Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 2010
In this study, hematological and biochemical investigations were carried out on Cyprinus carpio, ... more In this study, hematological and biochemical investigations were carried out on Cyprinus carpio, Leuciscus cephalus, Capoeta trutta ve Capoeta capoeta umbla fish species living in Sultansuyu Dam Lake (Malatya). The physical, chemical and microbiological features of the reservoir were specified and heavy metal analyses were also conducted. As a result of hematological investigation, a statistical increase of P<0.05 in total leukocyte count, and a decrease of P<0.05 in erytrocyte, hemoglobin and hematocrit values were observed. With respect to microbiological analysis, the presence of Enterococcus shows the drainage of domestic wastes into the reservoir. With water analyses, it was found out that the water quality was second rate and the sulphur content in the water was above standard levels. The existence of large amount of sulphur was presumed to be the result of apricot processing. Significant heavy metal pollution was not observed.
The present paper reports on results obtained from experiments carried out in a laboratory-scale ... more The present paper reports on results obtained from experiments carried out in a laboratory-scale anaerobic packed bed biofilm reactor (APBR), with recirculation of the liquid phase, for continuously biohydrogen production via dark fermentation. The reactor was filled with Kaldnes ® biofilm carrier and inoculated with an anaerobic mesophilic sludge from a urban wastewater treatment plant (WWTP). The APBR was operated at a temperature of 37 C, without pH buffering. The effect of theoretical hydraulic retention time (HRT) from 1 to 5 h on hydrogen yield (HY), hydrogen production rate (HPR), substrate conversion and metabolic pathways was investigated. This study indicates the possibility of enhancing hydrogen production by using APBR with recirculation flow. Among respondents values of HRT the highest average values of HY (2.35 mol H 2 /mol substrate) and HPR (0.085 L h À1 L À1) have been obtained at HRT equal to 2 h.
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013
Haya duygusu kisi uzerinde bir kontrol mekanizmasi kurmakta; onu toplum degerlerinin karsisinda o... more Haya duygusu kisi uzerinde bir kontrol mekanizmasi kurmakta; onu toplum degerlerinin karsisinda olmamaya zorlamaktadir. Haya, sosyal yaptirima sahip psiko-sosyal bir guctur. Sosyal bir var/tk olan insanin oteki ile Insanca yasayabilmesi icin esas alacagi sosyal, psikolojik ve ahlaki bir olcudur. Islam evrensel bir din olup Hz. Muhammed (s.a.v.) de butun insanliga gonderilmis bir peygamberdir. Hadisler O'nun sozu olunca, bazi hadislerin de evrensel ozellikler tasimasi dogaldir. Peygamberlerin mesajlari buyuk olcude sureklilik ifade eder. Ilk peygamberden son peygambere kadar butun peygamberlerin uzerinde durduklari ve bu yuzden insanlarin aklinda kalan ilkelerden biri de Utanmadtktan sonra diledigini yap sozudur. Butun peygamberler, gorevli oldukla·n cografyada, insanlan haya cizgisine cekmeye calismislardir. Bu makalede, Kitab-i Mukaddes ve Kur'an cercevesinde, haya duygusunun evrenselligin! ele alacagiz.
Islam dininin en onemli kaynagi Kur’an, ikinci kaynagi ise Hz. Peygamber’in hadis/sunnetidir. Had... more Islam dininin en onemli kaynagi Kur’an, ikinci kaynagi ise Hz. Peygamber’in hadis/sunnetidir. Hadis kelimesi ‘haber’ anlaminda da kullanilmaktadir. ‘Muhabirligin anahtari’ kabul edilen 5N1K’nin (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasil? Neden? Kim?) hadislerin subutu ve anlasilmasinda kullanilabilecegi dusunulmektedir. Hadis usulunde ‘ferd’ olarak bilinen, birkac kusakta tek kisi tarafindan rivâyet edilen bir hadis cesidi bulunmaktadir. Hz. Peygamber’in, toplumu gemi yolcularina benzeten sembolik bir hadisi vardir. Ferd hadis olmasi yuzunden sihhati sorunlu olup bu rivayetin epistemolojik degerinin de sorgulanmasi gerekmektedir. Yolculari toplum katmanlarina gore siniflandiran, yoneticiye kaptan sorumlulugu yukleyen bu hadis metninin saglamliginin tesbiti ve metninin daha iyi anlasilabilmesi icin metne 5N1K sorulari yoneltilerek geri bildirimler alinmaya calisilmistir. Toplumsal bir varlik olan insanin birlikte yasarken uymasi gereken hak ve ozgurluklerinin bir siniri vardir. Bu sinirlarin belir...
Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018
Değişmeyen tek şey, değişimdir" sözü sosyolojik bir gerçeği yansıtmaktadır. İslam, yaşayan bir to... more Değişmeyen tek şey, değişimdir" sözü sosyolojik bir gerçeği yansıtmaktadır. İslam, yaşayan bir topluma gelmiş, kısa sürede toplum hayatında önemli değişiklikler gerçekleştirmiştir. Ancak değişimin kuralları gereği oluşan geleneğin yerinde sayma, ileriye veya geriye doğru gitme imkânı da bulunmaktadır. Cahiliye sonrası, toplumda durumu düzeltilmeye çalışılan kadın, köle vb. zayıf kesimlerin, Kur'an ve Sünnetle geldikleri yerin 'vahyin son noktası olduğu' düşünülmüş; 'Rasûlullah'ın (s.a.s.) yapmadığını yapmama' düşüncesinin aşılamadığını düşünüyoruz. Hz. Peygamber zamanında, kadınlar adına kazanılan bazı haklar, ya yerinde saymış ya da kaybedilmiştir. Kadınların toplum içinden geriye çekilmeleri konusunda erkek egemen toplum, 'fitne' kavramını bahane etmiştir. Aslında bu atılımların hedefe ulaşması istenmesine rağmen, yerinde sayma ve geriye gitme şeklindeki tarihî uygulamalar, daha sonra İslam'a mal edilmiştir. Nebi'nin (s.a.s.) "Kadınlarınızın geceleyin camiye gitmelerine izin verin" sözü bir vakıa iken, Sahabe kuşağının hemen ardından "Vallahi, onlara engel olacağız; yoksa bunu istismar ederler" diyen tabiûn kuşağından bazıları gelmiştir. Baba-oğul kuşağında gerçekleşen bu durum göz önüne alınınca, kadınların gece camiye gitmesi, köleliğin devamı, evlilikte denklik vb. konularda 'eksen sapması' olabileceği akla gelmektedir. Biz, "Kadınlarınızın geceleyin camiye gitmelerine engel olmayın" buyruğuna karşın daha tabiûn kuşağında buna engel olunmasının 'sünnetten sapma örneği' sayılıp/sayılmayacağı konusunu incelemek istiyoruz.
Hadisler, Kur’an’dan sonra dinin anlasilmasina kaynaklik eden en onemli metinlerdir. Tarihi belge... more Hadisler, Kur’an’dan sonra dinin anlasilmasina kaynaklik eden en onemli metinlerdir. Tarihi belgeler olarak hadislerin, kendi baglami goz onunde tutularak, gunumuzde yeniden incelenmesinin, aciklanmasinin ve degerlendirilmesinin onem arz ettigi dusunulmektedir. Hadislerin din de ikinci temel kaynak oldugu fikri ve bu rivayetlere olan guven, onlarin egitim/ogretimde dogru kullanilmasi, dini anlama konusunda son derecede onemlidir. Hadislerin egitim ve ogretimde kullanilmasi bazi kolayliklar saglayacaktir. Hadis derslerinin Imam-Hatip Lisesi ve Ilahiyat mufredatinda yer aldigi bilinmektedir. Yine Din Kulturu ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarinin, ders iceriklerinde yer verilen hadislerin ders materyalinin seciminde onemli bir yer isgal ettigi de ortadadir. Ayrica Diyanet Isleri Baskanligi’na bagli Kur’an Kurslarinin hafiz yetistirme programlari, il ve ilce duzeylerinde tum ulkeye dagilmis durumdadir. Insanliga sundugu ilahi mesaji ile hayatin her alanina onem atfeden Hz. Peygamber, egi...
The Journal of Turk-Islam World Social Studies, 2021
Helal-haram arasında, rahat davranmayı gerektiren "mubah" bulunmaktadır. İbn Hibbân, Tekâsim'de h... more Helal-haram arasında, rahat davranmayı gerektiren "mubah" bulunmaktadır. İbn Hibbân, Tekâsim'de hadis/ sünneti 5 kısma ayırır. Bunlardan biri "ibahât" olup 400 nevi içinde 50 nevi olarak yer almaktadır. Mubah'ın her nevi için misaller sunulmakta olup toplamda 745 haber bulunmaktadır. Amacımız, hadis/sünnet içinde bulunan mübah söz/davranışların, H. 4. Yüzyılda "Tekasim" özelinde ortaya konuşunu ve günümüzde geldiği yeri göstererek, mübah alanının daraltıldığını göstermektir. Mubah davranışların ortaya konduğu her haberin bir başlığı bulunmaktadır. 1. nevi'de 295 haber geçmektedir. Böyle olunca, seçmeci davranmak zorundayız. Nebi (s.a.s.), Ebubekir ve Ömer, cenazenin önünde yürüyorlardı. Mubah başlığı konan haberin alternatifi de mevcuttur: Nebi, "Binekli olan arkada, yaya olan ise istediği yerde yürür" buyurmuştur. Müellifin mubah saydığı ayakta yemek, içmek, imkân yoksa bevl etmek gibi davranışlar mürûete zarar veren hallerden sayılmıştır. İbn Hibban'dan 100 yıl sonra gelen fıkıh eserlerinde bunlara "mekruh" denilmiştir. Görüldüğü gibi, mubah alanı giderek daralmaktadır. Kapsamı ise "bir makale ölçeğinde" seçmeler yaparak, mübah denilen serbest alana dikkat çekmektir. Haram, mekruh, farz ve sünnet dışında bir serbestlik alanının bulunduğunun farkında olmak, Müslümanın kendisiyle barışık olması demektir. Müellifin m.10. yüzyılda dile getirdiği bu ortama, 21. yüzyılda büyük ihtiyaç bulunmaktadır.
