Papers by Misela Blanusa
Radoš Antonijević - SVET IZVAN SLIKE, 2019
Od početka 2000. godine, kada počinje da prezentuje svoj rad na javnoj sceni, Radoš Antonijević i... more Od početka 2000. godine, kada počinje da prezentuje svoj rad na javnoj sceni, Radoš Antonijević istražuje složenost medija skulpture u savremenoj umetnosti kroz istorijske, kulturološke i društveno-političke narative, problematizujući u svojim delima pitanja materije i materijalnog, upotrebe i percepcije predmeta i formi iz sopstvenog okruženja koji su uvek u relaciji sa ličnim doživljajima. Izložba Svet izvan slike predstavlja određenu vrstu fragmentiranog rezimea, kontinuiranog delovanja umetnika kroz različite medije, omogućavajući višeslojnost tumačenja i sagledavanja složenosti njegovog opusa i želje za eksperimentisanjem i promišljanjem o određenim temama.
Since the beginning of 2000, when he started publicly exhibiting, Radoš Antonijević has explored the complexity of the sculptural medium in contemporary art, through historical, cultural and socio-political narratives, problematizing, in his works, questions of matter and materiality. He questions the use and perception of objects and forms from his personal surroundings, which are always related to personal experiences. The exhibition World Beyond The Picture, presents some kind of fragmented resume of the continuous artistic journey through various media and allow for multilayered interpretations and insights into the complexity of his artistic oeuvre, together with the need for experimenting and contemplating about certain themes.
ĐORĐE ANDREJEVIĆ KUN -¡No pasarán!, 2016
Realizam Kunove umetnosti je realizam prkosa, protesta i borbe. To je realizam lirike, to je topl... more Realizam Kunove umetnosti je realizam prkosa, protesta i borbe. To je realizam lirike, to je topli sugestivni realizam koji se izražava u humanoj poruci." Veljko Vlahović Istorijski period između dva svetska rata u Kraljevini Jugoslaviji predstavlja turbulentni period velikih društvenih i političkih previranja, različitih vidova angažovanog delovanja protiv vladajućeg kapitalističkog sistema ali i dominantnog stila građanske umetnosti, što će dovesti do formiranja opozicije na svim društvenopolitičkim nivoima u vidu levo orijentisanih društvenih stremljenja i političkih ideologija. Umetnik preuzima ulogu aktiviste, glasnogovornika, čije umetničko delovanje postaje oružje za propagiranje levičarskih ideja. Težnja ka socijalnim sadržajima u umetnosti u tom periodu postaje deo opšte duhovne klime, a umetnički izraz se izgrađuje kao kritički ili antagonistički iskaz, nekada više, nekada manje radikalan, prema oblicima estetizma i idejama l'art pour l'art-a četvrte decenije 20. veka na sceni Kraljevine Jugoslavije. U tom kontekstu Đorđe Andrejević Kun simbolizuje jednu od najznačajnijih figura i glavnih nosilaca socijalne umetnosti, kao njen inicijator i pobornik ideja "nove napredne umetnosti", a njegova dela najizrazitije predstavljaju njenu estetičku doktrinu uoči rata, NOB-a i neposredno posle rata. U početku njegovog društvenopolitičkog i, u skladu s tim, umetničkog angažmana, početkom tridesetih godina 20. veka, on će kroz socijalnu umetnost, polazeći od tada usvojenih ideja opozicione levičarske grupacije i komunističke partije, kritikovati vlast i povlastice pozicije moći kapitalističkog društva. Međutim, tokom i po završetku rata, Kun će svojom angažovanom umetničkom praksom socijalnog i borbenog, a zatim i socijalističkog realizma težiti doktriniranim