Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü dergisi, Apr 20, 2021
Faik Reshad, who lived between 1851-1914, is one of the last representatives of Ottoman divan poe... more Faik Reshad, who lived between 1851-1914, is one of the last representatives of Ottoman divan poetry. Faik Reshad, who is the author of many works in genres and fields such as stories, biography, literary history, anthology, grammar, textbooks and dictionaries, is also a poet who has a book of poem. He spent two years of his life as a director of education in Van, and in some of his poems he focused on Van and some related elements. In Faik Reshad's poems about Van, two particular points draw attention. These are the spring season of Van, Kendirci district and Van governors and pashas. Faik Reshad wrote poems to Hasan and Hamit Pashas, one of the governors of Van, and Tahir Pasha, who was the mayor of the Timurzade family, for reasons such as kit and ode to their appointment and leaving office. These poems, which are examples of manners or praises, give clues about the relationship between an education director who worked in Van for a while and pashas. The ghasal that with "Kendirci" redif written by Faik Reshad about the Kendirci district of Van also contains information about the city's favorite recreation spot and its surroundings. In this article, Faik Reşad's poems were examined in terms of genre, form and content, brief information about the identities of the governors was given, and summary information was given from different sources about the existence and remarkable characteristic of the city's vineyards and gardens throughout history.
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Apr 9, 2014
Şehrengizler şehirlerin güzellikleri ve güzelleri (hûbân) hakkında yazılmış şiirlerdir. Bu şiirle... more Şehrengizler şehirlerin güzellikleri ve güzelleri (hûbân) hakkında yazılmış şiirlerdir. Bu şiirler şehirler hakkında tarihi ve folklorik bilgiler sunmaları açısından önemlidir. Türk edebiyatında özellikle Rumeli şairlerince benimsenip gelişen bu türün örneklerinden üçü Maksadî tarafından yazılmıştır. Maksadî tezkirelerde ve edebiyat kaynaklarında adı geçmeyen bir şairdir. Şiirlerinden edindiğimiz bilgilere göre on altıncı asrın ikinci yarısında yaşamıştır. Milli Kütüphane, Milli Yazmalar Kataloğundaki bir mecmuanın ilk on yedi varağında onun şiirlerine yer verilmiştir. Bu şiirlerden ikisi Vardar Yenicesi ve biri de İştib şehirleri için yazılmış şehrengizlerdir. Türk edebiyatında Maksadî'nin şehrengizlerinden başka Yenice için yazılmış Usûlî, Hayretî ve Za'fî'nin şehrengizleri vardır. Maksadî'nin Vardar Yenicesi ile ilgili şehrengizlerinin ilki altmış beş beyittir. Şehirden yirmi beş kişinin övgüsü yapılır. Yenice ile ilgili ikinci şehrengiz yüz seksen sekiz beyittir. Yirmi sekiz kişinin övgüsü yapılır. Maksadî'ye ait üçüncü şehrengiz ise İştip şehriyle ilgilidir. Za'fî'nin şehrengizinden sonra edebiyatımızda İştip'le ilgili olarak yazılmış ikinci şehrengizdir. Şehirden on kişinin övgüsü yapılır. Yüz yirmi iki beyittir.
Ask mesnevileri asirlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmistir. Ask duygusunun ... more Ask mesnevileri asirlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmistir. Ask duygusunun kahramanlar araciligiyla merak uyandirici bir tarzda islendigi bu eserler pek cok yonden ortak bir kompozisyona sahiptir. Kahramanlari farkli dinlere mensup âsiklar olan mesnevilerde de bu ortak kompozisyonu gormek mumkundur. Ancak bu mesnevilerde diger ask mesnevilerinden farkli olarak olay zinciri icindeki catisma unsurlarinin en onemlisi din farkidir. Eserlerde kahramanlar ve yakin cevreleri din farkliliklarina gore rol alirlar. Islam diniyle diger dinler arasindaki inanc ve degerler farki olay icinde mucadele ve mukayese ettirilir. Bu nedenle dini semboller one cikarilir ve kahramanlarin ask maceralari din ustunlugu iddiasi etrafinda sekillenir. Dini kabuller ve toplumsal zihniyet ve anlayisin geregi olarak ustun tutulan din daima Islam olur. Kahramanlarin cinsel kimlikleri de kulturel ozellikler ve dini anlayisa gore belirlenir. Surekli ask ve iman arasinda catisma yasayan kahramanl...
Nasihatnameler, Turk edebiyatinda en cok kaleme alinan turlerden biridir. Turun orneklerine Turkc... more Nasihatnameler, Turk edebiyatinda en cok kaleme alinan turlerden biridir. Turun orneklerine Turkcenin ilk yazili urunlerinin verildigi donemlerden itibaren rastlanir. Turk edebiyatinda devlet buyuklerinin, tarikat liderlerinin, Islam bilginlerinin ve pek cok sair ve yazarin yazdiklari/yazdirdiklari cok sayida nasihatname vardir. Bu tur icinde babalarin ogullarina, dedelerin torunlarina, annelerin kizlarina, amcalarin yegenlerine ogut vermek uzere yazdiklari eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kismi ceviri veya telif olarak mustakil eser bazilari ise nazim sekli duzeyinde yazilmistir. Bu makalede ebeveynin cocuklari, yegenleri veya torunlari icin yazmis olduklari nasihatnameler hakkinda bilgi verilmis, bu nasihatnamelerin yazilis sebepleri ve uslup ozellikleri metin ornekleriyle aciklanmaya calisilmis, soz konusu nasihatnamelerde en cok ele alinan konular uzerinde durulmustur. Babadan ogula nasihat yazma anlayisi icinde Lokman Hekimin ogluna nasihatleri ve nasihatnamel...
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 31, 2020
Sadi Abdülbâkî Efendi, one of the 18th-century divan poets, was born in Van. He is the brother of... more Sadi Abdülbâkî Efendi, one of the 18th-century divan poets, was born in Van. He is the brother of the famous poet Durrî-i Yek-Cheshm Efendi from Van and Salih Efendi, who wrote poems with the pseudonym Feyzî. Coming from a poet family, Sadi Efendi received a good education. He established good relations with the notables of the state at a certain period of his life. First of all, including Sultan III. Ahmed, he wrote praises to many viziers, grand viziers and statesmen, and dates were dropped for events such as their weddings, births and promotions. Sadî Abdülbâkî translated Idris-i Bitlisî's eight thousand couplets Persian Hesht Behisht into Turkish upon the order of Mahmud I. It is also known that the poet wrote Persian and Turkish poems. Sources that give information about the poet mention him with praise, stating that he is a polite, verbal, and knowledgeable person. It is not known whether the poet had a divan or a divan, except for a few of his poems in tezkires. The poet's poems are scattered in the majmua of his brother, Dürrî-i Yek-Cheshm Efendi, and are mostly found in alleys. In this study, information about the life and literary personality of Sadî Efendi, whose biography and poems have not been studied in detail until today, was given and twenty-eight poems of the poet, which were not published before, were translated into translation.
ÖZET: Aşk mesnevileri asırlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmiştir. Aşk duygu... more ÖZET: Aşk mesnevileri asırlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmiştir. Aşk duygusunun kahramanlar aracılığıyla merak uyandırıcı bir tarzda işlendiği bu eserler pek çok yönden ortak bir kompozisyona sahiptir. Kahramanları farklı dinlere mensup âşıklar olan mesnevilerde de bu ortak kompozisyonu görmek mümkündür. Ancak bu mesnevilerde diğer aşk mesnevilerinden farklı olarak olay zinciri içindeki çatışma unsurlarının en önemlisi din farkıdır. Eserlerde kahramanlar ve yakın çevreleri din farklılıklarına göre rol alırlar. İslam diniyle diğer dinler arasındaki inanç ve değerler farkı olay içinde mücadele ve mukayese ettirilir. Bu nedenle dinî semboller öne çıkarılır ve kahramanların aşk maceraları din üstünlüğü iddiası etrafında şekillenir. Dinî kabuller ve toplumsal zihniyet ve anlayışın gereği olarak üstün tutulan din daima İslam olur. Kahramanların cinsel kimlikleri de kültürel özellikler ve dinî anlayışa göre belirlenir. Sürekli aşk ve iman arasında çatışma yaşayan kah...