Selcuklular zamaninda sistemlesen Ahilik teskilati esnafi organize etmis; alis-veriste dogruluk v... more Selcuklular zamaninda sistemlesen Ahilik teskilati esnafi organize etmis; alis-veriste dogruluk ve iste kaliteyi esas almistir. Osmanli doneminde de dini, dili, kulturu farkli unsurlar 800 yil boyunca ayni ulkede, ayni sehirde, birlikte yasamislardir. Osmanli doneminde Urgup kazasi, Nigde sancagina bagliydi. Kaza merkezinin Urgup’ten Muskara’ya (Nevsehir) nakledilmesi, Urgup kadisinin Nevsehir’de ikamet etmesi, Pazartesi gunleri Pazar kurulmasi hakkindaki Padisah fermanda sadece Cuma gunu Urgup’e gitmesi emredilmektedir. Haftalik pazarlar, genelde ulkenin ozelde o beldenin ekonomisinin kalbinin attigi ortamlardir. Halk orada oldugundan; uretim-tuketim ve sosyal hayat hareketi oradadir. Pazarda yapilan dua sirasinda pazarci esnafi ve vatandas ayakta, duaya “Amin” demektedir. Aldatmamak-aldanmamak arzularinin yenilendigi ortamda alis-veris yapilmaktadir. Bu dua Nevsehir pazari icin de bir ornek teskil etmistir. Dua Arapca oldugu icin vatandas anlamasa da buyuk peygamberlerden (Ibrahi...
Mustafa IŞIK** Öz İnsanlık âleminin bilinen ilk isimleriyle insan modelleri oluşmaya ve de ayrışm... more Mustafa IŞIK** Öz İnsanlık âleminin bilinen ilk isimleriyle insan modelleri oluşmaya ve de ayrışmaya başlamıştır: Âdemin iki oğlu Habil ve Kabil gibi. Ölümlü insanoğlunun ölümsüzlük arzusu ruhunun derinliklerinde yerleşmiş olmalı ki ilk macerasında şeytan onu "ebediyet ağacı" (Taha, 20/120) yani "sonsuz yaşama" vaadiyle oyuna getirmiştir. Öldükten sonra dirilmeye inanmak, bu kültürle yetişmiş insanlar için kolay olabilir ama bu duyguyu kaybetmiş toplumlarda öldükten sonra dirilmeye inanmayı zorlaştıran bariyerler bulunmaktadır. Kur'an, cahiliye Arap insanını oraya getirebilmek için, vahiy sürecinin yarısından fazla bir zaman diliminde uğraşmış; bu süreçte Kur'an'ın üçte ikisi inmiştir. Âlemi, dünya ve ahiret olmak üzere ikiye ayıran vahiy bilgisi, dünya hayatının cennet olması için insanlara cennetlik amelleri yapmaya teşvik etmiş, cehennemlik işleri yapmaktan sakındırmıştır. Yani cennet ve cehennem olguları da bir bakıma dünyanın iyiliği için tasarlanmıştır. Genel olarak inanç, bu konuda başat rol oynamaktadır. İnsanlık tarihine göz atılacak olursa, hangi din olursa olsun, kitabi veya değil-en sanatkârane yapılar, tapınaklara ait olduğu müşahede edilmektedir. İslam'ın model insan tipleri Kur'an (Yasin, 36/12) ve Sünnet'te ortaya konulmuştur. Sahabe bundan esinlenerek, kendi dönemi için farklı modeller oluşturmuştur. Bunlar tarihte, içinde bulunulan zaman, ortam, mezhep ve meşreplere göre renklilik arz ederler. İnsanoğlu yaşarken 'yaşatma gayreti' içinde olacaktır ama öldükten sonra bile yaşamak için de ufuklar açıktır. Biz sadece, "öldükten sonra da yaşamaya devam etmek isteyen insan modeli" üzerinde duracağız. Bunlar, âhireti de hesaba katan ama dünyanın cennet olması için çabalayan insan tipleridir. Öncelikle "Kim İslâm'da güzel bir çığır açar da, kendisinden sonra o yoldan gidilirse, o kimseye bu çığırdan gidenlerin ecri kadar sevap yazılır. Bu çığırdan gidenlerin ecirlerinden de bir şey eksilmez." (Müslim "İlim" 15) hadisinden hareketle, güzel bir adet ortaya koyanların sevabı süreklidir. Öldükten sonra da yaşamak isteyen Müslüman insan tipinin oluşmasına özellikle rehberlik eden "İnsanoğlu ölünce dünyadaki eylemleri biter ancak sadakay-ı câriye, insanların yararlanacağı bilgi /buna dayalı üretim ve ardından dua edecek/ ettirecek evlat bırakanların eylemleri sürer" (Müslim "Vasiyye" 14) hadisinden hareketle, İslam'ın model insan tipini, teorik olarak, çağımıza taşımaya çalışacağız. İşin akademik boyutu burada durmamıza izin vermeyecek, İbn Hibban'ın (ö.354/965) Sahih'inde, çeşitli vesilelerle yinelediği "bu sayılanlar, belli başlı ameller olup; ötesinin de bulunduğu" fikrinden hareket edeceğiz. En üst kalite olan İhsan'ı (Buharî, İman 37; Müslim, İman 1, 5, 7) yakalamak için devinen insan tipini ortaya koyma çabası içinde olacağız. Çünkü bu maddeler, öldükten sonra da yaşamanın formülünü içermektedir. Din, güçlü bir olgu olmasına rağmen, bu modelin gerçekleşmesinde tek başına başarı sağlayamaz; gerekli olan diğer şartlar da oluşunca bu insan tipi ortaya çıkar. Tıpkı yapılacak bir deneyde, sadece bir unsurun bulunmayışıyla deneyin