Papers by Piotr Duchliński
Forum Philosophicum
The aim of the article is to outline the concept of transcendentalising reduction and to demonstr... more The aim of the article is to outline the concept of transcendentalising reduction and to demonstrate what role it plays in Thomistic metaphysics. An adaptive interpretation has been used in the analyses by applying phenomenological thinking based on epoche reduction to Thomistic metaphysics. It was used to present the structure of transcendentalising reduction, which consists of several different epoché. Consistently applied, this reduction should lead to a neutralised concept of being as a subject of metaphysics expressed in the formula “being as being”. In conclusion, we note that the proposed interpretation opens the door to further research in which phenomenology could be used in metaphysical studies to a greater extent than has been the case to date.
Studia Ecologiae et Bioethicae, 2019
Celem artykułu jest rekonstrukcja obrazu świata, który w swoich analizach filozoficznych zakładał... more Celem artykułu jest rekonstrukcja obrazu świata, który w swoich analizach filozoficznych zakładał krakowski jezuita – filozof i biolog – Piotr Lenartowicz SJ. Rekonstrukcja pokazała, że autor przyjmował arystotelesowsko-tomistyczny obraz świata, w którym naczelną rolę odgrywała kategoria substancji, której heurystyczna rola ujawnia się, w sposób szczególny, w opisie i wyjaśnieniu dynamiki życia biologicznego. W artykule dokonano krytycznej oceny zakładanego obrazu świata poprzez skonfrontowanie go ze współczesnym tzw. naukowym obrazem świata, akceptowanym przez zwolenników filozofii w kontekście nauki. Doprowadziło to do wskazania epistemologicznych ograniczeń stosowalności arystotelesowskiej kategorii substancji w opisie bytu ożywionego, ponadto zostało pokazane, że dyskusje między zwolennikami różnych obrazów świata (naukowego i arystotelesowsko-tomistycznego) są w ostateczności nierozstrzygalne, ze względu na obecność w akceptacji tych obrazów osobowościowych uwarunkowań takich, ...
Filozofia Chrześcijańska, 2021
W artykule przedstawiam propozycję badania filozofii chrześcijańskiej rozumianej jako tradycja ba... more W artykule przedstawiam propozycję badania filozofii chrześcijańskiej rozumianej jako tradycja badawcza z perspektywy socjologii filozofii. Dla socjologa filozofii, filozofia chrześcijańska to określone zjawisko empiryczne, które możemy poznać odkrywając mechanizmy jego funkcjonowania. W artykule koncentruję się na zagadnieniu akceptacji obrazu świata, który określa tożsamość filozofii chrześcijańskiej. Zadaniem socjologii filozofii jest odkrycie mechanizmów, które wpływają na kontekst akceptacji tego obrazu świata. Socjologia filozofii dystansuje się od oceny prawdziwości czy fałszywości treściowej tez głoszonych przez poszczególnych filozofów. Choć każda filozofia rozwija się według zasad tzw. immanentnej logiki, to jednak określone czynniki społeczne i psychologiczne mają wpływ na to, co dany filozof akceptuje jako oczywiste i nie podlegające żadnej dyskusji. W artykule wykazałem, że akceptacja obrazu świata jest konsekwencją wychowania, które dokonuje się w określonej grupie spo...
Forum Philosophicum, 2009
The article reviews the book Ludwig Wittgenstein „przydzielony do Krakowa” [Ludwig Witgenstein „A... more The article reviews the book Ludwig Wittgenstein „przydzielony do Krakowa” [Ludwig Witgenstein „Assigned to Krakow”], edited by Józef Bremer and Josef Rothhaupt.
Studia Philosophiae Christianae, 2021
Generalnie rzecz ujmując, prezentowana monografia pokazuje, że jej Autorka jest zdecydowaną przec... more Generalnie rzecz ujmując, prezentowana monografia pokazuje, że jej Autorka jest zdecydowaną przeciwniczką uprawiania filozofii tylko przy biurku z dala od problemów praktycznych. Swoich poszukiwań nie traktuje w kategorii realizacji akademickiego zawodu tylko zadania, związanego z podejmowaniem określonych działań, wpływających na zmianę postrzegania przez człowieka środowiska naturalnego. Postulaty upraktycznienia filozofii, a zwłaszcza etyki cnót, uprawiania jej w ścisłej współpracy z różnymi społecznymi interesariuszami są jak najbardziej słuszne i godne instytucjonalnego wsparcia. Książka ma niezaprzeczalnie walor perswazyjny. --------------- Zgłoszono: 19/11/2020. Zrecenzowano: 18/12/2020. Zaakceptowano do publikacji: 09/02/2021.
Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 2016
This article aims to show that our acceptance or non-acceptance of certain facts is influenced by... more This article aims to show that our acceptance or non-acceptance of certain facts is influenced by our adoption of a philosophical world-picture as a kind of background knowledge on the basis of which one decides what does or does not exist, and what is true or false. For this purpose, I discuss the positions of the existential Thomists, as well as those of Wittgenstein and Abel, while also occasionally invoking the work of Putnam and Fleck. To begin with, it is demonstrated that philosophical facts are accepted on the basis of a world-picture that is itself a tangle of facts, values, and theories exhibiting varying degrees of generality. Whether we embrace them or not is thus not determined by any sort of direct experience. There are no neutral philosophical facts. Our world-picture suggests what sort of facts we are prepared to accept, and what methods we use to explain them. It is on precisely this that the heuristic role played by world-pictures in “creating” philosophical facts ...
Studia Redemptorystowskie, 2015
Studia Philosophiae Christianae, 2018
Celem artykułu jest prezentacja i rekonstrukcja argumentów sformułowanych przez tomistów egzysten... more Celem artykułu jest prezentacja i rekonstrukcja argumentów sformułowanych przez tomistów egzystencjalnych przeciwko ontologii uprawianej przez fenomenologów. Całość dyskusji zaprezentowano na ogólnym tle krytyki fenomenologii jako sposobu uprawiania filozofii. W artykule zaprezentowano najważniejsze argumenty, następnie oceniono ich wartość merytoryczną, biorąc pod uwagę kontekst historyczny, przedmiotowy i metodologiczny. Zwrócono uwagę na wartość tej dyskusji dla kształtowania dialogu filozoficznego między tomizmem a fenomenologią oraz na aktualność podejmowanej problematyki. Dialog ten u niektórych tomistów doprowadził do nowego przemyślenia szeregu kwestii metafizyki tomistycznej (np. struktury bytu intencjonalnego). Wskazano również, że współcześnie tomizm i ontologia fenomenologiczna mają wspólnego przeciwnika jakim jest naturalizm w różnych wariantach. W związku z tym rekomendowano, że między tomizmem a ontologią fenomenologiczną powinna zachodzić głębsza współpraca, gdyż tyl...
In this paper we aim to show that philosophy can be helpful in creative thinking. Although we tak... more In this paper we aim to show that philosophy can be helpful in creative thinking. Although we take into account only selected philosophical concepts and rules, we will try to demonstrate that a person who has a good command over these few ideas can formulate new ideas and projects when confronted with new and demanding situations. Correspondingly, the ability to think abstractly in some specific circumstances can lead to positive and unexpected results. In this way, the mind “plasticity” that results from a philosophical education can become an engine of creativity. This article concerns people who study philosophy (formally or informally) and who in their professional lives are involved in various jobs and activities where creative thinking is needed and even required. In general, the paper is a part of philosophical heuristics.1
Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 2014
Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, ukazała się w serii: Myśl Filozoficzna Wydawnictwa WAM w K... more Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, ukazała się w serii: Myśl Filozoficzna Wydawnictwa WAM w Krakowie, jako kolejne już wprowadzenie do etyki filozoficznej. Zarys etyki fundamentalnej jest przekładem oryginalnej, włoskiej wersji tej książki 2 , którego dokonał sam autor. Książka składa się z prologu, w którym autor przedstawia motywy napisania książki, jak również prezentuje cele przedmiotowe, które zamierza zrealizować. Całość rozważań zawarta jest w 7 rozdziałach. Książkę zamyka epilog oraz bibliografia przedmiotowa. W prologu autor stwierdza, że napisał tę książkę, aby odpowiedzieć na fundamentalne pytanie etyki: "Jak żyć dobrze?" 3. I choć jest ono bardzo ogólne, to można rozbić je na wiele szczegółowych pytań odnoszących się do "codziennych refleksji" nad moralnością, które podejmują wszyscy ludzie. Tytuł książki sugeruje, że autor poszukuje podstaw i fundamentów etyki. Poszukiwanie to dotyczy przede wszystkim etyki ogólnej.
Logos i Ethos, 2018
Ontogeneza pytania "dlaczego" w perspektywie epistemologii genetycznej i jej filozoficzne implika... more Ontogeneza pytania "dlaczego" w perspektywie epistemologii genetycznej i jej filozoficzne implikacje Uwagi wstępne Pytanie "dlaczego" zrobiło w filozofii, a zwłaszcza w metafizyce, zawrotną karierę1. Wielu filozofów uważa, że pytanie to wyraża samą istotę filozofii i jest czymś specyficznym dla uprawiania dyskursu filozoficznego, stanowi także jedno z kryteriów odróżniających filozofię od nauk szczegółowych2. Bez wątpienia należeli do nich Arystoteles, Gottfried W. Leibniz czy współcześnie Martin Heidegger. Zdaniem niektórych filozofów w naukach przyrodniczych tego typu pytań się nie stawia, gdyż te nauki ograniczają się tylko do odpowiedzi na pytania "jak"3. Pytanie "dlaczego" uważa się za kluczowe zwłaszcza dla teistycznie zorientowanej metafizyki4. Stale podejmowane są próby jego opracowania i wykazania jego kluczowej roli 1 "DIÁ TÍ (gr. διά τί-dla-czego?; łac. propter quid-dzięki czemu?)-pytanie naukotwórcze w klasycznej (platońsko-arystotelesowskiej) teorii nauki" (M. A. Krąpiec, DIÁ TÍ,
Perspektywy Kultury, 2020
The article explains the metaphysical, culture-making and creative act sacrificing one’s own life... more The article explains the metaphysical, culture-making and creative act sacrificing one’s own life in the name of higher values. At the beginning we discuss the causes of a contemporary cultural crisis and the disappearance of metaphysical attitudes. We have formulated a thesis that the revival of metaphysics in contemporary culture can be grounded in the experience of metaphysical qualities that are present in heroic acts of offering one’s own life for another. The next step in our analysis was to identify the necessary and sufficient conditions for self-sacrifice, and then, on the examples of E. Stein and S. Weil, we show what the ultimate sacrifice of one’s own life is. Using the method of humanistic interpretation, we have reconstructed the descriptive and normative reasons which motivated the two women to their acts of self-sacrifice. And although Weil and Stein do not meet the criteria to be categorized as self-sacrifices, we have found that they indeed were ultimate sacrifi...