Arastirmanin amaci, Turk Edebiyati tarihinde iz birakmis sahsiyetlerin biyografilerinin ogretimin... more Arastirmanin amaci, Turk Edebiyati tarihinde iz birakmis sahsiyetlerin biyografilerinin ogretiminde Biyografiyi Oykulestirme Yontemini uygulamak, ogretmen adaylarinin bu yontemin etkililigine iliskin goruslerini incelemektir. Calismada nitel arastirma yontemi kullanilmistir. Biyografiyi Oykulestirme Yontemi uygulamalarina iliskin ogretmen adaylarinin goruslerini almak icin arastirmacilar tarafindan gelistirilen Yari Yapilandirilmis Gorus Bildirim Formu (YYGBF) kullanilmistir. YYGBF ile toplanan verilerin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden “icerik analizi” yapilmistir. Arastirmanin sonucunda calisma grubunda yer alan ve uygulamalara iliskin gorus belirten ogretmen adaylarinin neredeyse tamami; biyografi ogreniminde “Biyografiyi Oykulestirme Yontemi”nin onemli avantajlar sagladigini ( kalici ogrenme, mizah sayesinde derse ilgi, sairin ozel hayati hakkinda bilgi edinme, donemin sosyal yasami hakkinda bilgi edinme, topluluk onunde etkili konusma, yazi yazma becerisi kazanma vb...
Şarkiyat Mecmuası / Journal of Oriental Studies, 2021
Melkî Patriği Saîd b. Bıtrîk'in yeğenlerinden olan Yahyâ b. Sâîd el-Antâkî tahminen 370'ten (980-... more Melkî Patriği Saîd b. Bıtrîk'in yeğenlerinden olan Yahyâ b. Sâîd el-Antâkî tahminen 370'ten (980-981) önce Kahire'de doğdu. Hayatının ilk 35 veya 40 yılını Mısır'da geçirdikten sonra 405 (1014-1015) senesinde Bizans hâkimiyetindeki Antakya'ya yerleşti ve ileri yaşlarda bu şehirde vefat etti. Târîh isimli meşhur eserini yıllara göre değil de tahta çıkış sırasıyla önce Abbâsî, sonra Fâtımî halifelerine ve ülkelere göre taksim eden müellif, Mısır, Suriye ve Bizans İmparatorluğu'ndaki olaylar hakkında geniş bilgi vermekte ve Kuzey Afrika'da meydana gelen hâdiselere ise sadece Fâtımîler dolayısıyla temas etmektedir. Yazar, te'lif ettiği eserinde X. ve XI. yüzyıllarda denizcilik bağlamında Bizans İmparatorluğu, Mısır'daki Türk-İslâm devleti İhşîdîler, Kuzey Afrika ile Mısır'da hüküm süren Fâtımîler ve kuzeydeki Rusların Akdeniz, Kızıldeniz veyahut Hazar Denizi'nde gerçekleştirdikleri sefer ve çıkarmalara yer vermektedir. Bunun yanında kaydettiği gemi isimleri ve Nil Nehri hususunda naklettiği kayıtlar özgün bilgiler niteliğindedir. el-Antâkî'nin deniz, denizcilik ve Nil Nehri hakkında kaleme aldığı orijinal aktarımları Ortaçağ tarihine âit eserlerdeki bilgilere katkı yapılmasına da imkân sağlamaktadır. Bu çalışmada müellifin denizler ve Nil hakkında verdiği mâlûmat ele alınarak su coğrafyasındaki hâdiseler, gelişmeler tetkik edilecektir.
Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 2020
In this study, twenty species from twelve plant families were tested for potential effectiveness ... more In this study, twenty species from twelve plant families were tested for potential effectiveness against Orosanga japonica control on nymph. Methanol extracts mortality rates were generally found to be higher than ethyl acetate extracts. Most effective plant crude extracts were Salvia verticillate (Lamiaceae) and Daucus carota (Apiaceae) respectively. Consequently, we reported the high or moderate potential insecticidal activity against Orosanga nymphs from eleven different plant families extract. That is why, we recommend extensive and more detailed study for the establish biological based control methods against invasive Orosanga japonica in Black Sea countries.
Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Orosanga japonica Melichar 1898 (Hemiptera: Ricaniidae) ... more Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Orosanga japonica Melichar 1898 (Hemiptera: Ricaniidae) popülasyonlarının yıllık değişimi ve diğer Ricaniidae gruplarından 28S rDNA sekanslarına dayanarak olası moleküler ayrımları INTRODUCTION
International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2018
Klasik Türk şiirinde türlü benzetmelere, hayal ve telmih unsurlarına konu edilen çok sayıda coğra... more Klasik Türk şiirinde türlü benzetmelere, hayal ve telmih unsurlarına konu edilen çok sayıda coğrafî bölge ve mekân bulunur. Bu mekânlardan biri de Yemen'dir. Yemen, şairler tarafından divan şiirinin telmih ve benzetme dünyası içinde çok bilinen bazı yönleriyle anılır. Bunlar arasında kırmızı rengiyle bilinen akik taşı, Aden incisi, en iyi Yemen'den görüldüğüne ve akik taşına rengini verdiğine inanılan Süheyl yıldızı, Yemen kahvesi, Yemen'den esen ve peygamberin hadisine konu olan rüzgâr, Kurʾan'da adları zikredilen Ad kavmi, Şeddad, İrem bağı ve Belkıs; Yemenli olduğu bilinen Veysel Karanî ve tasavvufî hikâyesiyle bilinen Şeyh Sanʾan bulunur. Bu çalışmada Yemen'le ilgili bu unsurların klasik şiirde hangi anlam ilişkileri çerçevesinde konu edildiği, şairlerin hayal ve benzetme dünyalarında hangi özellikleriyle yer aldığı ele alınmıştır. Bu sebeple taranan divanlardan seçilen beyitler bu anlam ilişkileri çerçevesinde tasnif edilmiş ve kısaca izah edilmiştir.
will go to the hell. In this context, such poetries are remarkable as different and impressive ex... more will go to the hell. In this context, such poetries are remarkable as different and impressive examples of the literature of satire.
Osmanlı Devleti farklı dinler ve uluslardan müteşekkil bir toplum yapısına sahip olmuştur. Devlet... more Osmanlı Devleti farklı dinler ve uluslardan müteşekkil bir toplum yapısına sahip olmuştur. Devlet hukuku bu unsurların asırlar boyunca barış ve uyum içinde yaşamalarını sağlamıştır. Bununla beraber Osmanlı toplumunda dinî, mezhebi ve etnik topluluklar arasında bazı sürtüşmelerin ve çıkar çatışmalarının hiç olmadığı söylenemez. Toplumsal çeşitlilik zaman zaman kişi ve zümrelerin yekdiğerine karşı ötekileştirici bir tavır ve dille cephe almalarına veya sataşmalarına neden olmuştur. Bazı divan şairleri de bu tavrı şiir yoluyla ifade etmişlerdir. Şairlerin diğer uluslara karşı ötekileştirici bakış ve tutumlarında öne çıkan unsur nimet ve çıkar çatışmasıdır. Şairler kendi devlet, din ve mezheplerine karşı rakip olan unsurları "öteki" kendilerini "biz" grubu içine dâhil ederler. Ötekileştirme şahsi sebeplerden kaynaklanıyorsa kendisinin, "ben"in, karşısına farklı ulus, din ve etnisiteye sahip kişi ve zümreleri-rakipleri-"öteki"ler olarak yerleştirirler. Şairler çoğu zaman sevmedikleri, didişdikleri kişileri-rakipleriaynı din, mezhep veya ulustan olsa bile gayrileştirirler. Rakiplerde Müslüman toplum tarafından benimsenmeyen unsurları görmek isterler. Bu durum şairlerin kendilerini nimet ve makama daha layık görmek istemeleri nedeniyle hiciv üslubuna müracaat ederek rakiplerini alaya almalarına, kusur bulmalarına ve küçümsemelerine neden olur.
