Radzivon А . Kołas
Cultural anthropologist. Areas of research and scientific fields of interest:
1. Ethnolinguistic processes on the territory of Eastern Europe (Belarus, Poland, Lithuania, Ukraine, Russia) in the late 17th-early 20th centuries;
2. The impact of the interaction of ethnic enclaves on the development and formation of the ethno-linguistic map of Eastern Europe;
3. Functioning of language in the sphere of sacred and profane spheres in ethnic minorities (Polish-Lithuanian-Belarusian Tatars, Jews and Old Believers);
4. The connection between language and ethnic, confessional, cultural consciousness.
Historian-palaeographer. Areas of research and scientific fields of interest:
1. Cyrillic manuscripts of the 16th-early 20th centuries;
2. Attributes of confessional and ethnic self-consciousness;
3. Paterns of cultural perception and representation;
4. Writing of Polish-Lithuanian-Belorussian Tatars, Jews and Old Believers.
Education and Academic Activity:
2020–2024 — Bachelor's degree (Licentiate) at the Department of Ethnology, Museology and Art History of the Faculty of History of the Belarusian State University. Honours diploma.
Defended the diploma-thesis "Ethnolinguistic Processes in Belarus in the 19th century" with a grade of 10 (excellent). This work was the first graduate qualification research in anthropological linguistics in Belarus.
2021–2024 — Research Assistant, culturologist at the Centre for the Research of Old Printed Editions and Manuscripts of the Yakub Kolas Central Scientific Library of the National Academy of Sciences of Belarus.
The activities at the National Academy of Sciences were devoted to the development of the methodology of description, as well as the development of the first catalogue of manuscript Cyrillic books of the 16–20th centuries in Belarus. More than several dozens of Slavonic manuscripts were described and introduced into scientific circulation.
2024–2025 — Master's degree at the Department of Ethnology, Museology and Art History of the Faculty of History of the Belarusian State University.
The theme of the Master's dissertation was "The influence of ethnic groups on ethno-linguistic processes on the territory of Belarus in the late 18th–early 20th centuries".
Supervisors: Navahrodski Tadevuš Antonavič — Professor, habilitated Doctor of Sciences in History, Head of the Department of Ethnology, Museology and Art History of the Faculty of History of the Belarusian State University (2008–2024)., Padbiarozkin Pilip Dźmitryjevič — Docent, Doctor of Philosophy in History, and Senior Research Scientist of the Center for the Research of Old Printed Editions and Manuscripts of the National Academy of Sciences of Belarus.
Address: Rzeczpospolita Polska, Warszawa
1. Ethnolinguistic processes on the territory of Eastern Europe (Belarus, Poland, Lithuania, Ukraine, Russia) in the late 17th-early 20th centuries;
2. The impact of the interaction of ethnic enclaves on the development and formation of the ethno-linguistic map of Eastern Europe;
3. Functioning of language in the sphere of sacred and profane spheres in ethnic minorities (Polish-Lithuanian-Belarusian Tatars, Jews and Old Believers);
4. The connection between language and ethnic, confessional, cultural consciousness.
Historian-palaeographer. Areas of research and scientific fields of interest:
1. Cyrillic manuscripts of the 16th-early 20th centuries;
2. Attributes of confessional and ethnic self-consciousness;
3. Paterns of cultural perception and representation;
4. Writing of Polish-Lithuanian-Belorussian Tatars, Jews and Old Believers.
Education and Academic Activity:
2020–2024 — Bachelor's degree (Licentiate) at the Department of Ethnology, Museology and Art History of the Faculty of History of the Belarusian State University. Honours diploma.
Defended the diploma-thesis "Ethnolinguistic Processes in Belarus in the 19th century" with a grade of 10 (excellent). This work was the first graduate qualification research in anthropological linguistics in Belarus.
2021–2024 — Research Assistant, culturologist at the Centre for the Research of Old Printed Editions and Manuscripts of the Yakub Kolas Central Scientific Library of the National Academy of Sciences of Belarus.
The activities at the National Academy of Sciences were devoted to the development of the methodology of description, as well as the development of the first catalogue of manuscript Cyrillic books of the 16–20th centuries in Belarus. More than several dozens of Slavonic manuscripts were described and introduced into scientific circulation.
2024–2025 — Master's degree at the Department of Ethnology, Museology and Art History of the Faculty of History of the Belarusian State University.
The theme of the Master's dissertation was "The influence of ethnic groups on ethno-linguistic processes on the territory of Belarus in the late 18th–early 20th centuries".
Supervisors: Navahrodski Tadevuš Antonavič — Professor, habilitated Doctor of Sciences in History, Head of the Department of Ethnology, Museology and Art History of the Faculty of History of the Belarusian State University (2008–2024)., Padbiarozkin Pilip Dźmitryjevič — Docent, Doctor of Philosophy in History, and Senior Research Scientist of the Center for the Research of Old Printed Editions and Manuscripts of the National Academy of Sciences of Belarus.
