T ü rk edebiyatı tarihinin en önemli m eselelerinden biri tekâm ül silsile sinin sağlıklı biçim d... more T ü rk edebiyatı tarihinin en önemli m eselelerinden biri tekâm ül silsile sinin sağlıklı biçim de ilmi bir zem ine oturtulm am ış olmasıdır. O rtak İslâm
Prof. Dr. I. Hakki AKSOYAK (Gazi Uni.) Prof. Dr. Şerif AKTAŞ (Gazi Uni.) Prof. Dr. Erman ARTUN (C... more Prof. Dr. I. Hakki AKSOYAK (Gazi Uni.) Prof. Dr. Şerif AKTAŞ (Gazi Uni.) Prof. Dr. Erman ARTUN (Cukurova Uni.) Prof. Dr. Nazan BEKIROĞLU (Karadeniz Teknik Uni.) Prof. Dr. Bernt BRENDEMOEN (Oslo Uni.) Prof. Dr. Mustafa DENKTAŞ (Akdeniz Uni.) Prof. Dr. Osman HORATA (Hacettepe Uni.) Prof. Dr. Şakir IBRAYEV (Kazakistan Hoca Ahmet Yesevi Uni.) Prof. Dr. Larz JOHANSON (Mainz Johannes Gutenberg Uni.) Prof. Dr. Olcobay KARATAYEV (Kirgiz Yusuf Balasagun Milli Dev. Uni.) Prof. Dr. M. Fatih KOKSAL (Ahi Evran Uni.) Prof. Dr. Bulat KUMEKOV (Kazakistan Ilimler Aka.) Prof. Dr. Richard LEE (Sociology SUNY-Binghamton) Prof. Dr. Muhsin MACIT (Anadolu Uni.) Prof. Dr. Anvar MOKAYEV (Kirgiz-Turk Manas Uni.) Prof. Dr. Abdimelik NISANBAYEV (Kazakistan Ilimler Aka.) Prof. Dr. Nâzim Hikmet POLAT (Gazi Uni.) Prof. Dr. Claus SCHONIG (Institut fur Turkologie) Prof. Dr. Kubat TABALDIYEV (Kirgizistan Ilimler Aka.) Prof. Dr. Kâmil VELIYEV (Azerbaycan Ilimler Aka.) Doc. Dr. Hikmet KORAŞ (Nigde Uni.) Doc. Dr. Nikol...
İSEN, M. – M. MACİT, O. HORATA, F. KILIÇ, İ.H. AKSOYAK (2002). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ank... more İSEN, M. – M. MACİT, O. HORATA, F. KILIÇ, İ.H. AKSOYAK (2002). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay., 412 s.; 5.bas., 2009. El kitapları, bir konuyu bütün yönleriyle ortaya koymak düşüncesiyle kaleme alınan, akademik bir kaygı taşımakla birlikte kültürel hayatın diğer kesimlerinin de beklentilerine karşılık vermeyi amaçlayan eserlerdir. Grafiker Yayıncılık tarafından tasarlanan dizinin ilki olan Eski Türk Edebiyatı El Kitabı da, Türk Edebiyatının en uzun kesitini oluşturan bir dönemini, ana çizgileriyle bütün boyutlarını kuşatacak şekilde vermeyi amaçlayan bir başvuru kitabıdır. Bir ekip çalışmasının ürünü olan eserde, son araştırmalardaki bilgiler aksettirilmeye ve konular mümkün olduğunca yeni bir bakış açısıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Eserin sonunda verilen, Eski Türk Edebiyatının farklı cephelerini yoklayan yazılar ise kitabı bütünleyici bir özellik taşımaktadır.