Bu makalede divan şairlerinin Osmanlı devletindeki memuriyet zihniyetine ve hayatına dair bakış a... more Bu makalede divan şairlerinin Osmanlı devletindeki memuriyet zihniyetine ve hayatına dair bakış açıları edebi eserler ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Şairler, memurları görevlerine ve makamlarına göre çoğunlukla hicvetmiş, nadiren de övmüşlerdir. Özellikle yüksek kademedeki memurlara ve bu memurların biçimlendirdikleri devlet sistemine yönelik tenkitler bütün divan edebiyatı tarihinde mevcuttur. Memur şairlerin kendi memuriyet hayatlarına ve meslektaşlarına dair yorumları, yakınmaları ve arzuları da memuriyet hayatının yüzyıllardır süren özelliğini yansıtır. Bu eleştiriler bazı divanlarda ve mesnevilerde tespit edilen şiirlerden hareketle 16. asırdan 20. asra kadar kronolojik bir sıra takip edilerek değerlendirilmiştir.
Klasik Türk edebiyatında şairlerle yöneticiler arasında genel olarak himaye ve iltifat üzerine ku... more Klasik Türk edebiyatında şairlerle yöneticiler arasında genel olarak himaye ve iltifat üzerine kurulu karşılıklı bir ilişki vardı. Şairler kendilerini koruyan ve sanatlarını takdir eden başta sultanlar olmak üzere devlet yöneticilerine iltifat etmişler ve onların olumlu propagandalarını yapmışlardır. Ne var ki zaman zaman bazı şairler bu genel durumun aksine yöneticileri bazı sebeplerden dolayı eleştirmişlerdir. Bu eleştiriler kimi zaman dolaylı bazen de doğrudan yapılmıştır. Şairler ve yazarların padişahlara karşı tenkitleri diğer devlet adamlarına nazaran çok daha seviyeli ve hafiftir. Bu makalede divan şairlerinin padişahlara dönük tenkitlerinin klasik Türk edebiyatındaki genel görünüm içindeki yeri incelenmeye çalışılmış, hiciv örneği metinler üzerinden eleştirilerin sebepleri, şairlerin padişahlara karşı eleştirel ifadelerinin karşılığı gibi durumlar üzerinde durulmuştur. Bütün bu eleştirilerin Osmanlı tarih kaynaklarıyla kısmi ilişkisi de incelenmiştir. Şairin doğrudan veya dolaylı yergisi sadece memduhun şahsına değil aynı zamanda bozuk işleyen devlet düzenine karşı halkın genel nazarını aksettiren bir tepkidir. Bu metinlerde bireysel kırgınlıkların ve öfkelerin yanı sıra âdil bir devlet ve huzurlu bir toplum düzenine dönük arzular ve hakkaniyet istekleri de dillendirilir. Bu hicivler bu yönüyle tarih metinleriyle edebî metinler arasındaki paralelliğin veya edebî metinlerin tarih araştırmaları için kaynak olabilirliğinin de göstergesidir.
Klasik Türk Şiirinde Babadan Oğula Ebeveynden Çocuğa Nasihat, 2013
Nasihatnameler, Türk edebiyatında en çok kaleme alınan türlerden biridir. Türün örneklerine Türkç... more Nasihatnameler, Türk edebiyatında en çok kaleme alınan türlerden biridir. Türün örneklerine Türkçenin ilk yazılı ürünlerinin verildigi dönemlerden itibaren rastlanır. Türk edebiyatında devlet büyüklerinin, tarikat liderlerinin, İslam bilginlerinin ve pek çok sair ve yazarın yazdıkları/yazdırdıkları çok sayıda nasihatname vardır. Bu tür içinde babaların oğullarına, dedelerin torunlarına, annelerin kızlarına, amcaların yegenlerine ögüt vermek üzere yazdıkları eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kısmı çeviri veya te’lif olarak müstakil eser bazıları ise nazım sekli düzeyinde yazılmıstır. Bu makalede ebeveynin çocukları, yegenleri veya torunları için yazmıs oldukları nasihatnameler hakkında bilgi verilmis, bu nasihatnamelerin yazılıs sebepleri ve üslup özellikleri metin örnekleriyle açıklanmaya çalısılmıs, söz konusu nasihatnamelerde en çok ele alınan konular üzerinde durulmuştur. Babadan oğula nasihat yazma anlayışı içinde Lokman Hekim’in oğluna nasihatleri ve nasihatnamelerde en çok ele alınan konulara etkileriyle ilgili bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Bazı aşk mesnevileriyle on dokuzuncu asırda kimi sairler tarafından anne ağzından yazılan şiirlerde anne kahramanların kızlarına verdikleri öğütler üzerinde de durulmuştur. Yine ebeveynden çocuklara yazılan nasihatnamelerin diğer nasihatnamelerle benzer ve ayrılan yönlerine de değinilmiştir.
SATIRES FOR CLERKS IN CLASSICAL TURKISH POETRY, 2019
KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE KÂTİPLERE YÖNELİK HİCİVLER
Öz
Matbaanın Osmanlı toplumunda kullanımının yayg... more KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE KÂTİPLERE YÖNELİK HİCİVLER Öz Matbaanın Osmanlı toplumunda kullanımının yaygınlaşmasından önce kitaplar el yazısıyla çoğaltılırdı. Bu işe istinsah ve bu işi yapanlara da müstensih, hattat veya kâtip denirdi. Kâtiplik esasen güzel yazı yazma yeteneğinden başka söz ve yazıya dair bazı incelikleri bilmeyi de gerektirmekteydi. Kimi şair ve yazarlar bazı kâtiplerin yeterli bilgi ve hüner sahibi olmadan bu işi yapmalarını eserlerinin niteliğini ve şiirlerinin kıymetini düşüreceği gerekçesiyle eleştirmişlerdir. Bazı müstensihlerin geçim kaygısıyla müellif elinden çıkan eserleri hızlı ve özensiz yazmaları ve eserin bazı kısımlarını okunmaz ve anlaşılmaz hale getirmeleri şairlerin hicvine yol açmıştır. Kâtiplere yönelik eleştirilerin sebepleri arasında şairin emeğinin heba olması kaygısı, şiirinin oldukça kıymetli olmasını vurgulamaya bahane araması, tefahür gösterme arzusu ve belirli bir kişi veya kesimi hicve bahane arama isteği de yer almaktadır. Konuyla ilgili şiirlere ve eleştirilere bilhassa mesnevilerin sebeb-i telif veya hâtime bölümlerinde, divanların dibacelerinde ve bazı hiciv eserlerinde rastlanmaktadır. Bu çalışmada belirli bir yüzyılla sınırlamadan, çok sayıda divan ve mesnevi taranmış, farklı asırlarda yazılmış eserlerden elde edilen bulgular hiciv ve eleştiri edebiyatı bağlamında incelenmiş, ayrıca şiirler içerik açısından değerlendirilmiştir.