Address: Rzeczpospolita Polska, Warszawa
less
Related Authors
InterestsView All (41)
Uploads
Papers by Radzivon А . Kołas
Статья посвящена рассмотрению эволюции исследования языка и языковых процессов в европейской и американской антропологической лингвистике. Выделены основные этапы и характеристики данных процессов. Проанализированы главные работы, концепции и методы, применявшиеся исследователями в этом направлении.
Артыкул прысвечаны разгляду эвалюцыі даследавання мовы і моўных працэсаў у еўрапейскай і амерыканскай антрапалагічнай лінгвістыцы. Вылучаны асноўныя этапы і характарыстыкі гэтых працэсаў. Прааналізаваны галоўныя работы, канцэпцыі і метады, якія прымяняліся даследчыкамі ў гэтым напрамку.
На аснове вывучэння мастацкай, этнаграфічнай і мемуарнай літаратуры ХІХ стагоддзя ў артыкуле разглядаецца працэс фарміравання этнічнай свядомасці беларусаў, іх калектыўная рэфлексія і пашырэнне сферы выкарыстання эндаэтнонімаў. Важнае месца ў даследчым працэсе займае роля асобы і яе ўласнай творчасці ў працэсе стварэння наратыва калектыўнай карціны свету. Асноўныя напрамкі духоўнай спадчыны беларусаў, раскрытыя ў артыкуле, адносяцца да трох аспектаў: этналінгвістычнага, этнакультурнага і працэсаў нацыянальнага будаўніцтва.
На основе изучения художественной, этнографической и мемуарной литературы XIX века в статье рассматривается процесс формирования этнического сознания белорусов, их коллективная рефлексия и расширение сферы использования эндоэтнонимов. Важное место в исследовательском процессе занимает роль личности и ее собственного творчества в процессе создания нарратива коллективной картины мира. Основные направления духовного наследия белорусов, раскрытые в статье, относятся к трем аспектам: этнолингвистическому, этнокультурному и процессам национального строительства.
The article reveals the external ideas of the Old Believers about the afterlife through the description of the plot of the sinner’s soul in hell depicted on the miniature and represents an attempt to read and reveal the semantics of the images found in the miniature. An important place in the publication belongs to the study of color perception and its role in the description of images.
The author provides a brief overview of pre-revolutionary, Soviet and modern historiography devoted to interdisciplinary intersections in this
issue, thereby actualizing the problem field under consideration, as well as forming the theoretical foundation of this research.
The article also describes the miniature contained in the manuscript, the plot and compositional basis is revealed, the characters are highlighted,
and the connection of the handwritten miniature with the book tradition of Ancient and Medieval Russia is revealed.
When comparing the source under study with other sources (22 archival Old Believer manuscripts: 7 of them are Synodica, 7 are Collections of teachings, words, etc., the remaining ones include the lives of saints, apocalypses, etc.), the author tries to make correlation between the use of color in certain images and its meaning.
Based on such a comparison, the semantics of colors is revealed: red is the color of saints and sinners, white is the color of the spiritual and bodily, the role of green and black is shown in preserving the book tradition and the depiction of animals.
The conclusions of the article include highlighting of colors/images and patterns in their use.
Исследование семантики образов и цветов, встречающихся в старообрядческой миниатюристике, помогает понять и раскрыть смысл танатологических представлений этой конфессиональной группы. Особую роль играет текст, который сопровождает миниатюру и часто становится источником толкования тех или иных символов.
Цель статьи – реконструкция рецепции изображения через прочтение текста и семантики цветов иллюстрации человеком XVIII в. как носителем семиотических и семантических кодов историко-культурной традиции.
Статья раскрывает внешние представления старообрядцев о загробном мире через описание изображенного на миниатюре сюжета пребывания души грешника в аду, а также представляет собой попытку прочтения и раскрытия семантики встречающихся образов. Важное место в публикации занимает исследование восприятия цвета и его роли в описании образов. Дан краткий обзор дореволюционной, советской и современной историографии, посвященной междисциплинарным пересечениям по этой тематике, актуализировано проблемное поле и сформирован теоретический фундамент исследования.
Описана содержащаяся в рукописи миниатюра, раскрыта ее сюжетно-композиционная основа, действующие лица, связь рукописной миниатюры с книжной традицией древней и средневековой Руси.
При сравнении исследуемого источника с другими (22 архивными старообрядческими рукописями: 7 Синодиками, 7 Сборниками поучений, слов и т. п., в число оставшихся входят жития святых, апокалипсисы и т. д.) проведена корреляция между использованием цвета в определенных образах и его значением. На этой основе раскрыта семантика цветов: красного – цвета святых и грешных, белого – цвета духовного и телесного, показана роль зеленого и черного в сохранении книжной традиции и изображении животных. Сделаны выводы о выделении цветов/образов и закономерностях в их использовании.
of previous owners) is presented. This study aim consists in demonstrating the need
to identify rare and valuable monuments of book culture stored in libraries and often hidden from the employees themselves. The methods used in the study are that of heuristic search and attribution of copies of book culture. The article reflects one of the most relevant and productive areas of research work in academic libraries: that is search, identification and scientific description of book monuments stored in their collections, and their presentation in electronic repositories. The identification of 14 works by Rene Descartes and the description of the most interesting of them has become the result of the study. The material is interesting for library specialists working with rare and ancient documents and engaged in the study and popularization of library collections.