Osmanlı Devleti'nin kendi tebaası olan Hristiyan çocukları belli bir program doğrultusunda toplam... more Osmanlı Devleti'nin kendi tebaası olan Hristiyan çocukları belli bir program doğrultusunda toplamak, eğitmek ve yeteneklerine uygun biçimde istihdam etmek üzere geliştirdiği devşirme sistemi, genellikle Osmanlı üst yönetiminde görevlendirilen seçkinlere yönelik yorumlarla gündeme gelir. Konuyla ilgili kaynak ve vesika çeşitliliğine rağmen Mimar Sinan gibi birkaç istisna dışında devşirmelerin Osmanlı kültür ve sanat hayatındaki rolleri üzerinde pek durulmaz. Doğrusu şiir dışındaki sanat dallarında eser veren bir hattatın, nakkaşın, musikişinasın veya mimarın devşirme olup olmadığı üzerinde durulmaması doğaldır. Fakat şiir dile dayalı bir sanat olduğu için bir devşirmenin sonradan öğrendiği dilde varlık gösterip nitelikli eserler üretmesi dikkate değer bir durumdur. Tezkirelerde Abdullahoğlu diye takdim edilen şairlerin sayısı dikkat çekicidir. Devşirmelerin ve kökenleri devşirme ailelere dayanan diğer şairlerin Osmanlı şiir dilinin klasik estetik anlayış çerçevesinde biçimlenmesindeki rolleri göz ardı edilemeyecek düzeydedir. Çünkü divan şairleri arasında devşirmelerden başka Osmanlı çiftçisi veya köylüsü ile doğrudan ilişkisini bildiğimiz herhangi bir zümre yoktur. Özellikle atasözleri ve deyimlerle örülü şiir tarzıyla çığır açan Necâtî Bey ile Türkî-i Basit deneyimiyle sıra dışı bir hamle yapan Edirneli Nazmî'nin Osmanlı şiir diline katkıları Türk dili tarihi açısından çok önemlidir. Dolayısıyla devşirmelerin dil edinim süreçlerinin nasıl işlediği ve devşirme şairlerin Osmanlı şiir dilinin gelişimine ne gibi katkı yaptıkları sorularına eşzamanlı cevap aranması gerekir. Bu makalede bilhassa Türkçeyi doğal ortamlarda öğrenen devşirme veya devşirme kökenli şairlerin taşradan merkeze taşıdıkları folklorik malzeme ile yeniçeri ve kuloğlu zümresinin merkezden taşraya aktardıkları edebî birikimin Osmanlı şiir diline katkısı tartışılacaktır.
Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 2011
... Usûlî'nin hem-şehri ve musâhibi olan Ş... more ... Usûlî'nin hem-şehri ve musâhibi olan Şevkî mahlaslı Baba Dırâz'ın da İbrahim Gülşenî'ye bağlandığını, onun izniyle Frengistan'a gittiğini ve hatta bir ara Venedik'te ruhbanlar tarafından keşişliğe kabul edildiğine dair haberler geldiğini Garibî'den öğreniyoruz (Babacan 2010: 88 ...
Turk siirinin gelisiminde sufilerin ve sultanlarin payi buyuktur. Sufilerin dergâhlari, sultanlar... more Turk siirinin gelisiminde sufilerin ve sultanlarin payi buyuktur. Sufilerin dergâhlari, sultanlarin saraylari diger guzel sanatlarin yaninda siirin de ciceklendigi mekânlardir. Erdebil Tekkesinin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail, bu iki gelenegi sahsinda birlestiren mustesna kisilerdendir. Dolayisiyla Şah Ismail Hatayi’nin hem saray cevresinin beklentileri dogrultusunda bicimlenen estetik anlayisa uygun gazelleri hem de dini-mistik vurgusu oldukca belirgin siirleri vardir. Şah Ismail, siyasi kimligiyle donusturdugu tasavvuf anlayisina uygun siirleriyle sadece Safevilerin temel etnik unsurunu olusturan heterodoks Turkmenleri degil, Osmanli cografyasindaki Alevi-Bektasi gelenegini de derinden etkilemistir. Bu tarz siirlerinde Nesimi’nin etkisi belirgindir. Diger siirlerinde de kendi kultur cevresinin onde gelen sairlerinden Habibi, Kisveri ve Fuzuli’nin etkileri vardir. Ancak Hatayi’nin sair kimliginin bicimlenmesinde, bu sairler kadar olmasa da, Osmanli ve Cagatay sair...
