Filozofia w świecie zachodnim przez wieki traktowała religię jako dziedzinę kultury opierającą si... more Filozofia w świecie zachodnim przez wieki traktowała religię jako dziedzinę kultury opierającą się na teoretycznym ujęciu świata. W efekcie chrześcijaństwo przestało być dla ludzi Zachodu kwestią życiowej praktyki, stając się wyłącznie abstrakcyjnym światopoglądem połączonym z zewnętrzną obrzędowością i moralnością. Tak zdeformowana religia w końcu zaczęła się chylić ku upadkowi, czego najdobitniejszym wyrazem są opustoszałe kościoły w większości państw zachodnich.
W niniejszej książce grupa młodych filozofów rozwija ideę powrotu do praktyki: referuje poglądy kilku wybitnych krytyków zdeformowanego, zredukowanego do teorii chrześcijaństwa, oraz analizuje i rozwija ujęcia przywracające religię do jej właściwej roli - kształtowania całej życiowej praktyki jedności.
The flourishing research on the historical Jesus, which has been growing for several centuries, c... more The flourishing research on the historical Jesus, which has been growing for several centuries, cannot stay without influence on systematic theology. One of the fundamental problems remains whether and to what extent it is possible to reconcile the image of Jesus emerging from historical research with the Christian dogma of the incarnation. This article attempts to answer the question of how belief in the deity of Jesus can be reconciled with the historical approach to him and to his life. The deity of Christ will be presented as a theme not independent of, but closely related to, the historical picture of Jesus. The first part will examine three approaches to the question of the relationship between the historical reconstruction of the person of Jesus and the belief in his deity. The second part will show what kind of belief in the divinity of Jesus is incompatible with the historical-critical approach to the Gospel texts and the life of Jesus. Finally, the third part will attempt to show which understanding of the divinity of Christ is compatible with the historical-critical approach. Belief in the incarnation of God in Jesus seems always possible, even in times of critical historical consciousness. The results of historical research on the person of Jesus not only do not refute such a belief, but also help to find its proper meaning.
The release of E.P. Sanders' groundbreaking Paul and Palestinian Judaism in 1977 inaugurated a ne... more The release of E.P. Sanders' groundbreaking Paul and Palestinian Judaism in 1977 inaugurated a new perspective on Paul. This current interpretation of Paul's thought has had a great impact on modern understanding of the Bible, even in the presence of zealous polemicists and opponents of this interpretation. This new perspective differs from the old one as it tries to look at Paul not through the prism of later theological disputes, especially those related to the beginning of the Reformation, but in the real-life context and ideological background of the apostle. Therefore, researchers emphasize, above all, the Jewish nature of his thought, showing that Paul did not oppose Judaism as such, but rather reinterpreted it in the key of the events of Jesus as the Messiah. At the same time, Paul is considered to be the father of Christian theology. Then what are the implications for systematic theology from the new perspective on Paul? This article attempts to answer this question based on the theses of key representatives of the current thought.
In contemporary research on the figure of historical Jesus, the dominant theory is that he was an... more In contemporary research on the figure of historical Jesus, the dominant theory is that he was an apocalyptic prophet, heralding the imminent coming of the end of the present world and the coming of the eschatological kingdom of God. Beginning with the work of Albert Schweitzer, this theory is considered the most probable according to most researchers of the origins of Christianity. This article examines the assumptions of this theory to show how challenging it is to contemporary systematic theology. The first part presents the history and status of the theory in contemporary scientific research. The second part briefly presents the basic assumptions of the theory itself. Finally, the third part presents the problems that the theory raises for systematic theology.
Artykuł zawiera analizę pojęcia Boga w myśli jednego z najważniejszych
teologów protestanckich XX... more Artykuł zawiera analizę pojęcia Boga w myśli jednego z najważniejszych teologów protestanckich XX wieku, Paula Tillicha. Idea Boga w ujęciu tego myśliciela okazuje się być wieloaspektowa. Za najważniejsze pojęcie odnoszące się do rzeczywistości transcendentnej można uznać ‘Nieuwarunkowane’. Określanie Absolutu jako tego, co Nieuwarunkowane, chroni przed bałwochwalstwem, czyli uznawaniem za boskie jakiegokolwiek uwarunkowanego, skończonego elementu rzeczywistości. Kolejne dwa ważne pojęcia to ‘ostateczne zatroskanie’ oraz being-itself. Pierwsze z nich wskazuje na wymiar egzystencjalny pojęcia Boga, drugie zaś odnosi się do myśli metafizycznej. Tillichowa idea Boga jest więc złożona z elementów apofatycznych, egzystencjalnych i metafizycznych. Tillich przypomina, by w myśleniu i mówieniu o rzeczywistości Boga zachować apofatyczną rezerwę, strzec się idolatrii, nie odrywać teologii od ludzkiej egzystencji, ale też nie bać się myślenia metafizycznego.