Статья посвящена выявлению и рассмотрению наиболее уникальных и интересных книжных памятников, хранящихся в фондах Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа Национальной Академии наук Беларуси (ЦНБ 1НАН) 2. В работе раскрыты особенности некоторых экземпляров XVII–XX вв. трудов французского философа и естествоиспытателя Рене Декарта. Основная часть исследования основана на изучении следов бытования отдельных экземпляров из фонда ЦНБ НАН Беларуси, в том числе прижизненного издания Декарта «Discours sur la methode». Приводится описание конкретных особенностей экземпляров (штампы, записи, пометы прежних владельцев). Цель исследования – показать необходимость выявления хранящихся в библиотеках редких и ценных памятников книжной культуры, часто скрытых от самих работников. Методы, применявшиеся в исследовании, – эвристический поиск и атрибуция экземпляров книжной культуры. Статья отражает одно из актуальных и продуктивных направлений исследовательской работы в академических библиотеках: поиск, идентификация и научное описание хранящихся в фондах книжных памятников, их представление в электронных репозиториях. Результатом исследования стало выявление 14 трудов Р. Декарта и описание наиболее интересных из них.
Материал представляет интерес для специалистов, работающих с редкими и старинными документами и занимающихся изучением и популяризацией фонда.
Статья посвящена рассмотрению Хроники Матея Стрыйковского, опубликованной в 1582 г. в Королевце, и ее экземпляра, хранящегося в фонде редких книг Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси. В статье раскрываются как биографические данные жизни самого автора, так и наследие творческих произведений, а именно история их создания, источниковедческая база, методы и подходы Стрыйковского к анализу исторических событий и описанию истории Европы.
Research abstracts by Radzivon А . Kołas
The purpose of the article is to highlight the most distinctive features and their manifestations in the Old Believer perception of the afterlife.
На падставе даследавання стараабрадчых рукапісных помнікаў (зборнікаў, выпісак, палемічных твораў, сінодзікаў) XVIII–XIX стст. аўтар вызначае асноўныя характарыстыкі і асаблівасці эсхаталагічных уяўленняў тоесных стараабрадчаму ассяродзю.
Мэтай артыкула з’яўляецца вылучэнне найбольш адметных рысаў і іх праяваў у стараабрадчым успрыняцці замагільнага жыцця.
На основе исследования старообрядческих рукописных памятников (сборников, выписок, полемических сочинений, синодиков) XVIII–XIX вв. автор определяет основные характеристики и особенности эсхатологических идей, тождественных старообрядцам.
Цель статьи – выделить наиболее отличительные особенности и их проявления в старообрядческом восприятии загробной жизни.
The main goal of this study is to clarify the role of the “islands of ethnic cultures” formed on the territory of Belarus and how they influenced the formation of a single language space. To achieve this goal, it is necessary to perform several tasks. First, to define the main “islands of ethnic cultures” on the territory of Belarus in the 19th century, and therefore, to characterize their speakers. Second, to trace the influence of the defined “islands” on the single language space that developed in the 19th century.
Даследаванне фарміравання моўнай прасторы Беларусі на падмурку высвятлення працэсаў павелічэння міжэтнічных стасункаў з’яўляецца своеасаблівай «лакунай» у айчынай гуманітарыстыцы. Нягледзячы на грунтоўныя працы беларускіх гісторыкаў і этнолагаў, прысвечаныя вывучэнню духоўнай спадчыны народаў, якія пражываюць на тэрыторыі Беларусі, праблемнае поле развіцця міжэтнічных стасункаў у рэчышчы канцэптуалізацыі акрэсленых тэндэнцый застаецца не закранутым. Прыкладанне новых навукова-метадалагічных апаратаў, а таксама з’яўленне прынцыпова новых пераасэнсаванняў аспектаў фарміравання адзінай моўнай прасторы Беларусі не толькі праз прызму гістарычнай лінгвістыкі, але і сістэмна-функцыянальнага падыходу ў дачыненні да этнічных культур Беларусі дазваляюць сучасным навукоўцам аналізаваць раней нявывучаныя з’явы. Разам з тым увядзенне ў навуковы ўжытак такога тэрміна, як «выспа этнічнай культуры», тоеснага для культурнага ландшафту Беларусі, раскрывае перспектывы паглыблення і ўдасканалення вывучэння этналогіі, гісторыі, лінгвістыкі і іншых гуманітарных дысцыплін.
Галоўнай мэтай у дадзеным даследаванні з’яўляецца высвятленне ролі сфарміраваных на тэрыторыі Беларусі «выспаў этнічных культур» і тое, як яны ўплывалі на фарміраванне адзінай моўнай прасторы. Для выканання пастаўленай мэты неабходна выканаць некалькі задач. Па-першае, акрэсліць асноўныя «выспы этнічных культур» на тэрыторыі Беларусі ў ХІХ ст., а значыць, ахарактарызаваць іх носьбітаў. Па-другое, прасачыць уплыў акрэсленых «выспаў» на адзіную моўную прастору, што склалася ў ХІХ ст.