gerçekleşmediği gibi. İşte ilgili şartların oluşmasına çalışmak için de öncelikle bunların ne olduğunun bilgisi gerekmektedir. Bilgi ve bilginin korunduğu bir ortam da gerekir. Nitekim İbn Sina'nın (ö.428/1037) "İlim, takdir edilmediği yerden göçer" dediği nakledilir. Çağımızda bu insan modelinin oluşması, birkaç yüzyıldır halkı Müslüman olan ülkelerden göçen ilimin tekrar yurduna dönebilmesi söylemin peşinden gelecekler eylemlerle mümkün olabilecektir. Beynimizde yitirdiğimiz "inanıyorsanız; üstünsünüz" (Ali-İmran, 3/139) düşüncesini tekrar kazanmak ve "yitik malımız olan hikmeti, bulduğumuz yerden almak" için, önce öz eleştiri sonra da bunu gereği olan eylemleri yapmak gerekmektedir. Bunun için tarih, coğrafya, mimarÎ vb. alanlarda "km. taşları" mevcuttur.
But, now we can use drawings for teaching of hadith to the young generation who are called 'digit... more But, now we can use drawings for teaching of hadith to the young generation who are called 'digital natives'. Because digital natives are more of visual learners and cannot learn by reading. It is a 'twitter generation' with max 140 character capacity. 3 Therefore, we must reach this generation through visual methods since they just watch, not read. As a result, it is an advantage to use drawings for teaching of Hadith. The use of drawings is included into the curriculum of Ministry of Education in 2000s. The young generations who are the interlocutors of 'visual reading' benefit from visual literacy in lessons such as history, geography, physics. In some universities, some master programs were established to teach the use of drawings in education. Drawings are heavily used in teaching of physics, history, geography etc in the curriculum of secondary education. Since understanding of the subjective things start at thirteen years of age, it is best to include teaching of hadiths in the high school curriculum. Contemporary drawing artist Hasan Aycın drew forty hadith and forty lines & drawings in 2005. This album is a concrete example of such a study. In this article, we will examine his album for the better understanding and expressing of the hadith.
Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makal... more Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Öz Bir hadiste 'yedi sınıf kişinin kıyamet gününde özel ilgi göreceği' haber verilmektedir. Haber... more Öz Bir hadiste 'yedi sınıf kişinin kıyamet gününde özel ilgi göreceği' haber verilmektedir. Haberin sübutu sened ve metin açısından da ele alınsa da Kur'an'a uygunluğuna bakılması gerekir. Biz, bu haberin Kur'an-Sünnet bütünlüğü açısından, Kur'an-ı Kerim'deki izdüşümlerini tesbit etmeye çalıştık. Tesbitlerimiz 'göreceli' olmakla birlikte bir alt-yapı üzerine kurulmuş olup bir arka-plana dayanmaktadır. Hadislerin, vahyin somut hali olan Kur'an'dan bağımsız olmasını düşünemeyiz. Bizim Kur'an'la olan ilgimizin derecesi ise bu bağların kurulmasına yardımcı olacaktır. Yüce Allah Elçisi'nin maddeleştirerek muhataplarına sunduğu bu cümlelerin vahiy birikiminin ürünü olduğunu düşünüyoruz. Bu düşüncenin ne kadar gerçekçi olup olmadığı makale içinde ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makal... more Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 2010
In this study, hematological and biochemical investigations were carried out on Cyprinus carpio, ... more In this study, hematological and biochemical investigations were carried out on Cyprinus carpio, Leuciscus cephalus, Capoeta trutta ve Capoeta capoeta umbla fish species living in Sultansuyu Dam Lake (Malatya). The physical, chemical and microbiological features of the reservoir were specified and heavy metal analyses were also conducted. As a result of hematological investigation, a statistical increase of P<0.05 in total leukocyte count, and a decrease of P<0.05 in erytrocyte, hemoglobin and hematocrit values were observed. With respect to microbiological analysis, the presence of Enterococcus shows the drainage of domestic wastes into the reservoir. With water analyses, it was found out that the water quality was second rate and the sulphur content in the water was above standard levels. The existence of large amount of sulphur was presumed to be the result of apricot processing. Significant heavy metal pollution was not observed.