Paul Tillich, one of the greatest Protestant theologians of the twentieth century, is the creator... more Paul Tillich, one of the greatest Protestant theologians of the twentieth century, is the creator of an original theological system in which Christology plays a central role. Although the theologian was reluctant to use the term "mediation", in his work he presented Christ as the Mediator of revelation and salvation. Tillich's Christology is a valuable source of reflection on what mediation is and on what principles it should be understood and presented in theology. This article presents the principles of shaping the theology of mediation based on the thought of Tillich. In the first part, these principles will be listed and discussed, and in the second part, conclusions related to Catholic theology and practice will be drawn. Tillich's thought in this regard turns out to be a valuable contribution to the ecumenical dialogue, since the topic of mediation has been one of the main fields of the catholic-protestant dispute since the Reformation.
It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages th... more It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages theologians have been also asking questions about the meaning of their own work. One may speak about a peculiar meta-theology that tries to show the role and significance of theology in the life of the Church. The most frequently given answers to the questions about the meaning and character of theology oscillate around the concept of rationality. In such a view theology is a normal human process of making revealed truths understandable for people of a given epoch. However, it seems that such a vision of theology is tantamount to extremely simplifying it and to making it superficial. The question about the significance of theology may only be answered in the light of faith. This light allows seeing theology as a God's gift, a charisma that helps the Church read the signs of the times and prophetically interpret the Biblical Revelation for a given epoch and culture. A theologian participates in a special charisma, so he should be perceived first of all as one who performs a special service of the word in the Church, and only then as a scholar. Such a charismatic position of theology allows reminding with full strength that the first and fundamental theologian is the Holy Spirit.
Zagadnienie objawienia ściśle wiąże się w teologii z kwestią pośrednictwa. Niniejszy artykuł anal... more Zagadnienie objawienia ściśle wiąże się w teologii z kwestią pośrednictwa. Niniejszy artykuł analizuje znaczenie pojęcia objawienia i jego związku z kategorią pośrednictwa w teologicznej myśli Paula Tillicha, jednego z wielkich teologów i filozofów protestanckich XX wieku. Tillichowa doktryna Boga zakłada niepojętą bliskość, a jednocześnie transcendencję Ostatecznej Rzeczywistości. Zakłada jednak również to, że Bóg objawia się człowiekowi poprzez elementy rzeczywistości doczesnej. Pierwsza część artykułu poświęcona jest zatem temu, jak Tillich rozumie objawienie. W kolejnej części analizie zostanie poddana kwestia ostatecznej postaci objawienia Bożego, jaką według Tillicha jest Jezus Chrystus. Wreszcie w trzeciej, podsumowującej części, pojęcie objawienia zostanie przedstawione w kluczu pośrednictwa. Poprzez objawienie niepojęty Bóg zapośrednicza się w świecie, by człowiek mógł rozpoznać Jego bliskość i obecność. Pośrednictwo objawieniowe w tej optyce nie oznacza zaprzeczenia bezpoś...
Mediation remains one of the important topics of ecumenical dialogue to this day. The mediation o... more Mediation remains one of the important topics of ecumenical dialogue to this day. The mediation of Christ always remains the starting point for reflection on theological mediation. The present article shows how it functioned in the thought of one of the great Protestant theologians of the 20 th century, Paul Tillich. First, his concept of the Logos will be presented as a medium. Then Tillich's concept of the Incarnation will be presented, which can be called the concept of the main mediated presence of God in the world, and then Tillich's assessment of Christological dogma. The following analyzes will allow us to take a fresh look at such an important ecumenical issue as theological mediation. Authentic mediation is ultimately a gift of God and not a product of man.
Temat pośrednictwa jest jednym z istotnych dla teologii dogmatycznej, a także dla dialogu ekumeni... more Temat pośrednictwa jest jednym z istotnych dla teologii dogmatycznej, a także dla dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego. Nie ulega wątpliwości, że najważniejszym w chrześcijaństwie jest pośrednictwo Chrystusa, jednak nie wyklucza ono innych pośrednictw. Do świadomości teologów coraz bardziej przebija się pośrednicząca rola Ducha Świętego. Paul Tillich w swojej pneumatologii nie nazywał Ducha Pośrednikiem, jednak ukazywał Go w roli pośredniczącej. Niniejszy artykuł analizuje myśl Tillicha o Duchu Świętym w kluczu pośrednictwa. Najpierw ukazane zostaną podstawy pneumatologii Tillicha, następnie zaś przedstawiona będzie rola Ducha w procesie uświęcenia człowieka. W trzeciej części przedstawione zostaną media, którymi posługuje się Duch Święty, by zapośredniczyć swoją obecność (słowo, sakramenty).
Paul Tillich was one of those important theologians of the 20th century who devoted much attentio... more Paul Tillich was one of those important theologians of the 20th century who devoted much attention to issues related to theological theory of knowledge. In Tillich's thought, God is the mystery of being infinitely close to man, but human cognition of this mystery is always mediated. This article analyzes the question of mediation in human cognition of God in the thought of the great protestant theologian. First, the mediating, symbolic character of all religious language is presented. Then the mediating nature of theology is analyzed. The third part presents the importance of mediation in human cognition of ultimate reality. The conducted research leads to the conclusion that, according to Tillich, there is no other way of thinking and talking about God than mediated in the created world. God ultimately remains a mystery that is revealed to us through the reality that surrounds us.
