Turkish Studies-Comparative Religious Studies, 2020
One of The biography types in the Turkish literature is the sagas written by considering the chro... more One of The biography types in the Turkish literature is the sagas written by considering the chronological information. In this study, Golzaar Misry, the work of Niyâzi Mısry, who was the last Postnishin (the Chief Sheikh) of Bursa Misry Dervish Lodge, also the senior dervish of the Misriyye order, to which Shams Al-Din Mısry was also a member, will be introduced to the world of science by considering various aspects. Golzaar Misry is the first work in the triple series, which Shams Al-Din Efendi intended to write. In this context, Yadigar Shamsy, in which many aspects of Bursa Dervish Lodges are examined, takes the second place. The last link of this series is Bahaar-ı Shamsy, which included the biographies of famous people in Bursa belonging to different professional groups like scholars, sheikhs and calligraphists after 1846. Only Yadigar-ı Shamsy, which is one of the above-mentioned works, has been brought into publishing life, and only the names of the other two works in unique form are known, and have not yet been published. It is mostly possible to determine the full works of many authors who lived in the pre-Republican period based on the works written after them. One exception to this situation is Shams Al-Din Efendi. Because Shams Al-Din Efendi both documented his works himself, and gave first-hand information on their contents. In this context, uncommonly, he wrote a brief poem in each line stating the contents of the book and its name in each of his books. In this study, after providing informed on the life of Shams Al-Din Efendi, who is the author of Golzaar Misry, and his poetry and prose works as far as it can be reached, firstly, the sources of Golzaar Misry, which is the subject of the present study, its copies and type characteristics, and its importance for the Miseriyye culture will be dealt with.
Bu çalışma, Bursa Mısrî Tekkesi'nin son postnişini Şemseddin Mısrî tarafından kaleme alınan Bahâr... more Bu çalışma, Bursa Mısrî Tekkesi'nin son postnişini Şemseddin Mısrî tarafından kaleme alınan Bahâr-ı Şemsî'de yer alan biyografi sahiplerinin doğum ve vefat tarihleri, mezarlarının bulunduğu yer ve varsa mensubu bulundukları tarikatı konu edinmektedir. Adı geçen eser, müellifin oluşturmayı düşündüğü üçlü biyografi serisinin sonuncusudur. Bu serinin ilk halkası, kendisinin de mensubu bulunduğu Mısriyye tarikatının pîri, Niyâzî-i Mısrî menakıbnamesi olan Gülzâr-ı Mısrî, ikinci halkası Bursa dergâh ve zaviyelerine ayrılan Yâdigâr-ı Şemsî, sonuncusu ise 1846 yılından sonra Bursa'da bulunan ancak başka eserlerde hâl tercemeleri zikredilmeyen şeyh, âlim, müftü, şair, musikişinas, hattat, doktor, meczub-ı ilahî, paşa, şehir eşrafı ve sanatkârlarının hâl tercemelerini içeren Bahâr-ı Şemsî'dir. Bahâr-ı Şemsî, kendisinden önce kaleme alınan biyografik türlere kıyasla günümüz Türkçesine daha yakın bir dile sahip olması, haklarında bilgi verilen şahısların pek çoğunu müellifin bizzat tanıması ve bu kişilerle ilgili birçok evrakın bizzat kendisinde bulunması gibi sebeplerden vefat gerek Türk edebiyatı gerekse tasavvuf tarihinin mühim vefeyatnameleri arasında gösterilebilir.
