publikacja pod patronatem:
Papers by Witold Bagieński
W artykule zaprezentowana została geneza i główne problemy związane z funkcjonowaniem służby szyf... more W artykule zaprezentowana została geneza i główne problemy związane z funkcjonowaniem służby szyfrowej MBP w latach 1945–1954. W tym okresie działała ona jako jeden z wydziałów Departamentu II MBP, a następnie usamodzielniła się. Praktycznie przez cały okres Polski Ludowej stanowiła jedną głównych jednostek pomocniczych UB i SB a zarazem najważniejszą jednostkę resortów siłowych, w odniesieniu do szeroko pojętej problematyki szyfrów, kodów i dekryptażu. Świadczy o tym jej wpływ na organizację i pracę aparatu szyfrowego w wojsku, MO, KBW, WOP, MSZ, na placówkach zagranicznych, w żegludze, a także kilku innych instytucjach i przedsiębiorstwach państwowych PRL. Zorganizowano ją według modelu sowieckiego i przez pierwsze dziesięciolecie jej praca opierała się o dokumenty szyfrowe wytwarzane w Związku Sowieckim. Dzięki wykształceniu własnej grupy specjalistów od spraw szyfrowych była ona w stanie rozwinąć możliwości w zakresie tworzenia własnych szyfrów, jak i dekryptażu szyfrów obcych państw. Zanim to jednak nastąpiło borykała się z wieloma problemami organizacyjnymi, które były charakterystyczne dla początkowego etapu tworzenia aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej.
Przez cały okres PRL organy bezpieczeństwa w Polsce znajdowały się pod wpływem i nadzorem Związku... more Przez cały okres PRL organy bezpieczeństwa w Polsce znajdowały się pod wpływem i nadzorem Związku Sowieckiego. Na początku 1957 r. uzgodniono, że w Warszawie zostanie powołana Grupa Łącznikowa KGB, która od wczesnych lat siedemdziesiątych nosiła nazwę Przedstawicielstwo KGB przy MSW PRL. Jej zadaniem było koordynowanie współpracy między organami bezpieczeństwa obu krajów. Kierunki współdziałania pomiędzy MSW a KGB były ustalane podczas dwustronnych narad, które naprzemiennie odbywały się w Warszawie i Moskwie. Z inicjatywy strony sowieckiej zwoływano również cykliczne konferencje służb wywiadowczych państw bloku. Po 1956 r., mimo zmiany sytuacji politycznej, służby sowieckie wywierały wpływ na kierunek działań MSW. Jedną z najważniejszych dziedzin współpracy była działalność wywiadowcza. Departament I MSW współpracował z I Głównym Zarządem KGB na wielu polach. Podstawą współpracy była wymiana danych operacyjnych, informacji i niektórych uzyskanych dokumentów. Dotyczyły one przede wszystkim tematyki politycznej i gospodarczej. Ważną dziedziną współpracy był również wywiad naukowo-techniczny oraz tzw. operacje aktywne. Organy bezpieczeństwa PRL nie były traktowane przez KGB jako równorzędny partner. Bardzo często były zmuszone dawać więcej, niż otrzymywały w zamian. Współdziałanie z sowieckim wywiadem ustało w pierwszym kwartale 1990 r. na skutek zmiany wektorów polityki zagranicznej państwa.
Nota edytorska do czwartego tomu słownika biograficznego "Leksykon bezpieki. Kadra kierownicza ap... more Nota edytorska do czwartego tomu słownika biograficznego "Leksykon bezpieki. Kadra kierownicza aparatu bezpieczeństwa (1944–1956)". Każdy tom zawiera pięćdziesiąt artykułów biograficznych dotyczących funkcjonariuszy centrali RBP, MBP, KdsBP i MSW, którzy w latach 1944–1956 pełnili w nich funkcje kierownicze.