Pośrednictwo Kościoła stanowi dziś dla wielu osób wierzących trudność, szczególnie w kontekście p... more Pośrednictwo Kościoła stanowi dziś dla wielu osób wierzących trudność, szczególnie w kontekście pewnego kryzysu wizerunkowego kościelnych instytucji. Dlatego tak istotne jest, by pokazywać teologiczne podstawy i zasady pośrednictwa Kościoła w dziele zbawienia człowieka. Niniejszy artykuł czyni to, analizując pod kątem idei pośrednictwa eklezjologię Paula Tillicha, jednego z wielkich teologów protestanckich XX wieku. Takie spojrzenie na myśl protestanckiego uczonego pozwala zrozumieć, że nie ma teologii chrześcijańskiej bez pośredniczącej roli Kościoła. W pierwszej części przeanalizowane zostanie pojęcie Kościoła jako Duchowej wspólnoty. Następnie ukazana zostanie pośrednicząca rola Kościoła w jego funkcjach, potem zaś przedstawione będzie pośrednictwo Kościoła w duchowym wzroście chrześcijanina. Pośrednicząca rola Kościoła opiera się na fundamencie działania Ducha Świętego i dotyczy w pierwszej kolejności pośrednictwa wspólnoty wiary, a nie jakichś konkretnych rozwiązań instytucjonalnych.
The question of the redemptive mediation of Christ is one of the key issues in dogmatic theology.... more The question of the redemptive mediation of Christ is one of the key issues in dogmatic theology. One of the thinkers who presented the original concept of soteriology in modern times was Paul Tillich. This article presents his theory. In the first step, Tillich's views on the question of historical Jesus will be presented. Then the concept of salvation as a victory over the conditions of existence will be analyzed. Finally, the issue of redemptive mediation in paschal events will be discussed. The conducted analyzes lead to the conclusion that it is impossible to separate Christology from soteriology, and it is also impossible to build theology without using the category of mediation.
It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages th... more It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages theologians have been also asking questions about the meaning of their own work. One may speak about a peculiar meta-theology that tries to show the role and significance of theology in the life of the Church. The most frequently given answers to the questions about the meaning and character of theology oscillate around the concept of rationality. In such a view theology is a normal human process of making revealed truths understandable for people of a given epoch. However, it seems that such a vision of theology is tantamount to extremely simplifying it and to making it superficial. The question about the significance of theology may only be answered in the light of faith. This light allows seeing theology as a God’s gift, a charisma that helps the Church read the signs of the times and prophetically interpret the Biblical Revelation for a given epoch and culture. A theologian participates in a special charisma, so he should be perceived first of all as one who performs a special service of the word in the Church, and only then as a scholar. Such a charismatic position of theology allows reminding with full strength that the first and fundamental theologian is the Holy Spirit.
Filozofia religii, a pod jej wpływem także i dyskurs teologiczny, od wieków zdominowany jest kwes... more Filozofia religii, a pod jej wpływem także i dyskurs teologiczny, od wieków zdominowany jest kwestią tak zwanego istnienia Boga. Wokół tej sprawy ogniskują się główne stanowiska: teizm, ateizm i agnostycyzm. Niniejszy artykuł proponuje postawę transteistyczną, co nie oznacza jednak kolejnego stanowiska w rzeczonym sporze, a raczej przekroczenie go. Spór teizmu z ateizmem wydaje się mieć bardzo chwiejne podstawy i opierać się na niezrozumieniu istoty religii, którą nie jest teoretyczne rozważanie na temat Bytu Absolutnego, lecz egzystencjalne zaangażowanie zwane wiarą. Transteizm pozwala Bogu być naprawdę Bogiem, czyli ostatecznym misterium rzeczywistości, a nie jakimś partykularnym bytem, który może istnieć lub nie istnieć.
The article shows a contrast between a current understanding of a miracle and that one which is p... more The article shows a contrast between a current understanding of a miracle and that one which is proposed by the Christian theology. Ideas of supernatural and a miracle appears to be interpreted in a wrong way by contemporary Christians, and that is why the faith is criticized by modern culture formed by rationalism and science. Miracles understood in a literalistic way look problematic both from the philosophical and theological point of view. That is why a concept of miracle should be purified to be able to show - instead of irrationality and incredibility – that what is really the core of Christian message: faith in the living God, acting in the life of every human being.
It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages th... more It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages theologians have been also asking questions about the meaning of their own work. One may speak about a peculiar meta-theology that tries to show the role and significance of theology in the life of the Church. The most frequently given answers to the questions about the meaning and character of theology oscillate around the concept of rationality. In such a view theology is a normal human process of making revealed truths understandable for people of a given epoch. However, it seems that such a vision of theology is tantamount to extremely simplifying it and to making it superficial. The question about the significance of theology may only be answered in the light of faith. This light allows seeing theology as a God's gift, a charisma that helps the Church read the signs of the times and prophetically interpret the Biblical Revelation for a given epoch and culture. A theologian participates in a special charisma, so he should be perceived first of all as one who performs a special service of the word in the Church, and only then as a scholar. Such a charismatic position of theology allows reminding with full strength that the first and fundamental theologian is the Holy Spirit.