Turk Kulturu Ve Haci Bektas Veli-arastirma Dergisi, 2017
Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hat... more Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hatâyi mahlasiyla Turkce siirler soyleyen bir sairdir. Şiirleri Deh-nâme, Nasihat-nâme ve Divân-i Hatâyi adli eserlerinde toplanmistir. Daha hayattayken divani istinsah edilmistir. Divân-i Hatâyi’nin tespit edilen yirmi bes yazma nushasinin yani sira mecmua ve conklerde yuzlerce Hatâyi mahlasli siir vardir. Yurt icinde ve yurt disindaki kutuphanelerde bulunan Hatâyi Divâni nushalari, mecmua ve conklerdeki Hatâyi mahlasli siirler de ilave edilerek arastirmacilar tarafindan Baku, Istanbul, Napoli, Tebriz ve Tahran’da yayimlanmistir. Mevcut nesirlerde Hatâyi Divâni’nin Berlin, Erdebil, Istanbul, Londra, Mezar-i Şerif, Paris, Tahran, Taskent, Tebriz ve Vatikan nushalari kullanilmistir. Hatâyi Divâni’nin on bir yazma nushasi mevcut nesirlerde kullanilmamistir. Bu nushalarin bir kismi cok onemli mustensih ve muzehhiplerin urettigi yazmalardir. Bir kismi da mevcut nesirlerde bulunmayan Hatâyi mahl...
Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hat... more Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hatâyi mahlasiyla Turkcenin en guzel siirlerini soylemistir. Dehnâme ve Nasihatnâme adli iki mesnevisi ile bir divani vardir. Hatâyi’nin eserlerinin, yurt icinde ve yurt disindaki kutupha-nelerde bulunan yazma nushalari, mecmua ve conklerdeki Hatâyi mahlasli siirler arastirmacilar tarafindan derlenerek nesr edilmistir. Mevcut nesir-lerde Hatâyi Divani’nin, Istanbul Arastirmalari Enstitusu Şevket Rado Yazmalari arasinda bulunan yazmasi kullanilmamistir. Dolayisiyla bu nus-hadaki 358 gazelin 50’si diger nushalarda bulunmadigi icin simdiye kadar yayimlanmamistir. Bu yazida biyografik kaynaklarda ve yazma nushalar-daki Hatâyi mahlasli siirlerin Şah Ismail’e ait olup olmadigi tartisildiktan sonra Şevket Rado nushasinda bulunan 50 gazelin metnine yer verilmistir.
T ü rk edebiyatı tarihinin en önemli m eselelerinden biri tekâm ül silsile sinin sağlıklı biçim d... more T ü rk edebiyatı tarihinin en önemli m eselelerinden biri tekâm ül silsile sinin sağlıklı biçim de ilmi bir zem ine oturtulm am ış olmasıdır. O rtak İslâm
Prof. Dr. I. Hakki AKSOYAK (Gazi Uni.) Prof. Dr. Şerif AKTAŞ (Gazi Uni.) Prof. Dr. Erman ARTUN (C... more Prof. Dr. I. Hakki AKSOYAK (Gazi Uni.) Prof. Dr. Şerif AKTAŞ (Gazi Uni.) Prof. Dr. Erman ARTUN (Cukurova Uni.) Prof. Dr. Nazan BEKIROĞLU (Karadeniz Teknik Uni.) Prof. Dr. Bernt BRENDEMOEN (Oslo Uni.) Prof. Dr. Mustafa DENKTAŞ (Akdeniz Uni.) Prof. Dr. Osman HORATA (Hacettepe Uni.) Prof. Dr. Şakir IBRAYEV (Kazakistan Hoca Ahmet Yesevi Uni.) Prof. Dr. Larz JOHANSON (Mainz Johannes Gutenberg Uni.) Prof. Dr. Olcobay KARATAYEV (Kirgiz Yusuf Balasagun Milli Dev. Uni.) Prof. Dr. M. Fatih KOKSAL (Ahi Evran Uni.) Prof. Dr. Bulat KUMEKOV (Kazakistan Ilimler Aka.) Prof. Dr. Richard LEE (Sociology SUNY-Binghamton) Prof. Dr. Muhsin MACIT (Anadolu Uni.) Prof. Dr. Anvar MOKAYEV (Kirgiz-Turk Manas Uni.) Prof. Dr. Abdimelik NISANBAYEV (Kazakistan Ilimler Aka.) Prof. Dr. Nâzim Hikmet POLAT (Gazi Uni.) Prof. Dr. Claus SCHONIG (Institut fur Turkologie) Prof. Dr. Kubat TABALDIYEV (Kirgizistan Ilimler Aka.) Prof. Dr. Kâmil VELIYEV (Azerbaycan Ilimler Aka.) Doc. Dr. Hikmet KORAŞ (Nigde Uni.) Doc. Dr. Nikol...