The present paper reports on results obtained from experiments carried out in a laboratory-scale ... more The present paper reports on results obtained from experiments carried out in a laboratory-scale anaerobic packed bed biofilm reactor (APBR), with recirculation of the liquid phase, for continuously biohydrogen production via dark fermentation. The reactor was filled with Kaldnes ® biofilm carrier and inoculated with an anaerobic mesophilic sludge from a urban wastewater treatment plant (WWTP). The APBR was operated at a temperature of 37 C, without pH buffering. The effect of theoretical hydraulic retention time (HRT) from 1 to 5 h on hydrogen yield (HY), hydrogen production rate (HPR), substrate conversion and metabolic pathways was investigated. This study indicates the possibility of enhancing hydrogen production by using APBR with recirculation flow. Among respondents values of HRT the highest average values of HY (2.35 mol H 2 /mol substrate) and HPR (0.085 L h À1 L À1) have been obtained at HRT equal to 2 h.
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013
Haya duygusu kisi uzerinde bir kontrol mekanizmasi kurmakta; onu toplum degerlerinin karsisinda o... more Haya duygusu kisi uzerinde bir kontrol mekanizmasi kurmakta; onu toplum degerlerinin karsisinda olmamaya zorlamaktadir. Haya, sosyal yaptirima sahip psiko-sosyal bir guctur. Sosyal bir var/tk olan insanin oteki ile Insanca yasayabilmesi icin esas alacagi sosyal, psikolojik ve ahlaki bir olcudur. Islam evrensel bir din olup Hz. Muhammed (s.a.v.) de butun insanliga gonderilmis bir peygamberdir. Hadisler O'nun sozu olunca, bazi hadislerin de evrensel ozellikler tasimasi dogaldir. Peygamberlerin mesajlari buyuk olcude sureklilik ifade eder. Ilk peygamberden son peygambere kadar butun peygamberlerin uzerinde durduklari ve bu yuzden insanlarin aklinda kalan ilkelerden biri de Utanmadtktan sonra diledigini yap sozudur. Butun peygamberler, gorevli oldukla·n cografyada, insanlan haya cizgisine cekmeye calismislardir. Bu makalede, Kitab-i Mukaddes ve Kur'an cercevesinde, haya duygusunun evrenselligin! ele alacagiz.
Islam dininin en onemli kaynagi Kur’an, ikinci kaynagi ise Hz. Peygamber’in hadis/sunnetidir. Had... more Islam dininin en onemli kaynagi Kur’an, ikinci kaynagi ise Hz. Peygamber’in hadis/sunnetidir. Hadis kelimesi ‘haber’ anlaminda da kullanilmaktadir. ‘Muhabirligin anahtari’ kabul edilen 5N1K’nin (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasil? Neden? Kim?) hadislerin subutu ve anlasilmasinda kullanilabilecegi dusunulmektedir. Hadis usulunde ‘ferd’ olarak bilinen, birkac kusakta tek kisi tarafindan rivâyet edilen bir hadis cesidi bulunmaktadir. Hz. Peygamber’in, toplumu gemi yolcularina benzeten sembolik bir hadisi vardir. Ferd hadis olmasi yuzunden sihhati sorunlu olup bu rivayetin epistemolojik degerinin de sorgulanmasi gerekmektedir. Yolculari toplum katmanlarina gore siniflandiran, yoneticiye kaptan sorumlulugu yukleyen bu hadis metninin saglamliginin tesbiti ve metninin daha iyi anlasilabilmesi icin metne 5N1K sorulari yoneltilerek geri bildirimler alinmaya calisilmistir. Toplumsal bir varlik olan insanin birlikte yasarken uymasi gereken hak ve ozgurluklerinin bir siniri vardir. Bu sinirlarin belir...
Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018
Değişmeyen tek şey, değişimdir" sözü sosyolojik bir gerçeği yansıtmaktadır. İslam, yaşayan bir to... more Değişmeyen tek şey, değişimdir" sözü sosyolojik bir gerçeği yansıtmaktadır. İslam, yaşayan bir topluma gelmiş, kısa sürede toplum hayatında önemli değişiklikler gerçekleştirmiştir. Ancak değişimin kuralları gereği oluşan geleneğin yerinde sayma, ileriye veya geriye doğru gitme imkânı da bulunmaktadır. Cahiliye sonrası, toplumda durumu düzeltilmeye çalışılan kadın, köle vb. zayıf kesimlerin, Kur'an ve Sünnetle geldikleri yerin 'vahyin son noktası olduğu' düşünülmüş; 'Rasûlullah'ın (s.a.s.) yapmadığını yapmama' düşüncesinin aşılamadığını düşünüyoruz. Hz. Peygamber zamanında, kadınlar adına kazanılan bazı haklar, ya yerinde saymış ya da kaybedilmiştir. Kadınların toplum içinden geriye çekilmeleri konusunda erkek egemen toplum, 'fitne' kavramını bahane etmiştir. Aslında bu atılımların hedefe ulaşması istenmesine rağmen, yerinde sayma ve geriye gitme şeklindeki tarihî uygulamalar, daha sonra İslam'a mal edilmiştir. Nebi'nin (s.a.s.) "Kadınlarınızın geceleyin camiye gitmelerine izin verin" sözü bir vakıa iken, Sahabe kuşağının hemen ardından "Vallahi, onlara engel olacağız; yoksa bunu istismar ederler" diyen tabiûn kuşağından bazıları gelmiştir. Baba-oğul kuşağında gerçekleşen bu durum göz önüne alınınca, kadınların gece camiye gitmesi, köleliğin devamı, evlilikte denklik vb. konularda 'eksen sapması' olabileceği akla gelmektedir. Biz, "Kadınlarınızın geceleyin camiye gitmelerine engel olmayın" buyruğuna karşın daha tabiûn kuşağında buna engel olunmasının 'sünnetten sapma örneği' sayılıp/sayılmayacağı konusunu incelemek istiyoruz.
Hadisler, Kur’an’dan sonra dinin anlasilmasina kaynaklik eden en onemli metinlerdir. Tarihi belge... more Hadisler, Kur’an’dan sonra dinin anlasilmasina kaynaklik eden en onemli metinlerdir. Tarihi belgeler olarak hadislerin, kendi baglami goz onunde tutularak, gunumuzde yeniden incelenmesinin, aciklanmasinin ve degerlendirilmesinin onem arz ettigi dusunulmektedir. Hadislerin din de ikinci temel kaynak oldugu fikri ve bu rivayetlere olan guven, onlarin egitim/ogretimde dogru kullanilmasi, dini anlama konusunda son derecede onemlidir. Hadislerin egitim ve ogretimde kullanilmasi bazi kolayliklar saglayacaktir. Hadis derslerinin Imam-Hatip Lisesi ve Ilahiyat mufredatinda yer aldigi bilinmektedir. Yine Din Kulturu ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarinin, ders iceriklerinde yer verilen hadislerin ders materyalinin seciminde onemli bir yer isgal ettigi de ortadadir. Ayrica Diyanet Isleri Baskanligi’na bagli Kur’an Kurslarinin hafiz yetistirme programlari, il ve ilce duzeylerinde tum ulkeye dagilmis durumdadir. Insanliga sundugu ilahi mesaji ile hayatin her alanina onem atfeden Hz. Peygamber, egi...
The Journal of Turk-Islam World Social Studies, 2021
Helal-haram arasında, rahat davranmayı gerektiren "mubah" bulunmaktadır. İbn Hibbân, Tekâsim'de h... more Helal-haram arasında, rahat davranmayı gerektiren "mubah" bulunmaktadır. İbn Hibbân, Tekâsim'de hadis/ sünneti 5 kısma ayırır. Bunlardan biri "ibahât" olup 400 nevi içinde 50 nevi olarak yer almaktadır. Mubah'ın her nevi için misaller sunulmakta olup toplamda 745 haber bulunmaktadır. Amacımız, hadis/sünnet içinde bulunan mübah söz/davranışların, H. 4. Yüzyılda "Tekasim" özelinde ortaya konuşunu ve günümüzde geldiği yeri göstererek, mübah alanının daraltıldığını göstermektir. Mubah davranışların ortaya konduğu her haberin bir başlığı bulunmaktadır. 1. nevi'de 295 haber geçmektedir. Böyle olunca, seçmeci davranmak zorundayız. Nebi (s.a.s.), Ebubekir ve Ömer, cenazenin önünde yürüyorlardı. Mubah başlığı konan haberin alternatifi de mevcuttur: Nebi, "Binekli olan arkada, yaya olan ise istediği yerde yürür" buyurmuştur. Müellifin mubah saydığı ayakta yemek, içmek, imkân yoksa bevl etmek gibi davranışlar mürûete zarar veren hallerden sayılmıştır. İbn Hibban'dan 100 yıl sonra gelen fıkıh eserlerinde bunlara "mekruh" denilmiştir. Görüldüğü gibi, mubah alanı giderek daralmaktadır. Kapsamı ise "bir makale ölçeğinde" seçmeler yaparak, mübah denilen serbest alana dikkat çekmektir. Haram, mekruh, farz ve sünnet dışında bir serbestlik alanının bulunduğunun farkında olmak, Müslümanın kendisiyle barışık olması demektir. Müellifin m.10. yüzyılda dile getirdiği bu ortama, 21. yüzyılda büyük ihtiyaç bulunmaktadır.