![Research paper thumbnail of W. Bagieński, Działalność wywiadu wojskowego bliskiego zasięgu na przykładzie szczecińskiego Punktu Operacyjnego nr 2 Oddziału II Sztabu Generalnego WP w latach 1946–1950 [w:] Aparat Bezpieczeństwa na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956, red. M. Semczyszyn, Z. Stanuch, Szczecin 2021, s. 433–507.](https://attachments.academia-assets.com/107168448/thumbnails/1.jpg)
Między 1946, a 1947 r. Oddział II Sztabu Generalnego WP, czyli wywiad wojskowy Polski Ludowej roz... more Między 1946, a 1947 r. Oddział II Sztabu Generalnego WP, czyli wywiad wojskowy Polski Ludowej rozpoczął tworzenie swoich krajowych przedstawicielstw. Jednym z nich był Punkt Operacyjny nr 2 w Szczecinie, którego rolą było prowadzenie działalności wywiadowczej w brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec, a konkretnie w jej północno-wschodniej części. Początkowo agenci byli wysyłani przez tę placówkę w transportach kolejowych z niemieckimi wysiedleńcami, a wracali wraz z repatriującymi się żołnierzami PSZ. W późniejszym czasie zazwyczaj przerzucano ich przez tzw. zieloną granicę. Realizowane przez współpracowników PO nr 2 zadania wiązały się przede wszystkim z rozpoznawaniem infrastruktury wojskowej, przemysłowej i komunikacyjnej oraz rozpracowywaniem konkretnych obiektów. Oprócz tego próbowano budować głęboko zakonspirowane rezydentury wywiadowcze, których kierownicy mieli kontaktować się z informatorami z danego terenu. Na skutek splotu różnych czynników działalność ta została zahamowana jesienią 1949 r., a rok później na pewien czas ją wygaszono.
W ostatnich latach ukazały się trzy monografie dotyczące przebudowy organów bezpieczeństwa państw... more W ostatnich latach ukazały się trzy monografie dotyczące przebudowy organów bezpieczeństwa państwa w okresie transformacji ustrojowej lat 1989–1990. Ich autorzy przedstawili m.in. ciąg wydarzeń, który doprowadził do zlikwidowania Służby Bezpieczeństwa i utworzenia Urzędu Ochrony Państwa. Dzięki temu sporo już wiadomo na temat tego, jak toczył się związany z tym proces legislacyjny w parlamencie i towarzysząca mu debata polityczna. Stosunkowo niewiele miejsca we wspomnianych publikacjach poświęcono jednak na opisanie, jak przebiegały prace nad ukierunkowaniem i organizacją wewnętrzną UOP. Zagadnienie to jest o tyle ciekawe, że pierwsze tak szczegółowe projekty zmian w tym zakresie zostały przygotowane przez wyższych oficerów SB pod nadzorem ministra Czesława Kiszczaka. Publikowane dokumenty pokazują, jak widzieli oni kształt przyszłych służb, a także ich rolę w nowej rzeczywistości. Ich propozycje nie zostały przyjęte w całości, ale stanowiły punkt wyjścia do dyskusji nad kształtem organizacyjnym UOP.
Po wprowadzeniu stanu wojennego w MSW utworzono jednostkę operacyjną pełniącą funkcję sztabu, któ... more Po wprowadzeniu stanu wojennego w MSW utworzono jednostkę operacyjną pełniącą funkcję sztabu, który koordynował operacje przeciwko podziemnej Solidarności oraz innym nielegalnym grupom. Biuro Studiów SB MSW powołano w marcu 1982 r., zaczęło ono funkcjonować latem 1982 r. Nadano mu szczególne prerogatywy i mogło ono nadzorować aktywność innych jednostek SB oraz pomagać im w planowaniu i realizacji działań. Jego oficerowie byli również zaangażowani w rozpracowywanie środowisk antysystemowych. Z dostępnej literatury i dokumentów wynika, że prowadzili złożone gry i kombinacje operacyjne, które obejmowały nawet formowanie kontrolowanych organizacji podziemnych. W niniejszym artykule przedstawiono okoliczności powołania tego biura, jego organizację wewnętrzną i podstawowe zadania, które przed nim postawiono. Opisano również chronologię tworzenia jego ogniw terenowych, czyli inspektoratów 2 SB WUSW.
