ÖZ Bu makalede birbiriyle ilişkili iki konu ele alınmaktadır. İlk olarak, günümüzde Kariye Camii ... more ÖZ Bu makalede birbiriyle ilişkili iki konu ele alınmaktadır. İlk olarak, günümüzde Kariye Camii olan Khora Manastır Kilisesi'nin bânisi Theodoros Metokhites'in siyasi, entelektüel ve kültürel kimliği üzerinde durulmaktadır. Adı neredeyse sadece Kariye üzerine konuşulduğu zaman gündeme gelen Theodoros Metokhites'in, dönemin yetenekli büyük bir devlet adamı olmasının dışında, 11. yüzyılın büyük Bizans filozofu Mihail Psellos'un açtığı yolda antik Yunan felsefesi ve bilimi üzerine çalışan ve yazan önemli bir entelektüel olduğu gösterilmektedir. İkinci olarak, Theodoros Metokhites'in maddi gücü ve manevi iradesinin bir ürünü olan Kariye'nin içinde yer alan mozaik ve freskoların önemi, Rönesans resim sanatıyla yapılan bir karşılaştırma ile sunulmaktadır. Bizans sanatı üzerine yaygın olan, onun durağan, değişmeyen ve sürekli belli klişeleri tekrar ettiği şeklindeki, "oryantalist" bakış açısıyla ortaya konan analiz ele alınmakta ve bu analizin ne ölçüde doğru olduğu tartışılmaktadır. Böylece hem Theodoros Metokhites'in sadece bir sanat hamisi olmadığı, aynı zamanda döneminin büyük bir devlet adamı ve entelektüeli olduğu gösterilmekte, hem de onun himayesinde Palaiologos Dönemi'nin en büyük sanatsal başarısı olan Kariye'deki sanatın önemi ve farkı ortaya konmaya çalışılmaktadır.
Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault'nun, Kant'ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) a... more Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault'nun, Kant'ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) adlı ünlü metni üzerinden 'Aydınlanma'ya getirmiş olduğu yeni bir yorumu incelemektedir. 1960ların başından beri Aydınlanma eleştirisi yapmakla tanınan Foucault'nun Kant'ın Aydınlanma anlayışında bulduğu bir takım pozitiflikler ele alınmakta ve bu durumun arkasında ise Foucault'nun İran Devrimi tecrübesi ve bu tecrübenin eşcinsellik özelinde ifade ettiği anlam sorunsallaştırılmaktadır.
Bu makalede Kantci estetigin sosyolog Pierre Bourdieu tarafindan sosyolojik bir perspektiften yap... more Bu makalede Kantci estetigin sosyolog Pierre Bourdieu tarafindan sosyolojik bir perspektiften yapilan elestirisi ele alinmaktadir. Bourdieu’ye gore Aydinlanma’nin evrensel insan anlayisinin bir uzantisi olan Kantci estetik begeni anlayisi, toplumsal siniflarin estetik begenideki rolunu gorememektedir. Dahasi, Kantci yaklasimin evrensel saf begeni anlayisinin kendisi de sinifsal bir karakter arz etmektedir; burjuvaziye ait bir estetik begeni tarzi evrensellestirilerek ideolojik bir maskelemeyle tum toplumsal siniflar icin normatif kilinmaktadir. Boylece, aslinda ayricalikli siniflarin ulasabildigi bir kulturel kazanim, sanki dogal olarak, sinifsal konumlarindan bagimsiz, her bireyin sahip olabilecegi bir gerceklikmis gibi sunulmaktadir. Bourdieu sosyolojisi, estetik begeni yargisinin kulturel ve sosyolojik dogasini aciga cikararak, sadece sosyolojik bir soylemi degil, ayni zamanda etik bir soylemi de dile getirmektedir.
Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault’nun, Kant’ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) a... more Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault’nun, Kant’ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) adlı ünlü metni üzerinden ‘Aydınlanma’ya getirmiş olduğu yeni bir yorumu incelemektedir. 1960ların başından beri Aydınlanma eleştirisi yapmakla tanınan Foucault’nun Kant’ın Aydınlanma anlayışında bulduğu bir takım pozitiflikler ele alınmakta ve bu durumun arkasında ise Foucault’nun İran Devrimi tecrübesi ve bu tecrübenin eşcinsellik özelinde ifade ettiği anlam sorunsallaştırılmaktadır.
nun Femme aux Beaux Seins (Güzel Göğüslü Kadın) adlı heykelini bir yıl süreyle sergilemeyi de hak... more nun Femme aux Beaux Seins (Güzel Göğüslü Kadın) adlı heykelini bir yıl süreyle sergilemeyi de hak etmiş oldu. Bu doğrultuda, küratörler Emre Zeytinoğlu ve Nilüfer Ergin, "Miro'ya Açılan Heykelli Yol" adlı sergileriyle, Türkiye'nin önemli heykel sanatçılarının yapıtlarını Miro'nun heykeli etrafında bir araya getirerek, ödülün Baksı Müzesi'ne verilmesinin sağlam gerekçesini pekiştirdiler. Nitekim ödülü veren parlamento; bu ödülün Baksı Müzesi'ne verilmesinde, müzenin yerel sanatçıları ve üretimleri desteklemesinin öneminin yanı sıra, ulusal düzeydeki usta sanatçıları Bayburt gibi Türkiye'nin kültürel periferisinin belki de en uç noktasında yer alan bir şehre taşıyarak, merkez ve çevre arasında var olan kültürel mesafeyi daraltmasının ne kadar önemli olduğunun da altını çizmiştir. 1 Bir müze nedir, ne işe yarar? Hiç şüphesiz, bir müze, sanat yapıtının özenle muhafaza edildiği bir yer olmanın ötesinde, onun değerinin ölçülmesi ve belirlenmesi konusunda da hayati bir öneme sahiptir. Daniel Buren'in işaret ettiği gibi, bir müze üç temel işlev üzerinde sanat yapıtına değer kazandırır: Estetik, ekonomik ve mistik işlev. 2 Bir müzeye (ya da galeriye) giren sanat yapıtı, sadece sanatsal bir değere sahip olduğunu tescil ettirmekle kalmaz, aynı zamanda ekonomik manada bir değeri de elde etmiş olur. Buren'in, müzenin mistik (ya da metafizik) rolü dediği şey ise, sanat yapıtını dokunulmaz kutsal bir hale ile çerçeve içine alır. Böylece müze, temelde, zanaat ya da endüstri ürünü olan ve kullanım amaçlı tasarlanmış 1 Nitekim Avrupa Konseyi Müze Ödülü raportörü Vesna Marjanoviç, Baksı Müzesi'ne verilen ödülün gerekçesini açıklarken şöyle demiştir: "Müze, yönetimi ve düzenlediği etkinlikler ile, Avrupa Konseyi Faro Sözleşmesi'nin kültürel mirasın yaratılmasına yönelik prensiplerinin yerelde nasıl uygulanabileceğini gösteren çok etkileyici ve ilham verici bir model sunuyor". Kaynak: Baksı Müzesi Yılın Müzesi Ödülü başlıklı basın bildirisi. 2 Daniel Buren, Müzenin İşlevi, çev. Ali Berktay, Sanatçı Müzeleri içinde, s. 150, der. Ali Artun, İletişim Yayınları, 2005.
Bu makalede, toplumsal modernleşme süreçlerine paralel olarak, 19. Yüzyılın ikinci yarısından iti... more Bu makalede, toplumsal modernleşme süreçlerine paralel olarak, 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı sanatının form ve üsluplarını benimseyen Osmanlı-Türk sanatının görsel planda içinde barındırdığı modernleşme pratiklerine dair sosyolojik fikirler Osman Hamdi Bey ve Şeker Ahmet Paşa özelinde tartışılmıştır. Bu doğrultuda, özellikle, Osman Hamdi Bey’in oryantalizmi olarak adlandırılan olgu eleştiriye tabi tutulmuş ve ‘kültürel tercüme’ kavramı öne çıkarılmıştır.