Mało jest rzeczywistości eklezjalnych, które spotykają się dziś z tak wielkim niezrozumieniem, ja... more Mało jest rzeczywistości eklezjalnych, które spotykają się dziś z tak wielkim niezrozumieniem, jak bezżenność dla Królestwa Bożego. Niektórym zdaje się ona zjawiskiem zupełnie niemieszczącym się we współczesnej kulturze, inni ogłaszają, że jest ona właściwie niemożliwa. Tymczasem bezżenność jest ważnym znakiem, który może okazać się Dobrą Nowiną dla ludzi współczesnych, niepotrafiących zrozumieć właściwego znaczenia seksualności w życiu człowieka. Bezżenność nie jest ponadto czymś dotyczącym jedynie niektórych chrześcijan – w pewnym sensie jest ona cechą każdego wierzącego, tak że można mówić o swoistej bezżenności potencjalnej chrześcijan.
W praktyce duszpasterskiej i ewangelizacyjnej Kościoła często pojawia się kwestia tak zwanego obr... more W praktyce duszpasterskiej i ewangelizacyjnej Kościoła często pojawia się kwestia tak zwanego obrazu Boga. Chodzi o przekonania i wyobrażenia o Bogu, jakie nosi w swoim sercu człowiek wierzący. Kwestia obrazu Boga jest na tyle kluczowa, że warto przyjrzeć się jej z perspektywy teologicznej. Dla teologii chrześcijańskiej nie ma innego kryterium oceny wszelkich wyobrażeń na temat Boga, jak tylko samo Boże objawienie. Ostatecznym kluczem odczytywania prawdziwości obrazów Boga jest objawienie w Chrystusie, nazywane przez Paula Tillicha objawieniem fi nalnym. Według Tillicha objawienie to ma moc osądzania i oczyszczania wszelkich doświadczeń religijnych. O ile każdy człowiek ma swoją własną, niepowtarzalną relację z Bogiem, o tyle nie może być innego obrazu Boga niż ten objawiony w Synu – obraz miłości umierającej dla ludzi.
Filozofia w świecie zachodnim przez wieki traktowała religię jako dziedzinę kultury opierającą si... more Filozofia w świecie zachodnim przez wieki traktowała religię jako dziedzinę kultury opierającą się na teoretycznym ujęciu świata. W efekcie chrześcijaństwo przestało być dla ludzi Zachodu kwestią życiowej praktyki, stając się wyłącznie abstrakcyjnym światopoglądem połączonym z zewnętrzną obrzędowością i moralnością. Tak zdeformowana religia w końcu zaczęła się chylić ku upadkowi, czego najdobitniejszym wyrazem są opustoszałe kościoły w większości państw zachodnich.
W niniejszej książce grupa młodych filozofów rozwija ideę powrotu do praktyki: referuje poglądy kilku wybitnych krytyków zdeformowanego, zredukowanego do teorii chrześcijaństwa, oraz analizuje i rozwija ujęcia przywracające religię do jej właściwej roli - kształtowania całej życiowej praktyki jedności.
The flourishing research on the historical Jesus, which has been growing for several centuries, c... more The flourishing research on the historical Jesus, which has been growing for several centuries, cannot stay without influence on systematic theology. One of the fundamental problems remains whether and to what extent it is possible to reconcile the image of Jesus emerging from historical research with the Christian dogma of the incarnation. This article attempts to answer the question of how belief in the deity of Jesus can be reconciled with the historical approach to him and to his life. The deity of Christ will be presented as a theme not independent of, but closely related to, the historical picture of Jesus. The first part will examine three approaches to the question of the relationship between the historical reconstruction of the person of Jesus and the belief in his deity. The second part will show what kind of belief in the divinity of Jesus is incompatible with the historical-critical approach to the Gospel texts and the life of Jesus. Finally, the third part will attempt to show which understanding of the divinity of Christ is compatible with the historical-critical approach. Belief in the incarnation of God in Jesus seems always possible, even in times of critical historical consciousness. The results of historical research on the person of Jesus not only do not refute such a belief, but also help to find its proper meaning.
The release of E.P. Sanders' groundbreaking Paul and Palestinian Judaism in 1977 inaugurated a ne... more The release of E.P. Sanders' groundbreaking Paul and Palestinian Judaism in 1977 inaugurated a new perspective on Paul. This current interpretation of Paul's thought has had a great impact on modern understanding of the Bible, even in the presence of zealous polemicists and opponents of this interpretation. This new perspective differs from the old one as it tries to look at Paul not through the prism of later theological disputes, especially those related to the beginning of the Reformation, but in the real-life context and ideological background of the apostle. Therefore, researchers emphasize, above all, the Jewish nature of his thought, showing that Paul did not oppose Judaism as such, but rather reinterpreted it in the key of the events of Jesus as the Messiah. At the same time, Paul is considered to be the father of Christian theology. Then what are the implications for systematic theology from the new perspective on Paul? This article attempts to answer this question based on the theses of key representatives of the current thought.
In contemporary research on the figure of historical Jesus, the dominant theory is that he was an... more In contemporary research on the figure of historical Jesus, the dominant theory is that he was an apocalyptic prophet, heralding the imminent coming of the end of the present world and the coming of the eschatological kingdom of God. Beginning with the work of Albert Schweitzer, this theory is considered the most probable according to most researchers of the origins of Christianity. This article examines the assumptions of this theory to show how challenging it is to contemporary systematic theology. The first part presents the history and status of the theory in contemporary scientific research. The second part briefly presents the basic assumptions of the theory itself. Finally, the third part presents the problems that the theory raises for systematic theology.