Conference Proceedings by Radzivon А . Kołas
Дадзены артыкул разглядае важнасць кніжнай спадчыны еўрапейскага гуманіста Эразма Ратэрдамскага на прыкладзе твора «Даведнік рыцара-хрысціяніна, напоўнены карыснымі навучаннямі» з фонду рэдкіх кніг і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, а таксама раскрывае хрысціянскія філасофскія і мастацкія бакі названай працы.
В данной статье рассматривается значение книжного наследия европейского гуманиста Эразма Роттердамского на примере книги «Справочник христианских рыцарей, наполненный полезными поучениями» из фонда редких книг и рукописей Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси, а также раскрывает христианско-философские и художественные аспекты этого произведения.
Paзглядaючы мoўныя пpaцэcы, якiя paзгopтвaлicя нa тэpытopыi Белapуci ў ХIХ cт., у apтыкуле дэмaнcтpуюццa гaлoўныя тэндэнцыi, штo з’яўлялicя pухaвiкaмi ў пpaцэcaх cтaнaўлення нaцыянaльнaй caмacвядoмacцi белapуcaў, iх кaлектыўнaй pэфлекcii да пaшыpэння ўжывaння эндaэтнoнiмaў. Вaжнaе меcцa ў пpaцэcе дacледaвaння зaймaе poля фapмipaвaння aдзiнaй этнaкультуpнaй пpacтopы ў кантэксце cтвapэння нapaтыву кaлектыўнaгa cветaўcпpыняцця белapуcaў.
У дадзеным артыкуле разглядаюцца асноўныя перадумовы і прычыны закладзеныя ў ХІХ стагоддзі, якія склалі падмурак для фарміравання беларускай нацыі. Даследваюцца ў рэтраспектыве па тром асноўным накірункам: моўным, культурным і свядомасна фарміруючым працэсам з ужываннем комплекснага падыхода шляхам рэалізацыі на аснове прынцыпу ўсебаковасці, які прадугледжваў вычляненне і вывучэнне ў чыстым выглядзе кожнага з бакоў прадмета даследавання.
Дадзены артыкул прысвечаны раскрытію вобраза італьянскай рэнесанснай перакладчыцы і паэткі Алімпіі Фульвіі Мараты (1526-1555), яе творчай спадчыне і літаратурнай дзейнасці на прыкладзе даследавання тэксту Базэльскага выдання «Orationes, dialogi, epistolae, carmina tarn latima quam graeca» 1562 г. з фонду рэдкіх кніг і рукапісаў ЦНБ НАН Беларусі.
Данная статья посвящена раскрытию образа итальянской переводчицы и поэтессы эпохи Возрождения Олимпии Фульвии Мораты (1526–1555), ее творческого наследия и литературной деятельности на примере исследования
текста Базельского издания «Orationes, dialogi, epistolae, carmina tam latima quam graeca» от 1562 г. из фонда редких книг и рукописей ЦНБ НАН Беларуси.
На прыкладзе апісання дэкаратыўнага афармлення рукапіснага Сінодыка сярэдзіны XVIII ст. з фонду Цэнтра даследавання старадрукаў і рукапісаў Цэнтральная навуковая бібліятэка ім. Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі раскрываюцца асаблівасці яго дэкаратыўна-мастацкага афармлення і тэкставага суправаджэння размешчанай у кнізе ілюстрацыі. Гэта позняя стараабрадніцкая рукапісная кніга ўпершыню ўводзіцца ў навуковае абарачэнне.
На примере описания декоративного оформления рукописного Синодика середины XVIII в. из фонда Центра исследования старопечатных изданий и рукописей Центральная научная библиотека им. Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси раскрываются особенности его декоративно-художественного оформления и текстового сопровождения размещенной в книге иллюстрации. Данная поздняя старообрядческая рукописная книга впервые вводится в научный оборот.
Галоўная мэта артикула - вымаляваць постаць рыцара-хрысціяніна, апісанага філосафам Д.Э. Ратэрдамскім (1466-1536) у творы «Enchiridion militis Christiani»2 1503 г.3; вылучыць асноўныя блокі правілаў паводзін, апісаных аўтарам; акрэсліць тос, як дадзеная кніга паўплывала на змены хрысціянскага мыс- лення ў Еропе Новага часу; а таксами месца дадзенай кнігі як у фарміраванні еўрапейскай філасофскай традыцыі, так і кніжнай культуры.
Главная цель статьи - представить образ рыцаря-христианина, описанного философом Д.Э. Роттердамским (1466-1536) в произведении «Enchiridion militis Christiani» (1503); выделить основные блоки правил поведения, описанных автором; обозначить то, как данная книга повлияла на изменение христианского мышления в Европе Нового времени; а также место данной книги как в формировании европейской философской традиции, так и книжной культуры.