Selcuklular zamaninda sistemlesen Ahilik teskilati esnafi organize etmis; alis-veriste dogruluk v... more Selcuklular zamaninda sistemlesen Ahilik teskilati esnafi organize etmis; alis-veriste dogruluk ve iste kaliteyi esas almistir. Osmanli doneminde de dini, dili, kulturu farkli unsurlar 800 yil boyunca ayni ulkede, ayni sehirde, birlikte yasamislardir. Osmanli doneminde Urgup kazasi, Nigde sancagina bagliydi. Kaza merkezinin Urgup’ten Muskara’ya (Nevsehir) nakledilmesi, Urgup kadisinin Nevsehir’de ikamet etmesi, Pazartesi gunleri Pazar kurulmasi hakkindaki Padisah fermanda sadece Cuma gunu Urgup’e gitmesi emredilmektedir. Haftalik pazarlar, genelde ulkenin ozelde o beldenin ekonomisinin kalbinin attigi ortamlardir. Halk orada oldugundan; uretim-tuketim ve sosyal hayat hareketi oradadir. Pazarda yapilan dua sirasinda pazarci esnafi ve vatandas ayakta, duaya “Amin” demektedir. Aldatmamak-aldanmamak arzularinin yenilendigi ortamda alis-veris yapilmaktadir. Bu dua Nevsehir pazari icin de bir ornek teskil etmistir. Dua Arapca oldugu icin vatandas anlamasa da buyuk peygamberlerden (Ibrahi...
Mustafa IŞIK** Öz İnsanlık âleminin bilinen ilk isimleriyle insan modelleri oluşmaya ve de ayrışm... more Mustafa IŞIK** Öz İnsanlık âleminin bilinen ilk isimleriyle insan modelleri oluşmaya ve de ayrışmaya başlamıştır: Âdemin iki oğlu Habil ve Kabil gibi. Ölümlü insanoğlunun ölümsüzlük arzusu ruhunun derinliklerinde yerleşmiş olmalı ki ilk macerasında şeytan onu "ebediyet ağacı" (Taha, 20/120) yani "sonsuz yaşama" vaadiyle oyuna getirmiştir. Öldükten sonra dirilmeye inanmak, bu kültürle yetişmiş insanlar için kolay olabilir ama bu duyguyu kaybetmiş toplumlarda öldükten sonra dirilmeye inanmayı zorlaştıran bariyerler bulunmaktadır. Kur'an, cahiliye Arap insanını oraya getirebilmek için, vahiy sürecinin yarısından fazla bir zaman diliminde uğraşmış; bu süreçte Kur'an'ın üçte ikisi inmiştir. Âlemi, dünya ve ahiret olmak üzere ikiye ayıran vahiy bilgisi, dünya hayatının cennet olması için insanlara cennetlik amelleri yapmaya teşvik etmiş, cehennemlik işleri yapmaktan sakındırmıştır. Yani cennet ve cehennem olguları da bir bakıma dünyanın iyiliği için tasarlanmıştır. Genel olarak inanç, bu konuda başat rol oynamaktadır. İnsanlık tarihine göz atılacak olursa, hangi din olursa olsun, kitabi veya değil-en sanatkârane yapılar, tapınaklara ait olduğu müşahede edilmektedir. İslam'ın model insan tipleri Kur'an (Yasin, 36/12) ve Sünnet'te ortaya konulmuştur. Sahabe bundan esinlenerek, kendi dönemi için farklı modeller oluşturmuştur. Bunlar tarihte, içinde bulunulan zaman, ortam, mezhep ve meşreplere göre renklilik arz ederler. İnsanoğlu yaşarken 'yaşatma gayreti' içinde olacaktır ama öldükten sonra bile yaşamak için de ufuklar açıktır. Biz sadece, "öldükten sonra da yaşamaya devam etmek isteyen insan modeli" üzerinde duracağız. Bunlar, âhireti de hesaba katan ama dünyanın cennet olması için çabalayan insan tipleridir. Öncelikle "Kim İslâm'da güzel bir çığır açar da, kendisinden sonra o yoldan gidilirse, o kimseye bu çığırdan gidenlerin ecri kadar sevap yazılır. Bu çığırdan gidenlerin ecirlerinden de bir şey eksilmez." (Müslim "İlim" 15) hadisinden hareketle, güzel bir adet ortaya koyanların sevabı süreklidir. Öldükten sonra da yaşamak isteyen Müslüman insan tipinin oluşmasına özellikle rehberlik eden "İnsanoğlu ölünce dünyadaki eylemleri biter ancak sadakay-ı câriye, insanların yararlanacağı bilgi /buna dayalı üretim ve ardından dua edecek/ ettirecek evlat bırakanların eylemleri sürer" (Müslim "Vasiyye" 14) hadisinden hareketle, İslam'ın model insan tipini, teorik olarak, çağımıza taşımaya çalışacağız. İşin akademik boyutu burada durmamıza izin vermeyecek, İbn Hibban'ın (ö.354/965) Sahih'inde, çeşitli vesilelerle yinelediği "bu sayılanlar, belli