Artykuł zawiera analizę pojęcia Boga w myśli jednego z najważniejszych
teologów protestanckich XX... more Artykuł zawiera analizę pojęcia Boga w myśli jednego z najważniejszych teologów protestanckich XX wieku, Paula Tillicha. Idea Boga w ujęciu tego myśliciela okazuje się być wieloaspektowa. Za najważniejsze pojęcie odnoszące się do rzeczywistości transcendentnej można uznać ‘Nieuwarunkowane’. Określanie Absolutu jako tego, co Nieuwarunkowane, chroni przed bałwochwalstwem, czyli uznawaniem za boskie jakiegokolwiek uwarunkowanego, skończonego elementu rzeczywistości. Kolejne dwa ważne pojęcia to ‘ostateczne zatroskanie’ oraz being-itself. Pierwsze z nich wskazuje na wymiar egzystencjalny pojęcia Boga, drugie zaś odnosi się do myśli metafizycznej. Tillichowa idea Boga jest więc złożona z elementów apofatycznych, egzystencjalnych i metafizycznych. Tillich przypomina, by w myśleniu i mówieniu o rzeczywistości Boga zachować apofatyczną rezerwę, strzec się idolatrii, nie odrywać teologii od ludzkiej egzystencji, ale też nie bać się myślenia metafizycznego.
Paul Tillich, one of the greatest Protestant theologians of the twentieth century, is the creator... more Paul Tillich, one of the greatest Protestant theologians of the twentieth century, is the creator of an original theological system in which Christology plays a central role. Although the theologian was reluctant to use the term "mediation", in his work he presented Christ as the Mediator of revelation and salvation. Tillich's Christology is a valuable source of reflection on what mediation is and on what principles it should be understood and presented in theology. This article presents the principles of shaping the theology of mediation based on the thought of Tillich. In the first part, these principles will be listed and discussed, and in the second part, conclusions related to Catholic theology and practice will be drawn. Tillich's thought in this regard turns out to be a valuable contribution to the ecumenical dialogue, since the topic of mediation has been one of the main fields of the catholic-protestant dispute since the Reformation.
It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages th... more It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages theologians have been also asking questions about the meaning of their own work. One may speak about a peculiar meta-theology that tries to show the role and significance of theology in the life of the Church. The most frequently given answers to the questions about the meaning and character of theology oscillate around the concept of rationality. In such a view theology is a normal human process of making revealed truths understandable for people of a given epoch. However, it seems that such a vision of theology is tantamount to extremely simplifying it and to making it superficial. The question about the significance of theology may only be answered in the light of faith. This light allows seeing theology as a God's gift, a charisma that helps the Church read the signs of the times and prophetically interpret the Biblical Revelation for a given epoch and culture. A theologian participates in a special charisma, so he should be perceived first of all as one who performs a special service of the word in the Church, and only then as a scholar. Such a charismatic position of theology allows reminding with full strength that the first and fundamental theologian is the Holy Spirit.
Zagadnienie objawienia ściśle wiąże się w teologii z kwestią pośrednictwa. Niniejszy artykuł anal... more Zagadnienie objawienia ściśle wiąże się w teologii z kwestią pośrednictwa. Niniejszy artykuł analizuje znaczenie pojęcia objawienia i jego związku z kategorią pośrednictwa w teologicznej myśli Paula Tillicha, jednego z wielkich teologów i filozofów protestanckich XX wieku. Tillichowa doktryna Boga zakłada niepojętą bliskość, a jednocześnie transcendencję Ostatecznej Rzeczywistości. Zakłada jednak również to, że Bóg objawia się człowiekowi poprzez elementy rzeczywistości doczesnej. Pierwsza część artykułu poświęcona jest zatem temu, jak Tillich rozumie objawienie. W kolejnej części analizie zostanie poddana kwestia ostatecznej postaci objawienia Bożego, jaką według Tillicha jest Jezus Chrystus. Wreszcie w trzeciej, podsumowującej części, pojęcie objawienia zostanie przedstawione w kluczu pośrednictwa. Poprzez objawienie niepojęty Bóg zapośrednicza się w świecie, by człowiek mógł rozpoznać Jego bliskość i obecność. Pośrednictwo objawieniowe w tej optyce nie oznacza zaprzeczenia bezpoś...
Mediation remains one of the important topics of ecumenical dialogue to this day. The mediation o... more Mediation remains one of the important topics of ecumenical dialogue to this day. The mediation of Christ always remains the starting point for reflection on theological mediation. The present article shows how it functioned in the thought of one of the great Protestant theologians of the 20 th century, Paul Tillich. First, his concept of the Logos will be presented as a medium. Then Tillich's concept of the Incarnation will be presented, which can be called the concept of the main mediated presence of God in the world, and then Tillich's assessment of Christological dogma. The following analyzes will allow us to take a fresh look at such an important ecumenical issue as theological mediation. Authentic mediation is ultimately a gift of God and not a product of man.