Geçtiğimiz aylarda; Ebru Yetişkin, Cem Erciyes, Ali Akay gibi sanat eleştirmenleri, günümüzde san... more Geçtiğimiz aylarda; Ebru Yetişkin, Cem Erciyes, Ali Akay gibi sanat eleştirmenleri, günümüzde sanat eleştirisinin ve eleştirmeninin işlevine ilişkin bir tartışma başlattı. Artunlimited'te çıkan Şikâyetim Yaradana adlı yazısında Ebru Yetişkin önemli bir tespit yaptı: "… bugün mesele eleştirinin ve eleştirmenin oynadığı işleve yönelik bir baskıcı dönüşüm arzusu ve bu baskıcı dönüşüm arzusunun ortaya çıkardığı hegemonik güç ve iktidar ilişkileri içindeki üretimin niteliğidir" 1 . Yetişkin kabaca şunu söylemek istiyor; sanat eleştirisi ve eleştirmen, kapitalist/neoliberal hegemonik güç ve iktidar ilişkileri içinde baskı altındadır ve üretiminin niteliği de bu baskı altında buna paralel olarak şekillenmektedir. Söz konusu olan artık, sanatın eleştirel düşünmeyi mümkün kılan potansiyelini görmeyen, sanatı piyasanın güdümüne sokmuş eleştirel olmayan bir sanat eleştirisidir. O yüzden, Yetişkin'e göre, Radikal Gazetesi'nde Cem Erciyes'in "… eleştiri ve eleştirmenlik ile ilgili yaptığı tartışmanın aksine, mesele, eleştirinin ve eleştirmenin ne anlama geldiği, yargılama gücünün kullanılması ve sanat işini beğenip beğenmemesi mesele değildir bugün" 2 . Temel mesele, ona göre, eleştirmenin sanat sermayesi ile olan organik ilişkisi içinde sermayenin hegemonik gücüne teslim olması ve böylece eleştirellikten uzak pasif bir kurumsal bileşene dönüşmesidir.
ÖZ Bu makalede birbiriyle ilişkili iki konu ele alınmaktadır. İlk olarak, günümüzde Kariye Camii ... more ÖZ Bu makalede birbiriyle ilişkili iki konu ele alınmaktadır. İlk olarak, günümüzde Kariye Camii olan Khora Manastır Kilisesi'nin bânisi Theodoros Metokhites'in siyasi, entelektüel ve kültürel kimliği üzerinde durulmaktadır. Adı neredeyse sadece Kariye üzerine konuşulduğu zaman gündeme gelen Theodoros Metokhites'in, dönemin yetenekli büyük bir devlet adamı olmasının dışında, 11. yüzyılın büyük Bizans filozofu Mihail Psellos'un açtığı yolda antik Yunan felsefesi ve bilimi üzerine çalışan ve yazan önemli bir entelektüel olduğu gösterilmektedir. İkinci olarak, Theodoros Metokhites'in maddi gücü ve manevi iradesinin bir ürünü olan Kariye'nin içinde yer alan mozaik ve freskoların önemi, Rönesans resim sanatıyla yapılan bir karşılaştırma ile sunulmaktadır. Bizans sanatı üzerine yaygın olan, onun durağan, değişmeyen ve sürekli belli klişeleri tekrar ettiği şeklindeki, "oryantalist" bakış açısıyla ortaya konan analiz ele alınmakta ve bu analizin ne ölçüde doğru olduğu tartışılmaktadır. Böylece hem Theodoros Metokhites'in sadece bir sanat hamisi olmadığı, aynı zamanda döneminin büyük bir devlet adamı ve entelektüeli olduğu gösterilmekte, hem de onun himayesinde Palaiologos Dönemi'nin en büyük sanatsal başarısı olan Kariye'deki sanatın önemi ve farkı ortaya konmaya çalışılmaktadır.
Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault'nun, Kant'ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) a... more Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault'nun, Kant'ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) adlı ünlü metni üzerinden 'Aydınlanma'ya getirmiş olduğu yeni bir yorumu incelemektedir. 1960ların başından beri Aydınlanma eleştirisi yapmakla tanınan Foucault'nun Kant'ın Aydınlanma anlayışında bulduğu bir takım pozitiflikler ele alınmakta ve bu durumun arkasında ise Foucault'nun İran Devrimi tecrübesi ve bu tecrübenin eşcinsellik özelinde ifade ettiği anlam sorunsallaştırılmaktadır.
Bu makalede Kantci estetigin sosyolog Pierre Bourdieu tarafindan sosyolojik bir perspektiften yap... more Bu makalede Kantci estetigin sosyolog Pierre Bourdieu tarafindan sosyolojik bir perspektiften yapilan elestirisi ele alinmaktadir. Bourdieu’ye gore Aydinlanma’nin evrensel insan anlayisinin bir uzantisi olan Kantci estetik begeni anlayisi, toplumsal siniflarin estetik begenideki rolunu gorememektedir. Dahasi, Kantci yaklasimin evrensel saf begeni anlayisinin kendisi de sinifsal bir karakter arz etmektedir; burjuvaziye ait bir estetik begeni tarzi evrensellestirilerek ideolojik bir maskelemeyle tum toplumsal siniflar icin normatif kilinmaktadir. Boylece, aslinda ayricalikli siniflarin ulasabildigi bir kulturel kazanim, sanki dogal olarak, sinifsal konumlarindan bagimsiz, her bireyin sahip olabilecegi bir gerceklikmis gibi sunulmaktadir. Bourdieu sosyolojisi, estetik begeni yargisinin kulturel ve sosyolojik dogasini aciga cikararak, sadece sosyolojik bir soylemi degil, ayni zamanda etik bir soylemi de dile getirmektedir.
Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault’nun, Kant’ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) a... more Bu makale, Fransız düşünür Michel Foucault’nun, Kant’ın Was ist Aufklärung? (Aydınlanma Nedir?) adlı ünlü metni üzerinden ‘Aydınlanma’ya getirmiş olduğu yeni bir yorumu incelemektedir. 1960ların başından beri Aydınlanma eleştirisi yapmakla tanınan Foucault’nun Kant’ın Aydınlanma anlayışında bulduğu bir takım pozitiflikler ele alınmakta ve bu durumun arkasında ise Foucault’nun İran Devrimi tecrübesi ve bu tecrübenin eşcinsellik özelinde ifade ettiği anlam sorunsallaştırılmaktadır.
nun Femme aux Beaux Seins (Güzel Göğüslü Kadın) adlı heykelini bir yıl süreyle sergilemeyi de hak... more nun Femme aux Beaux Seins (Güzel Göğüslü Kadın) adlı heykelini bir yıl süreyle sergilemeyi de hak etmiş oldu. Bu doğrultuda, küratörler Emre Zeytinoğlu ve Nilüfer Ergin, "Miro'ya Açılan Heykelli Yol" adlı sergileriyle, Türkiye'nin önemli heykel sanatçılarının yapıtlarını Miro'nun heykeli etrafında bir araya getirerek, ödülün Baksı Müzesi'ne verilmesinin sağlam gerekçesini pekiştirdiler. Nitekim ödülü veren parlamento; bu ödülün Baksı Müzesi'ne verilmesinde, müzenin yerel sanatçıları ve üretimleri desteklemesinin öneminin yanı sıra, ulusal düzeydeki usta sanatçıları Bayburt gibi Türkiye'nin kültürel periferisinin belki de en uç noktasında yer alan bir şehre taşıyarak, merkez ve çevre arasında var olan kültürel mesafeyi daraltmasının ne kadar önemli olduğunun da altını çizmiştir. 