Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (... more Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (UJ)-zastępca przewodniczącego prof. Bogdan Banasiak (UŁ), prof. Agata Bielik-Robson (PAN) prof. Adam Chmielewski (UWr), prof. Jan Hartman (UJ), prof. Jerzy Kochan (US) prof. Jerzy Kopania (WSAP w Białymstoku, UwB), prof. Małgorzata Kowalska (UwB) prof. Krzysztof Matuszewski (UŁ), prof. Jadwiga Mizińska (UMCS) prof. Ryszard Różanowski (UWr), prof. Andrzej Szahaj (UMK), prof. Andrzej L. Zachariasz (URz) dr Piotr Wasyluk-sekretarz
fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się... more fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema Solaris, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce Piknik na skraju drogi-tytuł jest metaforą opisującą różnicę potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie-jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem "protezowania metafizyki" w literaturze fantastycznej (czyli zastępowania cudowności technologią, Boga-figurą wszechmocnego technologicznie obcego).
Rok 2021 został w Polsce ogłoszony rokiem Stanisława Lema z powodu przypadającej setnej rocznicy ... more Rok 2021 został w Polsce ogłoszony rokiem Stanisława Lema z powodu przypadającej setnej rocznicy jego urodzin. Jest to dobra okazja do pewnych podsumowań. Artykuł jest próbą zarysowania niektórych aspektów filozoficznych występujących w prozie fantastycznonaukowej Lema. Przede wszystkim problematyka epistemologiczna odnajduje w twórczości autoraNiezwyciężonego swoje interesujące rozwinięcie. Ujęcie tematyki międzycywilizacyjnego kontaktu w takich książkach jak Eden czy Solaris uznawane jest za oryginalny wkład Lema w ideowy dorobek światowej literatury science fiction. Z kolei problematyka ontologiczna łączy się u Lema ze specyficznie pojmowaną „filozofią przypadku”, której genealogii można poszukiwać w meandrach życiorysu pisarza. Świat w jego powieściach (Śledztwo, Katar) działa według zasad indeterminizmu, które odnajdują swoje potwierdzenie we współczesnych koncepcjach filozoficznych i socjologicznych.
In his works, Stanisław Lem not simply conveys his visions of technological changes of future civ... more In his works, Stanisław Lem not simply conveys his visions of technological changes of future civilizations – his central focus is on the question of man in the near and distant future. In addition to his anthropological explorations of changes in humanity, Lem adopts both axiological and sociological approaches to exploring questions regarding evil in human nature, the means of eliminatingit, and the functioning of future societies. Alienation to first contact is another recurring theme inLem; it can be seen in the scenes depicting contact with other civilizations. In Lem, alien speciesconstitute a specific “anthropological mirror”, which is an interesting point of view in the observationof humanity.
Artykuł jest próbą nakreślenia różnych sposobów konstruowania światów w wybranych utworach litera... more Artykuł jest próbą nakreślenia różnych sposobów konstruowania światów w wybranych utworach literackich i filmowych. Roger Caillois i – nieco później – Stanisław Lem dokonali dość szczegółowego rozróżnienia metod kreowania literackich światów, ze względu na ich gatunkowe zróżnicowanie. Inaczej konstruowane są zasady rządzące rzeczywistością w utworach kryminalnych, inaczej w literaturze grozy, inaczej w science fiction. Owe „strategie ontologiczne” mogą być podyktowane również innego rodzaju – niż zróżnicowanie gatunkowe – przyczynami (tu szerzej będzie omówiona tzw. ontologia praktyczna)
Autor artykułu próbuje udowodnić tezę, że pisarze tworzący literaturę science fiction często pode... more Autor artykułu próbuje udowodnić tezę, że pisarze tworzący literaturę science fiction często podejmują istotne problemy filozoficzne. Artykuł ogranicza się do dwóch pól tematycznych: epistemologii i ontologii w fantastyce. Problematyka ontologiczna wynika z samych rozróżnień gatunkowych wewnątrz fantastyki (literatura fa n tasy, science fiction, opowieści niesamowite), które warunkują strategie pisarskie w metodach kreacji rzeczywistości wyobrażonej. W ramach problematyki epistemologicznej artykuł koncentruje się na zagadnieniu wyimaginowanych scenariuszy kontaktu ludzkości z obcymi cywilizacjami oraz implikacjami - przede wszystkim filozoficznymi (antropologia filozoficzna, epistemologia) - wynikłymi z tego niezwykłego wydarzenia.
Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (... more Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (UJ)-zastępca przewodniczącego prof. Bogdan Banasiak (UŁ), prof. Agata Bielik-Robson (PAN) prof. Adam Chmielewski (UWr), prof. Jan Hartman (UJ), prof. Jerzy Kochan (US) prof. Jerzy Kopania (WSAP w Białymstoku, UwB), prof. Małgorzata Kowalska (UwB) prof. Krzysztof Matuszewski (UŁ), prof. Jadwiga Mizińska (UMCS) prof. Ryszard Różanowski (UWr), prof. Andrzej Szahaj (UMK), prof. Andrzej L. Zachariasz (URz) dr Piotr Wasyluk-sekretarz
Postrzeganie i identyfikowanie trendów, czyli określonych prawidłowości, które opisują dynamikę p... more Postrzeganie i identyfikowanie trendów, czyli określonych prawidłowości, które opisują dynamikę przekształceń to, jak słusznie stwierdzają autorzy, jeden ze sposobów zrozumienia i porządkowania zmiennej rzeczywistości. Autorzy poszczególnych tekstów dobrze objaśniają, dlaczego słowo "trend" stało się współcześnie gwiazdą leksykalną, a zarazem ważną kategorią analityczną i opisową, a także najczęściej wartościowaną pozytywnie (samo słowo trend jest trendy: znaczy cool). Żyjemy w czasach bezprecedensowej zmienności zarówno w sferze osobniczej, społecznej jak i pozaspołecznej (np. zmiany klimatyczne). Rozumienie istoty, e ologii, natury trendów zarówno w skali mega, makro, mezo i mikro-a wszystkie te wymiary są w książce dobrze przedstawione-jest warunkiem zrozumienia świata i procesów w nim zachodzących.
fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się... more fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema Solaris, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce Piknik na skraju drogi-tytuł jest metaforą opisującą różnicę potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie-jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem "protezowania metafizyki" w literaturze fantastycznej (czyli zastępowania cudowności technologią, Boga-figurą wszechmocnego technologicznie obcego).
Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (... more Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (UJ)-zastępca przewodniczącego prof. Bogdan Banasiak (UŁ), prof. Agata Bielik-Robson (PAN) prof. Adam Chmielewski (UWr), prof. Jan Hartman (UJ), prof. Jerzy Kochan (US) prof. Jerzy Kopania (WSAP w Białymstoku, UwB), prof. Małgorzata Kowalska (UwB) prof. Krzysztof Matuszewski (UŁ), prof. Jadwiga Mizińska (UMCS) prof. Ryszard Różanowski (UWr), prof. Andrzej Szahaj (UMK), prof. Andrzej L. Zachariasz (URz) dr Piotr Wasyluk-sekretarz
fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się... more fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema Solaris, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce Piknik na skraju drogi-tytuł jest metaforą opisującą różnicę potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie-jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem "protezowania metafizyki" w literaturze fantastycznej (czyli zastępowania cudowności technologią, Boga-figurą wszechmocnego technologicznie obcego).
Rok 2021 został w Polsce ogłoszony rokiem Stanisława Lema z powodu przypadającej setnej rocznicy ... more Rok 2021 został w Polsce ogłoszony rokiem Stanisława Lema z powodu przypadającej setnej rocznicy jego urodzin. Jest to dobra okazja do pewnych podsumowań. Artykuł jest próbą zarysowania niektórych aspektów filozoficznych występujących w prozie fantastycznonaukowej Lema. Przede wszystkim problematyka epistemologiczna odnajduje w twórczości autoraNiezwyciężonego swoje interesujące rozwinięcie. Ujęcie tematyki międzycywilizacyjnego kontaktu w takich książkach jak Eden czy Solaris uznawane jest za oryginalny wkład Lema w ideowy dorobek światowej literatury science fiction. Z kolei problematyka ontologiczna łączy się u Lema ze specyficznie pojmowaną „filozofią przypadku”, której genealogii można poszukiwać w meandrach życiorysu pisarza. Świat w jego powieściach (Śledztwo, Katar) działa według zasad indeterminizmu, które odnajdują swoje potwierdzenie we współczesnych koncepcjach filozoficznych i socjologicznych.