Temat pośrednictwa jest jednym z istotnych dla teologii dogmatycznej, a także dla dialogu ekumeni... more Temat pośrednictwa jest jednym z istotnych dla teologii dogmatycznej, a także dla dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego. Nie ulega wątpliwości, że najważniejszym w chrześcijaństwie jest pośrednictwo Chrystusa, jednak nie wyklucza ono innych pośrednictw. Do świadomości teologów coraz bardziej przebija się pośrednicząca rola Ducha Świętego. Paul Tillich w swojej pneumatologii nie nazywał Ducha Pośrednikiem, jednak ukazywał Go w roli pośredniczącej. Niniejszy artykuł analizuje myśl Tillicha o Duchu Świętym w kluczu pośrednictwa. Najpierw ukazane zostaną podstawy pneumatologii Tillicha, następnie zaś przedstawiona będzie rola Ducha w procesie uświęcenia człowieka. W trzeciej części przedstawione zostaną media, którymi posługuje się Duch Święty, by zapośredniczyć swoją obecność (słowo, sakramenty).
Paul Tillich was one of those important theologians of the 20th century who devoted much attentio... more Paul Tillich was one of those important theologians of the 20th century who devoted much attention to issues related to theological theory of knowledge. In Tillich's thought, God is the mystery of being infinitely close to man, but human cognition of this mystery is always mediated. This article analyzes the question of mediation in human cognition of God in the thought of the great protestant theologian. First, the mediating, symbolic character of all religious language is presented. Then the mediating nature of theology is analyzed. The third part presents the importance of mediation in human cognition of ultimate reality. The conducted research leads to the conclusion that, according to Tillich, there is no other way of thinking and talking about God than mediated in the created world. God ultimately remains a mystery that is revealed to us through the reality that surrounds us.
Pośrednictwo Kościoła stanowi dziś dla wielu osób wierzących trudność, szczególnie w kontekście p... more Pośrednictwo Kościoła stanowi dziś dla wielu osób wierzących trudność, szczególnie w kontekście pewnego kryzysu wizerunkowego kościelnych instytucji. Dlatego tak istotne jest, by pokazywać teologiczne podstawy i zasady pośrednictwa Kościoła w dziele zbawienia człowieka. Niniejszy artykuł czyni to, analizując pod kątem idei pośrednictwa eklezjologię Paula Tillicha, jednego z wielkich teologów protestanckich XX wieku. Takie spojrzenie na myśl protestanckiego uczonego pozwala zrozumieć, że nie ma teologii chrześcijańskiej bez pośredniczącej roli Kościoła. W pierwszej części przeanalizowane zostanie pojęcie Kościoła jako Duchowej wspólnoty. Następnie ukazana zostanie pośrednicząca rola Kościoła w jego funkcjach, potem zaś przedstawione będzie pośrednictwo Kościoła w duchowym wzroście chrześcijanina. Pośrednicząca rola Kościoła opiera się na fundamencie działania Ducha Świętego i dotyczy w pierwszej kolejności pośrednictwa wspólnoty wiary, a nie jakichś konkretnych rozwiązań instytucjonalnych.
The question of the redemptive mediation of Christ is one of the key issues in dogmatic theology.... more The question of the redemptive mediation of Christ is one of the key issues in dogmatic theology. One of the thinkers who presented the original concept of soteriology in modern times was Paul Tillich. This article presents his theory. In the first step, Tillich's views on the question of historical Jesus will be presented. Then the concept of salvation as a victory over the conditions of existence will be analyzed. Finally, the issue of redemptive mediation in paschal events will be discussed. The conducted analyzes lead to the conclusion that it is impossible to separate Christology from soteriology, and it is also impossible to build theology without using the category of mediation.
It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages th... more It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages theologians have been also asking questions about the meaning of their own work. One may speak about a peculiar meta-theology that tries to show the role and significance of theology in the life of the Church. The most frequently given answers to the questions about the meaning and character of theology oscillate around the concept of rationality. In such a view theology is a normal human process of making revealed truths understandable for people of a given epoch. However, it seems that such a vision of theology is tantamount to extremely simplifying it and to making it superficial. The question about the significance of theology may only be answered in the light of faith. This light allows seeing theology as a God’s gift, a charisma that helps the Church read the signs of the times and prophetically interpret the Biblical Revelation for a given epoch and culture. A theologian participates in a special charisma, so he should be perceived first of all as one who performs a special service of the word in the Church, and only then as a scholar. Such a charismatic position of theology allows reminding with full strength that the first and fundamental theologian is the Holy Spirit.
Filozofia religii, a pod jej wpływem także i dyskurs teologiczny, od wieków zdominowany jest kwes... more Filozofia religii, a pod jej wpływem także i dyskurs teologiczny, od wieków zdominowany jest kwestią tak zwanego istnienia Boga. Wokół tej sprawy ogniskują się główne stanowiska: teizm, ateizm i agnostycyzm. Niniejszy artykuł proponuje postawę transteistyczną, co nie oznacza jednak kolejnego stanowiska w rzeczonym sporze, a raczej przekroczenie go. Spór teizmu z ateizmem wydaje się mieć bardzo chwiejne podstawy i opierać się na niezrozumieniu istoty religii, którą nie jest teoretyczne rozważanie na temat Bytu Absolutnego, lecz egzystencjalne zaangażowanie zwane wiarą. Transteizm pozwala Bogu być naprawdę Bogiem, czyli ostatecznym misterium rzeczywistości, a nie jakimś partykularnym bytem, który może istnieć lub nie istnieć.
