Öz Batı Anadolu'da, Denizli'nin ilçesi olan Çardak ve çevresinde yaptığımız araştırmalarda cami, ... more Öz Batı Anadolu'da, Denizli'nin ilçesi olan Çardak ve çevresinde yaptığımız araştırmalarda cami, sarnıç, çeşme gibi mimari eserler ile mezarlıklar ve mezar taşları incelenmiştir. Bu tespitlerle Anadolu Selçuklu çağında kervanyolu güzergahında inşa edilen han ile önemi artan bölgenin sonraki dönemlerde bu özelliğini, coğrafi konumunun da gereği olarak bir ölçüde sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Dikdörtgen planlı, sade kuruluşlara sahip köy camileri, su ihtiyacını gidermek üzere yol güzergahlarına yerleştirilen basit sarnıçlar, sayıları azalmış olmakla birlikte halkın günümüzde de kullanmaya devam ettiği evler, genellikle XVIII-XIX. yüzyıla tarihlenen mezar taşları sadece tarihi ve kültürel varlıkların tespiti yönüyle değil, bölgenin geçmişten günümüze ulaşan süreçte yaşadığı değişimi de göstermesi açısından ilginçtir. Abstract Çardak is located in Western Anatolia and it is a district center of Denizli Province. In this study the mosques, cistern, fountains and grave stones from Çardak and its vicinity will be examined. A caravanserai, which was built during Anatolian Seljuk Period and continued to maintain its importance during later periods as a result of its geographical location, is also studied. Village mosques that are rectangular in plan and constructed with modest materials, modest cisterns, a few local house architecture examples and the grave stones from the 18th and 19th centuries are interesting not only for surveying the historical and cultural heritage but also reflecting change in the region from the past to present.
Evlerin yapı malzemesinin dayanıksızlığının yanında değişen yaşam koşullarının etkileri de, gelen... more Evlerin yapı malzemesinin dayanıksızlığının yanında değişen yaşam koşullarının etkileri de, geleneksel tarzda yapılmış evlerin giderek yok olmasındaki etkenlerdendir. Geçmişten günümüze Türk ev geleneğinin göstergesi olan bu yapıların, tarihi mirasa sahip çıkmak açısından korunması ve belgelenmesi gerekmektedir. Gerek mimari düzeni gerekse süsleme özellikleri Türk Evi geleneğini yansıtan Hidayet İlhan Evi de bu evlerden biridir. Bu geleneği, mimari olarak iki katlı dış sofalı planı, yüksek duvarlı avlusu, malzemesi, hayat ve oda düzeninde görmek mümkündür. Mimari ile bütünleşen kalemişi ve ahşap süslemeleri, özellikle kapıdaki çift başlı kartal motifi dikkat çekicidir. Ev sahibinin ekonomik gücü doğrultusunda yapılan bu süslemeler, yerel süsleme özellikleri yanında çağın estetik anlayışı ve üslup özelliklerini de yansıtmaktadır.
Yüksek öğretim müssessesi olarak yüzyıllarca varlığını sürdüren medreseler, İslam Eğitim Tarihi'n... more Yüksek öğretim müssessesi olarak yüzyıllarca varlığını sürdüren medreseler, İslam Eğitim Tarihi'nde önemli bir yere sahiptir. X. yüzyılda ilk örnekleri görülen ve Büyük Selçuklular zamanında örgütlü bir kurum haline gelen medreseler, XV. yüzyıldan itibaren yeni bir anlayış ve tasanmla Osmanlı eğitim sisteminde yerlerini almışlardır. Osmanlı Devleti'nin başkenti ve aynı zamanda İslam dünyasının hilafet
yıllarında " Tunus' ta Osmanlı Mimarisi" konulu Doktora tezim için materyal toplamak üzere gittiğ... more yıllarında " Tunus' ta Osmanlı Mimarisi" konulu Doktora tezim için materyal toplamak üzere gittiğim Tunus'a daha sonra da gitme fırsatı bulmuştum. Buradaki incelemelerimiz sırasında çeşitli nedenlerle tez çalışmamız içine alamadığımız, Osmanlı döneminden kalan çok sayıda mimari eserde belgeleme çalışması yapmıştık. Bu bildirimizde, Tunus'ta Osmanlı döneminde inşa edilen mimari eserlerden henüz tanıtmadıklanmız üzerinde durulacak ve buradaki Türk varlığının korunması ve bunlara bakışımız ile ilgili bazı teklifler yapılacaktır. Bilindiği gibi Tunus 1574 yılında kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bu tarihten itibaren Tunus'ta, Cezayir ve Trablusgarb'ta olduğu gibi bir bahriye eyaleti kurulmuştur. Fransızlar tarafından 1881 yılında işgaline kadar Tunus'ta Türk hakimiyeti, bazen İstanbul'dan gönderilen paşalar tarafından bazen de buradaki yüksek rütbeli askerlerin kendi aralarında seçtiği kişiler (Dayı) yada yetki verilen Beylerin yönetiminde 300 yıldan fazla sürmüştür. Bu zaman diliminde ülke, önemli bir yapılaşma faaliyetine sahne olmuştur. Bunlar içinde bildirimizin konusu olanları kısaca tanıtalım. Beje, Hanefî Camii ve Medresesi (Bey Camii ve Medresesi): 1665 yılında Murad Bey II tarafından yaptırılmıştır. 