Адсутнасць у сучаснай беларускай гістарычнай навуцы дакладнай і фармалізаванай методыкі апісання рукапісных кніжных помнікаў стварае для даследчыкаў дадатковыя перашкоды не толькі на этапе навукова-метадычнага апісання, але і на навукова-канцэптуальным ўзроўні. У Цэнтры даследаванняў старадрукаў і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі вядзецца праца па стварэнні методыкі апісання рукапісных кніг, а таксама плануецца падрыхтоўка да выдання каталога кніг рукапіснай кірылічнай графікі. У дадзеным артыкуле на прыкладзе апісання рукапіснай кнігі з фонду ЦДСР будзе акрэслена праблемнае поле стварэння гэткай методыкі, а таксама адзначаны цяжкасці, з якімі могуць сутыкнуцца даследчыкі.
Отсутствие четкого и формализованного метода описания рукописных книжных памятников в современной белорусской исторической науке создает дополнительные препятствия для исследователей не только на этапе научно-методологического описания, но и на научно-концептуальном уровне. В Центре исследования старинных гравюр и рукописей Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси ведутся работы по созданию методики описания рукописных книг, а также планируется издание каталога рукописных книг. Кириллическая графика. В данной статье на примере описания рукописной книги из фонда ЦИСиР будет очерчено проблемное поле создания такой методики, а также отмечены трудности, с которыми могут столкнуться исследователи.
Артыкул прысвечаны даследаванню беларуска-татарскіх міжэтнічных сувязяў, якія займелі адлюстраванне ў разгортванні этнамоўных працэсаў на тэрыторыі Беларусі ў ХІХ ст. Мэта артыкула палягае ў плоскасці вызначэння асноўных накірункаў і ступені інтэнсіўнасці міжэтнічных стасункаў паміж акрэсленымі этнічнымі супольнасцямі. Дзякуючы рэтраспектыўнаму аналізу і вылучэнню этналінгвістычных адзінак аўтарам былі зроблены высновы аб уплыве татарскай этнічнай меншасці на этнічную культуру беларусаў. Таксама на падмурку аналізавання рукапіснай спадчыны беларуска-літоўскіх татар былі вызначаны асаблівасці міжэтнічнай камуникацыі і крос-культурных сувязяў гэтых народаў.
Статья посвящена исследованию белорусско-татарских мижэтнических связей, которые были отражены в развитии этноязыковых процессов на территории Беларуси в ХІХ в. Цель статьи лежит в плоскости определения основных направлений и степени интенсивности мижэтнических отношений среди выделенных этнических общностей. Благодаря ретроспективному анализу и выделению этнолингвистических единиц автором были сделаны выводы о влиянии татарского этнического меньшинства на этническую культуру беларусов. Также на основе анализирования рукописного наследия беларуска-литовских татар были определены особенности мижэтнической коммуникации и крос-культурных связей этих народов.
Статья посвящена рассмотрению эволюции исследования языка и языковых процессов в европейской и американской антропологической лингвистике. Выделены основные этапы и характеристики данных процессов. Проанализированы главные работы, концепции и методы, применявшиеся исследователями в этом направлении.
Артыкул прысвечаны разгляду эвалюцыі даследавання мовы і моўных працэсаў у еўрапейскай і амерыканскай антрапалагічнай лінгвістыцы. Вылучаны асноўныя этапы і характарыстыкі гэтых працэсаў. Прааналізаваны галоўныя работы, канцэпцыі і метады, якія прымяняліся даследчыкамі ў гэтым напрамку.
На аснове вывучэння мастацкай, этнаграфічнай і мемуарнай літаратуры ХІХ стагоддзя ў артыкуле разглядаецца працэс фарміравання этнічнай свядомасці беларусаў, іх калектыўная рэфлексія і пашырэнне сферы выкарыстання эндаэтнонімаў. Важнае месца ў даследчым працэсе займае роля асобы і яе ўласнай творчасці ў працэсе стварэння наратыва калектыўнай карціны свету. Асноўныя напрамкі духоўнай спадчыны беларусаў, раскрытыя ў артыкуле, адносяцца да трох аспектаў: этналінгвістычнага, этнакультурнага і працэсаў нацыянальнага будаўніцтва.
На основе изучения художественной, этнографической и мемуарной литературы XIX века в статье рассматривается процесс формирования этнического сознания белорусов, их коллективная рефлексия и расширение сферы использования эндоэтнонимов. Важное место в исследовательском процессе занимает роль личности и ее собственного творчества в процессе создания нарратива коллективной картины мира. Основные направления духовного наследия белорусов, раскрытые в статье, относятся к трем аспектам: этнолингвистическому, этнокультурному и процессам национального строительства.
The article reveals the external ideas of the Old Believers about the afterlife through the description of the plot of the sinner’s soul in hell depicted on the miniature and represents an attempt to read and reveal the semantics of the images found in the miniature. An important place in the publication belongs to the study of color perception and its role in the description of images.
The author provides a brief overview of pre-revolutionary, Soviet and modern historiography devoted to interdisciplinary intersections in this
issue, thereby actualizing the problem field under consideration, as well as forming the theoretical foundation of this research.
The article also describes the miniature contained in the manuscript, the plot and compositional basis is revealed, the characters are highlighted,
and the connection of the handwritten miniature with the book tradition of Ancient and Medieval Russia is revealed.