The article shows a contrast between a current understanding of a miracle and that one which is p... more The article shows a contrast between a current understanding of a miracle and that one which is proposed by the Christian theology. Ideas of supernatural and a miracle appears to be interpreted in a wrong way by contemporary Christians, and that is why the faith is criticized by modern culture formed by rationalism and science. Miracles understood in a literalistic way look problematic both from the philosophical and theological point of view. That is why a concept of miracle should be purified to be able to show - instead of irrationality and incredibility – that what is really the core of Christian message: faith in the living God, acting in the life of every human being.
It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages th... more It is doubtless that theology first of all puts questions about God and man. However, for ages theologians have been also asking questions about the meaning of their own work. One may speak about a peculiar meta-theology that tries to show the role and significance of theology in the life of the Church. The most frequently given answers to the questions about the meaning and character of theology oscillate around the concept of rationality. In such a view theology is a normal human process of making revealed truths understandable for people of a given epoch. However, it seems that such a vision of theology is tantamount to extremely simplifying it and to making it superficial. The question about the significance of theology may only be answered in the light of faith. This light allows seeing theology as a God's gift, a charisma that helps the Church read the signs of the times and prophetically interpret the Biblical Revelation for a given epoch and culture. A theologian participates in a special charisma, so he should be perceived first of all as one who performs a special service of the word in the Church, and only then as a scholar. Such a charismatic position of theology allows reminding with full strength that the first and fundamental theologian is the Holy Spirit.
Mało jest rzeczywistości eklezjalnych, które spotykają się dziś z tak wielkim niezrozumieniem, ja... more Mało jest rzeczywistości eklezjalnych, które spotykają się dziś z tak wielkim niezrozumieniem, jak bezżenność dla Królestwa Bożego. Niektórym zdaje się ona zjawiskiem zupełnie niemieszczącym się we współczesnej kulturze, inni ogłaszają, że jest ona właściwie niemożliwa. Tymczasem bezżenność jest ważnym znakiem, który może okazać się Dobrą Nowiną dla ludzi współczesnych, niepotrafiących zrozumieć właściwego znaczenia seksualności w życiu człowieka. Bezżenność nie jest ponadto czymś dotyczącym jedynie niektórych chrześcijan – w pewnym sensie jest ona cechą każdego wierzącego, tak że można mówić o swoistej bezżenności potencjalnej chrześcijan.
W praktyce duszpasterskiej i ewangelizacyjnej Kościoła często pojawia się kwestia tak zwanego obr... more W praktyce duszpasterskiej i ewangelizacyjnej Kościoła często pojawia się kwestia tak zwanego obrazu Boga. Chodzi o przekonania i wyobrażenia o Bogu, jakie nosi w swoim sercu człowiek wierzący. Kwestia obrazu Boga jest na tyle kluczowa, że warto przyjrzeć się jej z perspektywy teologicznej. Dla teologii chrześcijańskiej nie ma innego kryterium oceny wszelkich wyobrażeń na temat Boga, jak tylko samo Boże objawienie. Ostatecznym kluczem odczytywania prawdziwości obrazów Boga jest objawienie w Chrystusie, nazywane przez Paula Tillicha objawieniem fi nalnym. Według Tillicha objawienie to ma moc osądzania i oczyszczania wszelkich doświadczeń religijnych. O ile każdy człowiek ma swoją własną, niepowtarzalną relację z Bogiem, o tyle nie może być innego obrazu Boga niż ten objawiony w Synu – obraz miłości umierającej dla ludzi.
Sekularyzacja stanowi dziś ogromne wyzwanie dla chrześcijaństwa oraz dla teologii. Proces zeświec... more Sekularyzacja stanowi dziś ogromne wyzwanie dla chrześcijaństwa oraz dla teologii. Proces zeświecczania kultury prowokuje do pytania o miejsce i rolę wiary w życiu człowieka. Harvey Cox jest jednym z teologów, którzy swoją refl eksję umieszczają w kontekście sekularyzacji. Teologia i sekularyzacja okazują się przedziwnie powiązane: pierwsza domaga się uwzględnienia drugiej, a druga staje się zrozumiała jedynie w świetle pierwszej. Intuicje Coxa pomagają dostrzec, że współczesny kontekst niejako zmusza teologię do realnego związku z egzystencją człowieka. Dogmatyka w świecie postsekularyzacyjnym musi na nowo odzyskać swój ścisły związek z doświadczeniem chrześcijańskim.
Recenzja książki: John P. Meier, A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus. Volume 5: Probi... more Recenzja książki: John P. Meier, A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus. Volume 5: Probing the Authenticity of the Parables (New Haven – London: Yale Univeristy Press, 2016).