Ortaçağ İslam dünyasında ilim tahsil etmek rıhle denen uzun ilmî seyahatlere çıkmayı ve ders okun... more Ortaçağ İslam dünyasında ilim tahsil etmek rıhle denen uzun ilmî seyahatlere çıkmayı ve ders okunan hocaların isimlerini barındıran uzun listeler tutmayı gerekli kılmaktaydı. Liste ne kadar uzun ve hocalar ne kadar itibarlıysa kişi o derecede itibarlı görülmekteydi. Ortaçağ İslam alimleri için mu'cem ve meşihat gibi isimlerle anılan bu listeler, rıhlenin bir delili gibiydi. 1 Osmanlı sahası biyografik metinlerinin, ilim tahsil edilen hocaların isimlerine yer vermesi bu geleneğin minyatürleşmiş bir yansıması olsa gerektir. Bunun yanında, biyografik şahsiyetin yüceltilmesi için başka yollar da söz konusudur. Ele alınan kişinin devlet büyükleriyle kurduğu hamilik ilişkileri, okuttuğu talebeler, telif ettiği kitaplar ve şöhretli kişilerle arasındaki dostluk bağları da bir tür yüceltme imgesidir. 2 Örneğin şair biyografilerini barındıran tezkirelerde bu türden değerlendirmeye uygun satırlar mevcuttur ki, akla gelen isimlerden biri tezkireci Aşık Çelebi'dir (ö. 1572). Meşâirü'ş-Şu'arâ'da şiir ve şairlere dair yaptığı değerlendirmelerle entelektüelliğini ispata çalışan tezkirecinin, Hayâlî Bey gibi Pargalı İbrahim Paşa'nın himayesinde bulunmuş önemli bir şairle dostluk tesis ettiğini, hatta onun şiirlerine kendisinin çeki düzen verdiğini dile getirmesi, kendisini yüceltme gayretinden ileri gelse gerektir. 3 XVI. asrın bir diğer tezkirecisi Kınalızade Hasan Çelebi de (ö. 1604), mazmunlarını Kemâl-i Isfahânî, muammalarınıysa Mîr Hüseyn-i Muammâyî'ye benzettiği şair Emrî'yi (ö. 1575) övmek ve yüceltmek için, bizzat ondan dinlediği bir hadiseyi tezkiresine taşımıştır. Buna göre Emrî, "Bir hilâli iki Pervînün arasına alur / Necm-i eşkümle görünsem o meh-i tâbâna" beytini içeren bir gazel yazar. Alışılmış imgelerle kurulmadığından görenler beyti kavramakta zorlanır. Hâl böyle olunca Emrî bu beyti dönemin meşhur şairi Zâtî'ye (ö. 1546) gösterir. Ancak Zâtî de muvaffak olamaz ve bu beliğ beytin manasını, kendi tabiriyle, ekall-i enâm [insanların en değersizi] Emrî'den, yani bizzat şairden sormak zorunda kalır. 4 Tezkiredeki bu kaydı nasıl anla-1 Houari Touati, Ortaçağda İslam ve Seyahat: Bir Âlim Uğraşının Tarihi ve Antropolojisi, çev. Ali Berktay (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004), 212. 2 Metnin çeşitli yerlerinde geçen "imge"ye bu yazı çerçevesinde edebî bir anlam yüklenmiş değildir.
Turkish Studies-Comparative Religious Studies, 2020
One of The biography types in the Turkish literature is the sagas written by considering the chro... more One of The biography types in the Turkish literature is the sagas written by considering the chronological information. In this study, Golzaar Misry, the work of Niyâzi Mısry, who was the last Postnishin (the Chief Sheikh) of Bursa Misry Dervish Lodge, also the senior dervish of the Misriyye order, to which Shams Al-Din Mısry was also a member, will be introduced to the world of science by considering various aspects. Golzaar Misry is the first work in the triple series, which Shams Al-Din Efendi intended to write. In this context, Yadigar Shamsy, in which many aspects of Bursa Dervish Lodges are examined, takes the second place. The last link of this series is Bahaar-ı Shamsy, which included the biographies of famous people in Bursa belonging to different professional groups like scholars, sheikhs and calligraphists after 1846. Only Yadigar-ı Shamsy, which is one of the above-mentioned works, has been brought into publishing life, and only the names of the other two works in unique form are known, and have not yet been published. It is mostly possible to determine the full works of many authors who lived in the pre-Republican period based on the works written after them. One exception to this situation is Shams Al-Din Efendi. Because Shams Al-Din Efendi both documented his works himself, and gave first-hand information on their contents. In this context, uncommonly, he wrote a brief poem in each line stating the contents of the book and its name in each of his books. In this study, after providing informed on the life of Shams Al-Din Efendi, who is the author of Golzaar Misry, and his poetry and prose works as far as it can be reached, firstly, the sources of Golzaar Misry, which is the subject of the present study, its copies and type characteristics, and its importance for the Miseriyye culture will be dealt with.