SATIRES FOR CLERKS IN CLASSICAL TURKISH POETRY Abstract Before the widespread use of the printing press in Ottoman society, the books were handwritten. This work was called as a resident, and those who did this work were called insensitive, calligrapher or clerk. The scribe essentially required to know some subtleties of words and writing other than the ability to write beautifully. Some poets and writers have criticized some clerks for doing this work without having sufficient knowledge and skill, because they will undermine the quality of their works and the value of their poems. The poets ‘satiries have led to some poetic poets’ quick and sloppy writing of some of the works produced by the author with the concern of subsistence and making some parts of the work unreadable and incomprehensible. The reasons for criticism against clerks include the concern that the poet's labor will be wasted, the excuse to emphasize that his poetry is very valuable, the desire to show contemplation and the desire to seek excuse for a particular person or segment. Poems and criticisms related to the subject are found especially in the chapters of “sebeb-i telif” (reason for writing) or final chapters of masnawies, in the forewords of the divans and in some satirical works. In this study, without limiting to a certain century, the findings of many divan and masnawi were searched and the findings obtained from works written in different centuries were examined within the context of satirical and critical literature and poems were evaluated in terms of content.
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü dergisi, Apr 20, 2021
Faik Reshad, who lived between 1851-1914, is one of the last representatives of Ottoman divan poe... more Faik Reshad, who lived between 1851-1914, is one of the last representatives of Ottoman divan poetry. Faik Reshad, who is the author of many works in genres and fields such as stories, biography, literary history, anthology, grammar, textbooks and dictionaries, is also a poet who has a book of poem. He spent two years of his life as a director of education in Van, and in some of his poems he focused on Van and some related elements. In Faik Reshad's poems about Van, two particular points draw attention. These are the spring season of Van, Kendirci district and Van governors and pashas. Faik Reshad wrote poems to Hasan and Hamit Pashas, one of the governors of Van, and Tahir Pasha, who was the mayor of the Timurzade family, for reasons such as kit and ode to their appointment and leaving office. These poems, which are examples of manners or praises, give clues about the relationship between an education director who worked in Van for a while and pashas. The ghasal that with "Kendirci" redif written by Faik Reshad about the Kendirci district of Van also contains information about the city's favorite recreation spot and its surroundings. In this article, Faik Reşad's poems were examined in terms of genre, form and content, brief information about the identities of the governors was given, and summary information was given from different sources about the existence and remarkable characteristic of the city's vineyards and gardens throughout history.
Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Apr 9, 2014
Şehrengizler şehirlerin güzellikleri ve güzelleri (hûbân) hakkında yazılmış şiirlerdir. Bu şiirle... more Şehrengizler şehirlerin güzellikleri ve güzelleri (hûbân) hakkında yazılmış şiirlerdir. Bu şiirler şehirler hakkında tarihi ve folklorik bilgiler sunmaları açısından önemlidir. Türk edebiyatında özellikle Rumeli şairlerince benimsenip gelişen bu türün örneklerinden üçü Maksadî tarafından yazılmıştır. Maksadî tezkirelerde ve edebiyat kaynaklarında adı geçmeyen bir şairdir. Şiirlerinden edindiğimiz bilgilere göre on altıncı asrın ikinci yarısında yaşamıştır. Milli Kütüphane, Milli Yazmalar Kataloğundaki bir mecmuanın ilk on yedi varağında onun şiirlerine yer verilmiştir. Bu şiirlerden ikisi Vardar Yenicesi ve biri de İştib şehirleri için yazılmış şehrengizlerdir. Türk edebiyatında Maksadî'nin şehrengizlerinden başka Yenice için yazılmış Usûlî, Hayretî ve Za'fî'nin şehrengizleri vardır. Maksadî'nin Vardar Yenicesi ile ilgili şehrengizlerinin ilki altmış beş beyittir. Şehirden yirmi beş kişinin övgüsü yapılır. Yenice ile ilgili ikinci şehrengiz yüz seksen sekiz beyittir. Yirmi sekiz kişinin övgüsü yapılır. Maksadî'ye ait üçüncü şehrengiz ise İştip şehriyle ilgilidir. Za'fî'nin şehrengizinden sonra edebiyatımızda İştip'le ilgili olarak yazılmış ikinci şehrengizdir. Şehirden on kişinin övgüsü yapılır. Yüz yirmi iki beyittir.
Ask mesnevileri asirlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmistir. Ask duygusunun ... more Ask mesnevileri asirlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmistir. Ask duygusunun kahramanlar araciligiyla merak uyandirici bir tarzda islendigi bu eserler pek cok yonden ortak bir kompozisyona sahiptir. Kahramanlari farkli dinlere mensup âsiklar olan mesnevilerde de bu ortak kompozisyonu gormek mumkundur. Ancak bu mesnevilerde diger ask mesnevilerinden farkli olarak olay zinciri icindeki catisma unsurlarinin en onemlisi din farkidir. Eserlerde kahramanlar ve yakin cevreleri din farkliliklarina gore rol alirlar. Islam diniyle diger dinler arasindaki inanc ve degerler farki olay icinde mucadele ve mukayese ettirilir. Bu nedenle dini semboller one cikarilir ve kahramanlarin ask maceralari din ustunlugu iddiasi etrafinda sekillenir. Dini kabuller ve toplumsal zihniyet ve anlayisin geregi olarak ustun tutulan din daima Islam olur. Kahramanlarin cinsel kimlikleri de kulturel ozellikler ve dini anlayisa gore belirlenir. Surekli ask ve iman arasinda catisma yasayan kahramanl...
Nasihatnameler, Turk edebiyatinda en cok kaleme alinan turlerden biridir. Turun orneklerine Turkc... more Nasihatnameler, Turk edebiyatinda en cok kaleme alinan turlerden biridir. Turun orneklerine Turkcenin ilk yazili urunlerinin verildigi donemlerden itibaren rastlanir. Turk edebiyatinda devlet buyuklerinin, tarikat liderlerinin, Islam bilginlerinin ve pek cok sair ve yazarin yazdiklari/yazdirdiklari cok sayida nasihatname vardir. Bu tur icinde babalarin ogullarina, dedelerin torunlarina, annelerin kizlarina, amcalarin yegenlerine ogut vermek uzere yazdiklari eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kismi ceviri veya telif olarak mustakil eser bazilari ise nazim sekli duzeyinde yazilmistir. Bu makalede ebeveynin cocuklari, yegenleri veya torunlari icin yazmis olduklari nasihatnameler hakkinda bilgi verilmis, bu nasihatnamelerin yazilis sebepleri ve uslup ozellikleri metin ornekleriyle aciklanmaya calisilmis, soz konusu nasihatnamelerde en cok ele alinan konular uzerinde durulmustur. Babadan ogula nasihat yazma anlayisi icinde Lokman Hekimin ogluna nasihatleri ve nasihatnamel...
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü dergisi, Dec 31, 2020
Sadi Abdülbâkî Efendi, one of the 18th-century divan poets, was born in Van. He is the brother of... more Sadi Abdülbâkî Efendi, one of the 18th-century divan poets, was born in Van. He is the brother of the famous poet Durrî-i Yek-Cheshm Efendi from Van and Salih Efendi, who wrote poems with the pseudonym Feyzî. Coming from a poet family, Sadi Efendi received a good education. He established good relations with the notables of the state at a certain period of his life. First of all, including Sultan III. Ahmed, he wrote praises to many viziers, grand viziers and statesmen, and dates were dropped for events such as their weddings, births and promotions. Sadî Abdülbâkî translated Idris-i Bitlisî's eight thousand couplets Persian Hesht Behisht into Turkish upon the order of Mahmud I. It is also known that the poet wrote Persian and Turkish poems. Sources that give information about the poet mention him with praise, stating that he is a polite, verbal, and knowledgeable person. It is not known whether the poet had a divan or a divan, except for a few of his poems in tezkires. The poet's poems are scattered in the majmua of his brother, Dürrî-i Yek-Cheshm Efendi, and are mostly found in alleys. In this study, information about the life and literary personality of Sadî Efendi, whose biography and poems have not been studied in detail until today, was given and twenty-eight poems of the poet, which were not published before, were translated into translation.