idejama umetnosti koja je u skladu s načelima Partije, projektujući, odnosno konstruišući moguću, poželjnu viziju idealnog socijalističkog društva novonastale države FNRJ i novog vladajućeg društvenopolitičkog sistema. Umetnički razvoj ka glavnom obeležju umetnosti Đorđa Andrejevića Kuna -socijalnom, borbenom i socijalističkom realizmu, počeće kao i kod većine njegovih savremenika. Po završetku školovanja na Umetničkoj školi, 1926. godine 1 , započeo je svoj stvaralački opus tretiranjem fenomena plastičnosti, kao i većina umetnika u tom periodu, pa je do definitivnog prelaska na socijalnu tematiku negovao klasične teme -akt, mrtvu prirodu i portrete. U početku se u njegovom slikarstvu 1 U periodu 1921-1926. godine pohađao je Umetničku školu u Beogradu kod profesora Ljube Ivanovića, Petra Dobrovića i Milana Milovanovića, s tim da je pre pohađanja ove škole učio graversko-ksilografski zanat u radionici svog oca, u periodu 1917-1921. godine. Od 1926. godine umetničko usavršavanje nastavlja u Veneciji, Milanu, Firenci i Rimu, koje završava jednogodišnjim boravkom u Parizu. Godine 1929. prvi put izlaže na jesenjoj izložbi u Umetničkom paviljonu Cvijeta Zuzorić. osetio snažan uticaj Pariza, a njegova likovna istraživanja ograničavala su se na problematiku l'art pour l'art-a. Njegov stil se ogledao u čvrstom izgrađivanju formi i kompozicione šeme, izraženoj senzibilnosti za boju i njene efekte, što je bilo pod uticajem ekspresionizma, pariske škole i dela venecijanske pozne renesanse, koja je studiozno proučavao. Njegovo slikarstvo iz ove početne faze, tokom treće i početkom četvrte decenije, biće u znaku ispitivanja forme i obeležiće ga mirenje lirizma osećanja s ekspresionizmom čistog oblika, plemenitost tona, plastična modulacija i atmosfera s psihologijom izraza. 2 Dela s pomenutim karakteristikama koje dominiraju građanskim slikarstvom ovog perioda izložiće na svojoj prvoj samostalnoj izložbi, 1931. godine, u Paviljonu Cvijeta Zuzorić, a pripadnost pomenutom pravcu potvrdiće i učlanjenjem iste godine u grupu Oblik, s kojom često izlaže u periodu od 1931. do 1933. godine. Prelomni trenutak u njegovom stvaralaštvu desio se tokom 1933. i 1934. godine, kada je potpuno napustio dotadašnji stil u ime opšte slobode i borbe za viziju novog humanog društva 3 , što će prikazati već na izložbi zajedno s Lazarom Ličenoskim i Antonom Huterom, u Novom Sadu, 1933. godine. U početku je to bila jedna utilitarna koncepcija socijalne tematike koja nije zapostavljala značaj forme i boje, međutim, kasnije, u periodu socijalističkog realizma, primat nad likovnim izrazom preuzeo je "ilustrativno shvaćen idejni činilac" 4 . Sa ciljem potpunog angažovanja u propagiranju nove umetnosti i društva Kun se aktivno uključio u radnički pokret i s istomišljenicima osnovao grupu Život (1934-1940), koja je delovala pod parolom "Za borbeni realizam" i s namerom da se preko socijalnog i borbenog realizma suprotstavi dekadentnim i formalističkim shvatanjima savremene građanske umetnosti. Pored Kuna članovi grupe bili su: Prvoslav Pivo Karamatijević i dr. Grupa nije donela idejno-organizacioni program pošto je delovala ilegalno. Članovi grupe Život bili su levičarski orijentisani umetnici i prvi barjaktari socijalne i političke borbe koju su pored uobičajenih oruđa vodili na do tada nov način, koristeći svoje umetničke sposobnosti. Pored grupe Život, nosilac socijalnih ideja levičarske orijentacije u umetnosti Kraljevine Jugoslavije bila je i grupa Zemlja (1929-1935), osnovana u Zagrebu. Za razliku od "zemljaša", koji su bili pod velikim uticajem Miroslava Krleže i koji su negovali levičarske ideje ali i jednu vrstu individualne slobode umetničkog stvaranja i visokokvalitetne umetničke obrade, članovi grupe Život su se čvršće držali platforme Komunističke partije koja je sledila direktive usvojene na II međunarodnoj konferenciji proleterskih i revolucionarnih pisaca u Harkovu, 1930. godine, a nešto kasnije, 1932. godine, dekretom Centralnog komiteta boljševičke 2