When comparing the source under study with other sources (22 archival Old Believer manuscripts: 7 of them are Synodica, 7 are Collections of teachings, words, etc., the remaining ones include the lives of saints, apocalypses, etc.), the author tries to make correlation between the use of color in certain images and its meaning.
Based on such a comparison, the semantics of colors is revealed: red is the color of saints and sinners, white is the color of the spiritual and bodily, the role of green and black is shown in preserving the book tradition and the depiction of animals.
The conclusions of the article include highlighting of colors/images and patterns in their use.
Исследование семантики образов и цветов, встречающихся в старообрядческой миниатюристике, помогает понять и раскрыть смысл танатологических представлений этой конфессиональной группы. Особую роль играет текст, который сопровождает миниатюру и часто становится источником толкования тех или иных символов.
Цель статьи – реконструкция рецепции изображения через прочтение текста и семантики цветов иллюстрации человеком XVIII в. как носителем семиотических и семантических кодов историко-культурной традиции.
Статья раскрывает внешние представления старообрядцев о загробном мире через описание изображенного на миниатюре сюжета пребывания души грешника в аду, а также представляет собой попытку прочтения и раскрытия семантики встречающихся образов. Важное место в публикации занимает исследование восприятия цвета и его роли в описании образов. Дан краткий обзор дореволюционной, советской и современной историографии, посвященной междисциплинарным пересечениям по этой тематике, актуализировано проблемное поле и сформирован теоретический фундамент исследования.
Описана содержащаяся в рукописи миниатюра, раскрыта ее сюжетно-композиционная основа, действующие лица, связь рукописной миниатюры с книжной традицией древней и средневековой Руси.
При сравнении исследуемого источника с другими (22 архивными старообрядческими рукописями: 7 Синодиками, 7 Сборниками поучений, слов и т. п., в число оставшихся входят жития святых, апокалипсисы и т. д.) проведена корреляция между использованием цвета в определенных образах и его значением. На этой основе раскрыта семантика цветов: красного – цвета святых и грешных, белого – цвета духовного и телесного, показана роль зеленого и черного в сохранении книжной традиции и изображении животных. Сделаны выводы о выделении цветов/образов и закономерностях в их использовании.
of previous owners) is presented. This study aim consists in demonstrating the need
to identify rare and valuable monuments of book culture stored in libraries and often hidden from the employees themselves. The methods used in the study are that of heuristic search and attribution of copies of book culture. The article reflects one of the most relevant and productive areas of research work in academic libraries: that is search, identification and scientific description of book monuments stored in their collections, and their presentation in electronic repositories. The identification of 14 works by Rene Descartes and the description of the most interesting of them has become the result of the study. The material is interesting for library specialists working with rare and ancient documents and engaged in the study and popularization of library collections.
Статья посвящена выявлению и рассмотрению наиболее уникальных и интересных книжных памятников, хранящихся в фондах Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа Национальной Академии наук Беларуси (ЦНБ 1НАН) 2. В работе раскрыты особенности некоторых экземпляров XVII–XX вв. трудов французского философа и естествоиспытателя Рене Декарта. Основная часть исследования основана на изучении следов бытования отдельных экземпляров из фонда ЦНБ НАН Беларуси, в том числе прижизненного издания Декарта «Discours sur la methode». Приводится описание конкретных особенностей экземпляров (штампы, записи, пометы прежних владельцев). Цель исследования – показать необходимость выявления хранящихся в библиотеках редких и ценных памятников книжной культуры, часто скрытых от самих работников. Методы, применявшиеся в исследовании, – эвристический поиск и атрибуция экземпляров книжной культуры. Статья отражает одно из актуальных и продуктивных направлений исследовательской работы в академических библиотеках: поиск, идентификация и научное описание хранящихся в фондах книжных памятников, их представление в электронных репозиториях. Результатом исследования стало выявление 14 трудов Р. Декарта и описание наиболее интересных из них.
Материал представляет интерес для специалистов, работающих с редкими и старинными документами и занимающихся изучением и популяризацией фонда.
Статья посвящена рассмотрению Хроники Матея Стрыйковского, опубликованной в 1582 г. в Королевце, и ее экземпляра, хранящегося в фонде редких книг Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси. В статье раскрываются как биографические данные жизни самого автора, так и наследие творческих произведений, а именно история их создания, источниковедческая база, методы и подходы Стрыйковского к анализу исторических событий и описанию истории Европы.
The purpose of the article is to highlight the most distinctive features and their manifestations in the Old Believer perception of the afterlife.
На падставе даследавання стараабрадчых рукапісных помнікаў (зборнікаў, выпісак, палемічных твораў, сінодзікаў) XVIII–XIX стст. аўтар вызначае асноўныя характарыстыкі і асаблівасці эсхаталагічных уяўленняў тоесных стараабрадчаму ассяродзю.
Мэтай артыкула з’яўляецца вылучэнне найбольш адметных рысаў і іх праяваў у стараабрадчым успрыняцці замагільнага жыцця.
На основе исследования старообрядческих рукописных памятников (сборников, выписок, полемических сочинений, синодиков) XVIII–XIX вв. автор определяет основные характеристики и особенности эсхатологических идей, тождественных старообрядцам.