başlı ameller olup; ötesinin de bulunduğu" fikrinden hareket edeceğiz. En üst kalite olan İhsan'ı (Buharî, İman 37; Müslim, İman 1, 5, 7) yakalamak için devinen insan tipini ortaya koyma çabası içinde olacağız. Çünkü bu maddeler, öldükten sonra da yaşamanın formülünü içermektedir. Din, güçlü bir olgu olmasına rağmen, bu modelin gerçekleşmesinde tek başına başarı sağlayamaz; gerekli olan diğer şartlar da oluşunca bu insan tipi ortaya çıkar. Tıpkı yapılacak bir deneyde, sadece bir unsurun bulunmayışıyla deneyin gerçekleşmediği gibi. İşte ilgili şartların oluşmasına çalışmak için de öncelikle bunların ne olduğunun bilgisi gerekmektedir. Bilgi ve bilginin korunduğu bir ortam da gerekir. Nitekim İbn Sina'nın (ö.428/1037) "İlim, takdir edilmediği yerden göçer" dediği nakledilir. Çağımızda bu insan modelinin oluşması, birkaç yüzyıldır halkı Müslüman olan ülkelerden göçen ilimin tekrar yurduna dönebilmesi söylemin peşinden gelecekler eylemlerle mümkün olabilecektir. Beynimizde yitirdiğimiz "inanıyorsanız; üstünsünüz" (Ali-İmran, 3/139) düşüncesini tekrar kazanmak ve "yitik malımız olan hikmeti, bulduğumuz yerden almak" için, önce öz eleştiri sonra da bunu gereği olan eylemleri yapmak gerekmektedir. Bunun için tarih, coğrafya, mimarÎ vb. alanlarda "km. taşları" mevcuttur.
But, now we can use drawings for teaching of hadith to the young generation who are called 'digit... more But, now we can use drawings for teaching of hadith to the young generation who are called 'digital natives'. Because digital natives are more of visual learners and cannot learn by reading. It is a 'twitter generation' with max 140 character capacity. 3 Therefore, we must reach this generation through visual methods since they just watch, not read. As a result, it is an advantage to use drawings for teaching of Hadith. The use of drawings is included into the curriculum of Ministry of Education in 2000s. The young generations who are the interlocutors of 'visual reading' benefit from visual literacy in lessons such as history, geography, physics. In some universities, some master programs were established to teach the use of drawings in education. Drawings are heavily used in teaching of physics, history, geography etc in the curriculum of secondary education. Since understanding of the subjective things start at thirteen years of age, it is best to include teaching of hadiths in the high school curriculum. Contemporary drawing artist Hasan Aycın drew forty hadith and forty lines & drawings in 2005. This album is a concrete example of such a study. In this article, we will examine his album for the better understanding and expressing of the hadith.
Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makal... more Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Öz Bir hadiste 'yedi sınıf kişinin kıyamet gününde özel ilgi göreceği' haber verilmektedir. Haber... more Öz Bir hadiste 'yedi sınıf kişinin kıyamet gününde özel ilgi göreceği' haber verilmektedir. Haberin sübutu sened ve metin açısından da ele alınsa da Kur'an'a uygunluğuna bakılması gerekir. Biz, bu haberin Kur'an-Sünnet bütünlüğü açısından, Kur'an-ı Kerim'deki izdüşümlerini tesbit etmeye çalıştık. Tesbitlerimiz 'göreceli' olmakla birlikte bir alt-yapı üzerine kurulmuş olup bir arka-plana dayanmaktadır. Hadislerin, vahyin somut hali olan Kur'an'dan bağımsız olmasını düşünemeyiz. Bizim Kur'an'la olan ilgimizin derecesi ise bu bağların kurulmasına yardımcı olacaktır. Yüce Allah Elçisi'nin maddeleştirerek muhataplarına sunduğu bu cümlelerin vahiy birikiminin ürünü olduğunu düşünüyoruz. Bu düşüncenin ne kadar gerçekçi olup olmadığı makale içinde ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makal... more Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Uploads
Papers by Mustafa Işık