1993 yılında geçirdiği son onanmla günümüze ulaşan caminin kuzey bölümü tamamen yenilenmiştir. Enlemesine dikdörtgen bir alanı kaplayan harimde, Tunus'taki camilerde sık uygulanan çok destekli planlama ile karşılaşılmaktadır. Mihrab önü kubbe, köşeler çapraz tonoz, diğer bölümler beşik tonozlarla kapatılmıştır. Caminin yakınında bulunan medreseden, birkaç ailenin barındığı özelliksiz bazı mekânlardan başka bir şey kalmamıştır. Beje, Sidi Abdülkadir Zaviyesi: Giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre H.1259/M.1843 yılında yapılmış olmalıdır. Yapı günümüzde Koruma Evi olarak kullanılmaktadır (Resim: 1). Doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı yapıya doğu cepheye açılan atnalı kemerli kapıdan girilmektedir. Ortadaki küçük avlunun kuzey ve güneyinde hücreler, batı yönünde üç atnalı kemerli revaklı girişe sahip tevhidhane yer almaktadır. Kıble duvarına mihrab nişinin açıldığı bu mekânın ortası kubbe ile kapatılmaktadır. Bu mekânın kuzeye doğru genişletilen beşik tonozla örtülen kısmında, Sidi Hacı Milad Şerif'in sandukası yer almaktadır.
Öz Batı Anadolu'da, Denizli'nin ilçesi olan Çardak ve çevresinde yaptığımız araştırmalarda cami, ... more Öz Batı Anadolu'da, Denizli'nin ilçesi olan Çardak ve çevresinde yaptığımız araştırmalarda cami, sarnıç, çeşme gibi mimari eserler ile mezarlıklar ve mezar taşları incelenmiştir. Bu tespitlerle Anadolu Selçuklu çağında kervanyolu güzergahında inşa edilen han ile önemi artan bölgenin sonraki dönemlerde bu özelliğini, coğrafi konumunun da gereği olarak bir ölçüde sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Dikdörtgen planlı, sade kuruluşlara sahip köy camileri, su ihtiyacını gidermek üzere yol güzergahlarına yerleştirilen basit sarnıçlar, sayıları azalmış olmakla birlikte halkın günümüzde de kullanmaya devam ettiği evler, genellikle XVIII-XIX. yüzyıla tarihlenen mezar taşları sadece tarihi ve kültürel varlıkların tespiti yönüyle değil, bölgenin geçmişten günümüze ulaşan süreçte yaşadığı değişimi de göstermesi açısından ilginçtir. Abstract Çardak is located in Western Anatolia and it is a district center of Denizli Province. In this study the mosques, cistern, fountains and grave stones from Çardak and its vicinity will be examined. A caravanserai, which was built during Anatolian Seljuk Period and continued to maintain its importance during later periods as a result of its geographical location, is also studied. Village mosques that are rectangular in plan and constructed with modest materials, modest cisterns, a few local house architecture examples and the grave stones from the 18th and 19th centuries are interesting not only for surveying the historical and cultural heritage but also reflecting change in the region from the past to present.
Evlerin yapı malzemesinin dayanıksızlığının yanında değişen yaşam koşullarının etkileri de, gelen... more Evlerin yapı malzemesinin dayanıksızlığının yanında değişen yaşam koşullarının etkileri de, geleneksel tarzda yapılmış evlerin giderek yok olmasındaki etkenlerdendir. Geçmişten günümüze Türk ev geleneğinin göstergesi olan bu yapıların, tarihi mirasa sahip çıkmak açısından korunması ve belgelenmesi gerekmektedir. Gerek mimari düzeni gerekse süsleme özellikleri Türk Evi geleneğini yansıtan Hidayet İlhan Evi de bu evlerden biridir. Bu geleneği, mimari olarak iki katlı dış sofalı planı, yüksek duvarlı avlusu, malzemesi, hayat ve oda düzeninde görmek mümkündür. Mimari ile bütünleşen kalemişi ve ahşap süslemeleri, özellikle kapıdaki çift başlı kartal motifi dikkat çekicidir. Ev sahibinin ekonomik gücü doğrultusunda yapılan bu süslemeler, yerel süsleme özellikleri yanında çağın estetik anlayışı ve üslup özelliklerini de yansıtmaktadır.