ÖZET: Aşk mesnevileri asırlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmiştir. Aşk duygu... more ÖZET: Aşk mesnevileri asırlar boyunca toplumun sanat ve estetik zevkine hitap etmiştir. Aşk duygusunun kahramanlar aracılığıyla merak uyandırıcı bir tarzda işlendiği bu eserler pek çok yönden ortak bir kompozisyona sahiptir. Kahramanları farklı dinlere mensup âşıklar olan mesnevilerde de bu ortak kompozisyonu görmek mümkündür. Ancak bu mesnevilerde diğer aşk mesnevilerinden farklı olarak olay zinciri içindeki çatışma unsurlarının en önemlisi din farkıdır. Eserlerde kahramanlar ve yakın çevreleri din farklılıklarına göre rol alırlar. İslam diniyle diğer dinler arasındaki inanç ve değerler farkı olay içinde mücadele ve mukayese ettirilir. Bu nedenle dinî semboller öne çıkarılır ve kahramanların aşk maceraları din üstünlüğü iddiası etrafında şekillenir. Dinî kabuller ve toplumsal zihniyet ve anlayışın gereği olarak üstün tutulan din daima İslam olur. Kahramanların cinsel kimlikleri de kültürel özellikler ve dinî anlayışa göre belirlenir. Sürekli aşk ve iman arasında çatışma yaşayan kah...
Arastirmanin amaci, Turk Edebiyati tarihinde iz birakmis sahsiyetlerin biyografilerinin ogretimin... more Arastirmanin amaci, Turk Edebiyati tarihinde iz birakmis sahsiyetlerin biyografilerinin ogretiminde Biyografiyi Oykulestirme Yontemini uygulamak, ogretmen adaylarinin bu yontemin etkililigine iliskin goruslerini incelemektir. Calismada nitel arastirma yontemi kullanilmistir. Biyografiyi Oykulestirme Yontemi uygulamalarina iliskin ogretmen adaylarinin goruslerini almak icin arastirmacilar tarafindan gelistirilen Yari Yapilandirilmis Gorus Bildirim Formu (YYGBF) kullanilmistir. YYGBF ile toplanan verilerin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden “icerik analizi” yapilmistir. Arastirmanin sonucunda calisma grubunda yer alan ve uygulamalara iliskin gorus belirten ogretmen adaylarinin neredeyse tamami; biyografi ogreniminde “Biyografiyi Oykulestirme Yontemi”nin onemli avantajlar sagladigini ( kalici ogrenme, mizah sayesinde derse ilgi, sairin ozel hayati hakkinda bilgi edinme, donemin sosyal yasami hakkinda bilgi edinme, topluluk onunde etkili konusma, yazi yazma becerisi kazanma vb...
Şarkiyat Mecmuası / Journal of Oriental Studies, 2021
Melkî Patriği Saîd b. Bıtrîk'in yeğenlerinden olan Yahyâ b. Sâîd el-Antâkî tahminen 370'ten (980-... more Melkî Patriği Saîd b. Bıtrîk'in yeğenlerinden olan Yahyâ b. Sâîd el-Antâkî tahminen 370'ten (980-981) önce Kahire'de doğdu. Hayatının ilk 35 veya 40 yılını Mısır'da geçirdikten sonra 405 (1014-1015) senesinde Bizans hâkimiyetindeki Antakya'ya yerleşti ve ileri yaşlarda bu şehirde vefat etti. Târîh isimli meşhur eserini yıllara göre değil de tahta çıkış sırasıyla önce Abbâsî, sonra Fâtımî halifelerine ve ülkelere göre taksim eden müellif, Mısır, Suriye ve Bizans İmparatorluğu'ndaki olaylar hakkında geniş bilgi vermekte ve Kuzey Afrika'da meydana gelen hâdiselere ise sadece Fâtımîler dolayısıyla temas etmektedir. Yazar, te'lif ettiği eserinde X. ve XI. yüzyıllarda denizcilik bağlamında Bizans İmparatorluğu, Mısır'daki Türk-İslâm devleti İhşîdîler, Kuzey Afrika ile Mısır'da hüküm süren Fâtımîler ve kuzeydeki Rusların Akdeniz, Kızıldeniz veyahut Hazar Denizi'nde gerçekleştirdikleri sefer ve çıkarmalara yer vermektedir. Bunun yanında kaydettiği gemi isimleri ve Nil Nehri hususunda naklettiği kayıtlar özgün bilgiler niteliğindedir. el-Antâkî'nin deniz, denizcilik ve Nil Nehri hakkında kaleme aldığı orijinal aktarımları Ortaçağ tarihine âit eserlerdeki bilgilere katkı yapılmasına da imkân sağlamaktadır. Bu çalışmada müellifin denizler ve Nil hakkında verdiği mâlûmat ele alınarak su coğrafyasındaki hâdiseler, gelişmeler tetkik edilecektir.
Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 2020
In this study, twenty species from twelve plant families were tested for potential effectiveness ... more In this study, twenty species from twelve plant families were tested for potential effectiveness against Orosanga japonica control on nymph. Methanol extracts mortality rates were generally found to be higher than ethyl acetate extracts. Most effective plant crude extracts were Salvia verticillate (Lamiaceae) and Daucus carota (Apiaceae) respectively. Consequently, we reported the high or moderate potential insecticidal activity against Orosanga nymphs from eleven different plant families extract. That is why, we recommend extensive and more detailed study for the establish biological based control methods against invasive Orosanga japonica in Black Sea countries.
Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Orosanga japonica Melichar 1898 (Hemiptera: Ricaniidae) ... more Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Orosanga japonica Melichar 1898 (Hemiptera: Ricaniidae) popülasyonlarının yıllık değişimi ve diğer Ricaniidae gruplarından 28S rDNA sekanslarına dayanarak olası moleküler ayrımları INTRODUCTION
International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2018
Klasik Türk şiirinde türlü benzetmelere, hayal ve telmih unsurlarına konu edilen çok sayıda coğra... more Klasik Türk şiirinde türlü benzetmelere, hayal ve telmih unsurlarına konu edilen çok sayıda coğrafî bölge ve mekân bulunur. Bu mekânlardan biri de Yemen'dir. Yemen, şairler tarafından divan şiirinin telmih ve benzetme dünyası içinde çok bilinen bazı yönleriyle anılır. Bunlar arasında kırmızı rengiyle bilinen akik taşı, Aden incisi, en iyi Yemen'den görüldüğüne ve akik taşına rengini verdiğine inanılan Süheyl yıldızı, Yemen kahvesi, Yemen'den esen ve peygamberin hadisine konu olan rüzgâr, Kurʾan'da adları zikredilen Ad kavmi, Şeddad, İrem bağı ve Belkıs; Yemenli olduğu bilinen Veysel Karanî ve tasavvufî hikâyesiyle bilinen Şeyh Sanʾan bulunur. Bu çalışmada Yemen'le ilgili bu unsurların klasik şiirde hangi anlam ilişkileri çerçevesinde konu edildiği, şairlerin hayal ve benzetme dünyalarında hangi özellikleriyle yer aldığı ele alınmıştır. Bu sebeple taranan divanlardan seçilen beyitler bu anlam ilişkileri çerçevesinde tasnif edilmiş ve kısaca izah edilmiştir.
will go to the hell. In this context, such poetries are remarkable as different and impressive ex... more will go to the hell. In this context, such poetries are remarkable as different and impressive examples of the literature of satire.