1 Bir müze nedir, ne işe yarar? Hiç şüphesiz, bir müze, sanat yapıtının özenle muhafaza edildiği bir yer olmanın ötesinde, onun değerinin ölçülmesi ve belirlenmesi konusunda da hayati bir öneme sahiptir. Daniel Buren'in işaret ettiği gibi, bir müze üç temel işlev üzerinde sanat yapıtına değer kazandırır: Estetik, ekonomik ve mistik işlev. 2 Bir müzeye (ya da galeriye) giren sanat yapıtı, sadece sanatsal bir değere sahip olduğunu tescil ettirmekle kalmaz, aynı zamanda ekonomik manada bir değeri de elde etmiş olur. Buren'in, müzenin mistik (ya da metafizik) rolü dediği şey ise, sanat yapıtını dokunulmaz kutsal bir hale ile çerçeve içine alır. Böylece müze, temelde, zanaat ya da endüstri ürünü olan ve kullanım amaçlı tasarlanmış 1 Nitekim Avrupa Konseyi Müze Ödülü raportörü Vesna Marjanoviç, Baksı Müzesi'ne verilen ödülün gerekçesini açıklarken şöyle demiştir: "Müze, yönetimi ve düzenlediği etkinlikler ile, Avrupa Konseyi Faro Sözleşmesi'nin kültürel mirasın yaratılmasına yönelik prensiplerinin yerelde nasıl uygulanabileceğini gösteren çok etkileyici ve ilham verici bir model sunuyor". Kaynak: Baksı Müzesi Yılın Müzesi Ödülü başlıklı basın bildirisi. 2 Daniel Buren, Müzenin İşlevi, çev. Ali Berktay, Sanatçı Müzeleri içinde, s. 150, der. Ali Artun, İletişim Yayınları, 2005.
Bu makalede, toplumsal modernleşme süreçlerine paralel olarak, 19. Yüzyılın ikinci yarısından iti... more Bu makalede, toplumsal modernleşme süreçlerine paralel olarak, 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı sanatının form ve üsluplarını benimseyen Osmanlı-Türk sanatının görsel planda içinde barındırdığı modernleşme pratiklerine dair sosyolojik fikirler Osman Hamdi Bey ve Şeker Ahmet Paşa özelinde tartışılmıştır. Bu doğrultuda, özellikle, Osman Hamdi Bey’in oryantalizmi olarak adlandırılan olgu eleştiriye tabi tutulmuş ve ‘kültürel tercüme’ kavramı öne çıkarılmıştır.
Geçtiğimiz aylarda; Ebru Yetişkin, Cem Erciyes, Ali Akay gibi sanat eleştirmenleri, günümüzde san... more Geçtiğimiz aylarda; Ebru Yetişkin, Cem Erciyes, Ali Akay gibi sanat eleştirmenleri, günümüzde sanat eleştirisinin ve eleştirmeninin işlevine ilişkin bir tartışma başlattı. Artunlimited'te çıkan Şikâyetim Yaradana adlı yazısında Ebru Yetişkin önemli bir tespit yaptı: "… bugün mesele eleştirinin ve eleştirmenin oynadığı işleve yönelik bir baskıcı dönüşüm arzusu ve bu baskıcı dönüşüm arzusunun ortaya çıkardığı hegemonik güç ve iktidar ilişkileri içindeki üretimin niteliğidir" 1 . Yetişkin kabaca şunu söylemek istiyor; sanat eleştirisi ve eleştirmen, kapitalist/neoliberal hegemonik güç ve iktidar ilişkileri içinde baskı altındadır ve üretiminin niteliği de bu baskı altında buna paralel olarak şekillenmektedir. Söz konusu olan artık, sanatın eleştirel düşünmeyi mümkün kılan potansiyelini görmeyen, sanatı piyasanın güdümüne sokmuş eleştirel olmayan bir sanat eleştirisidir. O yüzden, Yetişkin'e göre, Radikal Gazetesi'nde Cem Erciyes'in "… eleştiri ve eleştirmenlik ile ilgili yaptığı tartışmanın aksine, mesele, eleştirinin ve eleştirmenin ne anlama geldiği, yargılama gücünün kullanılması ve sanat işini beğenip beğenmemesi mesele değildir bugün" 2 . Temel mesele, ona göre, eleştirmenin sanat sermayesi ile olan organik ilişkisi içinde sermayenin hegemonik gücüne teslim olması ve böylece eleştirellikten uzak pasif bir kurumsal bileşene dönüşmesidir.
Uploads
Papers by Nusret Polat