![Research paper thumbnail of Witold Bagieński, Rola obserwacji w działaniach wywiadu MSW [w:] Obserwacja w służbie SB. Studia i szkice, red. Monika Komaniecka-Łyp, Kraków 2022, s. 141–172.](https://attachments.academia-assets.com/106615445/thumbnails/1.jpg)
Problematyka związana z obserwacją jest nieodłącznym elementem towarzyszącym działalności wszystk... more Problematyka związana z obserwacją jest nieodłącznym elementem towarzyszącym działalności wszystkich służb wywiadowczych świata. Wiąże się ona z prowadzeniem pracy operacyjnej zarówno w warunkach zagranicznych, jak i na terenie własnego kraju. Z jednej strony chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa swoim oficerom i obsługiwanej przez nich siatce informacyjnej. Z drugiej o realizację zadań o charakterze rozpoznawczym w obcym środowisku i wobec inwigilowanych za granicą osób. W przypadku wywiadu PRL zakres spraw związanych z obserwacją obejmował także kwestie szkolenia nowych kadr i codziennego współdziałania z Biurem „B” MSW, czyli główną jednostką SB specjalizującą się w tej problematyce. W niniejszym artykule zasygnalizowane zostały podstawowe problemy i terminologia oraz praktyczne przykłady wykorzystywania obserwacji w trakcie działań Departamentu I MSW, czyli wywiadu cywilnego Polski Ludowej, głównie w dwóch ostatnich dekadach PRL.
Do najpoważniejszych problemów, z jakimi zmagają się służby wywiadowcze całego świata, należą dez... more Do najpoważniejszych problemów, z jakimi zmagają się służby wywiadowcze całego świata, należą dezercje, ucieczki i zdrady ich pracowników. Prowadzą one do dekonspiracji funkcjonariuszy, metod pracy i kierunków działania, a przede wszystkim znanych im spraw i agentury. W artykule przedstawione zostały historie wszystkich najważniejszych uciekinierów z wywiadu cywilnego PRL, czyli Departamentu I MSW, którzy znaleźli się na Zachodzie w latach 1956–1990. Obok oficerów operacyjnych tej jednostki zbiegło w tych latach także kilku funkcjonariuszy z innych jednostek SB, którzy mieli wiedzę na temat prowadzonych przez wywiad działań i działających na jego rzecz ludzi.
Nota edytorska do trzeciego tomu słownika biograficznego "Leksykon bezpieki. Kadra kierownicza ap... more Nota edytorska do trzeciego tomu słownika biograficznego "Leksykon bezpieki. Kadra kierownicza aparatu bezpieczeństwa (1944–1956)". Każdy tom zawiera pięćdziesiąt artykułów biograficznych dotyczących funkcjonariuszy centrali RBP, MBP, KdsBP i MSW, którzy w latach 1944–1956 pełnili w nich funkcje kierownicze.
Zabójstwa, porwania, czy operacje o charakterze dywersyjnym należą do najbardziej sensacyjnych wą... more Zabójstwa, porwania, czy operacje o charakterze dywersyjnym należą do najbardziej sensacyjnych wątków związanych z aktywnością służb wywiadowczych PRL. W artykule zostały przedstawione zostały przykłady przeprowadzonych oraz planowanych przez Departament I MSW „działań specjalnych” tego rodzaju. Choć nie było ich zbyt dużo, dają one ogólny obraz w jaki sposób je organizowano i jak przebiegły lub miały przebiegać. W części końcowej opublikowany został dokument pt. Stosunek polskiego prawa karnego wobec osób, które dokonały likwidacji zdrajcy Ojczyzny opracowany w połowie lat sześćdziesiątych w Departamencie I MSW.
