Papers by Jerzy Urwanowicz
Miscellanea Historico-Iuridica, 2022
Ku ustanowieniu sądu ultimae instantiae. Laudum sejmiku województwa podlaskiego z 1577 r. 1 ABSTR... more Ku ustanowieniu sądu ultimae instantiae. Laudum sejmiku województwa podlaskiego z 1577 r. 1 ABSTRAKT Wydawany dokument z 1577 r., przedstawiony został w kontekście historycznym. Odzwierciedla on ostatnią fazę trwających przeszło 30 lat dążeń szlachty do ustanowienia sądu najwyższego (apelacyjnego). Dotychczas sąd ten stanowił prerogatywę króla, który rozpatrywał sprawy z terenu całego państwa podczas obrad sejmu. Było to nieefektywne. Stale rosnąca ilość zaległych, nierozpoznanych apelacji powodowała niezadowolenie szlachty. Spory i dyskusje toczyły się zarówno wokół formy przyszłego sądu (miała to być instytucja centralna-Trybunał, czy zdecentralizowana-sądy ultimae instantiae), składu sędziów i sposobu ich wyłaniania, jak też zakresu kompetencji. Włączone świeżo do Korony Polskiej (w 1569 r.) województwo podlaskie uczestniczyło w tym procesie, jednocząc swe dążenia z województwami sandomierskim i lubelskim. Tamtejsza szlachta przodowała w walce o sąd apelacyjny. Opisana w dokumencie zdecentralizowana forma sądu, traktowana była jako instytucja przejściowa. Także miał to być środek nacisku na władzę królewską i sejm, by powołać centralny sąd apelacyjny. Przy okazji tych działań szlachta podlaska doprowadziła do powołania czwartego sejmiku, wojewódzkiego (obok istniejących już trzech ziemskich w Drohiczynie, Mielniku i Brańsku). Uchwała sejmu z 1578 r., dotycząca utworzenia Trybunału Koronnego, czyniła zadość postulatowi szlachty podlaskiej (jak też z innych województw) wyrażonego w edytowanym dokumencie. Sąd najwyższy jerzy UrWANOWicz został powołany. Równocześnie ta decyzja doprowadziła do stabilizacji działania sejmiku wojewódzkiego na Podlasiu. Jego główną funkcją był coroczny obiór sędziów do Trybunału. Laudum jest świadectwem dojrzałości politycznej i wysokiej kultury prawnej szlachty podlaskiej.
Acta Poloniae Historica, 1986
Acta Poloniae Historica, 2008
Miscellanea Historico-Iuridica
Presented in a historical context, the document of 1577 reflects the last phase of the nobility’s... more Presented in a historical context, the document of 1577 reflects the last phase of the nobility’s drive to establish a supreme court. Previously, the court was the prerogative of the king, who examined cases from across the state during the sessions of the diet. This was inefficient. The ever-increasing backlog of pending appeals caused dissatisfaction among the nobility. Disputes and discussions revolved around its form (central authority – the Tribunal, or a decentralized form – ultimae instantiae courts), its composition and method of selecting judges, as well as its scope of authority. The Podlasie province, newly incorporated (in 1569) into the Polish Crown, participated in the process, uniting its forces with the Sandomierz and Lublin provinces at the forefront of the battle for the court of appeal. The decentralized form of the court, described in the document, was treated as a temporary institution. Also, it was intended as a way to put pressure on the king and the parliamen...
Odrodzenie I Reformacja W Polsce, 2005
Acta Poloniae Historica, 2008
Białostockie Teki Historyczne
Białostockie Teki Historyczne
do publikacji, zapewne twórcą koncepcji tomu i-jak mniemam-jego redaktorem; nie jest natomiast au... more do publikacji, zapewne twórcą koncepcji tomu i-jak mniemam-jego redaktorem; nie jest natomiast autorem całości, jak zdaje się sugerować zapis bibliograficzny książki. Pierwsza część wydawnictwa zawiera Kalendarium rewindykacji według 'Dziennika wypadków' tom I i tom II Karola Estreichera jr. (s. 35-146). Są tu pomieszczone wyimki z diariusza prowadzonego przez K. Estreichera od 1939 r. niemal nieprzerwanie do ostatnich tygodni życia (ostatni zapis pochodzi z 11 marca 1984 r., zmarł 29 kwietnia 1984 r.). Ten monumentalny objętościowo, niezwykle ważny ze względu na treść, cenny jako źródło historyczne, bo na bieżąco spisywany diariusz w całości został wydany drukiem. To niewątpliwie zasługa Pałacu TPSP jako wydawcy i-osobiście-Z. K. Witka 1. Przytoczone w recenzowanym tomie fragmenty Dziennika wypadków dotyczą lat 1940-1951. Dobitnie ukazują troskę Estreichera o polskie dziedzictwo kulturowe i to wywiezione z kraju przed pożogą wojenną (skarbiec wawelski ze Szczerbcem i arrasami, księgi i rękopisy z Biblią Gutenberga), i to zrabowane przez Niemców. Miotanie się między obawą a nadzieją, czy uda się je ochronić? Dylemat: czy dobra kultury należy sprowadzać do Polski-mocą de
Uploads
Papers by Jerzy Urwanowicz