Цель статьи – выделить наиболее отличительные особенности и их проявления в старообрядческом восприятии загробной жизни.
The main goal of this study is to clarify the role of the “islands of ethnic cultures” formed on the territory of Belarus and how they influenced the formation of a single language space. To achieve this goal, it is necessary to perform several tasks. First, to define the main “islands of ethnic cultures” on the territory of Belarus in the 19th century, and therefore, to characterize their speakers. Second, to trace the influence of the defined “islands” on the single language space that developed in the 19th century.
Даследаванне фарміравання моўнай прасторы Беларусі на падмурку высвятлення працэсаў павелічэння міжэтнічных стасункаў з’яўляецца своеасаблівай «лакунай» у айчынай гуманітарыстыцы. Нягледзячы на грунтоўныя працы беларускіх гісторыкаў і этнолагаў, прысвечаныя вывучэнню духоўнай спадчыны народаў, якія пражываюць на тэрыторыі Беларусі, праблемнае поле развіцця міжэтнічных стасункаў у рэчышчы канцэптуалізацыі акрэсленых тэндэнцый застаецца не закранутым. Прыкладанне новых навукова-метадалагічных апаратаў, а таксама з’яўленне прынцыпова новых пераасэнсаванняў аспектаў фарміравання адзінай моўнай прасторы Беларусі не толькі праз прызму гістарычнай лінгвістыкі, але і сістэмна-функцыянальнага падыходу ў дачыненні да этнічных культур Беларусі дазваляюць сучасным навукоўцам аналізаваць раней нявывучаныя з’явы. Разам з тым увядзенне ў навуковы ўжытак такога тэрміна, як «выспа этнічнай культуры», тоеснага для культурнага ландшафту Беларусі, раскрывае перспектывы паглыблення і ўдасканалення вывучэння этналогіі, гісторыі, лінгвістыкі і іншых гуманітарных дысцыплін.
Галоўнай мэтай у дадзеным даследаванні з’яўляецца высвятленне ролі сфарміраваных на тэрыторыі Беларусі «выспаў этнічных культур» і тое, як яны ўплывалі на фарміраванне адзінай моўнай прасторы. Для выканання пастаўленай мэты неабходна выканаць некалькі задач. Па-першае, акрэсліць асноўныя «выспы этнічных культур» на тэрыторыі Беларусі ў ХІХ ст., а значыць, ахарактарызаваць іх носьбітаў. Па-другое, прасачыць уплыў акрэсленых «выспаў» на адзіную моўную прастору, што склалася ў ХІХ ст.
Дадзены артыкул разглядае важнасць кніжнай спадчыны еўрапейскага гуманіста Эразма Ратэрдамскага на прыкладзе твора «Даведнік рыцара-хрысціяніна, напоўнены карыснымі навучаннямі» з фонду рэдкіх кніг і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, а таксама раскрывае хрысціянскія філасофскія і мастацкія бакі названай працы.
В данной статье рассматривается значение книжного наследия европейского гуманиста Эразма Роттердамского на примере книги «Справочник христианских рыцарей, наполненный полезными поучениями» из фонда редких книг и рукописей Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси, а также раскрывает христианско-философские и художественные аспекты этого произведения.
Paзглядaючы мoўныя пpaцэcы, якiя paзгopтвaлicя нa тэpытopыi Белapуci ў ХIХ cт., у apтыкуле дэмaнcтpуюццa гaлoўныя тэндэнцыi, штo з’яўлялicя pухaвiкaмi ў пpaцэcaх cтaнaўлення нaцыянaльнaй caмacвядoмacцi белapуcaў, iх кaлектыўнaй pэфлекcii да пaшыpэння ўжывaння эндaэтнoнiмaў. Вaжнaе меcцa ў пpaцэcе дacледaвaння зaймaе poля фapмipaвaння aдзiнaй этнaкультуpнaй пpacтopы ў кантэксце cтвapэння нapaтыву кaлектыўнaгa cветaўcпpыняцця белapуcaў.
У дадзеным артыкуле разглядаюцца асноўныя перадумовы і прычыны закладзеныя ў ХІХ стагоддзі, якія склалі падмурак для фарміравання беларускай нацыі. Даследваюцца ў рэтраспектыве па тром асноўным накірункам: моўным, культурным і свядомасна фарміруючым працэсам з ужываннем комплекснага падыхода шляхам рэалізацыі на аснове прынцыпу ўсебаковасці, які прадугледжваў вычляненне і вывучэнне ў чыстым выглядзе кожнага з бакоў прадмета даследавання.
Дадзены артыкул прысвечаны раскрытію вобраза італьянскай рэнесанснай перакладчыцы і паэткі Алімпіі Фульвіі Мараты (1526-1555), яе творчай спадчыне і літаратурнай дзейнасці на прыкладзе даследавання тэксту Базэльскага выдання «Orationes, dialogi, epistolae, carmina tarn latima quam graeca» 1562 г. з фонду рэдкіх кніг і рукапісаў ЦНБ НАН Беларусі.