Ovaj rad predstavlja opus Veljka Stanojevića, jednog od najznačajnijih protagonista modernog srps... more Ovaj rad predstavlja opus Veljka Stanojevića, jednog od najznačajnijih protagonista modernog srpskog slikarstva između dva svetska rata. Stanojević je bio modernist-klasičar, koji je svoj umetnički izraz usaglasio sa vodećim likovnim principima koji su dominirali evropskom umetnošću prve polovine 20. veka. Njegov modernizam novorealistčke oblikovnosti zauzima istaknuto mesto u istoriji predratne jugoslovenske i srpske moderne umetnosti. To se posebno odnosi na njegov rani formativni period tokom dvadesetih i tridesetih godina 20. veka, kada je delotvornije učestvovao u tendencijama evropskih umetničkih tokova. Napustivši impresionistički izraz, kao prvu umetničku fazu svog likovnog razvoja, nastavlja sa izgradnjom osobenog stila u kojem će do sredine tridesetih godina 20. veka dominirati realistička komponenta, predstavljajući svojstvenost i znakovno obeležje njegovog umetničkog opusa koji svoj zenit dostiže tokom treće decenije, boravkom i izlagačkom delatnoću u Parizu.
Reprodukcije / Reproductions Spisak dela / List of Works Biografija Biography 10 25 43 51 58 84 8... more Reprodukcije / Reproductions Spisak dela / List of Works Biografija Biography 10 25 43 51 58 84 86 89 9 × Između nevinosti i zla Gotfrid Helnvajn × Faze umetničkog stvaralaštva Sagledavajući slikarski opus Gotfrida Helnvajna uviđamo da se on može podeliti u tri faze, 2 u kojima su se često menjale teme, tehnika, kolorit i format. Prva, bečka faza, obeležena je akvarelima i serijama crteža povređene i krvavim zavojima obavijene dece. Bez obzira što će tema deteta dominirati tokom njegovog celokupnog stvaralaštva, karakteristika radova iz prve faze jeste da su oni bez reminiscencija na istoriju umetnosti i religioznu ikonografiju, što će kasnije biti slučaj. Međutim, već tada, na samom početku karijere, prepoznaje se ono što će obeležiti celokupni Helnvajnov opus: izbor tema socijalne i psihološke anksioznosti, istorijskih i političkih konflikata. Prvu fazu, paralelno sa slikarstvom, obeležiće i njegovo učešće u umetničkom delovanju i aktivizmu Bečkih akcionista, grupe mladih umetnika okupljenih u svojevrsnom otporu i kritici, koja je osećala ili nosila sa sobom krivicu fašističkog ratnog perioda i živela između sadašnjosti i prošlosti. Prošlost je bila sveprisutna, ali se o njoj nije pričalo. Društvo je, bez obzira na nameru da se menja, i dalje bilo vrlo konzervativno. Opterećeni krivicom koja se sa prethodne, ratne generacije prenosila na njih, Bečki akcionisti su pokušali da pokažu otpor kroz umetničke akcije, performanse u kojima su dominirali nasilje, bol i patnja, sa željom da ukažu na to da ne žele da nose breme bliske prošlosti i »odgovornost za krivicu svojih očeva«. 