İSEN, M. – M. MACİT, O. HORATA, F. KILIÇ, İ.H. AKSOYAK (2002). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ank... more İSEN, M. – M. MACİT, O. HORATA, F. KILIÇ, İ.H. AKSOYAK (2002). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay., 412 s.; 5.bas., 2009. El kitapları, bir konuyu bütün yönleriyle ortaya koymak düşüncesiyle kaleme alınan, akademik bir kaygı taşımakla birlikte kültürel hayatın diğer kesimlerinin de beklentilerine karşılık vermeyi amaçlayan eserlerdir. Grafiker Yayıncılık tarafından tasarlanan dizinin ilki olan Eski Türk Edebiyatı El Kitabı da, Türk Edebiyatının en uzun kesitini oluşturan bir dönemini, ana çizgileriyle bütün boyutlarını kuşatacak şekilde vermeyi amaçlayan bir başvuru kitabıdır. Bir ekip çalışmasının ürünü olan eserde, son araştırmalardaki bilgiler aksettirilmeye ve konular mümkün olduğunca yeni bir bakış açısıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Eserin sonunda verilen, Eski Türk Edebiyatının farklı cephelerini yoklayan yazılar ise kitabı bütünleyici bir özellik taşımaktadır.
Osmanlı Devleti'nin kendi tebaası olan Hristiyan çocukları belli bir program doğrultusunda toplam... more Osmanlı Devleti'nin kendi tebaası olan Hristiyan çocukları belli bir program doğrultusunda toplamak, eğitmek ve yeteneklerine uygun biçimde istihdam etmek üzere geliştirdiği devşirme sistemi, genellikle Osmanlı üst yönetiminde görevlendirilen seçkinlere yönelik yorumlarla gündeme gelir. Konuyla ilgili kaynak ve vesika çeşitliliğine rağmen Mimar Sinan gibi birkaç istisna dışında devşirmelerin Osmanlı kültür ve sanat hayatındaki rolleri üzerinde pek durulmaz. Doğrusu şiir dışındaki sanat dallarında eser veren bir hattatın, nakkaşın, musikişinasın veya mimarın devşirme olup olmadığı üzerinde durulmaması doğaldır. Fakat şiir dile dayalı bir sanat olduğu için bir devşirmenin sonradan öğrendiği dilde varlık gösterip nitelikli eserler üretmesi dikkate değer bir durumdur. Tezkirelerde Abdullahoğlu diye takdim edilen şairlerin sayısı dikkat çekicidir. Devşirmelerin ve kökenleri devşirme ailelere dayanan diğer şairlerin Osmanlı şiir dilinin klasik estetik anlayış çerçevesinde biçimlenmesindeki rolleri göz ardı edilemeyecek düzeydedir. Çünkü divan şairleri arasında devşirmelerden başka Osmanlı çiftçisi veya köylüsü ile doğrudan ilişkisini bildiğimiz herhangi bir zümre yoktur. Özellikle atasözleri ve deyimlerle örülü şiir tarzıyla çığır açan Necâtî Bey ile Türkî-i Basit deneyimiyle sıra dışı bir hamle yapan Edirneli Nazmî'nin Osmanlı şiir diline katkıları Türk dili tarihi açısından çok önemlidir. Dolayısıyla devşirmelerin dil edinim süreçlerinin nasıl işlediği ve devşirme şairlerin Osmanlı şiir dilinin gelişimine ne gibi katkı yaptıkları sorularına eşzamanlı cevap aranması gerekir. Bu makalede bilhassa Türkçeyi doğal ortamlarda öğrenen devşirme veya devşirme kökenli şairlerin taşradan merkeze taşıdıkları folklorik malzeme ile yeniçeri ve kuloğlu zümresinin merkezden taşraya aktardıkları edebî birikimin Osmanlı şiir diline katkısı tartışılacaktır.
Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 2011
... Usûlî'nin hem-şehri ve musâhibi olan Ş... more ... Usûlî'nin hem-şehri ve musâhibi olan Şevkî mahlaslı Baba Dırâz'ın da İbrahim Gülşenî'ye bağlandığını, onun izniyle Frengistan'a gittiğini ve hatta bir ara Venedik'te ruhbanlar tarafından keşişliğe kabul edildiğine dair haberler geldiğini Garibî'den öğreniyoruz (Babacan 2010: 88 ...