Osmanlı Devleti farklı dinler ve uluslardan müteşekkil bir toplum yapısına sahip olmuştur. Devlet... more Osmanlı Devleti farklı dinler ve uluslardan müteşekkil bir toplum yapısına sahip olmuştur. Devlet hukuku bu unsurların asırlar boyunca barış ve uyum içinde yaşamalarını sağlamıştır. Bununla beraber Osmanlı toplumunda dinî, mezhebi ve etnik topluluklar arasında bazı sürtüşmelerin ve çıkar çatışmalarının hiç olmadığı söylenemez. Toplumsal çeşitlilik zaman zaman kişi ve zümrelerin yekdiğerine karşı ötekileştirici bir tavır ve dille cephe almalarına veya sataşmalarına neden olmuştur. Bazı divan şairleri de bu tavrı şiir yoluyla ifade etmişlerdir. Şairlerin diğer uluslara karşı ötekileştirici bakış ve tutumlarında öne çıkan unsur nimet ve çıkar çatışmasıdır. Şairler kendi devlet, din ve mezheplerine karşı rakip olan unsurları "öteki" kendilerini "biz" grubu içine dâhil ederler. Ötekileştirme şahsi sebeplerden kaynaklanıyorsa kendisinin, "ben"in, karşısına farklı ulus, din ve etnisiteye sahip kişi ve zümreleri-rakipleri-"öteki"ler olarak yerleştirirler. Şairler çoğu zaman sevmedikleri, didişdikleri kişileri-rakipleriaynı din, mezhep veya ulustan olsa bile gayrileştirirler. Rakiplerde Müslüman toplum tarafından benimsenmeyen unsurları görmek isterler. Bu durum şairlerin kendilerini nimet ve makama daha layık görmek istemeleri nedeniyle hiciv üslubuna müracaat ederek rakiplerini alaya almalarına, kusur bulmalarına ve küçümsemelerine neden olur.
Bu makalede divan şairlerinin Osmanlı devletindeki memuriyet zihniyetine ve hayatına dair bakış a... more Bu makalede divan şairlerinin Osmanlı devletindeki memuriyet zihniyetine ve hayatına dair bakış açıları edebi eserler ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Şairler, memurları görevlerine ve makamlarına göre çoğunlukla hicvetmiş, nadiren de övmüşlerdir. Özellikle yüksek kademedeki memurlara ve bu memurların biçimlendirdikleri devlet sistemine yönelik tenkitler bütün divan edebiyatı tarihinde mevcuttur. Memur şairlerin kendi memuriyet hayatlarına ve meslektaşlarına dair yorumları, yakınmaları ve arzuları da memuriyet hayatının yüzyıllardır süren özelliğini yansıtır. Bu eleştiriler bazı divanlarda ve mesnevilerde tespit edilen şiirlerden hareketle 16. asırdan 20. asra kadar kronolojik bir sıra takip edilerek değerlendirilmiştir.
Klasik Türk edebiyatında şairlerle yöneticiler arasında genel olarak himaye ve iltifat üzerine ku... more Klasik Türk edebiyatında şairlerle yöneticiler arasında genel olarak himaye ve iltifat üzerine kurulu karşılıklı bir ilişki vardı. Şairler kendilerini koruyan ve sanatlarını takdir eden başta sultanlar olmak üzere devlet yöneticilerine iltifat etmişler ve onların olumlu propagandalarını yapmışlardır. Ne var ki zaman zaman bazı şairler bu genel durumun aksine yöneticileri bazı sebeplerden dolayı eleştirmişlerdir. Bu eleştiriler kimi zaman dolaylı bazen de doğrudan yapılmıştır. Şairler ve yazarların padişahlara karşı tenkitleri diğer devlet adamlarına nazaran çok daha seviyeli ve hafiftir. Bu makalede divan şairlerinin padişahlara dönük tenkitlerinin klasik Türk edebiyatındaki genel görünüm içindeki yeri incelenmeye çalışılmış, hiciv örneği metinler üzerinden eleştirilerin sebepleri, şairlerin padişahlara karşı eleştirel ifadelerinin karşılığı gibi durumlar üzerinde durulmuştur. Bütün bu eleştirilerin Osmanlı tarih kaynaklarıyla kısmi ilişkisi de incelenmiştir. Şairin doğrudan veya dolaylı yergisi sadece memduhun şahsına değil aynı zamanda bozuk işleyen devlet düzenine karşı halkın genel nazarını aksettiren bir tepkidir. Bu metinlerde bireysel kırgınlıkların ve öfkelerin yanı sıra âdil bir devlet ve huzurlu bir toplum düzenine dönük arzular ve hakkaniyet istekleri de dillendirilir. Bu hicivler bu yönüyle tarih metinleriyle edebî metinler arasındaki paralelliğin veya edebî metinlerin tarih araştırmaları için kaynak olabilirliğinin de göstergesidir.
Klasik Türk Şiirinde Babadan Oğula Ebeveynden Çocuğa Nasihat, 2013
Nasihatnameler, Türk edebiyatında en çok kaleme alınan türlerden biridir. Türün örneklerine Türkç... more Nasihatnameler, Türk edebiyatında en çok kaleme alınan türlerden biridir. Türün örneklerine Türkçenin ilk yazılı ürünlerinin verildigi dönemlerden itibaren rastlanır. Türk edebiyatında devlet büyüklerinin, tarikat liderlerinin, İslam bilginlerinin ve pek çok sair ve yazarın yazdıkları/yazdırdıkları çok sayıda nasihatname vardır. Bu tür içinde babaların oğullarına, dedelerin torunlarına, annelerin kızlarına, amcaların yegenlerine ögüt vermek üzere yazdıkları eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kısmı çeviri veya te’lif olarak müstakil eser bazıları ise nazım sekli düzeyinde yazılmıstır. Bu makalede ebeveynin çocukları, yegenleri veya torunları için yazmıs oldukları nasihatnameler hakkında bilgi verilmis, bu nasihatnamelerin yazılıs sebepleri ve üslup özellikleri metin örnekleriyle açıklanmaya çalısılmıs, söz konusu nasihatnamelerde en çok ele alınan konular üzerinde durulmuştur. Babadan oğula nasihat yazma anlayışı içinde Lokman Hekim’in oğluna nasihatleri ve nasihatnamelerde en çok ele alınan konulara etkileriyle ilgili bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Bazı aşk mesnevileriyle on dokuzuncu asırda kimi sairler tarafından anne ağzından yazılan şiirlerde anne kahramanların kızlarına verdikleri öğütler üzerinde de durulmuştur. Yine ebeveynden çocuklara yazılan nasihatnamelerin diğer nasihatnamelerle benzer ve ayrılan yönlerine de değinilmiştir.
SATIRES FOR CLERKS IN CLASSICAL TURKISH POETRY, 2019
KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE KÂTİPLERE YÖNELİK HİCİVLER
Öz
Matbaanın Osmanlı toplumunda kullanımının yayg... more KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE KÂTİPLERE YÖNELİK HİCİVLER Öz Matbaanın Osmanlı toplumunda kullanımının yaygınlaşmasından önce kitaplar el yazısıyla çoğaltılırdı. Bu işe istinsah ve bu işi yapanlara da müstensih, hattat veya kâtip denirdi. Kâtiplik esasen güzel yazı yazma yeteneğinden başka söz ve yazıya dair bazı incelikleri bilmeyi de gerektirmekteydi. Kimi şair ve yazarlar bazı kâtiplerin yeterli bilgi ve hüner sahibi olmadan bu işi yapmalarını eserlerinin niteliğini ve şiirlerinin kıymetini düşüreceği gerekçesiyle eleştirmişlerdir. Bazı müstensihlerin geçim kaygısıyla müellif elinden çıkan eserleri hızlı ve özensiz yazmaları ve eserin bazı kısımlarını okunmaz ve anlaşılmaz hale getirmeleri şairlerin hicvine yol açmıştır. Kâtiplere yönelik eleştirilerin sebepleri arasında şairin emeğinin heba olması kaygısı, şiirinin oldukça kıymetli olmasını vurgulamaya bahane araması, tefahür gösterme arzusu ve belirli bir kişi veya kesimi hicve bahane arama isteği de yer almaktadır. Konuyla ilgili şiirlere ve eleştirilere bilhassa mesnevilerin sebeb-i telif veya hâtime bölümlerinde, divanların dibacelerinde ve bazı hiciv eserlerinde rastlanmaktadır. Bu çalışmada belirli bir yüzyılla sınırlamadan, çok sayıda divan ve mesnevi taranmış, farklı asırlarda yazılmış eserlerden elde edilen bulgular hiciv ve eleştiri edebiyatı bağlamında incelenmiş, ayrıca şiirler içerik açısından değerlendirilmiştir.