Данная статья посвящена раскрытию образа итальянской переводчицы и поэтессы эпохи Возрождения Олимпии Фульвии Мораты (1526–1555), ее творческого наследия и литературной деятельности на примере исследования
текста Базельского издания «Orationes, dialogi, epistolae, carmina tam latima quam graeca» от 1562 г. из фонда редких книг и рукописей ЦНБ НАН Беларуси.
На прыкладзе апісання дэкаратыўнага афармлення рукапіснага Сінодыка сярэдзіны XVIII ст. з фонду Цэнтра даследавання старадрукаў і рукапісаў Цэнтральная навуковая бібліятэка ім. Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі раскрываюцца асаблівасці яго дэкаратыўна-мастацкага афармлення і тэкставага суправаджэння размешчанай у кнізе ілюстрацыі. Гэта позняя стараабрадніцкая рукапісная кніга ўпершыню ўводзіцца ў навуковае абарачэнне.
На примере описания декоративного оформления рукописного Синодика середины XVIII в. из фонда Центра исследования старопечатных изданий и рукописей Центральная научная библиотека им. Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси раскрываются особенности его декоративно-художественного оформления и текстового сопровождения размещенной в книге иллюстрации. Данная поздняя старообрядческая рукописная книга впервые вводится в научный оборот.
Галоўная мэта артикула - вымаляваць постаць рыцара-хрысціяніна, апісанага філосафам Д.Э. Ратэрдамскім (1466-1536) у творы «Enchiridion militis Christiani»2 1503 г.3; вылучыць асноўныя блокі правілаў паводзін, апісаных аўтарам; акрэсліць тос, як дадзеная кніга паўплывала на змены хрысціянскага мыс- лення ў Еропе Новага часу; а таксами месца дадзенай кнігі як у фарміраванні еўрапейскай філасофскай традыцыі, так і кніжнай культуры.
Главная цель статьи - представить образ рыцаря-христианина, описанного философом Д.Э. Роттердамским (1466-1536) в произведении «Enchiridion militis Christiani» (1503); выделить основные блоки правил поведения, описанных автором; обозначить то, как данная книга повлияла на изменение христианского мышления в Европе Нового времени; а также место данной книги как в формировании европейской философской традиции, так и книжной культуры.
Адсутнасць у сучаснай беларускай гістарычнай навуцы дакладнай і фармалізаванай методыкі апісання рукапісных кніжных помнікаў стварае для даследчыкаў дадатковыя перашкоды не толькі на этапе навукова-метадычнага апісання, але і на навукова-канцэптуальным ўзроўні. У Цэнтры даследаванняў старадрукаў і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі вядзецца праца па стварэнні методыкі апісання рукапісных кніг, а таксама плануецца падрыхтоўка да выдання каталога кніг рукапіснай кірылічнай графікі. У дадзеным артыкуле на прыкладзе апісання рукапіснай кнігі з фонду ЦДСР будзе акрэслена праблемнае поле стварэння гэткай методыкі, а таксама адзначаны цяжкасці, з якімі могуць сутыкнуцца даследчыкі.
Отсутствие четкого и формализованного метода описания рукописных книжных памятников в современной белорусской исторической науке создает дополнительные препятствия для исследователей не только на этапе научно-методологического описания, но и на научно-концептуальном уровне. В Центре исследования старинных гравюр и рукописей Центральной научной библиотеки имени Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси ведутся работы по созданию методики описания рукописных книг, а также планируется издание каталога рукописных книг. Кириллическая графика. В данной статье на примере описания рукописной книги из фонда ЦИСиР будет очерчено проблемное поле создания такой методики, а также отмечены трудности, с которыми могут столкнуться исследователи.
Артыкул прысвечаны даследаванню беларуска-татарскіх міжэтнічных сувязяў, якія займелі адлюстраванне ў разгортванні этнамоўных працэсаў на тэрыторыі Беларусі ў ХІХ ст. Мэта артыкула палягае ў плоскасці вызначэння асноўных накірункаў і ступені інтэнсіўнасці міжэтнічных стасункаў паміж акрэсленымі этнічнымі супольнасцямі. Дзякуючы рэтраспектыўнаму аналізу і вылучэнню этналінгвістычных адзінак аўтарам былі зроблены высновы аб уплыве татарскай этнічнай меншасці на этнічную культуру беларусаў. Таксама на падмурку аналізавання рукапіснай спадчыны беларуска-літоўскіх татар былі вызначаны асаблівасці міжэтнічнай камуникацыі і крос-культурных сувязяў гэтых народаў.
Статья посвящена исследованию белорусско-татарских мижэтнических связей, которые были отражены в развитии этноязыковых процессов на территории Беларуси в ХІХ в. Цель статьи лежит в плоскости определения основных направлений и степени интенсивности мижэтнических отношений среди выделенных этнических общностей. Благодаря ретроспективному анализу и выделению этнолингвистических единиц автором были сделаны выводы о влиянии татарского этнического меньшинства на этническую культуру беларусов. Также на основе анализирования рукописного наследия беларуска-литовских татар были определены особенности мижэтнической коммуникации и крос-культурных связей этих народов.