3 Helnvajnove umetničke akcije često se pominju uz dela Hermana Niča i Rudolfa Švarckoglera, vodećih ličnosti grupe, koji su svojim performansima prikazivali telo u grču, bolu, s povredama i ožiljcima. Druga faza u Helnvajnovom stvaralaštvu započinje njegovim odlaskom u Nemačku, gde počinje da radi na velikim formatima u ključu svojevrsnog kritičko-istorijskog slikarstva u kojem će kao glavna tema dominirati ironične predstave »zavodljive lepote« nacionalsocijalizma, istorijskih događaja iz novije austrijske i nemačke istorije iz perioda Drugog svetskog rata. Po prvi put će, citirajući hrišćansku ikonografiju, kritikovati fašističku prošlost Austrije i Nemačke i posleratno društvo u kojem je odrastao i u kojem živi, a koje, po njemu, nije uspevalo da na pravi način osudi sve strahote koje je taj rat doneo. Najznačajniji i najpoznatiji ciklus iz ove faze je Bogojavljenje, nastao kao sinteza religiozne ikonografije i citata iz nacističke propagande iz perioda Drugog svetskog rata. Na slikama će često 2 Klaus Albrecht Schröder, »Gottfried Helnwein, or The Aesthetics of Fear«, u: Gottfried Helnwein, Albertina, Wien, 2013, 24. 3 August Ruhs, »Körperberarbeitungen«, u: Elisabeth Gossegger and Sabine Muller, Teststrecke Kunst: Wiener Avantgarden nach 1945, Wien, 2012, 150. 13 × Između nevinosti i zla prikazivati lik Adolfa Hitlera, bilo u vidu asocijacije ili portreta u kompoziciji, zajedno sa strip-junacima koji su obeležili umetnikovo detinjstvo, kada su za njega i većinu njegovih vršnjaka oni bili jedini beg od surove realnosti i melanholije života u posleratnoj Austriji. Likovna osobenost ovih slika je i plavičastosivi kolorit, koji im daje neku vrstu smirenosti, istorijske faktografije i monumentalnosti. Pored ciklusa slika u kojima obrađuje istorijske i religiozne teme, svojim originalnim umetničkim pristupom Helnvajn stvara i ciklus dela koja se bave pitanjem ljudske selekcije -pojmom niže rase i pitanjem kako je uopšte moglo doći takvog poimanja ljudske vrednosti. Velikim formatima slika, sa dominantnim motivom dece, on je pokušavao da postavi pitanje šta razlikuje višu rasu od niže? Takođe, autoportreti, na kojima predstavlja teško povređenog čoveka niže rase, ilustruju mnogo jasnije nego ranije umetnikovu patnju u represivnom, autoritarnom društvu, na čije posledice pokušava da ukaže. Odlazak u Ameriku i višegodišnji boravci u Los Anđelesu obeležiće treću fazu u Helnvajnovom stvaralačkom opusu, u kojoj će dominirati tema rata i njegovih strahota, tema deteta ili, preciznije, ranjene, povređene devojčice koja je oskrnavljena nasiljem, predstavljajući simbol ugnjetavanja i pretnji, straha i agresije, okrutnosti i cinizma. Slike koje nastaju posle 2003. godine otkrivaju novi pristup likovnoj kompoziciji, koja posmatrača asocira na scene s velikog filmskog platna. Njegove najnovije slike su najbolji primeri sinestezije umetnosti i filma, a gotovo svako platno je prožeto filmskom monumentalnošću. Na slikama nastalim u Americi očigledan je i novi stilski momenat koji se ogleda u tome što umetnik daje veliki prostor tretiranju senki i svetlosti, a njegovi prikazi tame su uznemirujući u svojoj lepoti i smirenosti. U tom smislu Helnvajn je blizak Gregoriju Krudsonu i njegovoj estetici nelagodnosti. 4 Na tim slikama centralno osvetljena figura izranja iz duboke tame. Tretiranje odnosa svetlosti i tame je posledica uticaja Karavađovog načina rada zvanog chiaroscuro. Na slikama gde su deca predstavljena da leže na ogromnim krevetima, kao da su na ivici neke opasnosti, vidi se uticaj Džejmsa Tarela i njegovih »svetlosnih tunela«, ali umesto svetlosti koja na radovima ovog američkog umetnika asocira na put u raj, Helnvajnove slike predstavljaju magacin terora. 5 4 Klaus Albrecht Schröder,28. 5 Ibid., 31.