Turk siirinin gelisiminde sufilerin ve sultanlarin payi buyuktur. Sufilerin dergâhlari, sultanlar... more Turk siirinin gelisiminde sufilerin ve sultanlarin payi buyuktur. Sufilerin dergâhlari, sultanlarin saraylari diger guzel sanatlarin yaninda siirin de ciceklendigi mekânlardir. Erdebil Tekkesinin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail, bu iki gelenegi sahsinda birlestiren mustesna kisilerdendir. Dolayisiyla Şah Ismail Hatayi’nin hem saray cevresinin beklentileri dogrultusunda bicimlenen estetik anlayisa uygun gazelleri hem de dini-mistik vurgusu oldukca belirgin siirleri vardir. Şah Ismail, siyasi kimligiyle donusturdugu tasavvuf anlayisina uygun siirleriyle sadece Safevilerin temel etnik unsurunu olusturan heterodoks Turkmenleri degil, Osmanli cografyasindaki Alevi-Bektasi gelenegini de derinden etkilemistir. Bu tarz siirlerinde Nesimi’nin etkisi belirgindir. Diger siirlerinde de kendi kultur cevresinin onde gelen sairlerinden Habibi, Kisveri ve Fuzuli’nin etkileri vardir. Ancak Hatayi’nin sair kimliginin bicimlenmesinde, bu sairler kadar olmasa da, Osmanli ve Cagatay sair...
Turk Kulturu Ve Haci Bektas Veli-arastirma Dergisi, 2017
Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hat... more Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hatâyi mahlasiyla Turkce siirler soyleyen bir sairdir. Şiirleri Deh-nâme, Nasihat-nâme ve Divân-i Hatâyi adli eserlerinde toplanmistir. Daha hayattayken divani istinsah edilmistir. Divân-i Hatâyi’nin tespit edilen yirmi bes yazma nushasinin yani sira mecmua ve conklerde yuzlerce Hatâyi mahlasli siir vardir. Yurt icinde ve yurt disindaki kutuphanelerde bulunan Hatâyi Divâni nushalari, mecmua ve conklerdeki Hatâyi mahlasli siirler de ilave edilerek arastirmacilar tarafindan Baku, Istanbul, Napoli, Tebriz ve Tahran’da yayimlanmistir. Mevcut nesirlerde Hatâyi Divâni’nin Berlin, Erdebil, Istanbul, Londra, Mezar-i Şerif, Paris, Tahran, Taskent, Tebriz ve Vatikan nushalari kullanilmistir. Hatâyi Divâni’nin on bir yazma nushasi mevcut nesirlerde kullanilmamistir. Bu nushalarin bir kismi cok onemli mustensih ve muzehhiplerin urettigi yazmalardir. Bir kismi da mevcut nesirlerde bulunmayan Hatâyi mahl...
Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hat... more Erdebil Tekkesi’nin seyhi ve Safevi Devleti’nin kurucusu Şah Ismail (1487-1524), ayni zamanda Hatâyi mahlasiyla Turkcenin en guzel siirlerini soylemistir. Dehnâme ve Nasihatnâme adli iki mesnevisi ile bir divani vardir. Hatâyi’nin eserlerinin, yurt icinde ve yurt disindaki kutupha-nelerde bulunan yazma nushalari, mecmua ve conklerdeki Hatâyi mahlasli siirler arastirmacilar tarafindan derlenerek nesr edilmistir. Mevcut nesir-lerde Hatâyi Divani’nin, Istanbul Arastirmalari Enstitusu Şevket Rado Yazmalari arasinda bulunan yazmasi kullanilmamistir. Dolayisiyla bu nus-hadaki 358 gazelin 50’si diger nushalarda bulunmadigi icin simdiye kadar yayimlanmamistir. Bu yazida biyografik kaynaklarda ve yazma nushalar-daki Hatâyi mahlasli siirlerin Şah Ismail’e ait olup olmadigi tartisildiktan sonra Şevket Rado nushasinda bulunan 50 gazelin metnine yer verilmistir.
Uploads
Papers by Muhsin Macit