SATIRES FOR CLERKS IN CLASSICAL TURKISH POETRY Abstract Before the widespread use of the printing press in Ottoman society, the books were handwritten. This work was called as a resident, and those who did this work were called insensitive, calligrapher or clerk. The scribe essentially required to know some subtleties of words and writing other than the ability to write beautifully. Some poets and writers have criticized some clerks for doing this work without having sufficient knowledge and skill, because they will undermine the quality of their works and the value of their poems. The poets ‘satiries have led to some poetic poets’ quick and sloppy writing of some of the works produced by the author with the concern of subsistence and making some parts of the work unreadable and incomprehensible. The reasons for criticism against clerks include the concern that the poet's labor will be wasted, the excuse to emphasize that his poetry is very valuable, the desire to show contemplation and the desire to seek excuse for a particular person or segment. Poems and criticisms related to the subject are found especially in the chapters of “sebeb-i telif” (reason for writing) or final chapters of masnawies, in the forewords of the divans and in some satirical works. In this study, without limiting to a certain century, the findings of many divan and masnawi were searched and the findings obtained from works written in different centuries were examined within the context of satirical and critical literature and poems were evaluated in terms of content.
Uploads
Papers by Murat Öztürk
üzere yazdıkları eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kısmı çeviri veya te’lif olarak müstakil eser bazıları ise nazım sekli düzeyinde yazılmıstır. Bu makalede ebeveynin çocukları, yegenleri veya torunları için yazmıs oldukları nasihatnameler hakkında bilgi verilmis, bu nasihatnamelerin yazılıs sebepleri ve üslup özellikleri metin örnekleriyle
açıklanmaya çalısılmıs, söz konusu nasihatnamelerde en çok ele alınan konular üzerinde durulmuştur. Babadan oğula nasihat yazma anlayışı içinde Lokman Hekim’in oğluna nasihatleri ve nasihatnamelerde en çok ele alınan konulara etkileriyle ilgili bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Bazı aşk mesnevileriyle on dokuzuncu asırda kimi sairler tarafından anne ağzından yazılan şiirlerde anne kahramanların kızlarına verdikleri öğütler üzerinde de durulmuştur. Yine ebeveynden çocuklara yazılan nasihatnamelerin diğer nasihatnamelerle benzer ve ayrılan yönlerine de değinilmiştir.
÷ en korkunç salgÕn hastalÕklardan b൴r൴ olan
veba, yayÕldÕ÷Õ yerlerde bazen nfusun d|rtte
çn kÕrÕp geç൴rm൴út൴r. AvrupalÕlarÕn kara |lm
adÕnÕ verd൴kler൴ veba ൴ç൴n OsmanlÕ toplumunda
veba, taލn veya yumurcak adlarÕ kullanÕlmÕútÕr.
Yumurcak adÕ koltuk altÕ, kasÕk veya boyun g൴b൴
bölgelerde yumru úekl൴nde çÕkan çÕbandan
dolayÕdÕr. ønsanlÕ÷Õ bu denl൴ etk൴leyen hastalÕk
d൴van úa൴rler൴nce de bel൴rt൴len ൴s൴mlerle konu
ed൴lm൴út൴r. Vebayla ൴lg൴l൴ d൴van ú൴൴r൴ met൴nler൴
൴ncelend൴÷൴nde taލun kel൴mes൴n൴n k|ken൴ anlam
൴lg൴ler൴ çerçeves൴nde kullanÕlmÕútÕr. Koltuk
altÕnda çÕkan çÕbandan |tr teúb൴hler yapÕlmÕú,
hastalÕk s|z ve anlam sanatlarÕyla ú൴൴re konu
olmuútur. ùa൴r tezk൴reler൴nde de veba sebeb൴yle
hayatlarÕnÕ kaybeden úa൴rler൴n |lm yÕllarÕ nakled൴lm൴ú, böylece salgÕn tar൴hler൴ne da൴r not
dúlmútr. BazÕ d൴van úa൴rler൴ vebanÕn toplumda sebep oldu÷u felakete d൴kkat çekm൴ú ve
canlÕ tasv൴rlerle salgÕnÕn halk zer൴ndek൴ etk൴s൴n൴
vasfetm൴úlerd൴r. B൴r kÕsÕm úa൴rler ൴se vebaya da൴r
halk arasÕndak൴ d൴nv veya sosyal ൴nançlarÕ aktarÕrken k൴m൴ úa൴rler de vebayÕ sebep oldu÷u kÕtlÕkla
beraber m൴zahv anlam çerçeves൴nde ele
almÕúlardÕr. Pek çok úa൴r de vebadan |tr hayatlarÕnÕ kaybeden k൴ú൴ler൴n ardÕndan duyulan znty mers൴ye trnde ൴fade etm൴úlerd൴r. Bu çalÕúmada taranan çok sayÕda d൴van, tezk൴re, ú൴൴r
mecmuasÕ ve okunan bazÕ makalelerden hareketle veba salgÕnÕnÕn d൴van úa൴rler൴nce hang൴
൴lg൴ler dâh൴l൴nde ele alÕndÕ÷Õ zer൴nde durulmuútur. Met൴nler konunun mah൴yet൴ne g|re tamamen
veya kÕsmen alÕntÕlanmÕútÕr.
Anahtar Kel൴meler: Veba, s
Öz
Matbaanın Osmanlı toplumunda kullanımının yaygınlaşmasından önce
kitaplar el yazısıyla çoğaltılırdı. Bu işe istinsah ve bu işi yapanlara da
müstensih, hattat veya kâtip denirdi. Kâtiplik esasen güzel yazı yazma
yeteneğinden başka söz ve yazıya dair bazı incelikleri bilmeyi de
gerektirmekteydi. Kimi şair ve yazarlar bazı kâtiplerin yeterli bilgi ve hüner
sahibi olmadan bu işi yapmalarını eserlerinin niteliğini ve şiirlerinin kıymetini
düşüreceği gerekçesiyle eleştirmişlerdir. Bazı müstensihlerin geçim kaygısıyla
müellif elinden çıkan eserleri hızlı ve özensiz yazmaları ve eserin bazı
kısımlarını okunmaz ve anlaşılmaz hale getirmeleri şairlerin hicvine yol
açmıştır. Kâtiplere yönelik eleştirilerin sebepleri arasında şairin emeğinin heba
olması kaygısı, şiirinin oldukça kıymetli olmasını vurgulamaya bahane
araması, tefahür gösterme arzusu ve belirli bir kişi veya kesimi hicve bahane
arama isteği de yer almaktadır. Konuyla ilgili şiirlere ve eleştirilere bilhassa
mesnevilerin sebeb-i telif veya hâtime bölümlerinde, divanların dibacelerinde
ve bazı hiciv eserlerinde rastlanmaktadır. Bu çalışmada belirli bir yüzyılla
sınırlamadan, çok sayıda divan ve mesnevi taranmış, farklı asırlarda yazılmış
eserlerden elde edilen bulgular hiciv ve eleştiri edebiyatı bağlamında
incelenmiş, ayrıca şiirler içerik açısından değerlendirilmiştir.