Zbornik Narodnog muzeja-Beograd XX - 2/2012 . Istorija umetnosti, 2012
Мишела М. БЛАНУША Музеј савремене уметности, Београд УДК 726.591/.597(497.11) ИД 176365068 научни... more Мишела М. БЛАНУША Музеј савремене уметности, Београд УДК 726.591/.597(497.11) ИД 176365068 научни чланак -оригиналан научни рад ЗБОРНИК НАРОДНОГ МУЗЕЈА XX -2/2012. Историја уметности 63 -90 УМЕТНИЧКИ ИЗРАЗ КАО КРИТИЧКИ ИСКАЗ ИДЕОЛОГИЈА И СОЦИЈАЛНА УМЕТНОСТ МЕЂУРАТНОГ ПЕРИОДА Сажетак:
IZMEĐU PROPAGANDE I LIKOVNOG IZRAZA 3 | | socijalna grafika IZMEĐU PROPAGANDE I LIKOVNOG IZRAZA o... more IZMEĐU PROPAGANDE I LIKOVNOG IZRAZA 3 | | socijalna grafika IZMEĐU PROPAGANDE I LIKOVNOG IZRAZA opŠte istorijske prilike i ideologija MeĐuratne socijalne uMetnosti Društveno-politički život Kraljevine Jugoslavije tokom dvadesetih i početkom tridesetih godina 20. veka obeležila je teška socijalna i privredna situacija. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (1918)(1919)(1920)(1921)(1922)(1923)(1924)(1925)(1926)(1927)(1928)(1929), promenila je naziv u Kraljevina Jugoslavija (1929)(1930)(1931)(1932)(1933)(1934)(1935)(1936)(1937)(1938)(1939)(1940)(1941), a državna teritorija je podeljena na devet oblasti -banovina. Sukobi u svetu, širenje fašizma, nacionalizma i borba protiv vladajućeg političkog sistema izazvali su reakciju svih ugroženih slojeva društva u Kraljevini Jugoslaviji. Država se suočavala sa velikim ekonomskim teškoćama koje su narastale sa posledicama svetske ekonomske krize, a osećali su se i snažno nacionalno vrenje i otpor prema vladajućem režimu. Sveopšte socijalno nezadovoljstvo dovelo je do formiranja opozicije, u vidu organizovanih socijalnih grupa koje su se suprostavile centralističko-unitarističkom sistemu vladavine i ugrožavanju građanskih prava i sloboda. Formiran je Narodni front koji je okupio pripadnike radničke i seljačke klase, članove Komunističke partije i levo orijentisanu društvenu inteligenciju. U okviru Narodnog fronta stvoreno je savezništvo najširih socijalnih grupa i postignuto jedinstvo demokratskih snaga koje će ubuduće organizovano delovati u različitim sferama društva, pa i u umetnosti.
Conference Presentations by Misela Blanusa
Umetnički opus Ede Murtića važan je za sveobuhvatno sagledavanje korpusa apstraktne umetnosti unu... more Umetnički opus Ede Murtića važan je za sveobuhvatno sagledavanje korpusa apstraktne umetnosti unutar jugoslovenskog modernizma kao jednog od postulata izgradnje novoetabliranog političkog ustrojstva posleratne socijalističke Jugoslavije, ali i težnje ka emancipaciji moderne umetnosti sa ovih prostora u skladu sa najsavremenijim svetskim umetničkim tendencijama. Nakon raskida sa umetničkim iskustvima nastalim pod dogmom socijalističkog realizma, jugoslovenska umetnička scena otvara se za uplive i uticaje internacionalne apstraktne umetnosti, kao nečeg novog i progresivnog-isto je, u tadašnjoj zvaničnoj prezentaciji, važilo i za novo socijalističko društveno-političko uređenje SFRJ u odnosu na ostale države istočnog socijalističkog bloka.