Logos i Ethos, 2020
The question “why” is generally thought to be one of the most important of philosophical question... more The question “why” is generally thought to be one of the most important of philosophical questions. Indeed, many philosophers hold that it is responsible for defining the essential contours and identity of philosophical discourse itself. Moreover, all attempts to reject it are perceived as a manifestation of minimalist tendencies in philosophical research. This article presents Piaget’s views concerning the ontogenesis of the “why” question. After having reconstructed the latter, it seeks to spell out their potential philosophical implications. The author argues that ontogenetic considerations can certainly play a heuristic role in the formulation of philosophical theses and hypotheses, and that they can lead to a correcting of the conceptions we tend to have of certain philosophical questions – namely, ones that do not refer to any empirical data.
Logos i Ethos, 2017
W artykule przedstawiono, w jaki sposób za pomocą analizy pytań oraz udzielanych na nie odpowiedz... more W artykule przedstawiono, w jaki sposób za pomocą analizy pytań oraz udzielanych na nie odpowiedzi można dokonać eksplikacji zakładanego przez filozofów obrazów świata. Problem ten przedyskutowano na przykładzie tomistów i fenomenologów. Analiza pytań oraz udzielanych odpowiedzi pokazała, że za każdym sformułowanym pytaniem kryje się inny obraz świata, który decyduje o tym, jakie pytania się stawia w punkcie wyjścia teorii oraz jakich udziela się odpowiedzi. Wszystkie pytania i odpowiedzi są zawsze zrelatywizowane do określonego obrazu świata, który filozof przyjmuje, kierując się różnymi racjami: metodologicznymi, aksjologicznymi czy też społecznopsychologicznymi. W przypadku fenomenologów mamy do czynienia z platońskim obrazem świata, zaś w przypadku tomistów z obrazem arystotelesowskim.
Logos i Ethos, 2014
Celem artykułu jest ponowne przemyślenie wartości problemowej koncepcji filozofii. Była ona rozwi... more Celem artykułu jest ponowne przemyślenie wartości problemowej koncepcji filozofii. Była ona rozwijana przez takich myślicieli, jak Arystoteles, Nicolai Hartmann czy Karl R. Popper i inni. Jest to filozofia systematyczna, która nie przejawia tendencji do tworzenia systemów. Aby pełniej wydobyć istotę tej filozofii, porównano ją z koncepcją myślenia systemowego, za którą opowiadają się współcześni przedstawiciele tomizmu egzystencjalnego. Porównanie tych dwóch podejść pozwoliło na pełniejszy wgląd w ideę aporetycznej filozofii metafizycznej. Jej zadaniem jest odkrywanie i objaśnienie problemów, nie zaś ich ostateczne rozstrzyganie. Posługuje się ona metodą analizy aporetycznej, której źródeł można doszukiwać się już u Arystotelesa. Metoda ta pozwala na zrozumienie trudności, które nasuwa dany problem. Umożliwia jego poprawne dostrzeżenie i sformułowanie. Pozwala na skonfrontowanie własnego poglądu z stanowiskami alternatywnymi, co prowadzi do poszerzenia własnego doświadczenia filozof...
Creativity Studies, 2016
In this paper we aim to show that philosophy can be helpful in creative thinking. Although we tak... more In this paper we aim to show that philosophy can be helpful in creative thinking. Although we take into account only selected philosophical concepts and rules, we will try to demonstrate that a person who has a good command over these few ideas can formulate new ideas and projects when confronted with new and demanding situations. Correspondingly, the ability to think abstractly in some specific circumstances can lead to positive and unexpected results. In this way, the mind “plasticity” that results from a philosophical education can become an engine of creativity. This article concerns people who study philosophy (formally or informally) and who in their professional lives are involved in various jobs and activities where creative thinking is needed and even required. In general, the paper is a part of philosophical heuristics.
Uploads
Papers by Piotr Duchliński