SATIRES FOR CLERKS IN CLASSICAL TURKISH POETRY
Abstract
Before the widespread use of the printing press in Ottoman society, the books
were handwritten. This work was called as a resident, and those who did this
work were called insensitive, calligrapher or clerk. The scribe essentially
required to know some subtleties of words and writing other than the ability to
write beautifully. Some poets and writers have criticized some clerks for doing
this work without having sufficient knowledge and skill, because they will
undermine the quality of their works and the value of their poems. The poets
‘satiries have led to some poetic poets’ quick and sloppy writing of some of the
works produced by the author with the concern of subsistence and making
some parts of the work unreadable and incomprehensible. The reasons for
criticism against clerks include the concern that the poet's labor will be
wasted, the excuse to emphasize that his poetry is very valuable, the desire to
show contemplation and the desire to seek excuse for a particular person or
segment. Poems and criticisms related to the subject are found especially in
the chapters of “sebeb-i telif” (reason for writing) or final chapters of
masnawies, in the forewords of the divans and in some satirical works. In this
study, without limiting to a certain century, the findings of many divan and
masnawi were searched and the findings obtained from works written in
different centuries were examined within the context of satirical and critical
literature and poems were evaluated in terms of content.
üzere yazdıkları eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kısmı çeviri veya te’lif olarak müstakil eser bazıları ise nazım sekli düzeyinde yazılmıstır. Bu makalede ebeveynin çocukları, yegenleri veya torunları için yazmıs oldukları nasihatnameler hakkında bilgi verilmis, bu nasihatnamelerin yazılıs sebepleri ve üslup özellikleri metin örnekleriyle
açıklanmaya çalısılmıs, söz konusu nasihatnamelerde en çok ele alınan konular üzerinde durulmuştur. Babadan oğula nasihat yazma anlayışı içinde Lokman Hekim’in oğluna nasihatleri ve nasihatnamelerde en çok ele alınan konulara etkileriyle ilgili bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Bazı aşk mesnevileriyle on dokuzuncu asırda kimi sairler tarafından anne ağzından yazılan şiirlerde anne kahramanların kızlarına verdikleri öğütler üzerinde de durulmuştur. Yine ebeveynden çocuklara yazılan nasihatnamelerin diğer nasihatnamelerle benzer ve ayrılan yönlerine de değinilmiştir.
÷ en korkunç salgÕn hastalÕklardan b൴r൴ olan
veba, yayÕldÕ÷Õ yerlerde bazen nfusun d|rtte
çn kÕrÕp geç൴rm൴út൴r. AvrupalÕlarÕn kara |lm
adÕnÕ verd൴kler൴ veba ൴ç൴n OsmanlÕ toplumunda
veba, taލn veya yumurcak adlarÕ kullanÕlmÕútÕr.
Yumurcak adÕ koltuk altÕ, kasÕk veya boyun g൴b൴
bölgelerde yumru úekl൴nde çÕkan çÕbandan
dolayÕdÕr. ønsanlÕ÷Õ bu denl൴ etk൴leyen hastalÕk
d൴van úa൴rler൴nce de bel൴rt൴len ൴s൴mlerle konu
ed൴lm൴út൴r. Vebayla ൴lg൴l൴ d൴van ú൴൴r൴ met൴nler൴
൴ncelend൴÷൴nde taލun kel൴mes൴n൴n k|ken൴ anlam
൴lg൴ler൴ çerçeves൴nde kullanÕlmÕútÕr. Koltuk
altÕnda çÕkan çÕbandan |tr teúb൴hler yapÕlmÕú,
hastalÕk s|z ve anlam sanatlarÕyla ú൴൴re konu
olmuútur. ùa൴r tezk൴reler൴nde de veba sebeb൴yle
hayatlarÕnÕ kaybeden úa൴rler൴n |lm yÕllarÕ nakled൴lm൴ú, böylece salgÕn tar൴hler൴ne da൴r not
dúlmútr. BazÕ d൴van úa൴rler൴ vebanÕn toplumda sebep oldu÷u felakete d൴kkat çekm൴ú ve
canlÕ tasv൴rlerle salgÕnÕn halk zer൴ndek൴ etk൴s൴n൴
vasfetm൴úlerd൴r. B൴r kÕsÕm úa൴rler ൴se vebaya da൴r
halk arasÕndak൴ d൴nv veya sosyal ൴nançlarÕ aktarÕrken k൴m൴ úa൴rler de vebayÕ sebep oldu÷u kÕtlÕkla
beraber m൴zahv anlam çerçeves൴nde ele
almÕúlardÕr. Pek çok úa൴r de vebadan |tr hayatlarÕnÕ kaybeden k൴ú൴ler൴n ardÕndan duyulan znty mers൴ye trnde ൴fade etm൴úlerd൴r. Bu çalÕúmada taranan çok sayÕda d൴van, tezk൴re, ú൴൴r
mecmuasÕ ve okunan bazÕ makalelerden hareketle veba salgÕnÕnÕn d൴van úa൴rler൴nce hang൴
൴lg൴ler dâh൴l൴nde ele alÕndÕ÷Õ zer൴nde durulmuútur. Met൴nler konunun mah൴yet൴ne g|re tamamen
veya kÕsmen alÕntÕlanmÕútÕr.
Anahtar Kel൴meler: Veba, s
Öz
Matbaanın Osmanlı toplumunda kullanımının yaygınlaşmasından önce
kitaplar el yazısıyla çoğaltılırdı. Bu işe istinsah ve bu işi yapanlara da
müstensih, hattat veya kâtip denirdi. Kâtiplik esasen güzel yazı yazma
yeteneğinden başka söz ve yazıya dair bazı incelikleri bilmeyi de
gerektirmekteydi. Kimi şair ve yazarlar bazı kâtiplerin yeterli bilgi ve hüner
sahibi olmadan bu işi yapmalarını eserlerinin niteliğini ve şiirlerinin kıymetini
düşüreceği gerekçesiyle eleştirmişlerdir. Bazı müstensihlerin geçim kaygısıyla
müellif elinden çıkan eserleri hızlı ve özensiz yazmaları ve eserin bazı
kısımlarını okunmaz ve anlaşılmaz hale getirmeleri şairlerin hicvine yol
açmıştır. Kâtiplere yönelik eleştirilerin sebepleri arasında şairin emeğinin heba
olması kaygısı, şiirinin oldukça kıymetli olmasını vurgulamaya bahane
araması, tefahür gösterme arzusu ve belirli bir kişi veya kesimi hicve bahane
arama isteği de yer almaktadır. Konuyla ilgili şiirlere ve eleştirilere bilhassa
mesnevilerin sebeb-i telif veya hâtime bölümlerinde, divanların dibacelerinde
ve bazı hiciv eserlerinde rastlanmaktadır. Bu çalışmada belirli bir yüzyılla
sınırlamadan, çok sayıda divan ve mesnevi taranmış, farklı asırlarda yazılmış
eserlerden elde edilen bulgular hiciv ve eleştiri edebiyatı bağlamında
incelenmiş, ayrıca şiirler içerik açısından değerlendirilmiştir.
SATIRES FOR CLERKS IN CLASSICAL TURKISH POETRY
Abstract
Before the widespread use of the printing press in Ottoman society, the books
were handwritten. This work was called as a resident, and those who did this
work were called insensitive, calligrapher or clerk. The scribe essentially
required to know some subtleties of words and writing other than the ability to
write beautifully. Some poets and writers have criticized some clerks for doing
this work without having sufficient knowledge and skill, because they will
undermine the quality of their works and the value of their poems. The poets
‘satiries have led to some poetic poets’ quick and sloppy writing of some of the
works produced by the author with the concern of subsistence and making
some parts of the work unreadable and incomprehensible. The reasons for
criticism against clerks include the concern that the poet's labor will be
wasted, the excuse to emphasize that his poetry is very valuable, the desire to
show contemplation and the desire to seek excuse for a particular person or
segment. Poems and criticisms related to the subject are found especially in
the chapters of “sebeb-i telif” (reason for writing) or final chapters of
masnawies, in the forewords of the divans and in some satirical works. In this
study, without limiting to a certain century, the findings of many divan and
masnawi were searched and the findings obtained from works written in
different centuries were examined within the context of satirical and critical
literature and poems were evaluated in terms of content.