Książka stanowi próbę filozoficznego ujęcia teorii zbawienia dwóch ważnych teologów XX wieku-Edwa... more Książka stanowi próbę filozoficznego ujęcia teorii zbawienia dwóch ważnych teologów XX wieku-Edwarda Schillebeeckxa i Paula Tillicha. W pierwszym rozdziale zostaje ukazana sytuacja człowieka potrzebującego zbawienia, ujęta jako egzystencja wyobcowana. Drugi rozdział pokazuje, na czym polega zbawienie według omawianych myślicieli. Chodzi o ukazanie istoty dzieła zbawienia, którą Tillich określał jako Nowy Byt. Z kolei rozdział trzeci poświęcony jest historycznemu wymiarowi zbawienia. Autor pokazuje, że kategoria zbawienia nie jest jakąś religijną fantasmagorią, ale czymś, co dotyczy realnej rzeczywistości i dziejów człowieka. Książka Nadbrzeżnego pokazuje, że myślenie o zbawieniu człowieka jest wciąż aktualne, również na płaszczyźnie filozoficznej. Pokazuje także, że teologia może i powinna ciągle trwać w twórczym dialogu z filozofią.
Czy istnieje jakieś poznanie doskonalsze, wyższe od poznania racjonalnego, rozumowego? To pytanie... more Czy istnieje jakieś poznanie doskonalsze, wyższe od poznania racjonalnego, rozumowego? To pytanie nie od dziś nurtuje europejskich myślicieli, nie od dziś także udziela się na nie rozmaitych odpowiedzi, związanych z różnymi sferami kultury. W przypadku sztuki mówi się często o natchnieniu, które niejako włada artystą, przynajmniej tym prawdziwym i wielkim, przekraczając jego własne kalkulacje czy świadome zamiary. W relacjach międzyludzkich ludzie często powołują się na jakąś szczególną intuicję, która pozwala im zobaczyć głębiej drugiego człowieka. Wiele o poznaniu głębszym od rozumowego mówi się również w religii. W tradycji chrześcijańskiej wielokrotnie pojawia się wątek serca, rozumianego nie tyle jako siedlisko uczuć, ile jako najgłębsze Ja człowieka, poprzez które poznaje on więcej, niż jest w stanie uchwycić rozumowo. To właśnie owo serce ma ostatecznie spotykać się z Bogiem, ono także ma wychodzić do innych ludzi i budować z nimi autentyczne więzi. Poznanie ponadracjonalne znajduje dziś swojego adwokata ponadto w psychologii, która od czasu Freuda chętnie mówi o sferze nieświadomej, w której człowiek niejako wie więcej, niż wie świadomie. Nic dziwnego, że poznanie ponadracjonalne nurtowało od wieków również filozofów...
Uploads
Books by Marcin Walczak
W niniejszej książce grupa młodych filozofów rozwija ideę powrotu do praktyki: referuje poglądy kilku wybitnych krytyków zdeformowanego, zredukowanego do teorii chrześcijaństwa, oraz analizuje i rozwija ujęcia przywracające religię do jej właściwej roli - kształtowania całej życiowej praktyki jedności.
Papers by Marcin Walczak
teologów protestanckich XX wieku, Paula Tillicha. Idea Boga w ujęciu
tego myśliciela okazuje się być wieloaspektowa. Za najważniejsze pojęcie
odnoszące się do rzeczywistości transcendentnej można uznać ‘Nieuwarunkowane’.
Określanie Absolutu jako tego, co Nieuwarunkowane, chroni
przed bałwochwalstwem, czyli uznawaniem za boskie jakiegokolwiek
uwarunkowanego, skończonego elementu rzeczywistości. Kolejne dwa
ważne pojęcia to ‘ostateczne zatroskanie’ oraz being-itself. Pierwsze z nich
wskazuje na wymiar egzystencjalny pojęcia Boga, drugie zaś odnosi się do
myśli metafizycznej. Tillichowa idea Boga jest więc złożona z elementów
apofatycznych, egzystencjalnych i metafizycznych. Tillich przypomina,
by w myśleniu i mówieniu o rzeczywistości Boga zachować apofatyczną rezerwę, strzec się idolatrii, nie odrywać teologii od ludzkiej egzystencji,
ale też nie bać się myślenia metafizycznego.
W niniejszej książce grupa młodych filozofów rozwija ideę powrotu do praktyki: referuje poglądy kilku wybitnych krytyków zdeformowanego, zredukowanego do teorii chrześcijaństwa, oraz analizuje i rozwija ujęcia przywracające religię do jej właściwej roli - kształtowania całej życiowej praktyki jedności.
teologów protestanckich XX wieku, Paula Tillicha. Idea Boga w ujęciu
tego myśliciela okazuje się być wieloaspektowa. Za najważniejsze pojęcie
odnoszące się do rzeczywistości transcendentnej można uznać ‘Nieuwarunkowane’.
Określanie Absolutu jako tego, co Nieuwarunkowane, chroni
przed bałwochwalstwem, czyli uznawaniem za boskie jakiegokolwiek
uwarunkowanego, skończonego elementu rzeczywistości. Kolejne dwa
ważne pojęcia to ‘ostateczne zatroskanie’ oraz being-itself. Pierwsze z nich
wskazuje na wymiar egzystencjalny pojęcia Boga, drugie zaś odnosi się do
myśli metafizycznej. Tillichowa idea Boga jest więc złożona z elementów
apofatycznych, egzystencjalnych i metafizycznych. Tillich przypomina,
by w myśleniu i mówieniu o rzeczywistości Boga zachować apofatyczną rezerwę, strzec się idolatrii, nie odrywać teologii od ludzkiej egzystencji,
ale też nie bać się myślenia metafizycznego.