Bu çalışma, Bursa Mısrî Tekkesi'nin son postnişini Şemseddin Mısrî tarafından kaleme alınan Bahâr... more Bu çalışma, Bursa Mısrî Tekkesi'nin son postnişini Şemseddin Mısrî tarafından kaleme alınan Bahâr-ı Şemsî'de yer alan biyografi sahiplerinin doğum ve vefat tarihleri, mezarlarının bulunduğu yer ve varsa mensubu bulundukları tarikatı konu edinmektedir. Adı geçen eser, müellifin oluşturmayı düşündüğü üçlü biyografi serisinin sonuncusudur. Bu serinin ilk halkası, kendisinin de mensubu bulunduğu Mısriyye tarikatının pîri, Niyâzî-i Mısrî menakıbnamesi olan Gülzâr-ı Mısrî, ikinci halkası Bursa dergâh ve zaviyelerine ayrılan Yâdigâr-ı Şemsî, sonuncusu ise 1846 yılından sonra Bursa'da bulunan ancak başka eserlerde hâl tercemeleri zikredilmeyen şeyh, âlim, müftü, şair, musikişinas, hattat, doktor, meczub-ı ilahî, paşa, şehir eşrafı ve sanatkârlarının hâl tercemelerini içeren Bahâr-ı Şemsî'dir. Bahâr-ı Şemsî, kendisinden önce kaleme alınan biyografik türlere kıyasla günümüz Türkçesine daha yakın bir dile sahip olması, haklarında bilgi verilen şahısların pek çoğunu müellifin bizzat tanıması ve bu kişilerle ilgili birçok evrakın bizzat kendisinde bulunması gibi sebeplerden vefat gerek Türk edebiyatı gerekse tasavvuf tarihinin mühim vefeyatnameleri arasında gösterilebilir.
Ortaçağ İslam dünyasında ilim tahsil etmek rıhle denen uzun ilmî seyahatlere çıkmayı ve ders okun... more Ortaçağ İslam dünyasında ilim tahsil etmek rıhle denen uzun ilmî seyahatlere çıkmayı ve ders okunan hocaların isimlerini barındıran uzun listeler tutmayı gerekli kılmaktaydı. Liste ne kadar uzun ve hocalar ne kadar itibarlıysa kişi o derecede itibarlı görülmekteydi. Ortaçağ İslam alimleri için mu'cem ve meşihat gibi isimlerle anılan bu listeler, rıhlenin bir delili gibiydi. 1 Osmanlı sahası biyografik metinlerinin, ilim tahsil edilen hocaların isimlerine yer vermesi bu geleneğin minyatürleşmiş bir yansıması olsa gerektir. Bunun yanında, biyografik şahsiyetin yüceltilmesi için başka yollar da söz konusudur. Ele alınan kişinin devlet büyükleriyle kurduğu hamilik ilişkileri, okuttuğu talebeler, telif ettiği kitaplar ve şöhretli kişilerle arasındaki dostluk bağları da bir tür yüceltme imgesidir. 2 Örneğin şair biyografilerini barındıran tezkirelerde bu türden değerlendirmeye uygun satırlar mevcuttur ki, akla gelen isimlerden biri tezkireci Aşık Çelebi'dir (ö. 1572). Meşâirü'ş-Şu'arâ'da şiir ve şairlere dair yaptığı değerlendirmelerle entelektüelliğini ispata çalışan tezkirecinin, Hayâlî Bey gibi Pargalı İbrahim Paşa'nın himayesinde bulunmuş önemli bir şairle dostluk tesis ettiğini, hatta onun şiirlerine kendisinin çeki düzen verdiğini dile getirmesi, kendisini yüceltme gayretinden ileri gelse gerektir. 3 XVI. asrın bir diğer tezkirecisi Kınalızade Hasan Çelebi de (ö. 1604), mazmunlarını Kemâl-i Isfahânî, muammalarınıysa Mîr Hüseyn-i Muammâyî'ye benzettiği şair Emrî'yi (ö. 1575) övmek ve yüceltmek için, bizzat ondan dinlediği bir hadiseyi tezkiresine taşımıştır. Buna göre Emrî, "Bir hilâli iki Pervînün arasına alur / Necm-i eşkümle görünsem o meh-i tâbâna" beytini içeren bir gazel yazar. Alışılmış imgelerle kurulmadığından görenler beyti kavramakta zorlanır. Hâl böyle olunca Emrî bu beyti dönemin meşhur şairi Zâtî'ye (ö. 1546) gösterir. Ancak Zâtî de muvaffak olamaz ve bu beliğ beytin manasını, kendi tabiriyle, ekall-i enâm [insanların en değersizi] Emrî'den, yani bizzat şairden sormak zorunda kalır. 4 Tezkiredeki bu kaydı nasıl anla-1 Houari Touati, Ortaçağda İslam ve Seyahat: Bir Âlim Uğraşının Tarihi ve Antropolojisi, çev. Ali Berktay (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004), 212. 2 Metnin çeşitli yerlerinde geçen "imge"ye bu yazı çerçevesinde edebî bir anlam yüklenmiş değildir.
Uploads
Papers by Serhat Gultas