![Research paper thumbnail of Witold Bagieński, Funkcjonariuszki wywiadu cywilnego Polski Ludowej [w:] Aparat bezpieczeństwa w perspektywie antropologii organizacji i antropologii władzy, red. Jarosław Syrnyk, Robert Klementowski, Kamila Mikołajczak, Wrocław–Warszawa 2020, s. 96–143.](https://attachments.academia-assets.com/88793446/thumbnails/1.jpg)
W wywiadzie MSW, podobnie jak w innych jednostkach Służby Bezpieczeństwa, trzon kadry operacyjnej... more W wywiadzie MSW, podobnie jak w innych jednostkach Służby Bezpieczeństwa, trzon kadry operacyjnej stanowili mężczyźni. Od końca lat pięćdziesiątych kobiety zatrudniano niemal wyłącznie na stanowiskach pomocniczych i administracyjnych. Tylko nieliczne pracowały w pionie analitycznym, bądź zagranicznych rezydenturach. Wcześniej tak jednak nie było. W latach czterdziestych wywiad był silnie sfeminizowaną służbą i wyróżniał się pod tym względem na tle całego ministerstwa. Wiele kobiet, przedwojennych komunistek, pełniło w nim bowiem funkcje kierownicze – zarówno w centrali, jak i terenie. Począwszy od 1950 r. ich liczba systematycznie spadała i pod koniec tej dekady tylko nieliczne panie sprawowały stanowiska kierownicze lub pracowały z agenturą. Niniejszy artykuł stanowi próbę prześledzenia tej ewolucji, znalezienia jej przyczyn, a także przedstawienia najważniejszych i najciekawszych kobiet-funkcjonariuszek wywiadu epoki PRL.
W grudniu 1957 r. minister spraw wewnętrznych Władysław Wicha uczestniczył w uroczystościach 40-l... more W grudniu 1957 r. minister spraw wewnętrznych Władysław Wicha uczestniczył w uroczystościach 40-lecia sowieckich organów bezpieczeństwa. Wydarzenie to było okazją do kontaktu i rozmów z przedstawicielami sowieckich władz. Jak się jednak okazało nie były one dla niego zbyt przyjemne. Część z nich stanowiła krytykę sytuacji w kierowanym przez niego resorcie, a pozostałe polityki państwa jako takiej. Z tego powodu, po powrocie do kraju, szef bezpieki sporządził notatkę, by poinformować o tym co usłyszał najwyższe władze PRL.
Brytyjski kontrwywiad prowadził aktywne i wielopłaszczyznowe działania przeciwko wywiadowi Polski... more Brytyjski kontrwywiad prowadził aktywne i wielopłaszczyznowe działania przeciwko wywiadowi Polski Ludowej. Obejmowały one m.in. wszechstronną inwigilację personelu oficjalnych przedstawicielstw PRL, a także kontrolowanie środowiska polskiej emigracji niepodległościowej i Polonii. Istnieją przesłanki wskazujące, że brytyjskie służby miały one bardzo dobre rozpoznanie sytuacji i konkretne osiągnięcia w postaci werbunku podwójnych agentów. Publikowane dokumenty dotyczą wydarzenia z jesieni 1974 r., które wpisywało się w cały ciąg ofensywnych działań kontrwywiadu MI-5 przeciwko komunistycznemu szpiegostwu. Brytyjskie służby specjalne podjęły próbę werbunku wicekonsula w Konsulacie Generalnym PRL w Londynie Władysława Gondzika. Doszło do niej podczas wyjazdu urlopowego do Maroko Maroka i miała ona ciąg dalszy po jego powrocie do Wielkiej Brytanii.
Uploads
Books by Witold Bagieński
Papers by Witold Bagieński
---
Lt. Col. Ryszard Widerski was an intelligence officer of the First Department of the Ministry of Internal Affairs, who defected from the station in Canada at the end of July 1989. After puting himself to the disposal of the US secret services, he gave them a lot of information about polish intelligence organization and staff.