Papers by Janusz Lemanski
Verbum Vitae, Jun 27, 2024
Studia Paradyskie, Dec 31, 2022
W artykule zaprezentowano aktualny stan badań nad powstaniem Pięcioksięgu. Najstarsze tradycje w ... more W artykule zaprezentowano aktualny stan badań nad powstaniem Pięcioksięgu. Najstarsze tradycje w nim zawarte to Kodeks Przymierza (VIII w. przed Chr.), rdzeń tradycji o exodusie i rdzeń tradycji patriarchalnych (zwłaszcza tradycja o Jakubie), sięgający wczesnego okresu monarchii (IX/VIII w. przed Chr.). Kolejne etapy tworzenia tego dzieła stanowiła szkoła deuteronomistyczna wraz z przepracowanym przez nią Kodeksem Przymierza (Kodeks Deuteronomistyczny; druga połowa VII w. przed Chr.) i szkoła kapłańska (koniec VI w. przed Chr.). Tradycja o exodusie (+ Mojżesz) i tradycje patriarchalne rozwijały się początkowo niezależnie. Ich pierwsze połączenie przypisywane jest bądź szkole kapłańskiej (po wygnaniu babilońskim), bądź niekapłańskiej/(post)deuteronomistycznej (w końcowym okresie monarchii lub w trakcie wygnania). W obecnej debacie spore znaczenie przypisuje się tzw. redaktorom, którzy nie sklejali ze sobą już istniejących tekstów, lecz je rozwijali i tworzyli, prezentując w nich własne koncepcje i poglądy teologiczne.
Verbum Vitae, Dec 14, 2007
Rytuał święceń kapłańskich ma swój pierwowzór w instrukcji z Wj 29, która została wykonana po wzn... more Rytuał święceń kapłańskich ma swój pierwowzór w instrukcji z Wj 29, która została wykonana po wzniesieniu Namiotu Spotkania (Kpł 8). Nie występuje w nim jedynie ważny dziś gest "nałożenia rąk", znany jednak z innych tekstów starotestamentalnych (Pwt 34,9; Lb 8,10;• 27,18.23) 1 • Opis kapłański z Wj 29, w obecnej, kanonicznej wersji Księgi Wyjścia stanowi część objawienia "Prawa", która dokonuje się na Synaju. Wraz z przepisami stricte prawnymi, Mojżesz otrzymuje również dokładny opis Namiotu Spotkania-pierwowzoru świątyni przyszłej świątyni oraz personelu obsługującego sanktuarium (Wj 25-31). Większość z otrzymanych zaleceń zostaje wykonana w ostatniej części Księgi Wyjścia (Wj 35-40). Rytuał "święceń" jednak dokonany będzie dopiero w Kpł 8,1-36, już po wzniesieniu Namiotu Spotkania (Wj 40) i instrukcjach dotyczących rodzajów ofiar, które mają być składane (Kpł 1-7). W śród nich szczególnie istotne dla samego rytu święceń są przepisy dotycząca podziału mięsa z ofiar i części przynależnej kapłanom (Kpł 6, 12-15). Wj 29 jest też ściśle powiązane z Wj 28. Jahwe ujawniłjuż kim
Verbum Vitae, Dec 14, 2010
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 2019
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 2019
Colloquia Theologica Ottoniana, 2011
Studia Paradyskie, 2014
W poszukiwaniu źródeł i znaczenia liturgicznej afirmacji "amen" Wstęp Stosowane dziś powszechnie ... more W poszukiwaniu źródeł i znaczenia liturgicznej afirmacji "amen" Wstęp Stosowane dziś powszechnie w liturgii słowo "amen" (gr. amēn) jest uproszczoną transkrypcją hebrajskiego przysłówka 'āmēn 1. Pochodzi on od rdzenia 'mn, którego podstawowe znaczenie to "być mocnym, godnym zaufania, bezpiecznym". Od tego samego rdzenia pochodzą także inne ważne słowa, jak 'āman (Hifil 'mn)-"wierzyć"; 'ōmen-"pewność"; ' e met-"prawda, wierność, stałość"; ' e mûnāh-"stałość"; ' e mun-"wierny, godny zaufania". Badacze z reguły przyjmują, że słowo to należy zaliczyć przede wszystkim do grupy tzw. partykuł afirmatywnych ('ap, hēn, kēn, kî). Kontekst pozwala rozumieć je jako