In his works, Stanisław Lem not simply conveys his visions of technological changes of future civ... more In his works, Stanisław Lem not simply conveys his visions of technological changes of future civilizations – his central focus is on the question of man in the near and distant future. In addition to his anthropological explorations of changes in humanity, Lem adopts both axiological and sociological approaches to exploring questions regarding evil in human nature, the means of eliminatingit, and the functioning of future societies. Alienation to first contact is another recurring theme inLem; it can be seen in the scenes depicting contact with other civilizations. In Lem, alien speciesconstitute a specific “anthropological mirror”, which is an interesting point of view in the observationof humanity.
Artykuł jest próbą nakreślenia różnych sposobów konstruowania światów w wybranych utworach litera... more Artykuł jest próbą nakreślenia różnych sposobów konstruowania światów w wybranych utworach literackich i filmowych. Roger Caillois i – nieco później – Stanisław Lem dokonali dość szczegółowego rozróżnienia metod kreowania literackich światów, ze względu na ich gatunkowe zróżnicowanie. Inaczej konstruowane są zasady rządzące rzeczywistością w utworach kryminalnych, inaczej w literaturze grozy, inaczej w science fiction. Owe „strategie ontologiczne” mogą być podyktowane również innego rodzaju – niż zróżnicowanie gatunkowe – przyczynami (tu szerzej będzie omówiona tzw. ontologia praktyczna)
Autor artykułu próbuje udowodnić tezę, że pisarze tworzący literaturę science fiction często pode... more Autor artykułu próbuje udowodnić tezę, że pisarze tworzący literaturę science fiction często podejmują istotne problemy filozoficzne. Artykuł ogranicza się do dwóch pól tematycznych: epistemologii i ontologii w fantastyce. Problematyka ontologiczna wynika z samych rozróżnień gatunkowych wewnątrz fantastyki (literatura fa n tasy, science fiction, opowieści niesamowite), które warunkują strategie pisarskie w metodach kreacji rzeczywistości wyobrażonej. W ramach problematyki epistemologicznej artykuł koncentruje się na zagadnieniu wyimaginowanych scenariuszy kontaktu ludzkości z obcymi cywilizacjami oraz implikacjami - przede wszystkim filozoficznymi (antropologia filozoficzna, epistemologia) - wynikłymi z tego niezwykłego wydarzenia.
Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (... more Rada serii "Festiwal Filozofii" prof. Jacek Migasiński (UW)-przewodniczący prof. Lech Witkowski (UJ)-zastępca przewodniczącego prof. Bogdan Banasiak (UŁ), prof. Agata Bielik-Robson (PAN) prof. Adam Chmielewski (UWr), prof. Jan Hartman (UJ), prof. Jerzy Kochan (US) prof. Jerzy Kopania (WSAP w Białymstoku, UwB), prof. Małgorzata Kowalska (UwB) prof. Krzysztof Matuszewski (UŁ), prof. Jadwiga Mizińska (UMCS) prof. Ryszard Różanowski (UWr), prof. Andrzej Szahaj (UMK), prof. Andrzej L. Zachariasz (URz) dr Piotr Wasyluk-sekretarz
Postrzeganie i identyfikowanie trendów, czyli określonych prawidłowości, które opisują dynamikę p... more Postrzeganie i identyfikowanie trendów, czyli określonych prawidłowości, które opisują dynamikę przekształceń to, jak słusznie stwierdzają autorzy, jeden ze sposobów zrozumienia i porządkowania zmiennej rzeczywistości. Autorzy poszczególnych tekstów dobrze objaśniają, dlaczego słowo "trend" stało się współcześnie gwiazdą leksykalną, a zarazem ważną kategorią analityczną i opisową, a także najczęściej wartościowaną pozytywnie (samo słowo trend jest trendy: znaczy cool). Żyjemy w czasach bezprecedensowej zmienności zarówno w sferze osobniczej, społecznej jak i pozaspołecznej (np. zmiany klimatyczne). Rozumienie istoty, e ologii, natury trendów zarówno w skali mega, makro, mezo i mikro-a wszystkie te wymiary są w książce dobrze przedstawione-jest warunkiem zrozumienia świata i procesów w nim zachodzących.
fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się... more fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema Solaris, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce Piknik na skraju drogi-tytuł jest metaforą opisującą różnicę potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie-jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem "protezowania metafizyki" w literaturze fantastycznej (czyli zastępowania cudowności technologią, Boga-figurą wszechmocnego technologicznie obcego).
Uploads
Papers by Jacek Sobota