Yüksek öğretim müssessesi olarak yüzyıllarca varlığını sürdüren medreseler, İslam Eğitim Tarihi'n... more Yüksek öğretim müssessesi olarak yüzyıllarca varlığını sürdüren medreseler, İslam Eğitim Tarihi'nde önemli bir yere sahiptir. X. yüzyılda ilk örnekleri görülen ve Büyük Selçuklular zamanında örgütlü bir kurum haline gelen medreseler, XV. yüzyıldan itibaren yeni bir anlayış ve tasanmla Osmanlı eğitim sisteminde yerlerini almışlardır. Osmanlı Devleti'nin başkenti ve aynı zamanda İslam dünyasının hilafet
yıllarında " Tunus' ta Osmanlı Mimarisi" konulu Doktora tezim için materyal toplamak üzere gittiğ... more yıllarında " Tunus' ta Osmanlı Mimarisi" konulu Doktora tezim için materyal toplamak üzere gittiğim Tunus'a daha sonra da gitme fırsatı bulmuştum. Buradaki incelemelerimiz sırasında çeşitli nedenlerle tez çalışmamız içine alamadığımız, Osmanlı döneminden kalan çok sayıda mimari eserde belgeleme çalışması yapmıştık. Bu bildirimizde, Tunus'ta Osmanlı döneminde inşa edilen mimari eserlerden henüz tanıtmadıklanmız üzerinde durulacak ve buradaki Türk varlığının korunması ve bunlara bakışımız ile ilgili bazı teklifler yapılacaktır. Bilindiği gibi Tunus 1574 yılında kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bu tarihten itibaren Tunus'ta, Cezayir ve Trablusgarb'ta olduğu gibi bir bahriye eyaleti kurulmuştur. Fransızlar tarafından 1881 yılında işgaline kadar Tunus'ta Türk hakimiyeti, bazen İstanbul'dan gönderilen paşalar tarafından bazen de buradaki yüksek rütbeli askerlerin kendi aralarında seçtiği kişiler (Dayı) yada yetki verilen Beylerin yönetiminde 300 yıldan fazla sürmüştür. Bu zaman diliminde ülke, önemli bir yapılaşma faaliyetine sahne olmuştur. Bunlar içinde bildirimizin konusu olanları kısaca tanıtalım. Beje, Hanefî Camii ve Medresesi (Bey Camii ve Medresesi): 1665 yılında Murad Bey II tarafından yaptırılmıştır. 1993 yılında geçirdiği son onanmla günümüze ulaşan caminin kuzey bölümü tamamen yenilenmiştir. Enlemesine dikdörtgen bir alanı kaplayan harimde, Tunus'taki camilerde sık uygulanan çok destekli planlama ile karşılaşılmaktadır. Mihrab önü kubbe, köşeler çapraz tonoz, diğer bölümler beşik tonozlarla kapatılmıştır. Caminin yakınında bulunan medreseden, birkaç ailenin barındığı özelliksiz bazı mekânlardan başka bir şey kalmamıştır. Beje, Sidi Abdülkadir Zaviyesi: Giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre H.1259/M.1843 yılında yapılmış olmalıdır. Yapı günümüzde Koruma Evi olarak kullanılmaktadır (Resim: 1). Doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı yapıya doğu cepheye açılan atnalı kemerli kapıdan girilmektedir. Ortadaki küçük avlunun kuzey ve güneyinde hücreler, batı yönünde üç atnalı kemerli revaklı girişe sahip tevhidhane yer almaktadır. Kıble duvarına mihrab nişinin açıldığı bu mekânın ortası kubbe ile kapatılmaktadır. Bu mekânın kuzeye doğru genişletilen beşik tonozla örtülen kısmında, Sidi Hacı Milad Şerif'in sandukası yer almaktadır.
Anadolu Türk Sanatı içerisinde önemli bir yere sahip olan ahşap direkli, ahşap örtülü camilerin ö... more Anadolu Türk Sanatı içerisinde önemli bir yere sahip olan ahşap direkli, ahşap örtülü camilerin örneklerine Kale ilçesinde de rastlanmaktadır. Bu çalışmada günümüze kadar üzerinde çalışma yapılmamış iki adet ahşap direkli cami tanıtılacaktır. Kale İlçesi’nin iki farklı köyündeki bu yapılardan Esenkaya Köyü Camii günümüze, geçirdiği birçok değişikliklerle ulaşabilmiş olmasına ve yenilenen örtü sistemine rağmen, mimari bütünlüğünü koruyabilmiştir. Künar Köyü Camii ahşap direkli, kalem işi süslemeli uygulamasıyla Denizli ve çevresinde yoğun olarak karşılaştığımız kalem işi süslemeli camilerin bir devamı niteliğindedir. Bölgedeki kalem işi süslemeli camilerle benzer süsleme özellikleri yansıtması gezici bir ekibin varlığını akla getirmektedir.
Uploads
Papers by Kadir Pektaş
Kale İlçesi’nin iki farklı köyündeki bu yapılardan Esenkaya Köyü Camii günümüze, geçirdiği birçok değişikliklerle ulaşabilmiş olmasına ve yenilenen örtü sistemine rağmen, mimari bütünlüğünü koruyabilmiştir.
Künar Köyü Camii ahşap direkli, kalem işi süslemeli uygulamasıyla Denizli ve çevresinde yoğun olarak karşılaştığımız kalem işi süslemeli camilerin bir devamı niteliğindedir. Bölgedeki kalem işi süslemeli camilerle benzer süsleme özellikleri yansıtması gezici bir ekibin varlığını akla getirmektedir.