rodzaj utożsamienia się ze słowami wypowiadanymi przez mówcę, osobistego zaangażowania się w liturgię (ang. self-involving) 2 .W istocie 'āmēn najczęściej znajdujemy w Biblii Hebrajskiej w roli potwierdzenia czegoś, co zostało wypowiedziane wcześniej przez kogoś innego. Czasem jest to rozkaz, proroctwo, przekleństwo, błogosławieństwo lub modlitwa, na które swą aprobatę wyraża jednostka lub grupa słuchaczy/odbiorców. Innym zaś razem wieńczy ono liturgiczną doksologię lub zamyka zbiór modlitw (psalmy). Kontekst starotestamentalny nie pozwala jednak stwierdzić, że słowo to pojawia się "tylko" 3 czy "zawsze" 4 w kontekście kultowo-sakralnym. W Biblii mamy bowiem także przykłady użycia tego słowa w świeckim kontek
Verbum Vitae, Jan 14, 2003
Nowa książka Cyrila Rodda poświęcona jest zagadnieniom etyki Starego Testamentu. Temat to nie now... more Nowa książka Cyrila Rodda poświęcona jest zagadnieniom etyki Starego Testamentu. Temat to nie nowy, który doczekał się wielu opracowań monograficznych, ale we wszystkich z nich pojawia się jeden i ten sam problem: metoda podejścia do tego zagadnienia. Autor omawia we wstępie różne podejścia metodologiczne w opublikowanych w ostatnich latach Etykach Starego Testamentu i proponuje nowe spojrzenie na ten problem. Zasadnicza trudność wią-
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 2016
Verbum Vitae, Jan 14, 2003
Verbum Vitae, Dec 14, 2005
Verbum Vitae, Dec 14, 2005
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 2021
Collectanea Theologica, Mar 29, 2021
Deut 22:5 marks the single instance of a prohibition of transvestitism in the Bible, and in its w... more Deut 22:5 marks the single instance of a prohibition of transvestitism in the Bible, and in its whole cultural milieu. The context in which it is situated suggests that it may have been inserted there as an addition, after the Babylonian captivity. That helps to narrow down the range of speculations as to the original Sitz im Leben of the law and enables us to read it most of all within the canonical framework of the entirety of the Pentateuch. Hence, the precept pertains mainly to the principle of division of the human nature into the two sexes (Gen 1-2), the principle of retaining the order of creation (by not mixing kinds;
Verbum Vitae, Dec 14, 2004
Verbum Vitae, Jun 15, 2002
Verbum Vitae, Dec 21, 2022
Studia Paradyskie, 2022
Poszukiwania historycznych źródeł tradycji o Mojżeszu, przy obecnym stanie wiedzy, prowadzą do wn... more Poszukiwania historycznych źródeł tradycji o Mojżeszu, przy obecnym stanie wiedzy, prowadzą do wniosku, że jej śladów poszukiwać możemy przede wszystkim w tekstach biblijnych. Zaliczyć do nich można wspominane w Pięcioksięgu egipskie imię Mojżesza, jego związki z Madianitami/Kenitami oraz aktualną wiedzę o początkach i rozwoju jahwizmu. Na uwagę przy badaniu tych zagadnień zasługują również niektóre wzmianki w innych księgach Starego Testamentu (Oz 12,14; Sdz 18,30; 2Krl 18,4) łączące (bez podania imienia) Mojżesza z exodusem (pierwsza) oraz jakimiś nieortodoksyjnymi dla późniejszych autorów formami kultu (dwie kolejne). Wniosek płynący się z przebadania tych kwestii jest taki, że biblijna "biografia" Mojżesza jest w głównej mierze efektem późniejszej pracy literacko-teologicznej autorów biblijnych i prezentuje tego bohatera w sposób znacząco odbiegający od potencjalnego "historycznego" pierwowzoru.
Uploads
Papers by Janusz Lemanski