Books by Misela Blanusa
"Reflections of Our Time: Acquisitions of the Museum of Contemporary Art 1993-2019", 2020
The exhibition Reflections of Our Time: Acquisitions of the Museum of Contemporary Art 1993-2019 ... more The exhibition Reflections of Our Time: Acquisitions of the Museum of Contemporary Art 1993-2019 presents a wide range of different language specificities, as well as various phenomena present in the sphere of modern and contemporary art from the beginning of the XX century to the present day. Conceived as fourteen problem-thematic segments, the exhibition gives the public an opportunity to read certain micro-narratives, thematic and problem relations, as well as new dynamic relations in the field of art, presenting, with a selection of over 200 acquisitions, the heterogeneity of museum material allowing for the monitoring of changes in the Museum's purchasing policy over the past 26 years. This text is about Collection of Photography, Film, Video and Digital Media from collection of MOCAB.
"Refeleksije našeg vremena. Akvizicije Muzeja savremene umetnosti 1993-2019.", 2020
Izložba "Refeleksije našeg vremena. Akvizicije Muzeja savremene umetnosti 1993-2019." je koncipir... more Izložba "Refeleksije našeg vremena. Akvizicije Muzeja savremene umetnosti 1993-2019." je koncipirana u 14 tematsko-problemskih celina. Na ovakav način predstavljeni, otkupi i pokloni iz kolekcije MSUB daju publici mogućnost da iščita određene mikro narative, tematske i problemske relacije, kao i nove dinamične odnose na polju umetnosti, prezentujući, izborom od preko 200 akvizicija, iz svih muzejskih zbirki, heterogenost muzejske građe, kroz koju se mogu pratiti promene u politici otkupa Muzeja sprovođenoj tokom 26 godina.
Tema ovog teksta su formiranje i značaj Zbirke fotografije, filma,videa i digitalnih medija, za kolekciju MSUB u pomenutom periodu, kao i društveno-politički kontekst u kojem nastaju.
Uploads
Papers by Misela Blanusa
Since the beginning of 2000, when he started publicly exhibiting, Radoš Antonijević has explored the complexity of the sculptural medium in contemporary art, through historical, cultural and socio-political narratives, problematizing, in his works, questions of matter and materiality. He questions the use and perception of objects and forms from his personal surroundings, which are always related to personal experiences. The exhibition World Beyond The Picture, presents some kind of fragmented resume of the continuous artistic journey through various media and allow for multilayered interpretations and insights into the complexity of his artistic oeuvre, together with the need for experimenting and contemplating about certain themes.
Conference Presentations by Misela Blanusa
Books by Misela Blanusa
Tema ovog teksta su formiranje i značaj Zbirke fotografije, filma,videa i digitalnih medija, za kolekciju MSUB u pomenutom periodu, kao i društveno-politički kontekst u kojem nastaju.
Since the beginning of 2000, when he started publicly exhibiting, Radoš Antonijević has explored the complexity of the sculptural medium in contemporary art, through historical, cultural and socio-political narratives, problematizing, in his works, questions of matter and materiality. He questions the use and perception of objects and forms from his personal surroundings, which are always related to personal experiences. The exhibition World Beyond The Picture, presents some kind of fragmented resume of the continuous artistic journey through various media and allow for multilayered interpretations and insights into the complexity of his artistic oeuvre, together with the need for experimenting and contemplating about certain themes.
Tema ovog teksta su formiranje i značaj Zbirke fotografije, filma,videa i digitalnih medija, za kolekciju MSUB u pomenutom periodu, kao i društveno-politički kontekst u kojem nastaju.